یک شب تأمل ایام گذشته میکردم و بر عمر تلف کرده تأسف میخوردم و سنگ سراچه دل بالماس آب دیده می سفتم و این بیت ها مناسب حال خود میگفتمهــر دم از عـــمـــ…
| یک شب تأمل ایام گذشته میکردم و بر عمر تلف کرده تأسف میخوردم و سنگ سراچه دل بالماس آب دیده می سفتم و این بیت ها مناسب حال خود میگفتم | |
| هــر دم از عـــمـــر مـــیــرود نـــفـــســـی | چــون نـگــه مــیـکــنـی نـمــانــده بــســی |
| ای کــه پـــنــجـــاه رفـــت و در خـــوابـــی | مــــگــــر ایــــن پـــــنــــج روزه دریــــابـــــی |
| خـجــل آنـکـس کـه رفـت و کـار نـسـاخـت | کــوس رحـــلــت زدنــد و بـــاز نــســاخـــت |
| خـــواب نـــوشـــیـــن بـــامـــداد رحـــیـــل | بــــــاز دارد پـــــیـــــاده را ز ســـــبـــــیـــــل |
| هــر کــه آمــد عــمــارتـــی نــو ســاخــت | رفـــت و مـــنـــزل بـــدیــگـــری پـــرداخـــت |
| وان دگــر پــخــت هـمــچــنـیـن هـوســی | ویــن عـــمــارت بـــســـر نــبـــرد کــســـی |
| یـــــار نـــــاپـــــایـــــدار دوســـــت مـــــدار | دوســــتــــی را نــــشــــایـــد ایـــن غــــدار |
| نــیـک و بــد چــون هــمــی بــبــایـد مــرد | خــنــک آنــکــس کــه گــوی نــیــکــی بــرد |
| بــرگ عـیـشـی بــگـو ز خــویـش فـرسـت | کــس نــیــارد ز پــس تــو پــیـش فــرســت |
| عـــمــر بـــرفـــســـت و آفـــتـــاب تـــمــوز | انــدکــی مــانــد و خـــواجـــه غــره هــنــوز |
| ای تــــهـــی دســــت رفـــتــــه در بــــازار | تــــرســـمـــت پــــر نـــیـــاوری دســــتــــار |
| هــر کــه مــزروع خــود بــخــورد بــخــویــد | وقــت خــرمــنــش خــوشــه بـــایــد چــیــد |
| بعد از تأمل این معنی مصلحت آن دیدم که در نشیمن عزلت نشینم و دامن از صحبت فراهم چینم و دفتر از گفته های پریشان بشویم و من بعد پریشان نگویم | |
| زبـان بـریده بـکنجـی نشـسـتـه صـم بـکم | بـه از کـسـی که نبـاشـد زبـانش اندر حـکم |
| تا یکی از دوستان که در کجاوه انیس من بود و در حجره جلیس. برسم قدیم از در درآمد چندانکه نشاط ملاعبت کرد و بساط مداعبت گسترد جوابش نگفتم و سر از زانوی تعبد برنگرفتم رنجیده نگه کرد و گفت | |
| کــنـونـت کــه امــکــان گــفــتــار هـســت | بـــگــوی ای بـــرادر بـــلــطــف و خــوشــی |
| کـــه فـــردا چـــو پـــیــک اجـــل در رســـد | بــــحــــکـــم ضـــرورت زبــــان در کـــشـــی |
| یکی از متعلقان منش بر حسب این واقعه مطلع گردانید که فلان عزم کرده است و نیت جزم که بقیت عمر معتکف نشیند و خاموشی گزیند تو نیز اگر توانی سر خویش گیر و راه مجانبت پیش. | |
| گفتا بعزت عظیم و صحبت قدیم دم برنیارم و قدم برندارم مگر آنگه که سخن گفته شود بر عادت مألوف و طریق معروف که آزردن دوستان جهلست و کفارت یمین سهل و خلاف راه صوابست و نقض رای اولوالالباب که ذوالفقار علی در نیام و زبان سعدی در کام | |
| زبــان در دهـان ای خــردمــنـد چــیـســت | کــــلـــیـــد در گـــنـــج صــــاحــــب هـــنـــر |
| چـو در بــسـتـه بــاشـد چـه دانـد کـسـی | کــه جـــوهــر فــرو شــســـت یــا پـــیــلــور |
| اگر چـه پـیش خـردمند خـامشی ادبـست | بـوقت مصلحـت آن بـه که در سخن کوشی |
| دو چـیز طـیره عـقـلسـت دم فـرو بـسـتـن | بـوقـت گـفـتـن و گـفـتـن بـوقـت خـاموشـی |
| فی الجمله زبان از مکالمه او درکشیدن قوت نداشتم و روی از محاوره او گردانیدن مروت ندانستم که یار موافق بود و ارادت صادق | |
| چــو جــنـگ آوری بــا کـسـی بــر سـتــیـز | کــــه از وی گــــزیـــرت بــــود یــــا گــــریـــز |
| بحکم ضرورت سخن گفتیم و تفرج کنان بیرون رفتیم در فصل ربیع که صولت برد آرمیده بود و ایام دولت ورد رسیده | |
| پــــیــــراهــــن بـــــرگ بـــــر درخــــتــــان | چـــون جـــامــه عـــیــد نــیــکـــبـــخـــتـــان |
| اول اردیـــبـــهـــشـــت مـــاه جـــلـــالـــی | بــلــبــل گــویــنــده بــر مــنــابــر قــضــبــان |
| بـــر گـــل ســـرخ از نــم افـــتـــاده لآلـــی | هـمـچــو عـرق بــر عـذار شــاهـد غـضـبــان |
| شب را ببوستان یکی از دوستان اتفاق مبیت افتاد. موضعی خوش و خرم و درختان درهم. گفتی که خورده مینا بر خاکش ریخته و عقد ثریا از تاکش درآویخته | |
| روضـــت مـــاء نـــهـــرهـــا ســـلـــســــال | دوحــــت ســــجــــع طــــیـــرهـــا مــــوزون |
| آن پــــر از لــــالــــه هـــای رنـــگــــارنـــگ | ویـــن پـــر از مـــیـــوه هـــای گـــونـــاگـــون |
| بــــــاد در ســـــایـــــه درخـــــتـــــانـــــش | گـــســـتـــرانــیــده فـــرش بـــوقـــلـــمـــون |
| بامدادان که خاطر بازآمدن بر رای نشستن غالب آمد دیدمش دامنی گل و ریحان و سنبل و ضیمران فراهم آورده و آهنگ رجوع کرده. | |
| گفتم: گل بستان را چنانکه دانی بقایی و عهد گلستان را و فانی نباشد و حکما گفته اند: هر چه نپاید دلبستگی را نشاید. گفتا: طریق چیست؟ | |
| گفتم: برای نزهت ناظران و فسحت حاضران کتاب گلستانی توانم تصنیف کردن که باد خزانرا بر ورق او دست تطاول نباشد و گردش زمان عیش ربیعش را بطیش خریف مبدل نکند | |
| بــــچـــه کـــار آیـــدت ز گـــل طـــبـــقـــی | از گــــلـــســــتــــان مـــن بــــبــــر ورقــــی |
| گــل هـمـیـن پــنـجــروز و شــش بــاشــد | ویـن گـلـسـتــان هـمـیـشـه خـوش بــاشـد |
| حالی که من این حکایت بگفتم دامن گل بریخت و در دامنم آویخت که الکریم اذا وعد وفا فصلی در همان روز اتفاق بیاض افتاد در حسن معاشرت و آداب محاورت در لباسی که متکلمانرا بکار آید و مترسلان را بلاغت افزاید. | |
| فی الجمله هنوز از گل بستان بقیتی مانده بود که کتاب گلستان تمام شد و تمام آنگه شود بحقیقت که پسندیده آید در بارگاه شاه جهان پناه، سایه کردگار و پرتو لطف پروردگار، ذخر زمان و کهف امان. | |
| المؤید من السماء، المنصور علی الاعداء، عضدالدولة القاهره و سراج الملة الباهره، جمال الانام مفخرالاسلام سعدبن اتابک الاعظم شاهنشاه المعظم مالک رقاب الامم، مولی ملوک العرب و العجم سلطان البر و البحر. | |
| وارث ملک سلیمان، مظفرالدنیا والدین ابوبکر بن سعد بن زنگی ادام الله اقبالهما و ضاعف جلالهما و جعل الی کل خیر مالهما بکرشمه لطف خداوندی مطالعه فرماید | |
| گــر الــتـــفــات خــداونــدیــش بـــیــارایــد | نـگـارخـانـه چــیـنـی و نـقـش ارژنـگـیـسـت |
| امـیـد هـســت کـه روی مـلـال درنـکـشـد | ازین سبب که گلستان نه جای دلتنگیست |
| عـلـی الـخـصـوص کـه دیبـاجـه همـایونش | بـنـام سـعـد ابـوبـکـر سـعـدبـن زنـگـیـسـت |
| دیگر عروس فکر من از بیجمالی سر برنیارد و دیده یأس از پشت پای خجالت برندارد و در زمره صاحبدلان متجلی نشود و مگر آنگه که متحلی گردد بزیور قبول امیرکبیر عالم عادل مؤید مظفر منصور، ظهیر سریر سلطنت و مشیر تدبیر مملکت، کهف الفقرا ملاذالغربا مربی الفضلا محب الاتقیا افتخار آل فارس، یمین الملک، ملک الخواص باربک، فخرالدوله والدین غیاث الاسلام والمسلمین عمدة الملوک و السلاطین ابوبکر ابی نصر اطال الله عمره و اجل قدره و شرح صدره و ضاعف اجره که ممدوح اکابر آفاقست و مجموع مکارم اخلاق | |
| هــر کــه در ســـایــه عـــنــایــت اوســـت | گـنـهـش طـاعـت اسـت و دشـمـن دوسـت |
| بر هر یکی از سایر بندگان و حواشی، خدمتی معنیست که اگر در ادای برخی از آن تهاون و تکاسل روا دارند هر آینه در معرض خطاب آیند و در محل عتاب. | |
| مگر این طایفه درویشان که شکر نعمت بزرگان بر ایشان واجبست و ذکر جمیل و دعای خیر، و ادای چنین خدمتی در غیبت اولیترست که در حضور، که آن بتصنع نزدیکست و این از تکلف دور و باجابت مقرون | |
| پـشت دو تـای فلک راست شد از خـرمی | تــــا چـــو تــــو فـــرزنـــد زاد مـــادر ایـــام را |
| حکمت محض است اگر لطف جهان آفرین | خــاص کـنـد بــنـده ای مـصــلـحــت عــام را |
| دولت جـاوید یافـت هر کـه نکـونام زیسـت | کـز عــقــبــش ذکـر خــیـر زنـده کـنـد نـام را |
| وصـف تـرا اگـر کـننـد ور نکـنند اهل فـضـل | حــاجــت مـشـاطـه نـیـسـت روی دلـارام را |
| تقصیر و تقاعدی که در مواظبت خدمت بارگاه خداوندی میرود بنابر آنست که طایفه ای از حکمای هند در فضایل بوذرجمهر سخن میگفتند بآخر جز این عیبش ندانستند که در سخن گفتن بطی است یعنی درنگ بسیار میکند و مستمع را بسی منتظر میباید بود تا وی تقریر سخنی کند بوذرجمهر بشنید و گفت اندیشه کردن که چه گویم به از پشیمانی خوردن که چرا گفتم | |
| ســـخـــنـــدان پــــرورده، پــــیـــر کـــهـــن | بـــیــنــدیــشــد آنــگــه بـــگــویــد ســخــن |
| مــــزن بــــی تأمــــل بــــگــــفــــتــــار دم | نــکـــو گــوی اگـــر دیــر گــوئی چـــه غـــم |
| بـــیــنـــدیــش و آنـــگـــه بـــرآور نـــفـــس | وزان پــیـش بــس کــن کــه گــویـنــد بــس |
| بـــنــطــق آدمــی بـــهــتـــرســت از دواب | دواب از تــــوبــــه گــــر نـــگــــوئی صــــواب |
| فکیف در نظر اعیان حضرت خداوندی عز نصره که مجمع اهل دلست و مرکز علمای متبحر، اگر در سیاقت سخن دلیری کنم شوخی کرده باشم و بضاعت مزجاة بحضرت عزیز آورده، و شبه در بازار جوهریان جوی نیرزد و چراغ پیش آفتاب پرتوی ندارد و مناره بلند در دامن کوه الوند پست نماید | |
| هــــر کــــه گــــردن بــــدعــــوی افــــرازد | دشــــمــــن از هــــر طــــرف بـــــرو تـــــازد |
| ســــعــــدی افــــتــــاده ایــــســــت آزاده | کــــس نـــیـــایـــد بــــجــــنـــگ افــــتــــاده |
| اول انـــدیــشـــه وآنـــگـــهــی گـــفـــتـــار | پـــایــبـــســـت آمـــدســـت و پـــس دیــوار |
| نخل بندی دانم ولی نه در بستان، شاهدی فروشم ولی نه در کنعان، لقمان را گفتند حکمت از که آموختی گفت از نابینایان که تا جای نبینند پای ننهند، قدم الخروج قبل الولوج | |
| مـــردیــت بـــیــازمـــای وانــگـــه زن کـــن | گــرچــه شــاطــر بـــود خــروس بـــجـــنــگ |
| چـــه زنــد پـــیــش بـــار زویــیــن چـــنــگ | گــربـــه شــیــرســت در گــرفــتـــن مــوش |
| اما باعتماد سعت اخلاق بزرگان که چشم از عوایب زیردستان بپوشند و در افشای جرائم کهتران نکوشند، کلمه چند به طریق اختصار از نوادر و امثال، و شعر و حکایات، و سیر ملوک ماضی در این کتاب درج کردیم و برخی از عمر گرانمایه بر او خرج، موجب تصنیف کتاب گلستان این بود و بالله التوفیق بماند سالها این نظم و ترتیب | |
| ز مـــا هـــر ذره خـــاک افـــتــــاده جـــائی | غــرض نـقــشــیـســت کــز مــا بــاز مــانـد |
| کــه هـســتــی را نـمـی بــیـنـم بــقــائی | مــگــر صـــاحـــبـــدلــی روزی بـــرحـــمــت |
| امعان نظر در ترتیب کتاب و تهذیب ابواب، ایجاز سخن را مصلحت دید تا بر این روضه غنا و حدیقه غلیا چون بهشت بهشت باب اتفاق افتاد، از این مختصر آمد تا بملالت نینجامد | |
| باب اول در سیرت پادشاهان | |
| باب دوم در اخلاق درویشان | |
| باب سوم در فضیلت قناعت | |
| باب چهارم در فواید خاموشی | |
| باب پنجم در عشق و جوانی | |
| باب ششم در ضعف و پیری | |
| باب هفتم در تأثیر تربیت | |
| باب هشتم در آداب صحبت | |
| در آن مـدت کــه مــا را وقــت خــوش بــود | ز هجـرت شـشـصـد و پـنـجـاه و شـش بـود |
| مــراد مــا نــصــیــحــت بــود و گــفــتــیــم | حـــوالــت بـــا خـــدا کـــردیــم و رفـــتـــیــم |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج
