فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 30 اردیبهشت 1403

سبب نظم کتاب

ابــــروی هـــلـــالـــیـــم گـــشـــادهدیـــوان نــــظــــامــــیـــم نــــهــــادهآیــیــنـــه بـــخـــت پـــیـــش رویـــماقــبــال بــه شــانــه کـ…

ابــــروی هـــلـــالـــیـــم گـــشـــادهدیـــوان نــــظــــامــــیـــم نــــهــــاده
آیــیــنـــه بـــخـــت پـــیـــش رویـــماقــبــال بــه شــانــه کــرده مــویــم
صـبـح از گل سـرخ دسـتـه بـسـتـهروزم بــه نـفـس شـده خـجــسـتــه
پــــروانـــه دل چـــراغ بــــر دســـتمـن بـلـبـل بــاغ و بــاغ سـرمـسـت
بــر اوج ســخــن عــلـم کــشــیـدهدر درج هــنـــر قـــلـــم کـــشـــیــده
مـنـقـار قـلـم بــه لـعــل ســفــتــندراج زبـــان بـــه نــکــتــه گــفــتـــن
در خـاطـرم اینـکـه وقـت کـار اسـتکـاقـبــال رفـیـق و بــخـت یـار اسـت
تــا کــی نــفــس تــهــی گــزیـنــموز شــغـل جــهـان تــهـی نـشـیـنـم
دوران کــه نـشــاط فــربــهـی کــردپــهــلــو ز تــهــی روان تــهـی کــرد
سـگ را کـه تـهـی بــود تـهـی گـاهنــانــی نــرســد تــهــی در ایــن راه
بــرسـاز جـهـان نـوا تــوان سـاخـتکانراست جهان که با جهان ساخت
گــردن بـــه هــوا کــســـی فـــرازدکــو بــا هـمــه چــون هـوا بــســازد
چــون آیـنـه هـر کـجــا کـه بــاشــدجــنــســی بـــه دروغ بـــر تــراشــد
هـر طـبـع کـه او خـلـاف جـویـسـتچــون پــرده کـج خــلـاف گـویـســت
هـــان دولــــت گــــر بــــزرگــــواریکـــردی ز مــن الـــتـــمــاس کـــاری
مـن قـرعـه زنـان بــه آنـچــنـان فـالواخـتــر بــه گـذشـتــن انـدران حـال
مـقــبــل کـه بــرد چــنـان بــرد رنـجدولـت کــه دهـد چــنـان دهـد گـنـج
در حـــال رســـیـــد قـــاصـــد از راهآورد مــــثـــــال حـــــضــــرت شــــاه
بـنـوشـتـه بـه خـط خـوب خـویشـمده پــانــزده ســطــر نـغــز بــیـشــم
هـر حـرفـی از او شـکـفـتـه بـاغـیافــروخــتــه تـــر ز شــب چــراغــی
کــای مـحــرم حــلــقــه غــلــامـیجــادو ســخــن جــهــان نــظــامــی
از چـــاشــنــی دم ســحـــر خــیــزسـحــری دگـر از سـخــن بــرانـگـیـز
در لــافـــگـــه شـــگـــفـــت کـــاریبـــنــمــای فــصــاحــتــی کــه داری
خـواهم کـه بـه یاد عـشـق مجـنونرانـی ســخــنـی چــو در مــکــنــون
چــون لــیـلــی بــکــر اگــر تــوانـیبـکـری دو سـه در سـخـن نـشـانی
تـا خـوانـم و گـویـم ایـن شـکـربـیـنجــنـبــانـم سـر کـه تــاج سـر بــیـن
بـــالـــای هــزار عـــشـــق نــامـــهآراســتـــه کــن بـــه نــوک خـــامــه
شـاه همـه حـرفـهاسـت این حـرفشـاید که در او کـنی سـخـن صـرف
در زیـــــور پـــــارســـــی و تـــــازیایــــن تـــــازه عــــروس را طــــرازی
دانی کـه من آن سـخـن شـناسـمکــابــیـات نــو از کــهـن شــنــاســم
تــا ده دهــی غــرایـبــت هــســتده پــنــج زنــی رهـا کــن از دســت
بـــنــگــر کــه ز حـــقـــه تـــفـــکـــردر مـرســلــه کــه مـی کــشــی در
تــرکـی صــفـت وفـای مـانـیـســتتـرکـانـه سـخـن سـزای مـا نـیسـت
آن کـــز نـــســـب بــــلـــنـــد زایـــداو را ســــخــــن بــــلـــنـــد بــــایـــد
چــون حـلـقـه شـاه یـافـت گـوشـماز دل بـــه دمـــاغ رفـــت هــوشـــم
نـه زهـره کـه سـر ز خــط بــتــابــمنــه دیـده کــه ره بــه گــنــج یــابــم
سـرگـشـتــه شـدم دران خـجـالـتاز سـسـتـی عـمـر و ضـعـف حـالـت
کــس مــحــرم نــه کــه راز گــویــمویـن قــصــه بــه شــرح بــاز گــویـم
فـــرزنـــد مـــحـــمـــد نـــظـــامـــیآن بــر دل مــن چــو جــان گــرامـی
این نسـخـه چـو دل نهاد بـر دسـتدر پـهلوی من چـو سـایه بـنشست
داد از ســر مـهـر پــای مــن بــوسکـی آنـکـه زدی بــر آسـمـان کـوس
خــســروشــیـریـن چــو یـاد کـردیچــنــدیـن دل خــلــق شــاد کــردی
لـیـلـی و مـجـنـون بـبــایـدت گـفـتتــا گـوهـر قـیـمـتــی شــود جــفـت
ایـن نــامــه نـغــز گــفــتــه بــهـتــرطــاووس جــوانــه جــفــتــه بــهـتــر
خـاصـه مـلـکـی چــو شـاه شـروانشــروان چــه کــه شــهــریـار ایـران
نـعــمـت ده و پــایـگــاه ســازســتسـرسـبــز کـن و سـخــن نـوازسـت
این نامه بـه نامه از تـو در خـواستبـنـشـیـن و طـراز نـامـه کـن راسـت
گفتـم سـخـن تـو هسـت بـر جـایای آیــــنــــه روی آهــــنــــیـــن رای
لـیکـن چـه کـنـم هـوا دو رنـگـسـتانـدیشـه فـراخ و سـینـه تـنـگـسـت
دهـلـیـز فـسـانـه چـون بــود تــنـگگـردد ســخــن از شــد آمـدن لـنـگ
مـــیـــدان ســـخـــن فـــراخ بـــایــدتـــا طـــبـــع ســـواریــی نـــمـــایــد
این آیت اگـرچـه هـسـت مـشـهـورتــفـســیـر نـشــاط هـســت ازو دور
افـزار سـخــن نـشـاط و نـاز اســتزین هردو سخـن بـهانه سـاز اسـت
بــر شـیـفـتــگـی و بــنـد و زنـجــیـربــاشــد ســخــن بــرهـنـه دلــگــیـر
در مــرحـــلـــه ای کـــه ره نــدانــمپــیـداســت کـه نـکـتــه چــنـد رانـم
نــه بـــاغ و نــه بــزم شــهــریــارینــه رود و نــه مــی نـه کــامــکــاری
بـر خـشـکی ریگ و سـخـتـی کـوهتـــا چـــنــد ســـخـــن رود در انــدوه
بــایـد ســخــن از نــشــاط ســازیتــا بــیــت کــنــد بــه قــصــه بــازی
ایــن بـــود کــز ابـــتـــدای حـــالــتکــس گــرد نـگـشــتــش از مـلـالـت
گــویـنـده ز نـظــم او پــر افــشــانـدتــا ایـن غــایـت نـگــفــت زان مــانـد
چـون شـاه جـهان بـه مـن کـند بـازکــایـن نـامــه بــه نـام مــن بــپــرداز
بــا ایـنـهـمـه تــنـگــی مــســافــتآنــجـــاش رســـانــم از لــطـــافـــت
کـز خــوانـدن او بــه حــضـرت شـاهریــزد گـــهــر نــســـفـــتـــه بـــر راه
روزی بـــه مــبـــارکـــی و شـــادیبـــودم بـــه نــشــاط کــیــقــبـــادی
خـوانـنـده اش اگـر فـسـرده بـاشـدعــاشــق شــود ار نـمــرده بــاشــد
بـــاز آن خـــلـــف خـــلــیــفـــه زادهکـایـن گـنـج بـه دوسـت در گـشـاده
یـــک دانـــه اولـــیـــن فـــتـــوحـــمیــک لـــالــه آخـــریــن صـــبـــوحـــم
گـفـت ای سـخـن تـو همـسـر مـنیــعـــنــی لـــقـــبـــش بـــرادر مـــن
در گفـتـن قـصـه ای چـنین چـسـتانـدیـشـه نـظـم را مـکـن ســســت
هرجا که بـدست عشق خوانیستاین قـصـه بـر او نـمـک فـشـانیسـت
گــــرچــــه نـــمـــک تــــمــــام داردبـــر ســـفـــره کـــبــــاب خـــام دارد
چــون ســفــتــه خــارش تــو گـرددپـــخـــتـــه بـــه گــزارش تـــو گــردد
زیـــبــــا روئی بــــدیـــن نـــکـــوئیوانـــگـــاه بـــدیــن بـــرهــنـــه روئی
کس در نه به قدر او فشانده استزیـن روی بــرهـنـه روی مـانـداسـت
جانست و چو کس بـه جان نکوشدپـــیــراهـــن عـــاریــت نـــپـــوشـــد
پـیـرایـه جـان ز جـان تـوان سـاخـتکــس جــان عــزیــز را نــیـنــداخــت
جـان بـخـش جـهـانـیـان دم تـسـتویـن جــان عــزیـز مــحــرم تــســت
از تـــو عـــمـــل ســـخـــن گـــزاریاز بـــنـــده دعـــا ز بــــخـــت یـــاری
چــون دل دهـی جــگــر شــنــیـدمدل دوخــــتــــم و جــــگــــر دریـــدم
در جــســتــن گــوهــر ایـســتــادمکــان کــنــدم و کــیـمــیـا گــشــادم
راهــی طــلــبــیــد طــبـــع کــوتــاهکــــانـــدیـــشــــه بــــد از درازی راه
کــوتــه تـــر از ایــن نــبـــود راهــیچــابــکــتــر از ایـن مــیـانـه گــاهـی
بــحــریـسـت ســبــک ولـی رونـدهمــاهـیـش نـه مــرده بــلــکــه زنـده
بــســیـار ســخــن بــدیـن حــلـاوتگـــویـــنـــد و نـــدارد ایـــن طـــراوت
زیـن بــحــر ضــمــیـر هـیـچ غــواصبــر نــارد گــوهـری چــنــیـن خــاص
هـر بـیـتـی از او چـه رسـتـه ای دراز عـــیــب تـــهــی و از هـــنـــر پـــر
در جــســتــن ایــن مــتــاع نــغــزمیــک مـــوی نـــبـــود پـــای لـــغـــزم
مـی گـفـتــم و دل جــواب مـی دادخــاریـدم و چــشــمــه آب مــی داد
دخــلــی کــه ز عــقــل درج کــردمدر زیـــــور او بـــــه خـــــرج کـــــردم
ایــن چـــار هـــزار بـــیـــت اکـــثـــرشــد گـفـتــه بــه چــار مـاه کـمـتــر
گــر شـــغـــل دگــر حـــرام بـــودیدر چــــاره شـــب تــــمـــام بــــودی
بــــر جــــلـــوه ایـــن عــــروس آزادآبــــادتــــر آنـــکــــه گــــویـــد آبــــاد
آراسـتــه شـد بــه بــهـتــریـن حـالدر سـلـخ رجـب بــه ثـی و فـی دال
تــاریـخ عـیـان کـه داشـت بــا خـودهـشــتــاد و چــهـار بــعــد پــانـصــد
پـــرداخــتــمــش بـــه نــغــز کــاریو انــداخــتــمــش بــدیــن عــمــاری
تــا کــس نــبـــرد بــه ســوی او راهالــــا نــــظـــــر مــــبـــــارک شـــــاه

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج