فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 3 اردیبهشت 1404

پایگاه خبری شاعر

مــکـــافـــات ایــن کـــار یــزدان کـــنــدکـه چــهـر تــو هـمـواره خـنـدان کـنـدبــپــاداش تـو نـیـسـت مـان دسـتـرسزبــانــهـا پــر از آفــریـنــســ…

مــکـــافـــات ایــن کـــار یــزدان کـــنــد کـه چــهـر تــو هـمـواره خـنـدان کـنـد
بــپــاداش تـو نـیـسـت مـان دسـتـرس زبــانــهـا پــر از آفــریـنــســت و بــس
بــزرگــیـت هــر روز بــافــزون تــرســت هنرمـند رخـش تـو صـد لـشـکـرسـت
تــهـمـتــن بــریـشــان گـرفــت آفــریـن کـــه آبـــاد بـــادا بـــگـــردان زمـــیــن
مـرا پــشــت ز آزادگــانـســت راســت دل روشــنــم بــر زبـــانــم گــواســت
ازان پـس چـنین گـفـت کـایدر سـه روز بــبــاشــیـم شــادان و گـیـتــی فـروز
چــهــارم ســوی جــنــگ افــراســیـاب بــــرانـــیـــم و آتـــش بـــرآریـــم ز آب
هــمــه نــامـــداران بـــگـــفـــتـــار اوی بــبــزم و بــخــوردنــد نــهــادنــد روی
پـــس آگــاهــی آمــد بـــافــراســیــاب که بـوم و بـر از دشـمنان شـد خـراب
دلـش زان ســخــن پــر ز تــیـمـار شـد هـمـه پــرنـیـان بــر تــنـش خــار شـد
بــدل گـفــت پــیـگـار او کــار کـیـســت سـپـاهسـت بـسیار و سـالار کیست
گـر آنـســت رسـتــم کـه مـن دیـده ام بــســی از نـبــردش بــپــیـچــیـده ام
بـــپــیــچــیــد وزان پـــس بآواز گــفــت کـه بــا او کـه داریـم در جـنـگ جـفـت
یــکــی کــودکــی بــود بــرســان نــی کــه مـن لـشــکــر آورده بــودم بــری
بــیــامــد تــن مــن ز زیــن بــرگــرفــت فـرو مـانـد زان لـشـکـر اندر شـگـفـت
چــنـیـن گـفـت لـشـکـر بــافـراســیـاب که چندین سر از جـنگ رستـم متـاب
تــــو آنــــی کــــه از خــــاک آوردگــــاه هـمـی جــوش خـون انـدر آری بــمـاه
سـلـیحـسـت بـسـیـار و مـردان جـنـگ دل از کـار رسـتــم چـه داری بــتـنـگ
ز جـنـگ سـواری تــو غـمـگـیـن مـشـو نــگـــه کـــن بـــدیــن نــامـــداران نــو
چـنـان دان کـه او یکـسـر از آهـنـسـت اگـر چـه دلـیرسـت هـم یک تـنـسـت
ســـخـــنــهــای کــوتـــاه زو شــد دراز تــو بــا لـشـکـری چــاره او را بــســاز
ســـرش را ز زیـــن انـــدرآور بــــخـــاک ازان پـس خود از شاه ایران چـه بـاک
نـه کــیـخــســرو آبــاد مـانـد نـه گــنـج نـــداریـــم ایـــن زرم کـــردن بـــرنـــج
نــگــه کــن بــدیـن لــشــکــر نــامــدار جـــوانـــان و شـــایــســـتـــه کـــارزار
ز بــهـر بــر و بــوم و پــیـونــد خــویـش زن و کـودک خــرد و فــرزنـد خــویـش
هـمـه سـربـسـر تـن بـکـشـتـن دهـیم بـه آیـد کـه گـیـتـی بـدشـمـن دهـیم
چـو بـشـنـیـد افـراسـیـاب ایـن سـخـن فـــرامــوش کـــرد آن نــبـــرد کـــهــن
بـــفــرمــود تـــا لــشــکــر آراســتــنــد بــکــیـن نـو از جــای بــرخــاســتــنـد
ز بــوم نــیــاکــان وز شــهــر خــویــش یـکـی تـازه انـدیـشـه بــنـهـاد پــیـش
چـنین داد پـاسـخ کـه مـن سـاز جـنگ بــپــیـش آورم چـون شـود کـار تــنـگ
نمانم کـه کـیخـسـرو از تـخـت خـویش شـود شـاد و پـدرام از بـخـت خـویش
ســــر زابــــلــــی را بـــــروز نــــبـــــرد بــــچــــنـــگ دراز انـــدر آرم بــــگـــرد
بــرو ســرکــشــان آفــریـن خــوانــدنـد ســرافـراز را ســوی کـیـن خــوانـدنـد
کـه جــاویـد و شــادان و پــیـروز بــاش بــکــام دلــت گــیــتــی افــروز بــاش
سـپـهـبــد بـسـی جـنـگـهـا دیـده بـود ز هـر کــار بــهـری پــســنـدیـده بــود
یــکــی شــیــر دل بـــود فــرغــار نــام قـفـس دیده و جـسـتـه چـندی ز دام
ز بــیـگــانـگـان جــای پــردخــتــه کــرد بــفـرغــار گـفــت ای گـرانـمـایـه مـرد
هـم اکـنـون بــرو سـوی ایـران ســپــاه نـگـه کــن بــدیـن رســتــم رزمـخــواه
سـواران نگـه کـن کـه چـنـداند و چـون کـه دارد بــریـن بــوم و بــر رهـنـمـون
وزان نـــامـــداران پــــرخـــاشـــجــــوی بـبـینـی کـه چـنـدانـد و بـر چـنـد روی
ز گــردان پــهــلــومــنــش چــنــد مــرد کــــه آورد ســـــازنــــد روز نــــبـــــرد
چــو فــرغــار بــرگــشــت و آمــد بــراه بــکــارآگــهـی شــد بــایـران ســپــاه
غـمـی شـد دل مـرد پــرخــاشــجــوی بــبــیــگــانــگــان ایــچ نــنــمــود روی
فــرســتــاد و فـرزنـد را پــیـش خــوانـد بــسـی راز بــایـســتــه بــا او بــرانـد
بــشـیـده چـنـیـن گـفـت کـای پـر خـرد ســپــاه تــو تــیـمــار تــو کــی خــورد
چـنین دان کـه این لشـکـر بـی شـمار کــه آمــد بــریـن مـرز چــنـدیـن هـزار
ســپــهــدارشــان رســتــم شــیــر دل کـه از خـاک سـازد بــشـمـشـیـر گـل
گــو پــیـلــتــن رســتــم زابــلــیـســت بـبـیـن تـا مـر او را هـم آورد کـیـسـت
چـو کـاموس و منشـور و خـاقـان چـین گــهــار و چـــو گــرگــوی بـــا آفــریــن
دگـر کـنـدر و شــنـگـل آن شــاه هـنـد سـپـاهی ز کـشـمـیر تـا پـیش سـند
بــنــیــروی ایـن رســتــم شــیــر گــیـر بــکـشـتـنـد و بــردنـد چـنـدی اسـیـر
چـــهــل روز بـــالــشـــکـــر آویــز بـــود گـهـی رزم و گـه بــزم و پـرهـیـز بــود
ســرانـجــام رســتــم بــخــم کــمــنـد ز پــیــل انــدر آورد و بـــنــهــاد بـــنــد
ســــواران و گـــردان هـــر کـــشـــوری ز هـر سـو کـه بـود از بــزرگـان سـری
بـدیـن کـشـور آمـد کـنـون زیـن نـشـان هــمــان تـــاجــداران گــردنــکــشــان
مـن ایدر نـمـانم بـسـی گـنـج و تـخـت که گردان شدست اندرین کار سخت
کـنـون هـرچ گـنـجـسـت و تـاج و کـمـر هــمــان طــوق زریـن و زریـن ســپــر
فــرســتــم هـمـه ســوی الـمـاس رود نه هنگـام جـامـسـت و بـزم و سـرود
هــراســانــم از رســتــم تــیـز چــنــگ تـن آسـان کـه بــاشـد بـکـام نـهـنـگ
بــــمـــردم نـــمـــانـــد بــــروز نـــبــــرد نــپـــیــچــد ز بـــیــم و نــنــالــد ز درد
ز نــیــزه نــتــرســد نــه از تــیــغ تــیــز بــرآرد ز دشـمـن هـمـی رسـتــخــیـز
تــو گـفـتــی کـه از روی وز آهـنـســت نـه مــردم نـژادســت کآهـرمـنـســت
سـلـیـحــسـت چــنـدان بــرو روز کـیـن کـه سـیـر آمـد از بــار پــشـت زمـیـن
زره دارد و جـــوشــن و خـــود و گــبـــر بــــغــــرد بــــکـــردار غـــرنـــده ابــــر
نــه بــرتــابــد آهــنــگ او ژنــده پــیــل نـه کـشـتـی سـلـیحـش بـدریای نیل
یــکـــی کـــوه زیـــرش بـــکـــردار بـــاد تـــو گـــویــی کـــه از بـــاد دارد نــژاد
تــــگ آهــــوان دارد و هـــول شــــیـــر بـــنـــاورد بـــا شـــیــر گـــردد دلـــیــر
سـخــن گـویـد ار زو کـنـی خـواسـتــار بــدریـا چــو کــشــتــی بــود روز کــار
مــرا بـــا دلــاور بـــســی بــود جــنــگ یکـی جـوشـنـسـتـش ز چـرم پـلـنـگ
ســـلــیــحـــم نــیــامــد بـــرو کـــارگــر بـــســـی آزمـــودم بـــگـــرز و تـــبـــر
کــــنـــون آزمـــون را یـــکـــی کــــارزار بـــســازیــم تـــا چـــون بـــود روزگــار
گـــر ایــدونــک یــزدان بـــود یــارمــنــد بــگــردد بــبــایــســت چــرخ بــلــنــد
نـه آن شــهـر مــانــد نـه آن شــهـریـار ســرآیــد مــگــر بــر مــن ایـن کــارزار
اگــر دســت رســتــم بــود روز جــنـگ نــســـازم مــن ایــدر فـــراوان درنــگ
شــوم تـــا بـــدان روی دریــای چــیــن بــدو مــانــم ایـن مــرز تــوران زمــیـن
بـدو شـیـده گـفـت ای خـردمـنـد شـاه انــوشــه بـــدی تــا بــود تــاج و گــاه
تـــرا فـــر و بـــرزســـت و مــردانــگــی نــژاد و دل و بـــخـــت و فـــرزانــگــی
نــــبــــایـــد تــــرا پــــنـــد آمــــوزگــــار نــگــه کـــن بـــدیــن گــردش روزگــار
چــو پــیـران و هـومـان و فــرشــیـدورد چـو کـلـبـاد و نـسـتـیـهـن شـیـر مـرد
شـکـسـتـه سـلیح و گـسـسـتـه دلند ز بــیـم وز غـم هـر زمـان بــگـسـلـنـد
تـو بـر بــاد ایـن جـنـگ کـشـتـی مـران چــو دانـی کـه آمـد سـپــاهـی گـران
ز شــاهــان گــیــتـــی گــزیــده تـــوی جــهـانـجــوی و هـم کــار دیـده تــوی
بـــجــان و ســر شــاه تــوران ســپـــاه بـخـورشـیـد و مـاه و بــتـخـت و کـلـاه
کـه از کــار کـامـوس و خــاقــان چــیـن دلم گشـت پـر خـون و سـر پـر ز کین
شــب تــیــره بــگــشــاد چــشــم دژم ز غــم پــشــت مـاه انـدر آمـد بــخــم
جـهان گـشـت بـرسـان مـشـک سـیاه چـو فـرغـار بــرگـشـت ز ایـران سـپـاه
بـــیــامـــد بـــنـــزدیــک افـــراســـیــاب شــب تــیـره هــنــگــام آرام و خــواب
چــنــیـن گــفــت کــز بــارگــاه بــلــنــد بــرفــتــم ســوی رســتــم دیــوبــنــد
ســـراپــــرده ســـبــــز دیـــدم بــــزرگ ســپـــاهــی بـــکــردار درنــده گــرگ
یـکــی اژدهـافــش درفــشــی بــپــای نــه آرام دارد تــو گــفــتــی نـه جــای
فــروهـشــتــه بــر کــوهـه زیـن لـگــام بـــفــتــراک بـــر حــلــقــه خــم خــام
بــخــیـمــه درون ژنــده پــیــلــی ژیــان مـیـان تـنـگ بــسـتـه بـه بــبــر بـیـان
یـکـی بـور ابـرش بـه پـیـشـش بــپـای تــو گـفـتــی هـمـی انـدر آیـد ز جـای
سـپـهـدار چـون طـوس و گـودرز و گـیـو فـریـبــرز و شــیـدوش و گـرگـیـن نـیـو
طــلــایـه گــرازســت بــا گــســتــهــم کــه بــا بــیــژن گــیـو بــاشــد بــهــم
غــمـی شــد ز گـفـتــار فـرغــار شــاه کــس آمــد بـــر پـــهــلــوان ســـپـــاه
بــیـامــد ســپــهـدار پــیـران چــو گــرد بـــــزرگــــان و مــــردان روز نــــبـــــرد
ز گــفــتــار فــرغــار چــنـدی بــگــفــت که تـا کیسـت بـا او بـه پـیکـار جـفـت
بــدو گـفـت پــیـران کـه مـا را ز جــنـگ چـه چـارست جـز جـستـن نام و ننگ
چـو پـاسـخ چـنـیـن یـافـت افـراسـیـاب گرفـت اندران کـینه جـسـتـن شـتـاب
بـــپــیــران بــفــرمــود تــا بـــا ســپــاه بــیــایــد بــر رســتــم کــیــنــه خــواه
ز پـیـش سـپـهـبـد بـه بـیـرون کـشـیـد همـی رزم را سـوی هـامـون کـشـید
خــروش آمــد از دشــت و آوای کــوس جــهـان شـد ز گـرد ســپــاه آبــنـوس
سـپــه بــود چـنـدانـک گـفـتـی جـهـان هـمـی گــردد از گـرد اســپــان نـهـان
تــبــیــره زنــان نــعــره بـــرداشــتــنــد هـمـی پــیـل بــر پـیـل بــگـذاشـتـنـد
از ایــوان بــدشــت آمــد افــراســیــاب همی کرد بـر جـنگ جـسـتـن شتـاب
بـپـیـران بـگـفـت آنـچ بــایـسـت گـفـت کــه راز بــزرگــان بــبـــایــد نــهــفــت
یــکـــی نــامــه نــزدیــک پـــولـــادونــد بـــیــارای وز رای بـــگــشـــای بـــنــد
بــگـویـش کــه مـا را چــه آمـد بــســر ازیــن نــامــور گــرد پـــرخـــاشـــخـــر
اگـــر یــارمــنــدســـت چـــرخ بـــلــنــد بــیــایــد بــدیــن دشــت پــولــادونــد
بـسـی لشـکر از مرز سـقـلاب و چـین نـگـونـسـار و حـیـران شـدنـد انـدریـن
ســپـــاهــســت بـــرســان کــوه روان ســپــهـدارشــان رســتــم پــهـلــوان
سـپـهکش چـو رستـم سپـهدار طوس بـــــابـــــر انــــدر اورده آوای کـــــوس
چـو رسـتــم بــدسـت تـو گـردد تــبــاه نــیــابــد ســپــهــر انــدریــن مــرز راه
هـمــه مــرز را رنــج زویـســت و بــس تــو بـــاش انــدریــن کــار فــریــادرس
گـــر او را بــــدســـت تـــو آیـــد زمـــان شــود رام روی زمــیــن بــی گــمــان
مــن از پـــادشــاهــی آبـــاد خــویــش نـه بــرگـیـرم از رنـج یـک رنـج بــیـش
دگـر نـیـمـه دیهـیـم و گـنـج آن تـسـت کــه امـروز پــیـگـار و رنـج آن تــســت
نــهــادنــد بــر نــامــه بــر مــهـر شــاه چـو بــرزد سـر از بــرج خـرچـنـگ مـاه
کــمــر بــســت شــیـده ز پــیـش پــدر فــرســتـــاده او بـــود و تــیــمــار بـــر
بــــکــــردار آتــــش ز بــــیـــم گـــزنـــد بـــیــامـــد بـــنــزدیــک پـــولـــادونـــد
بـــرو آفـــریـــن کـــرد و نـــامـــه بـــداد هــمــه کــار رســتــم بــرو کــرد یــاد
کـه رسـتــم بــیـامـد ز ایـران بــجــنـگ ابــا او ســپــاهـی بــســان پــلــنــگ
بــــبــــنــــد انـــدر آورد کــــامــــوس را چـو خـاقـان و مـنـشـور و فـرطـوس را
اســیــران بـــســیــار و پــیــلــان رمــه فــرســتــاد یـکــســر بــایـران هـمــه
کــنــارنـگ و جــنـگ آورانــرا بــخــوانــد ز هـر گــونـه ای داســتــانـهـا بــرانــد
بــدیـشـان بــگـفـت انـچ در نـامـه بــود جــهـانـگـیـر بــرنـا و خــودکــامـه بــود
بــفــرمــود تــا کــوس بــیــرون بـــرنــد ســـراپـــرده او بـــه هــامــون بـــرنــد
ســپــاه انـجــمــن شــد بــکــردار دیـو بـــرآمــد ز گــردان لــشـــکــر غـــریــو
درفــش از پــس و پــیــش پــولــادونــد ســپــردار بــا تــرکــش و بــا کــمــنـد
فــرود آمــد از کــوه و بـــگــذاشــت آب بـــیــامــد بـــنــزدیــک افـــراســـیــاب
پــذیــره شــدنــدش یـکــایـک ســپــاه تـــبـــیـــره بـــرآمـــد ز درگـــاه شـــاه
بــبــر در گــرفــتــش جــهـانـدیـده مـرد ز کــار گــذشــتــه بــســی یـاد کــرد
بـگـفـت آنـک تـیمـار تـرکـان ز کـیسـت سـرانـجـام درمـان ایـن کـار چـیـسـت
خــرامــان بـــایــوان خــســرو شــدنــد بـــرای و بـــانــدیــشــه نــو شـــدنــد
ســخــن رانـد هـر گـونـه افــراســیـاب ز کـــار درنـــگ و ز بــــهـــر شـــتـــاب
ز خــون سـیـاوش کـه بــر دســت اوی چـه آمـد ز پـرخـاش وز گـفـت و گـوی
ز خــاقــان و مـنـشــور و کـامـوس گـرد گـذشـتـه سـخـنـهـا همـه بـرشـمـرد
بـگـفـت آنک این رنـجـم از یک تـنسـت کــه او را پــلـنـگـیـنـه پــیـراهـنـســت
نــیــامــد ســـلــیــحـــم بـــدو کــارگــر بـران بـبـر و آن خـود و چـیـنـی سـپـر
بـــــیــــابـــــان ســــپــــردی و راه دراز کـــنـــون چـــاره کـــار او را بــــســـاز
پــر انــدیـشــه شــد جــان پــولــادونـد کـه آن بــنـد را چــون شــود کـاربــنـد
چــنــیــن داد پــاســخ بــافــراســیــاب کـه در جـنـگ چـنـدین نـبـایـد شـتـاب
گــر آنـســت رســتــم کــه مــازنــدران تــبــه کــرد و بــســتــد بــگــرز گـران
بـــدریـــد پـــهـــلـــوی دیــو ســـپـــیــد جــگــرگــاه پــولــاد غــنــدی و بـــیــد
مــرا نـیـســت پــایـاب بــا جــنــگ اوی نــیــارم بـــبـــد کـــردن آهــنـــگ اوی
تــن و جــان مــن پــیــش رای تــو بــاد هـمـیـشــه خــرد رهـنـمـای تــو بــاد
مـن او را بــر انـدیـشــه دارم بــجــنـگ بــگــردش بــگــردم بــســان پــلــنـگ
تــو لـشــکـر بــرآغــال بــر لـشــکـرش بـــانــبــوه تــا خــیــره گــردد ســرش
مـگـر چــاره سـازم و گـر نـی بــدسـت بــر و یـال او را نـشــایـد شــکــســت
ازو شـــاد شـــد جـــان افـــراســـیــاب مــی روشــن آورد و چــنــگ و ربـــاب
بــدانـگـه کـه شـد مـســت پــولـادونـد چـنـیـن گـفـت بــا او بــبــانـگ بــلـنـد
کـه مـن بــر فـریـدون و ضـحـاک و جـم خـــــور و خـــــواب و آرام کــــردم دژم
بـــرهـــمـــن بــــتـــرســـد ز آواز مـــن وزیــن لــشـــکـــر گــردن افـــراز مــن
مـن ایـن زابــلـی را بــشـمـشـیـر تـیـز بــــرآوردگـــه بــــر کـــنـــم ریـــز ریـــز
***
چـو بــنـمـود خـورشـیـد تـابــان درفـش مـعـصـفـر شــد آن پــرنـیـان بــنـفـش
تـــبــــیـــره بــــرآمـــد ز درگـــاه شـــاه بـــابـــر انــدر آمــد خـــروش ســپـــاه
بـــپـــیــش ســپـــه بـــود پـــولــادونــد بـــتــن زورمــنــد و بـــبـــازو کــمــنــد
چـو صـف بــرکـشـیـدنـد هـر دو سـپـاه هوا شـد بـنفـش و زمـین شـد سـیاه
تــهــمــتــن بــپــوشــیــد بــبــر بــیــان نــشــســت از بــر ژنــده پــیـل ژیــان
بــرآشـفـت و بـر مـیـمـنـه حـمـلـه بـرد ز تــرکــان بــیـفــگـنـد بــســیـار گــرد
ازان پــس غــمـی گـشــت پــولـادونـد ز فـتــراک بــگـشـاد پــیـچــان کـمـنـد
بـرآویخـت بـا طـوس چـون پـیل مسـت کــمـنـدی بــبــازوی گـرزی بــدســت
کــمــربـــنــد بـــگــرفــت و او را ز زیــن بـــرآورد و آســـان بـــزد بـــر زمـــیــن
بــه پــیـگــار او گــیـو چــون بــنــگــریـد ســر طــوس نـوذر نــگــونــســار دیـد
بــرانــگــیــخــت از جــای شــبــدیــز را تـــن و جـــان بـــیـــاراســـت آویـــز را
بــرآویــخــت بــا دیـو چــون شــیــر نــر زره دار بــــــا گــــــرزه گــــــاوســــــر
کــمــنــدی بـــیــنــداخــت پــولــادونــد ســر گــیـو گــرد انــدر آمــد دبــبــنــد
نـــگـــه کــــرد رهـــام و بــــیـــژن ز راه بـــدان زور و بـــالــا و آن دســتـــگــاه
بـــرفــتـــنــد تـــا دســـت پـــولــادونــد بـــبــنــدنــد هــر دو بــخــم کــمــنــد
بــزد دســت پــولــاد بــســیـار هــوش بـرانـگـیـخـت اسـپ و بـرآمـد خـروش
دو گــــرد از دلـــیـــران پــــر مـــایـــه را ســـرافـــراز و گــرد و گــرانــمــایــه را
بــخـاک انـدر افـگـنـد و بــسـپـرد خـوار نـظـاره بــران دشــت چــنـدان ســوار
بــــیـــامـــد بــــر اخــــتــــر کــــاویـــان بــخــنـجــر بــدو نـیـم کــردش مــیـان
خــروشــی بـــرآمــد ز ایــران ســپـــاه نــمـــانـــد ایــچ گـــرد انــدر آوردگـــاه
فــریــبـــرز و گــودرز و گــردنــکــشـــان گـرفـتــنـد از آن دیـو جــنـگـی نـشـان
بــگـفــتــنـد بــا رســتــم کـیـنـه خــواه کـــه پـــولــادونــد انــدریــن رزمــگــاه
بــزیـن بــر یـکــی نــامــداری نــمــانــد ز گــردان لــشــکــر ســواری نـمــانـد
کــه نــفــگــنــد بــر خــاک پــولــادونــد بــگـرز و بــخــنـجــر بــتــیـر و کــمـنـد
هـمـه رزمـگـه سـربــسـر مـاتـمـسـت بــدیـن کـار فـریـادرس رســتــمـسـت
ازان پــس خـروشـیـدن نـالـه خــاسـت ز قلب و چـپ لشکر و دسـت راسـت
چــو کــم شــد ز گـودرز هـر دو پــســر بـــــنـــــالـــــیــــد بـــــا داور دادگـــــر
کـه چــنـدیـن نـبــیـره پــسـر داشـتــم هـمـی سـر ز خـورشـید بـگـذاشـتـم
بـرزم انـدرون پـیـش مـن کـشـتـه شـد چـنـین اخـتـر و روز مـن گـشـتـه شـد
جــوانــان و مــن زنــده بـــا پــیــر ســر مــرا شـــرم بـــاد از کـــلــاه و کــمــر
کــمـر بــرگــشــاد و کــلـه بــرگــرفــت خــروشــیـدن و نــالــه انــدر گــرفــت
چـو بـشنید رستـم دژم گشت سخـت بـــلــرزیــد بـــرســـان بـــرگ درخـــت
بـــیـــامـــد بـــنـــزدیــک پـــولـــادونـــد ورا دیـــد بــــرســـان کـــوه بـــلـــنـــد
سـپـه را هـمـه بـیشـتـر خـسـتـه دیـد وزان روی پــرخــاش پــیـوسـتــه دیـد
بـدل گـفـت کـین روز مـا تـیـره گـشـت ســرنــامــداران مــا خــیــره گــشــت
هـمــانــا کــه بــرگــشــت پــرگــار مــا غــنــوده شــد آن بــخــت بــیـدار مــا
بــیـفــشــارد ران رخــش را تــیـز کــرد بـــرآشـــفـــت و آهــنــگ آویــز کـــرد
بـــدو گــفــت کــای دیــو نــاســـازگــار بـــبـــیــنــی کــنــون گــردش روزگــار
چـــو آواز رســتـــم بـــگــردان رســیــد تــهــمــتــن یــلــان را پــیــاده بــدیــد
دژم گــشـــتـــه زو چـــار گـــرد دلــیــر چــو گـوران و دشـمـن بــکـردار شـیـر
چــنــیـن گــفــت بــا کــردگــار جــهـان کــه ای بـــرتـــر از آشــکــار و نــهــان
مرا چـشـم اگـر تـیره گـشـتـی بـجـنگ بــهــســتــی ز دیـدار ایـن روز تــنــگ
کــزیــن ســان بــرآمــد ز ایــران غــریـو ز پـــیـــران و هـــومـــان وز نـــره دیــو
پــیـاده شــده گــیـو و رهــام و طــوس چـو بـیژن که بـر شیر کردی فسـوس
تــبــه گـشـتــه اسـپ بــزرگـان بــتـیـر بــدیـن سـان بـرآویـخـتـه خـیـره خـیـر
بـــدو گـــفـــت پـــولــادونــد ای دلــیــر جــهــانــدیــده و نــامــبــردار و شــیـر
کـه بــگـریـزد از پــیـش تــو ژنـده پــیـل بــبــیـنـی کــنــون مــوج دریـای نـیـل
نــگــه کــن کــنـون آتــش جــنـگ مــن کـــمـــنــد و دل و زور و آهــنــگ مــن
کـزین پـس نـیـابـی ز شـاهـت نـشـان نــه از نــامــداران و گــردنــکـــشـــان
نبـینی زمـین زین سـپـس جـز بـخـواب ســپــارم ســپــاهـت بــافــراســیـاب
چــنـیـن گـفــت رســتــم بــپــولـادونـد کـه تـا چـنـد ازین بـیم و نیرنگ و بـنـد
ز جـــنــگ آوران تـــیــز گـــویــا مــبـــاد چـو بـاشـد دهد بـی گمان سـر بـبـاد
چــو بــشـنـیـد پــولـادونـد ایـن سـخـن بــیـاد آمــدش گــفــتــه هــای کــهـن
کــه هــر کــو بــبــیــداد جــویـد نــبــرد جــگــر خــســتــه بــاز آیـد و روی زرد
گـر از دشـمنت بـد رسـد گر ز دوسـت بــد و نــیــک را داد دادن نــکــوســت
همـان رسـتـمـسـت این کـه مـازندران شــب تــیـره بــســتــد بــگــرز گــران
بـــدو گــفـــت کـــای مــرد رزم آزمــای چـه بـاشـیم بـرخـیـره چـنـدین بـپـای
بـگـشـتـنـد وز دشـت بـرخـاسـت گـرد دو پـــیــل ژیــان و دو شـــیــر نــبـــرد
بـــرانــگــیــخــت آن بـــاره پــولــادونــد بــیـنـداخــت پــس تــاب داده کـمـنـد
بــــدزدیـــد یـــال آن نـــبــــرده ســــوار چـو زیـن گـونـه پـیوسـتـه شـد کـارزار
بــزد تــیـغ و بــنــد کــمــنــدش بــریــد بــجــای آمــد آن بــنـد بــد را کــلــیـد
بـپـیچـید زان پـس سوی دست راست بــدانــســت کــان روز روز بــلــاســت
عــمــودی بــزد بــر ســرش پــیـلــتــن کـــه بـــشـــنــیــد آواز او انــجـــمـــن
چــنـان تــیـره شـد چــشـم پــولـادونـد کـه دسـتـش عـنـان را نـبـد کـار بـنـد
تــهـمـتــن بــران بــد کـه مـغـز سـرش بـــبــیــنــد پــر از رنــگ تــیــره بــرش
چــو پــولــادونــد از بـــر زیــن بــمــانــد تــهـمـتــن جـهـان آفـریـن را بــخـوانـد
کــــه ای بــــرتــــر از گـــردش روزگـــار جـــهــانــدار و بـــیــنـــا و پـــروردگـــار
گـرین گـردش جـنـگ مـن داد نـیـسـت روانـم بــدان گــیـتــی آبــاد نـیـســت
روا دارم از دســـــت پـــــولـــــادونـــــد روان مـــرا بــــرگـــشـــایـــد ز بـــنـــد
ور افـــراســـیــابـــســـت بـــیــدادگـــر تـو مسـتـان ز من دسـت و زور و هنر
که گر من شوم کشتـه بـر دسـت اوی بــایـران نـمـانـد یـکــی جــنـگــجــوی
نــه مــرد کــشــاورز و نــه پــیـشــه ور نه خـاک و نه کـشـور نه بـوم و نه بـر
بــکــشــتــی گــرفــتــن نـهـادنــد روی دو گـرد ســرافــراز و دو جــنـگـجــوی
بــپــیـمـان کــه از هـر دو روی ســپــاه بــیـاری نـیـایـد کـسـی کـیـنـه خــواه
مــیـان ســپــه نــیـم فــرســنــگ بــود ســتــاره نــظــاره بــران جــنــگ بــود
چــو پــولــادونــد و تــهــمــتــن بـــهــم بـــرآویــخـــتـــنـــد آن دو شـــیــر دژم
هـمـی دســت ســودنـد یـک بــا دگــر گــرفــتـــه دو جــنــگــی دوال کــمــر
چــو شـیـده بــر و یـال رسـتــم بــدیـد یـکـی بــاد سـرد از جـگـر بــرکـشـیـد
پــدر را چــنـیـن گـفــت کــیـن زورمـنـد کــه خــوانــی ورا رســتــم دیـوبــنــد
بــدیــن بــرز بــالــا و ایـن دســت بــرد بـــخـــاک انـــدر آرد ســـر دیــو گـــرد
نــبـــیــنــی ز گــردان مــا جـــز گــریــز مـکـن خـیـره بــا چـرخ گـردان سـتـیـز
چـنـیـن گـفـت بــا شـیـده افـراسـیـاب که شد مغز من زین سخن پـرشتـاب
بـــرو تــا بـــبـــیــنــی کــه پــولــادونــد بـکشتـی همی چون کند دست بـند
چـنـین گـفـت شـیده کـه پـیمـان شـاه نـه ایـن بــود بــا او بــپــیـش ســپــاه
چـو پـیمان شـکن بـاشـی و تـیره مغـز نــیـایـیـد ز دســت تــو پــیـگــار نــغــز
تــو ایـن آب روشــن مــگــردان ســیـاه کـه عـیـب آورد بـر تـو بـر عـیـب خـواه
بــدشــنـام بــگــشــاد خــســرو زبــان بـرآشـفـت و شـد بـا پـسـر بـدگـمـان
بـــدو گـــفـــت اگـــر دیــو پـــولــادونــد ازیــن مــرد بـــدخــواه یــابـــد گــزنــد
نــمــانــد بــدیـن رزمــگــه زنــده کــس تــرا از هــنــرهــا زیـانــســت و بــس
عــنـان بــرگــرایـیـد و آمــد چــو شــیـر بآوردگـــــــاه دو مـــــــرد دلـــــــیــــــر
نـگــه کــرد پــیـکــار دو پــیـل مــســت درآورده بــر یــکــدگــر هــر دو دســت
بــپــولـاد گـفــت ای ســرافــراز شــیـر بــکــشــتــی گــر آری مـر او را بــزیـر
بـــخــنــجـــر جــگــرگــاه او را بـــکــاف هــنــر بــایـد از کــار کــردن نــه لــاف
نــگــه کــرد گــیــو انــدر افــراســیــاب بـدان خـیره گـفـتـار و چـندان شـتـاب
بــرانـگــیـخــت اســپ و بــرآمـد دمـان چـو بـشکست پـیمان همی بـدگمان
بـرسـتـم چـنین گفـت کـای جـنگجـوی چـه فـرمـان دهی کـهـتـران را بـگـوی
نــگــه کــن بــه پــیـمــان افــراســیـاب چـو جــای بــلـا دیـد و جــای شـتــاب
بـــیآمـــد هــمــی دل بـــیــافـــروزدش بــکـشــتــی درون خــنـجــر آمـوزدش
بـدو گـفـت رسـتـم کـه جـنـگـی مـنـم بــکـشــتــی گـرفـتــن درنـگـی مـنـم
شـــمـــا را چـــرا بـــیــم آیــد هــمــی چــرا دل بـــه دو نــیــم آیــد هــمــی
اگـر نـیـسـتـتـان جـنـگ را زور و دسـت دل مـن بــخــیـره نـبــایـد شـکـســت
گــر ایـدونــک ایـن جــادوی بــی خــرد ز پــیــمــان یــزدان هــمــی بـــگــذرد
شـما را ز پـیمان شـکسـتـن چـه بـاک گـر او ریـخـت بـر تـارک خـویش خـاک
مــن آکـــنــون ســـر دیــو پـــولــادونــد بـــخـــاک انــدر آرم ز چـــرخ بـــلــنــد
وزان پــس بــیـازیـد چـون شـیـر چـنـگ گـرفـت آن بـر و یـال جـنـگـی نـهـنـگ
بـــگـــردن بــــرآورد و زد بــــر زمـــیـــن هـمـی خــوانـد بــر کــردگــار افــریـن
خــروشــی بـــر آمــد ز ایــران ســپــاه تـــبـــیــره زنــان بـــرگــرفـــتـــنــد راه
بـــــابــــر انــــدر آمــــد دم کــــرنــــای خــروشــیــدن نــای و صــنــج و درای
کــه پــولـادونـدســت بــیـجــان شــده بــران خـاک چـون مـار پـیـچـان شـده
گــمــان بــرد رســتــم کــه پــولــادونـد نــدارد بـــتــن در درســت ایــچ بــنــد
بــــرخــــش دلـــیـــر انـــدر آورد پــــای بـــمــانــد آن تـــن اژدهــا را بـــجــای
چــو پــیـش صــف آمـد یـل شــیـرگـیـر نــگــه کــرد پـــولــاد بـــرســان تــیــر
گــریـزان بــشــد پــیـش افــراســیــاب دلــش پــر ز خــون و رخــش پــر ز آب
بـــخـــفـــت از بـــر خـــاک تـــیــره دراز زمـانـی بــشــد هـوش زان رزمـســاز
تــهــمــتــن چــو پــولــاد را زنــده دیــد هـمـه دشـت لـشـکـر پــراگـنـده دیـد
دلـش تـنگ تـر گـشـت و لشـکـر بـراند جــهـانـدیـده گـودرز را پــیـش خــوانـد
بـــفـــرمــود تـــا تـــیــربـــاران کــنــنــد هــوا را چـــو ابـــر بـــهــاران کــنــنــد
ز یـک دسـت بـیـژن ز یـک دسـت گـیـو جــهـانــجــوی رهـام و گــرگــیـن نـیـو
تــو گـفـتـی کـه آتــش بــرافـروخـتــنـد جـهان را بـخـنـجـر همـی سـوخـتـنـد
بــلـشــکــر چــنـیـن گـفــت پــولـادونـد کـه بـی تـخـت و بـی گنج و نام بـلند
چــرا ســر هــمــی داد بـــایــد بــبـــاد چـــرا کـــرد بـــایــد هــمــی رزم یــاد
سـپـه را بــپـیـش انـدر افـگـنـد و رفـت ز رسـتـم همـی بـند جـانش بـکـفـت
چــنـیـن گـفــت پــیـران بــافـراســیـاب کـه شـد روی گـیـتــی چـو دریـای آب
نـگـفـتـم کـه بــا رسـتـم شـوم دسـت نشـاید درین کـشـور ایمـن نشـسـت
ز خـــون جـــوانــی کــه بـــد نــاگــریــز بــخــســتــی دل مـا بــپــیـکــار تــیـز
چـه بـاشـی که بـا تـو کـس اندر نماند بــشــد دیـو پــولـاد و لـشــکـر بــرانـد
هـــمـــانـــا ز ایــرانـــیــان صـــد هـــزار فـزونـســت بــر گـســتــوان ور سـوار
بــپــیـش انـدرون رســتــم شــیـر گـیـر زمــیـن پــر ز خــون و هــوا پــر ز تــیـر
ز دریــا و دشـــت و ز هــامــون و کــوه ســپــاه انـدر آمــد هـمـه هـمــگــروه
چـــو مــردم نــمـــانــد آزمــودیــم دیــو چـنین جـنگ و پـیکـار و چـنـدین غـریو
سـپـه را چـنـین صـف کـشـیـده بـمـان تــو بـــا ویــژگــان ســوی دریــا بــران
ســپــهـبــد چــنــان کــرد کــو راه دیـد هـمـی دســت ازان رزم کــوتــاه دیـد
چـو رسـتـم بـیـامـد مـرا پـای نـیـسـت جـز از رفـتـن از پـیش او رای نـیسـت
بــبــایــد شــدن تــا بــدان روی چــیـن گـر ایدونـک گـنـجـد کـسـی در زمـین
درفـشـش بـمـانـدنـد و او خـود بــرفـت سـوی چـین و ماچـین خـرامید تـفـت
ســپــاه انــدر آمــد بــپــیــش ســپــاه زمـیـن گـشـت بــرســان ابــر ســیـاه
تـــهــمـــتـــن بآواز گـــفـــت آن زمـــان کــه نــیـزه مــداریـد و تــیـر و کــمــان
بــکـوشـیـد و شــمـشـیـر و گـرز آوریـد هـــنـــرهـــا ز بــــالـــای بـــرز آوریـــد
پـلـنگ آن زمـان پـیچـد از کـین خـویش کـه نـخـچـیـر بـیـنـد بـبـالـین خـویـش
سـپــه سـربــسـر نـعـره بــرداشـتــنـد هـمـه نـیـزه بــر کــوه بــگـذاشــتــنـد
چـــنـــان شـــد در و دشـــت آوردگـــاه کـه از کـشــتــه جــایـی نـدیـدنـد راه
بــرفــتــنــد یـک بــهــره زنــهــار خــواه گــریــزان بـــرفــتــنــد بـــهــری بـــراه
شـد از بـی شـبـانـی رمـه تـال و مـال همه دشت تـن بـود بـی دست و یال
چنین گفت رستم که کشتن بسست کـه زهـر زمـان بـهـر دیگـر کـسـسـت
زمــــانـــی هـــمــــی بــــار زهـــر آورد زمــــانــــی ز تــــریـــاک بــــهـــر آورد
هــمــه جــامــه رزم بـــیــرون کــنــیــد هـمـه خــوبــکــاری بــافــزون کــنـیـد
چــه بــنـدی دل انـدر سـرای سـپــنـج کــه دانــا نــدانــد یــکــی را ز پـــنــج
زمــانــی چــو آهــرمــن آیـد بــجــنــگ زمـانـی عـروسـی پـر از بــوی و رنـگ
بـــی آزاری و جـــام مــی بـــرگـــزیــن کـه گـویـد کـه نـفــریـن بــه از آفـریـن
بـــخـــور آنـــچ داری و انـــده مـــخـــور که گیتـی سـپـنج اسـت و ما بـر گذر
مـــــیــــازار کـــــس را ز بـــــهـــــر درم مـکـن تــا تـوانـی بــکـس بــر سـتــم
بـجـسـت اندران دشت چـیزی که بـود ز زریـــن وز گــــوهـــر نــــابــــســــود
ســراســر فــرســتــاد نــزدیــک شــاه غــلـامـان و اســپــان و تــیـغ و کــلـاه
وزان بــهــره خــویـشــتــن بــرگــرفــت همه افـسـر و مشـک و عـنبـر گرفـت
بــبــخــشـیـد دیـگـر هـمـه بــر سـپــاه ز چــیـزی کــه بــود انــدران رزمــگــاه
نشـان خـواسـت از شاه تـوران سـپـاه ز هـر سـو بــجـسـتـنـد بــی راه و راه
نــشـــانــی نــیــامــد ز افــراســـیــاب نه بـر کـوه و دریا نه بـر خـشـک و آب
شـتــر یـافـت چــنـدان و چـنـدان گـلـه کـه از بــارگـی شـد سـپـه بـی گـلـه
ز تــوران ســپـــه بـــرنــهــادنــد رخــت ســلـیـح گـرانـمـایـه و تــاج و تــخــت
خـــــروش آمــــد و نــــالـــــه گـــــاودم جــرس بــرکـشـیـدنـد و رویـیـنـه خـم
ســـوی شــهــر ایــران نــهــادنــد روی سـپـاهی بـران گـونه بـا رنـگ و بـوی
چــو آگــاهـی آمـد ز رســتــم بــشــاه خـــروش آمــد از شــهــر وز بـــارگــاه
از ایـــران تـــبـــیـــره بـــرآمـــد بــــابـــر کــه آمــد خــداونــد گــوپــال و بـــبــر
یـکــی شــادمــانـی بــد انــدر جــهـان خـــنــیــده مــیــان کــهــان و مــهــان
دل شـاه شـد چــون بــهـشـت بــریـن هـمـی خــوانـد بــر کــردگــار آفــریـن
بــفــرمــود تــا پــیــل بـــردنــد پــیــش بـجـنـبـید کـیخـسـرو از جـای خـویش
جـــهــانــی بآیــیــن شـــد آراســـتـــه مـی و رود و رامـشـگـر و خــواسـتــه
تــبــیــره بـــرآمــد ز هــر جــای و نــای چــو شــاه جــهـان انـدر آمـد ز جــای
هــمــه روی پــیــل از کــران تــا کــران پــر از مـشـک بــود و مـی و زعـفـران
ز افــســر ســر پــیــلــبـــان پـــرنــگــار ز گــوش انــدر آویــخـــتـــه گــوشــوار
بـــســی زعــفــران و درم ریــخــتــنــد ز بـر مـشـک و عـنبـر همـی بـیخـتـند
هــمــه شـــهــر آوای رامـــشـــگـــران نـشـسـتـه ز هـر سـو کـران تـا کـران
چــنــان بــد جــهـان را ز شــادی و داد کـه گـیتـی روان را دوامـسـت و شـاد
تــهــمــتــن چــو تــاج ســرافــراز دیــد جـــهــانــی ســـراســـر پـــرآواز دیــد
فــرود آمــد و بـــرد پــیــشــش نــمــاز بــــپــــرســـیـــد خـــســـرو ز راه دراز
گــرفــتـــش بآغــوش در شــاه تــنــگ چــنــیـن تــا بــرآمــد زمــانـی درنــگ
هـمـی آفــریـن خــوانـد شــاه جــهـان بـــران نــامــور مــوبـــد و پـــهــلـــوان
بــفـرمـود تــا پــیـلـتــن بــرنـشــســت گـرفـتـه هـمـه راه دسـتـش بـدسـت
هـمـی گـفــت چــنـدیـن چــرا مـانـدی کـه بــر مـا هـمـی آتــش افـشـانـدی
چــو طـوس و فـریـبــرز و گـودرز و گـیـو چــو رهـام و گــرگــیـن و گــردان نـیـو
ز ره ســــوی ایـــوان شــــاه آمـــدنـــد بــــدان نـــامـــور بــــارگـــاه آمـــدنـــد
نـشـســت از بــر تــخــت زر شـهـریـار بــــنـــزدیـــک او رســـتـــم نـــامـــدار
فـــریــبـــرز و گـــودرز و رهــام و گــیــو نــشــســتــنــد بـــا نــامــداران نــیــو
سـخــن گـفـت کـیـخــسـرو از رزمـگـاه ازان رنــج و پــیــگــار تــوران ســپـــاه
بــدو گــفــت گــودرز کــای شــهــریــار ســخـــنــهــا درازســـت زیــن کــارزار
مــی و جــام و آرام بــایــد نــخــســت پـس آنگـاه ازین کـار پـرسـی درسـت
نــهــادنــد خــوان و بــخــنــدیــد شــاه کــه نــاهــار بــودی هــمــانــا بــه راه
بــخــوان بــر مـی آورد و رامـشــگــران بــپــرسـش گـرفـت از کـران تــا کـران
ز افــــراســــیــــاب وز پـــــولــــادونــــد ز کــشــتــی و از تــابـــداده کــمــنــد
بــدو گــفــت گــودرز کــای شــهــریــار ز مــادر نــزایــد چــو رســتـــم ســوار
اگــــر دیـــو پــــیـــش آیــــد ار اژدهــــا ز چــــنــــگ درازش نـــیـــابــــد رهـــا
هــزار افـــریــن بـــاد بـــر شـــهـــریــار بـــویــژه بـــریــن شـــیــردل نــامـــدار
بـــگــفــت آنــچ کــرد او بـــپــولــادونــد ز کـشـتـی و نـیـرنـگ وز رنـگ و بــنـد
ز افـــگـــنــدن دیــو وز کـــشـــتـــنــش همان جنگ و پـیگار و کین جستـنش
چــو افــتــاد بــر خــاک زو رفـت هـوش بــــرآمـــد ز گـــردان دیـــوان خـــروش
چــو آمــد بــهــوش آن ســرافــراز دیــو بـــرآمـــد بـــنــاگـــاه زو یــک غـــریــو
هـمــانـگــه درآمـد بــاســپ و بــرفــت همـی بـند جـانش ز رسـتـم بـکـفـت
چـنـان شـاد شـد زان سـخـن تــاجــور کــه گــفــتــی ز ایــوان بـــرآورد ســر
چــنـیـن داد پــاســخ کـه ای پــهـلـوان تــوی پــیــر و بـــیــدار و روشــن روان
کــســی کـش خــرد بــاشــد آمـوزگـار نــــگــــه داردش گـــــردش روزگـــــار
ازیـن پــهــلــوان چــشــم بــد دور بــاد هــمــه زنــدگــانــیــش در ســور بــاد
همی بـود یک هفـتـه بـا می بـدسـت ازو شـادمان تـاج و تـخـت و نشسـت
ســخــنـهـای رســتــم بــنــای و بــرود بــگــفــتــنــد بــر پــهـلــوانـی ســرود
تــهـمــتــن بــیـک مــاه نــزدیـک شــاه هـمـی بــود بــا جــام در پــیـشــگـاه

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج