خــداونـدی کـه در وحــدت قـدیـم اسـت از هـمـه اشـیـانه اندر وحـدتـش کثـرت، نه محدث زین همه تـنهاچـــه گـــوئی از چـــه او عـــالـــم پـــدیــد آورد از…
خــداونـدی کـه در وحــدت قـدیـم اسـت از هـمـه اشـیـا | نه اندر وحـدتـش کثـرت، نه محدث زین همه تـنها |
چـــه گـــوئی از چـــه او عـــالـــم پـــدیــد آورد از لـــولــو | کـه نه مـادت بـد و صـورت، نه بـالـا بـود و نه پـهنا |
هـمـی گـوئی کـه بــر مـعـلـول خـود عـلـت بـود سـابـق | چـنان چـون بـر عـدد واحـد، و یا بـر کل خـود اجـزا |
به معلولی چو یک حکم است و یک وصف آن دو عالم را | چــرا چــون عـلـت سـابــق تــوانـا بــاشـد و دانـا؟ |
هــر آنــچ امــروز نــتـــوانــد بـــه فـــعـــل آوردن از قـــوت | نـیـاز و عـجــز اگـر نـبــود ورا چــه دی و چــه فـردا |
هــمــی گــوئی زمــانــی بـــود از مــعــلــول تــا عــلــت | پــس از نـاچــیـز مـحـض آورد مـوجــودات را پــیـدا |
زمـانـی کــز فــلــک زایـد فــلــک نـابــوده چــون بــاشــد | زمـان و چـیـز نـامـوجــود و نـامـوجــود بــی مـبــدا |
اگــر هــیـچــیـز را چــیـزی نــهــی قــایـم بــه ذات خــود | پــس آمـد نـفـس وحـدت را مـضـاد و مـثــل در آلـا |
و گـر زین صـورت هـیـچـیـز حـرف و صـوت مـی خـواهـی | مسـلـم شـد کـه بـی معـلـول نبـود عـلـت اسـما |
تـــقــدم هــســت یــزدان را چـــو بـــر اعــداد وحــدان را | زمان حـاصـل مکان بـاطـل حـدث لازم قـدم بـر جـا |
مـکــن هـرگــز بــدو فــعــلــی اضــافــت گــر خــرد داری | بــجــز ابــداع یـک مـبــدع کـلـمـح الـعــیـن او ادنـا |
مـگـو فـعــلـش بــدان گـونـه کـه ذاتــش مـنـفـعـل گـردد | چـنان کـز کـمتـرین قـصـدی بـه گـاه فـعـل ذات ما |
مــجــوی از وحــدت مـحــضــش بــرون از ذات او چــیـزی | که او عـام اسـت و ماهیات خـاص اندر همه احـیا |
گـر از هـر بــیـنـشـش بـیـرون کـنـی وصـفـی بــرو مـفـزا | دو بـاشـد بـی خـلاف آنگه نه فـرد و واحـد و یکـتـا |
اگـر چـه بــی عـدد اشـیـا هـمـی بــیـنـی در ایـن عـالـم | ز خــاک و بـــاد و آب و آتــش و کــانــی و از دریــا |
چــو هـاروت ار تــوانـســتــی کــه ایـنـجــا آئی از گـردون | از اینـجـا هم تـوانـی شـد بـرون چـون زهـره زهـرا |
ز گـوهـر دان نـه از هـسـتــی فـزونـی انـدر ایـن مـعـنـی | کـه جـز یـک چـیـز را یک چـیـز نـبـود عـلـت انـشـا |
خـرد دان اولـین موجـود، زان پـس نفـس و جـسـم آنگـه | نــبــات و گــونـه حــیـوان و آنــگــه جــانــور گــویـا |
هـمـی هـریک بـه خـود مـمـکـن بـدو مـوجـود نـامـمـکـن | هـمـی هـریک بـه خـود پـیـدا بـدو مـعـدوم نـاپـیدا |
چـه گوئی چـیسـت این پـرده بـر این سـان بـر هوا بـرده | چــو در صـحـرای آذرگـون یـکـی خـرگـاه از مـیـنـا؟ |
بـه خود جـنبـد همی، ور نی کسی می داردش جـنبـان | و یا بـهر چـه گردان شد بـدین سان گرد این بـالا؟ |
چـو در تــحـدیـد جـنـبــش را هـمـی نـقـل مـکـان گـوئی | و یـا گــردیـدن از حــالـی بــه حــالـی دون یـا والـا |
بــیـان کــن حــال و جــایـش را اگــر دانــی، مــرا، ورنـی | مـپـوی اندر ره حـکـمـت بـه تـقـلـید از سـر عـمـیا |
چـو نـه گـنـبـد هـمـی گـوئی بـه بـرهـان و قـیـاس، آخـر | چـه گوئی چـیست از بـیرون این نه گنبـد خـضرا؟ |
اگــر بــیـرون خــلـا گـوئی خــطــا بــاشــد، کــه نـتــوانـد | بـدو در صورت جـسمی بـدین سـان گشتـه اندروا |
وگــر گــوئی مـلــا بــاشــد روا نـبــود کــه جــســمـی را | نـهـایـت نـبــود و غـایـت بــه ســان جــوهـر اعـلـا |
چــه مـی دارد بــدیـن گــونـه مـعــلـق گـوی خــاکــی را | مــیــان آتـــش و آب و هــوای تـــنــدر و نــکــبـــا؟ |
گـر اجــزای جـهـان جــمـلـه نـهـی مـایـل بــر آن جــزوی | که موقوف است چون نقطه میان شکل نه سیما |
چــرا پــس چــون هــوا او را بــه قــهــر از ســوی آب آرد | بـه سـاعـت بـاز بـگریزد بـه سـوی مولد و منشـا؟ |
اگــر ضــدنــد اخــشــیــجــان را هــر چــار پـــیــوســتـــه | بـــونــد از غــایــت وحــدت بـــرادروار در یــک جـــا |
و گــر گــوئی کــه در مـعــنـی نـیـنـد اضــداد یـک دیـگــر | تـفـاوت از چـه شـان آمـد مـیان صـورت و اسـمـا؟ |
ز اول هـســتــی خــود را نـکــو بــشــنـاس و آنـگــاهـی | عـنـان بـرتـاب از ایـن گـردون وزیـن بـازیـچـه غـبـرا |
تـــو اســـرار الــهــی را کـــجـــا دانــی؟ کــه تـــا در تـــو | بــود ابــلـیـس بــا آدم کـشــیـده تــیـغ در هـیـجــا |
تـو از مـعـنـی هـمـان بـیـنـی کـه در بـسـتـان جـان پـرور | ز شـکـل و رنگ گـل بـینـد دو چـشـم مـرد نـابـینـا |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج