بــــه هـــر مـــدتــــی گـــردش روزگــــارز طـــرزی دگـــر خـــواهــد آمــوزگـــارســرآهـنــگ پــیـشــیـنـه کــج رو کــنــدنــوائی دگـــر در جـــهــا…
بــــه هـــر مـــدتــــی گـــردش روزگــــار | ز طـــرزی دگـــر خـــواهــد آمــوزگـــار |
ســرآهـنــگ پــیـشــیـنـه کــج رو کــنــد | نــوائی دگـــر در جـــهــان نــو کـــنــد |
بـــه بــــازی درآیـــد چـــو بــــازیـــگـــری | ز پـــــرده بـــــرون آورد پــــیــــکــــری |
بـــدان پـــیــکـــر از راه افـــســـونــگــری | کــنــد مــدتـــی خـــلــق را دلــبـــری |
چــو پــیـری در آن پــیـکـر آرد شـکـسـت | جــوان پــیـکــری دیـگـر آرد بــدســت |
بــدیـنــگــونـه بــر نــو خــطــان ســخــن | کــنــد تــازه پـــیــرایــه هــای کــهــن |
زمــان تـــا زمــان خــامــه نــخــل بـــنــد | ســر نــخـــل دیــگــر بـــرآرد بـــلــنــد |
چــو گــم گــردد از گــوهـری آب و رنــگ | دگــر گــوهـری ســر بــرآرد ز ســنـگ |
عــروس مــرا پــیــش پــیـکــر شــنــاس | همین تازه روئی بـس است از قیاس |
کـز ایـن نـامـه هـم گـر نـرفـتـی بــبـوس | سـخـن گـفـتـن تـازه بـودی فـسـوس |
مــن آن تــوســنــم کــز ریــاضــت گــری | رســیـدم ز تــنـدی بــه فــرمـانـبــری |
چـه گـنـج اسـت کـان ارمـغـانیم نیسـت | دریـغــا جــوانــی جــوانـیـم نـیـســت |
جـوان را چـو گـل نـعـل بــرابــر شـسـت | چـو پـیری رسـد نـعـل بـر آتـشـسـت |
در آن کــوره کــایـیـنــه روشــن کــنــنــد | چـو بـشکسـت از آیینه جـوشن کنند |
دل هـرکـرا کـو سـخــن گـســتــر اسـت | سـروشـی سـرایـنـده یـارگـیـر اسـت |
از ایـن پــیـشـتــر کـان سـخـنـهـای نـغـز | بــرآوردی انــدیــشــه از خــون مــغــز |
ســرایــنــده ای داشــتـــم در نــهــفــت | که بـا من سـخـنهای پـوشـیده گفـت |
کـنـون آن ســرایـنـده خــامـوش گـشـت | مـرا نـیـز گـفــتــن فـرامـوش گـشــت |
نـیـوشــنـده ای نـیـز کـان مـی شــنـیـد | هــم از شــقــه کــار شــد نــاپــدیــد |
چـو شاه ارسلان رفت و در خـاک خـفت | سخن چون تـوان در چـنین حال گفت |
مـــگـــر دولـــت شـــه کـــنـــد یـــاریــی | درآرد بـــه مــن تـــازه گــفـــتـــاریــی |
در انــدیــشـــه ایــن گــذرهــای تـــنــگ | هم از تـن تـوان شـد هم از روی رنگ |
چــو طــوفــان انـدیـشــه را هـم گـرفـت | شــب آمـد در خــوابــگــاهـم گـرفــت |
شـــبــــی از دل تـــنـــگ تـــاریـــک تـــر | رهــی از ســـر مـــوی بـــاریــکـــتـــر |
در آن شــب چـــگــونــه تـــوان کــرد راه | دریــن ره چــگــونــه تــوان دیــد چــاه |
فــلــک پـــاســگــه را بـــرانــدوده نــیــل | سـر پــاسـبــان مـانـده در پــای پـیـل |
بـــر ایــن ســبـــزه آهــو انــگــیــخــتـــه | ز نــاف زمــیــن نــافــه هــا ریــخــتــه |
نـه شـمـعـی کـه بــاشــد ز پــروانـه دور | نــه پــروانـه ای داشــت پــروای نــور |
من آن شب نشستـه سوادی بـه چنگ | سـیه تـر ز سـودای آن شـب بـه رنگ |
بـــه غــواصــی بـــحـــر در ســاخـــتـــن | گــه انـدوخــتــن گــاهـی انـداخــتــن |
چـو پــاسـی گـذشـت از شـب دیـر بــاز | دو پـــاس دگــر مــانــد هــر یــک دراز |
شــتــاب فـلـک را تــک آهـســتــه شــد | خـروسـان شـب را زبـان بـسـتـه شد |
مــن از کــلــه شــب در ایـن دیـر تــنــگ | هـمـی بــافــتــم حــلـه هـفــت رنـگ |
مـســیـحــا صــفــت زیـن خــم لـاجــورد | گــــــه ازرق بــــــرآوردم و گــــــاه زرد |
مـــرا کـــاول ایـــن پــــرورش کـــاربــــود | ولــیـنــعــمــتــی در دهــش یـار بــود |
عــمــاد خـــوئی خـــواجـــه ارجـــمــنــد | کـه شــد قـد قــایـد بــدو ســربــلـنـد |
جـــهــان را ز گــنــج ســخــا کــرده پـــر | ز درج سـخـن بــر سـخـا بــسـتــه در |
نــدیــدم کـــســـی در ســـرای کـــهــن | که دارد جـز او هم سـخـا هم سخـن |
عــطــارد کــه بــیـنــد در او مــشــتــری | بــدیـن مــهــر بــردارد انــگــشــتــری |
بــود مــدبــری کــان جــنــان را جــهــان | بــه نـیـرنـگ خــود دارد از مــن نـهـان |
فــرو بــســتــه کــاری پــیـاپــی غــمـی | نه کس غمگساری نه کس همدمی |
ز یــک قــابـــلــه چـــنــد زایــد ســخـــن | چـه خـرمـا گـشـایـد ز یـک نـخـل بـن |
من آن شب تهی مانده از خواب و خورد | شـــنـــاور دریــن بـــرکـــه لـــاجـــورد |
شبـی و چـه شب چـون یکی ژرف چـاه | فـتــاده درو رخــت خــورشــیـد و مـاه |
شـبــی کـز سـیـاهـی بــدان پـایـه بــود | کــزو نــور در تــهــمــت ســایــه بــود |
مـن از دولـت شـه کـمـنـدی بــه دسـت | گـرفـتـه بـسـی آهـوی شـیر مـسـت |
درافــکــنــده طــرحــی بــه دریــای ژرف | بــه طــرح انـدرون مـاهـیـان شــگـرف |
رصــد بــســتــه بــر طــالــع شــهــریــار | سـخـن کـرده بــا سـاعـت نـیـک بــار |
بــدان تــا کــنــم شــاه را پــیــشــکــش | بــرآمـیـخـتـه خـیـل چـیـن بــا حـبـش |
بـــه مـــنــزل رســـانــده ره انـــجـــام را | گـرو بـرده هـم صـبــح و هـم شـام را |
در آن وحـــشــت آبـــاد فــتـــرت پـــذیــر | شــده دولـت شــه مـرا دســتــگــیـر |
گـوهـر جـوی را تـیـشـه بـر کـان رسـیـد | جــگـر خـوردن دل بــه پــایـان رسـیـد |
چــــو زریــــن ســــراپـــــرده آفــــتـــــاب | بــه خــر پــشــتــه کـوه بــرزد طـنـاب |
مــن شــب نــیــاســوده بــرخــاســتــم | بـــه آســودگــی بـــزمــی آراســتــم |
ســریــری بـــه آیــیــن ســلــطــانــیــان | زدم بـــر ســـر کـــوی روحـــانـــیـــان |
بــســاطـی کـشــیـدم بــه تــرتــیـب نـو | بــراو کــردم انــدیــشــه را پــیـش رو |
مـی و نـقـل و ریـحــان مـرا هـمـنـفــس | زبــان و ضـمـیـر و سـخـن بـود و بـس |
سـرم چـون ز می تـاب مسـتـی گـرفـت | سخـن بـا سخـاهم نشستـی گرفت |
در آمـــد بـــه غـــریـــدن ابـــر بـــلـــنـــد | فـرو ریـخـت گـوهـر بـه گـوهـرپـسـنـد |
دلــم آتـــش و طـــالــعــم شـــیــر بـــود | زبــانـم در آن شـغـل شـمـشـیـر بـود |
دو جـــا مـــرد را بــــود بــــایـــد دلـــیـــر | یـکــی نــزد آتــش یـکــی نـزد شــیـر |
مــگــر آتــش و شــیــر هــم گــوهــرنــد | که از دام و دد هر چـه بـاشـد خـورند |
چــو بــر دسـت مـن داد نـیـک اخــتــری | دف زهـــره و دفـــتــــر مـــشـــتـــری |
گــه از لــطــف بـــر ســاخــتـــم زیــوری | گـه از گـنـج حــکـمـت گـشــادم دری |
جــهــانــی بــه گــوهـر بــرانــبــاشــتــم | کـه چـون شـاه گـوهر خـری داشـتـم |
دگــر بــاره بــرکــان گــشــادم کــمــیــن | بــرانـداخــتــم مــغــز گــنـج از زمـیـن |
بـــه دعـــوی دروغــی نــبـــایــد نــمــود | زر و آتــــش ایـــنـــک تــــوان آزمــــود |
شـــرفـــنـــامـــه را تـــازه کـــردم نـــورد | ســپـــیــداب را ســاخــتــم لــاجــورد |
دگــر بــاره ایــن نــظــم چــیـنــی طــراز | بــبــیـن تــا کـجـا مـی کـنـد تـرکـتــاز |
بـه اول چـه کشتـم بـه آخـر چـه رسـت | شـکـسـتـه چـنـین کـرد بـاید درسـت |
بـسـی سـالـها شـد کـه گـوهر پـرسـت | نـیـاورد از اینـگـونـه گـوهـر بـه دسـت |
فـــروشـــنـــده گـــوهـــر آمـــد پـــدیـــد | مــتــاع از فــروشــنــده بــایـد خــریـد |
چــه فــرمــود شــه بـــاغــی آراســتــن | سـمـن کـشـتـن و سـرو پــیـراسـتـن |
بــه ســرســبــزی شـاه روشـن ضـمـیـر | بــه نـیـروی فــرهـنـگ فــرمـان پــذیـر |
یــکــی ســرو پــیــراســتــم در چــمــن | کــه بــر یـاد او مـی خــورد انـجــمــن |
ســخــن زیـن نـمــط هـر چــه دارد نـوی | بـــدیــن شــیــوه نــو کــنــد پــیــروی |
دلــی بــایــد انــدیـشــه را تــیـز و تــنــد | بــرش بــر نـیـایـد ز شــمـشـیـر کـنـد |
سـخـن گـفـتـن آسـان بــر آن کـس بـرد | کـه نظـم تـهیش از سـخـن بـس بـود |
کــســی کــو جــواهـر بــرآرد ز ســنــگ | بـه دشـواری آرد سـخـن را بـه چـنگ |
غـــلــط کـــاری ایــن خـــیــالــات نــغـــز | بـــرآورد جـــوش دلـــم را بـــه مــغـــز |
ز گـــرمـــی ســـرم را پــــر از دود کـــرد | ز خـشـگـی تـنـم را نمـک سـود کـرد |
بــه تــرتــیـب ایـن بــکـر شــوهـر فـریـب | مـرا صـابــری بــاد و شـه را شـکـیـب |
ســخــن بــیـن کــجــا بــارگــه مـی زنـد | چـه می گویم او خود چـه ره می زند |
نـدانـم کــه ایـن جــادوئیـهـای چــســت | چـگـونـه دریـن بــابــلـی چــاه رسـت |
کـــه آمــوخـــت ایــن زهــره را زیــر زنــد | کــه ســازد نــواهــای هــاروت بــنــد |
بـــدیــن ســحــر کــو آب زردشــت بـــرد | بـــســا زنــد را کــاتـــش زنــده مــرد |
کــجـــا قـــطـــره تـــا در بـــه دریــا بـــرد | خــرد آرد و زیـن بــصــره خــرمــا بــرد |
مـن آن ابــرم ایـن طـرف شـش طـاق را | کــه آب از جــگـر بــخــشــم آفــاق را |
هـمـه چــون گـیـا جــرعــه خــواران مـن | ز مـن سـبـز و تـشـنـه بـه بـاران مـن |
چــو ســایــه کــه هــنــجـــار دارد ز نــور | وزو دارد آمــــیــــزش خــــویـــش دور |
ز من گـر چـه شـوریده شـد خـوابـشـان | هم از فـیض جـوی مـنـسـت آبـشـان |
هــمــه صــرف خــواران صــرف مــنــنــد | قــبــالــه نــویــســان حــرف مــنــنــد |
مــن ادرار ایــن فــیــض از آن یــافـــتـــم | کـه روی از دگـر چـشـمـه ها تـافـتـم |
بــــه خـــلـــوت زدودم ز پــــولـــاد زنـــگ | کــه مــیـنــا پــذیــرد ز یــاقــوت رنــگ |
چــو مــن کــردم آیــیــنــه را تـــابـــنــاک | پــذیــرنــده پـــاک شــد جــای پـــاک |
نـخـوانـدی کـه از صـقـل چـیـنـی حـصـار | چــگــونــه ســتــد رومــیـان را نــگــار |
چـو خـواهـی کـه بـر گـنـج یـابـی کـلـید | نـبــایـد عــنــان از ریـاضــت کــشــیـد |
مــثــل زد در ایــن آنــکــه فــرزانــه بـــود | کــه بــرنــایــد از هــیــچ ویــرانــه دود |
بـــســا خــواب کــاول بـــود هــولــنــاک | نــشــاط آورد چـــون شــود روز پـــاک |
بـــســـا چـــیـــز کـــو دردل آرد هـــراس | سـرانـجـام از آن کـرد بــایـد سـپــاس |
جــهـان پــر شـد از دعـوی انـگـیـخــتــن | بــریـن نـطـع تـرسـم ز خـون ریـخـتـن |
چـــو بــــاران فـــراوان بــــود در تـــمـــوز | هـوا ســرد گــردد چــو بــردالـعــجــوز |
چـــو بـــاران هـــوا تـــر نـــمـــایـــد ز آب | نـــســـوزانـــد آن چـــرک را آفـــتـــاب |
چـــو بـــر عــادت خـــود درآیــد خـــریــف | هــوا دور بـــاشـــد ز بـــاد لــطـــیــف |
وبـــــا خـــــیـــــزد از تـــــری آب و ابـــــر | کـه بـاشـد نفـس را گـذرگـه سـطـبـر |
بـــبـــایــد یــکــی آتـــش افـــروخـــتـــن | بــرو صـنـدل و عـود و گـل سـوخـتــن |
مـن آن عــود ســوزم کـه در بــزم شــاه | نـدارم جــز ایـن یـک وثــیـقــت نـگــاه |
خـــدای از پـــی بـــنـــدگـــیــم آفـــریــد | بــجــز بــنـدگــی نـایـد از مــن پــدیـد |
بـــه نــیــک و بـــه بـــد مــرد آمــوزگـــار | نــپـــیــچـــد ســـر از گــردش روزگــار |
بـــهــرچـــش رســد ســازگــاری کــنــد | فــلـک بــرســتــیـزنـده خــواری کـنـد |
نـــدارد جـــهــان خـــوی ســـازنــدگـــان | نـــســــازد نـــوا بــــا نـــوازنـــدگــــان |
چـو ابــریـشـمـی بــسـتـه بـیـنـد بـسـاز | کــنــد دســت خــود بــر بــریـدن دراز |
دو کـرم اسـت کـان در بـریشـم کـشـی | کـــنـــد دعـــوی آبــــی و آتــــشـــی |
یــکـــی کـــارگـــاه بـــریـــشـــم تـــنـــد | یـــکـــی کـــاروان بـــریـــشـــم زنـــد |
دو بــاشــد مـگـس انـگــبــیـن خــانـه را | فــریـبــنـده چــون شــمــع پــروانـه را |
کـنـد یـک مـگـس مـایـه خـورد و خــفـت | بــه دزدی خــورد دیـگـری در نـهـفـت |
یـکـی زان مـگـس کـه انـگـبـیـن گـر بـود | بـه از صد مگس که انگبـین خـور بـود |
از آن پــیـش کـارد شـبــیـخــون شـتــاب | چــــو دراج در ده صـــلـــای کـــبــــاب |
ز حــرصــی چــه بــایـد طـلـب کـرد کـام | کـه گـه ســوخــتــه داردت گـاه خــام |
اگــر جـــوش گــیــری بـــســـوزی ز درد | و گر بـر نجـوشی شوی خـام و سـرد |
ســپــهـر اژدهـائیـسـت بــا هـفـت سـر | بــه زخـمـی کـی انـدازد از مـه سـپـر |
دریــن طـــشـــت غـــربـــالــی آبـــگــون | تـو غربـال خـاکی فلک طـشـت خـون |
گـر او بــا تــو چـون طـشـت شـد آبــریـز | تـو بــا او چـو غـربــال شـو خـاک بـیـز |
کــجـــا خـــاکــدان بـــاشـــد و آبـــگــیــر | ز غـربــال و طــشــتــی بــود نـاگـزیـر |
فـسـونـگـر خـم اسـت این خـم نیلـگـون | کـه صـد گـونـه رنـگ آیـد از وی بــرون |
اگــر جــادوئی بــر خــمـی شــد ســوار | خـمـی بــیـن بــرو جـادوان صـد هـزار |
حــســاب فــلــک را رهـا کــن ز دســت | که پـستـی بـلند و بـلندیست پـست |
گــهــی زیــر مــاگــاه بــالــای مــاســت | اگـر زیـر و بــالـاش خــوانـی رواســت |
دریـن پـرده بــا آسـمـان جـنـگ نـیـسـت | که این پرده بـا کس هماهنگ نیست |
چـه بــازیـچـه کـیـن چـرخ بـازیـچـه رنـگ | نــبـــازد در ایــن چـــار دیــوار تـــنــگ |
کــســی را کــه گــردن بـــرآرد بـــلــنــد | هــمــش بــاز در گــردن آرد کــمــنــد |
چــو روبـــاه ســرخ ار کــلــاهــش دهــد | بــخــورد ســگــان ســپــاهـش دهـد |
دریـن چــار ســو چــنــد ســازیـم جــای | شـکـم چـارسـو کـرده چـون چـارپـای |
ســرآنــگــاه بــر چــار بــالــش نــهــیــم | کــزیـن کــنــده چــاربــالــش رهــیــم |
ربـــاطـــی دو در دارد ایــن دیـــر خـــاک | دری در گــــریـــوه دری در مـــغــــاک |
نــیــامــد کــســی زان در ایـنــجــا فــراز | کــزیــن در بــرونــش نــکــردنــد بـــاز |
فـسـرده کـسـی کـو دریـن چـاه بـسـت | چو بـرف اندر افتاد و چون یخ بـبـست |
خـنـک بـرق کـوجـان بـه گـرمـی سـپـرد | بـه یک لحظه زاد و بـه یک لحظه مرد |
نه افسرده شمعی که چـون بـرفروخـت | شبـی چند جـان کند و آنگاه سوخت |
کـسـیـرا کـه کـشـتـی نـبـاشـد درسـت | شـنـاور شـدن واجــب آیـد نـخــسـت |
نــبــیـنـی کــه مــاهـی بــه دریـای ژرف | نــیـنــدیـشــد از هـیـچ بــاران و بــرف |
شــتــابـــنــده را اســب صــحــرا خــرام | یـرق داده بـه زآن کـه بــاشـد جـمـام |
جـهان آن جـهان شـد کـه از مـکـر و فـن | گــه آب تــو ریـزد گــهــی خــون مــن |
سـپــهـر آن سـپــهـرسـت کـز داغ و درد | گــه از رق کـــنــد رنــگ مــا گــاه زرد |
دریـن ره کــســی پــرده دانــد نــواخــت | کـه هـنـجـار ایـن ره تـوانـد شـنـاخـت |
بـــه رهــبـــر تـــوان راه بـــردن بـــســـر | ســــر راه دارم کــــجـــــا راهــــبـــــر |
چــنـان وقــت وقــت آیـدم مــرگ پــیـش | کــه امـیـد بــردارم از عــمـر خــویـش |
دگـــر بــــاره غـــفـــلـــت ســـپـــاه آورد | ســـرم بــــر ســـر خـــوابـــگـــاه آورد |
خـیـالـی بــه خـوابــی بــه در مـی بــرم | بـه افسـانه عـمری بـه سـر می بـرم |
بــه ایــن پــر کــجــا بـــر تــوانــم پــریــد | بـه پـائی چـنـین در چـه دانـم رسـیـد |
بـــدیــن چـــار ســـوی مــخـــالــف روان | نـیـم رســتــه گـر پــیـرم و گـر جــوان |
اگـــر وقــــع پــــیـــران درآرم بــــه کــــار | جـــــدا مــــانــــم از مــــردم روزگــــار |
وگــر بــا چــنــیــن تــن جــوانــی کــنــم | بــه جــان کــســان زنـدگـانـی کــنـم |
هـمـان بــه کــه بــا هـر کـهـن تــازه ای | نـــمـــایـــم بــــقـــدر وی انـــدازه ای |
مـــگـــر تـــارهــا کـــردن ایــن بـــنـــد را | نــیــازارم ایــن هــمــرهــی چــنــد را |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج