فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 29 اردیبهشت 1403

ستایش اتابیک اعظم نصرة الدین ابوبکربن محمد

بـــیـــا ســـاقـــی آن آب یـــاقـــوت واردر افــکــن بــدان جــام یــاقــوت بـــارسفالینه جـامی که می جـان اوسـتسـفـالـین زمین خـاک ریحـان اوسـتعــلـ…

بـــیـــا ســـاقـــی آن آب یـــاقـــوت واردر افــکــن بــدان جــام یــاقــوت بـــار
سفالینه جـامی که می جـان اوسـتسـفـالـین زمین خـاک ریحـان اوسـت
عــلــم بـــرکــش ای آفــتــاب بــلــنــدخـرامـان شـو ای ابـر مـشـگـین پـرند
بــنـال ای دل رعـد چــون کـوس شـاهبـخـند ای لـب بـرق چـون صـبـحـگـاه
بـــه بــــار ای هـــوا قـــطـــره نـــاب رابــگــیـر ای صــدف در کــن ایـن آب را
بـــرا ای در از قــعــر دریــای خــویــشز تــاج سـر شـاه کـن جــای خـویـش
شـهـی کـه آرزومـنـد مـعـراج تـوسـتزمـیـن بــوس او درة الـتــاج تــوســت
سـکـندر شـکوهی که در جـمله سـازشــکـوه ســکـنـدر بــدو گـشــت بــاز
زمــیـن زنــده دار آســمــان زنـده کــنجــهـان گـیـر دشـمـن پــراکـنـده کـن
طـــرفــدار مــغـــرب بـــه مــردانــگــیقــدر خــان مـشــرق بــه فــرزانـگـی
جـهان پـهلوان نصـرة الدین که هسـتبـر اعدای خود چون فلک چیره دست
مـخـالـف پـس انـدیش و او پـیش بـینبـدانـدیـش کـم مـهـر و او بـیش کـین
خـداونـد شـمـشـیـر و تــخــت و کـلـاهســه نـوبــت زن پــنـج نـوبــت پــنــاه
بـه رسـتـم رکـابـی روان کـرده رخـشهـم اورنـگ پـیرای و هـم تـاج بـخـش
شــهـان را ز رســمـی کـه آیـیـن بــودکــلــیــد آهــنــیــن گــنــج زریـن بــود
جــز او کــاهــن تـــیــغ روشــن کــنــدکــلــیـد از زر و گــنــج از آهــن کــنــد
چـــــو آب فـــــرات آشـــــکــــارانــــوازچـو سـرچـشـمـه نـیـل پـنـهـان گـداز
اگــر ســـایــه بـــر آفـــتـــاب افــکــنــددر آن چــشــمــه آتــش آب افــکــنـد
وگــــر مــــاه نـــو را بــــراتــــی دهـــدز نـقــص کــمــالــش نـجــاتــی دهـد
گــر انــعــام او بــر شــمــارد کــســیبـدان تـا کـنـد شـکـر نـعـمـت بـسـی
ز شــکـر وی آن نـعــمـت افــزون بــودولـی نعـمتـی بـیش از این چـون بـود
فــلــک وار بــا هـر کــه بــنــدد کــمــربــر آب افـکـنـد چـون زمـیـنـش سـیـر
بـــریـــزد در آشـــوب چـــون مـــیــغ اوســـر تـــیــغ کـــوه از ســـر تـــیــغ او
هـــر آنـــچ او نـــمـــوده گـــه کــــارزارنـه رســتــم نـمـوده نـه اســفـنـدیـار
صــلــاح جــهـان آن شــب آمـد پــدیـدکـه از مـولـد این صـبـح صـادق دمـید
کـــجــــا گـــام زد خـــنـــگ پــــدرام اوزمـیـن یـافـت سـرســبــزی از گـام او
بـــه هـــر دایــره کـــو زده تـــرکـــتـــازز پـــرگــار خــطــش گــره کــرده بـــاز
بــران بــقــعــه کـاو بــارگـی تــاخــتــهزمــیـن گــنــج قــارون بــرانــداخــتــه
بــر آن دژ کــه او رایــت انــگــیــخــتــهســـر کـــوتــــوال از دژ آویـــخــــتــــه
اگـر دیـگـران کـاصـلـشـان آدمـیـســتهمـه مـردمـند او همـه مـردمـیسـت
نــدانــم کـــس از مــردم روشـــنــاسکزان مردمی نیست بـر وی سـپـاس
ز بــس نـاز و نـعــمـت کــزو رانـده انـدولـی نـعـمـت عـالـمـش خـوانـده انـد
اگـــــر مــــرده ای ســـــر آرد ز گـــــوربــگـیـرد هـمـه شــهـر و بــازار شــور
هـــزاران دل مـــرده از عــــدل شــــاهشــود زنــده و خــصــم نــایـد بــه راه
چـو عیسـی بـسـی مرده را زنده کردبـه خـلقـی چـنین خـلق را بـنده کـرد
جــهـان بــود چـون کـان گـوهـر خـراببـــه آبـــادی افـــتـــاد ازیــن آفــتـــاب
زمـین دوزخـی بـود بـی کـار و کـشـتبـه ابـری چنین تازه شد چون بهشت
ز هـر نـعــمــتــی کــایـدش نـو بــه نـودهد بـخـش خـواهندگان جـو بـه جـو
بــه هـر نـیـکـوی چـون خـرد پـی بــردجـهـان یـاد نـیـک از جـهـان کـی بــود
گـر از نـخـل طـوبـی رسـد در بـهشـتبـه هر کوشکی شاخ عنبـر سـرشت
رســد شــرق تـــا غــرب احــســان اوبــه هـر خــانـه ای نـعـمـت خــوان او
زهـی بــارگـاهـی کــه چــون آفــتــابز مـشـرق بـه مـغـرب رسـاند طـنـاب
بـه کیخـسروی نامش افتـاده چـسـتنـسـب کـرده بـر کـیـقـبــادی درسـت
بــه هــر وادیـی کــو عــنــان تــافــتــهدر مـــنــه بـــه دامــن درم یــافـــتـــه
ز کـنـجـش زمـین کـیـسـه بـر دوخـتـهسـمـن سـیم و خـیـری زر انـدوخـتـه
کــجــا گــنــج دانــی پــشــیـزی در اوکـه از گـنـج او نـیـسـت چـیـزی در او
چــو از تــاج او شـد فـلـک سـر بــلـنـدســرش بــاد از آن تــاج فــیـروزمــنــد
زهـی خــضــر و اســکــنـدر کــایـنــاتکـه هـم مـلـک داری هـم آب حــیـات
چـو اسـکـنـدری شـاه کـشـورگـشـایچـو خـضـر از ره افـتــاده را رهـنـمـای
هـمـه چــیـز داری کـه آن درخـورسـتنـداری یکـی چـیز و آن همـسـرسـت
چــو دریــا نــگــویـم گــران ســایـه ایهـمـانـا کـه چـون کـان گـرانـمـایه ای
چـو در صـیـد شـیـران شـعـار افـکـنـیبــه تـیـری دو پـیـکـر شـکـار افـکـنـی
چـو در جـنـگ پـیلـان گـشـائی کـمـنـددهــی شــاه قــنــوج را پــیــل بــنــد
اگــر شـــیــر گــور افــکــنــد وقــت زورتـو شـیر افـکـنـی بـلـکـه بـهـرام گـور
چـه دولـت کـه در بـند کـار تـو نیسـتچـه مقـصـود کـان در کـنار تـو نیسـت
بــسـا گـردن سـخـت کـیـمـخـت چـرمکـه شـد چـون دوال از رکـاب تــو نـرم
دو شخص ایمنند از تو کایی به جوشیکـی نرم گـردن یکـی سـفـتـه گوش
بـه عـذر از تـو بـدخـواه جـان مـی بـردبــدیـن عـهـد رایـت جـهـان مـی بــرد
چــو بــرگـشــت گــرد جــهـان روزگــارز شـش پـادشـه مـانـد شـش یادگـار
کـــلــاه از کــیــومــرث تـــخـــتـــگــیــرز جـمـشـیـد تــیـغ از فـریـدون سـریـر
ز کـیـخـسـرو آن جـام گـیـتــی نـمـایکـه احــکـام انـجــم درو یـافـت جــای
فــــروزنــــده آیـــیـــنــــه گــــوهــــرینـــمـــودار تــــاریـــخ اســـکـــنـــدری
هــمــان خــاتــم لــعــل بـــر دوخــتــهبــه مـهـر ســلــیـمـانـی افــروخــتــه
بـدین گونه شش چـیز در حرف تـستگواه سـخـن نام شش حـرف تـسـت
جـز این نیز بـینـم تـو را شـش خـصـالکـه بــادی بــرومـنـد ازو مـاه و ســال
یــکـــی آنــکـــه از گـــنــج آراســـتـــهدهـــی آرزوهـــای نـــاخـــواســـتــــه
دویـم مــردمــی کــردن بــی قــیــاسعوض بـاز ناجـسـتـن از حـق شـناس
سـوم دل بــه شـفـقـت بــرآراســتــنســتــمــدیـده را داد دل خــواســتــن
چــــهـــارم عـــلـــم بــــر ثــــریـــا زدنچـو خـورشـید لـشـگـر بـه تـنـهـا زدن
هـمـان پــنـجــم از مـجــرم عـذر خـواهز روی کـــرم عـــفـــو کـــردن گـــنــاه
شـشـم عـهـد و پـیمـان نـگـهداشـتـنوفـــا داری از یـــاد نـــگـــذاشـــتــــن
ز تـو شـش جـهـت بــی روائی مـبــادوز این شـش خـصـالت جـدائی مبـاد
بـه پـرواز مـلـکـت دو شـاهـین بـه کـاریـکــی در خــزیـنـه یـکـی در شــکــار
دو مــار از بــرای تــو تــوفــیـر ســنــجیـکــی مــار مـهـره یـکــی مـار گــنـج
***
جــهـان خــسـروا زیـر هـفـت آسـمـانطـرفـدار پــنـجــم تــوئی بــی گـمـان
جــهـان را بــه فـرمـان چــنـدیـن بــلـادســتــون در تـــســت ذات الــعــمــاد
همه شـب کـه مه طـوف گـردون کـندچـــراغ تــــرا روغـــن افـــزون کـــنـــد
هــمــه روز خـــورشـــیــد بـــا تـــاج زربــه پــائیـن تــخــت تــو بــنـدد کــمـر
ســپـــارنــده پـــادشــاهــی بـــه تـــوسپـرد از جهان هر چه خواهی بـه تو
بـدان داد مـلـکـت کـه شـاهـی کـنـیچــو داور شـوی داد خــواهـی کـنـی
کــه بـــازی کــنــد بـــر پــریــشــه زورنـه پـیـلـی نـهـد پـای بـر پـشـت مـور
ســپــاس از خــداونـد گــیـتــی پــنــاهکه بیشست از این قصه انصاف شاه
بــه انـصـاف شـه چــشـم دارم یـکـیکـه بــیـنـد در ایـن داسـتــان انـدکـی
گــر افــســانـه ای بــیـنــد از کــار دورنـه سـایـه بــر او گـسـتــرانـد نـه نـور
وگـــر بـــیــنــد از در در او مـــوج مــوجســـرایــنــده را ســر بـــرآرد بـــه اوج
در ایــن گــنــجـــنــامــه زر از جـــهــانکــلــیـد بــســی گــنـج کــردم نـهـان
کـسـی کـان کـلـیـد زر آرد بــه دسـتطـلسـم بـسـی گنج داند شـکسـت
وگــر گــنــج پــنــهــان نــیــارد پـــدیــدشــود خــرم آخــر بــه زریـن کــلــیــد
تـو دانـی کـه این گـوهـر نـیـم سـفـتچـه گـنـجـیـنـه هـا دارد انـدر نـهـفـت
نـشــاط از تــو دارد گــهـر ســفــتــنـمســزاوار تــوســت آفــریـن گـفــتــنـم
خــرد کــاســمـان را زمـیـن مـی کـنـدبــریــن آفــریــن آفــریــن مــی کــنــد
چــو فـرمـان چــنـیـن آمـد از شـهـریـارکـه بـر نـام مـا نـقـش بـنـد این نـگـار
بــه گـفــتــار شــه مـغــز را تــر کــنـمبــگــفــت کــان مـغــز در ســر کــنـم
فـرســتــم عـروســی بــدان بــزمـگـاهکـزو چـشـم روشـن شـود بـزم شـاه
عـروسـی چـنـیـن شـاه را بــنـده بــادبــران فــحــل آفــاق فــرخــنــده بــاد
بـــه انـــدازه آنـــکـــه نـــزدیـــک و دورچــراغ جــهـان تــاب را هـســت نــور
گــل بـــاغ شـــه عـــالــم افــروز بـــادچــراغ شــبــش مــشــعــل روز بـــاد
دریـده دهـن بــد ســگــالـش چــو داغزبـان سوخـتـه دشمنش چـون چـراغ
نــظـــامـــی چـــو دولـــت در ایــوان اوشـــب و روز بـــاد آفــریــن خـــوان او
ز چــشــم بــد آن کـس نـیـابــد گـزنـدکه پـیوسـتـه سـوزد بـر آتـش سـپـند
ز ســحــر آن ســرا را نـیـابــی خــرابکـه دارد ســفـالـیـنـه ای پــر ســداب
ســداب و ســپــنــد رقــیــبـــان شــاهدعـای نـظـامـی اسـت در صـبـحـگـاه

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج