مــکـــافـــات ایــن کـــار یــزدان کـــنــدکـه چــهـر تــو هـمـواره خـنـدان کـنـدبــپــاداش تـو نـیـسـت مـان دسـتـرسزبــانــهـا پــر از آفــریـنــســ…
مــکـــافـــات ایــن کـــار یــزدان کـــنــد | کـه چــهـر تــو هـمـواره خـنـدان کـنـد |
بــپــاداش تـو نـیـسـت مـان دسـتـرس | زبــانــهـا پــر از آفــریـنــســت و بــس |
بــزرگــیـت هــر روز بــافــزون تــرســت | هنرمـند رخـش تـو صـد لـشـکـرسـت |
تــهـمـتــن بــریـشــان گـرفــت آفــریـن | کـــه آبـــاد بـــادا بـــگـــردان زمـــیــن |
مـرا پــشــت ز آزادگــانـســت راســت | دل روشــنــم بــر زبـــانــم گــواســت |
ازان پـس چـنین گـفـت کـایدر سـه روز | بــبــاشــیـم شــادان و گـیـتــی فـروز |
چــهــارم ســوی جــنــگ افــراســیـاب | بــــرانـــیـــم و آتـــش بـــرآریـــم ز آب |
هــمــه نــامـــداران بـــگـــفـــتـــار اوی | بــبــزم و بــخــوردنــد نــهــادنــد روی |
پـــس آگــاهــی آمــد بـــافــراســیــاب | که بـوم و بـر از دشـمنان شـد خـراب |
دلـش زان ســخــن پــر ز تــیـمـار شـد | هـمـه پــرنـیـان بــر تــنـش خــار شـد |
بــدل گـفــت پــیـگـار او کــار کـیـســت | سـپـاهسـت بـسیار و سـالار کیست |
گـر آنـســت رسـتــم کـه مـن دیـده ام | بــســی از نـبــردش بــپــیـچــیـده ام |
بـــپــیــچــیــد وزان پـــس بآواز گــفــت | کـه بــا او کـه داریـم در جـنـگ جـفـت |
یــکــی کــودکــی بــود بــرســان نــی | کــه مـن لـشــکــر آورده بــودم بــری |
بــیــامــد تــن مــن ز زیــن بــرگــرفــت | فـرو مـانـد زان لـشـکـر اندر شـگـفـت |
چــنـیـن گـفـت لـشـکـر بــافـراســیـاب | که چندین سر از جـنگ رستـم متـاب |
تــــو آنــــی کــــه از خــــاک آوردگــــاه | هـمـی جــوش خـون انـدر آری بــمـاه |
سـلـیحـسـت بـسـیـار و مـردان جـنـگ | دل از کـار رسـتــم چـه داری بــتـنـگ |
ز جـنـگ سـواری تــو غـمـگـیـن مـشـو | نــگـــه کـــن بـــدیــن نــامـــداران نــو |
چـنـان دان کـه او یکـسـر از آهـنـسـت | اگـر چـه دلـیرسـت هـم یک تـنـسـت |
ســـخـــنــهــای کــوتـــاه زو شــد دراز | تــو بــا لـشـکـری چــاره او را بــســاز |
ســـرش را ز زیـــن انـــدرآور بــــخـــاک | ازان پـس خود از شاه ایران چـه بـاک |
نـه کــیـخــســرو آبــاد مـانـد نـه گــنـج | نـــداریـــم ایـــن زرم کـــردن بـــرنـــج |
نــگــه کــن بــدیـن لــشــکــر نــامــدار | جـــوانـــان و شـــایــســـتـــه کـــارزار |
ز بــهـر بــر و بــوم و پــیـونــد خــویـش | زن و کـودک خــرد و فــرزنـد خــویـش |
هـمـه سـربـسـر تـن بـکـشـتـن دهـیم | بـه آیـد کـه گـیـتـی بـدشـمـن دهـیم |
چـو بـشـنـیـد افـراسـیـاب ایـن سـخـن | فـــرامــوش کـــرد آن نــبـــرد کـــهــن |
بـــفــرمــود تـــا لــشــکــر آراســتــنــد | بــکــیـن نـو از جــای بــرخــاســتــنـد |
ز بــوم نــیــاکــان وز شــهــر خــویــش | یـکـی تـازه انـدیـشـه بــنـهـاد پــیـش |
چـنین داد پـاسـخ کـه مـن سـاز جـنگ | بــپــیـش آورم چـون شـود کـار تــنـگ |
نمانم کـه کـیخـسـرو از تـخـت خـویش | شـود شـاد و پـدرام از بـخـت خـویش |
ســــر زابــــلــــی را بـــــروز نــــبـــــرد | بــــچــــنـــگ دراز انـــدر آرم بــــگـــرد |
بــرو ســرکــشــان آفــریـن خــوانــدنـد | ســرافـراز را ســوی کـیـن خــوانـدنـد |
کـه جــاویـد و شــادان و پــیـروز بــاش | بــکــام دلــت گــیــتــی افــروز بــاش |
سـپـهـبــد بـسـی جـنـگـهـا دیـده بـود | ز هـر کــار بــهـری پــســنـدیـده بــود |
یــکــی شــیــر دل بـــود فــرغــار نــام | قـفـس دیده و جـسـتـه چـندی ز دام |
ز بــیـگــانـگـان جــای پــردخــتــه کــرد | بــفـرغــار گـفــت ای گـرانـمـایـه مـرد |
هـم اکـنـون بــرو سـوی ایـران ســپــاه | نـگـه کــن بــدیـن رســتــم رزمـخــواه |
سـواران نگـه کـن کـه چـنـداند و چـون | کـه دارد بــریـن بــوم و بــر رهـنـمـون |
وزان نـــامـــداران پــــرخـــاشـــجــــوی | بـبـینـی کـه چـنـدانـد و بـر چـنـد روی |
ز گــردان پــهــلــومــنــش چــنــد مــرد | کــــه آورد ســـــازنــــد روز نــــبـــــرد |
چــو فــرغــار بــرگــشــت و آمــد بــراه | بــکــارآگــهـی شــد بــایـران ســپــاه |
غـمـی شـد دل مـرد پــرخــاشــجــوی | بــبــیــگــانــگــان ایــچ نــنــمــود روی |
فــرســتــاد و فـرزنـد را پــیـش خــوانـد | بــسـی راز بــایـســتــه بــا او بــرانـد |
بــشـیـده چـنـیـن گـفـت کـای پـر خـرد | ســپــاه تــو تــیـمــار تــو کــی خــورد |
چـنین دان کـه این لشـکـر بـی شـمار | کــه آمــد بــریـن مـرز چــنـدیـن هـزار |
ســپــهــدارشــان رســتــم شــیــر دل | کـه از خـاک سـازد بــشـمـشـیـر گـل |
گــو پــیـلــتــن رســتــم زابــلــیـســت | بـبـیـن تـا مـر او را هـم آورد کـیـسـت |
چـو کـاموس و منشـور و خـاقـان چـین | گــهــار و چـــو گــرگــوی بـــا آفــریــن |
دگـر کـنـدر و شــنـگـل آن شــاه هـنـد | سـپـاهی ز کـشـمـیر تـا پـیش سـند |
بــنــیــروی ایـن رســتــم شــیــر گــیـر | بــکـشـتـنـد و بــردنـد چـنـدی اسـیـر |
چـــهــل روز بـــالــشـــکـــر آویــز بـــود | گـهـی رزم و گـه بــزم و پـرهـیـز بــود |
ســرانـجــام رســتــم بــخــم کــمــنـد | ز پــیــل انــدر آورد و بـــنــهــاد بـــنــد |
ســــواران و گـــردان هـــر کـــشـــوری | ز هـر سـو کـه بـود از بــزرگـان سـری |
بـدیـن کـشـور آمـد کـنـون زیـن نـشـان | هــمــان تـــاجــداران گــردنــکــشــان |
مـن ایدر نـمـانم بـسـی گـنـج و تـخـت | که گردان شدست اندرین کار سخت |
کـنـون هـرچ گـنـجـسـت و تـاج و کـمـر | هــمــان طــوق زریـن و زریـن ســپــر |
فــرســتــم هـمـه ســوی الـمـاس رود | نه هنگـام جـامـسـت و بـزم و سـرود |
هــراســانــم از رســتــم تــیـز چــنــگ | تـن آسـان کـه بــاشـد بـکـام نـهـنـگ |
بــــمـــردم نـــمـــانـــد بــــروز نـــبــــرد | نــپـــیــچــد ز بـــیــم و نــنــالــد ز درد |
ز نــیــزه نــتــرســد نــه از تــیــغ تــیــز | بــرآرد ز دشـمـن هـمـی رسـتــخــیـز |
تــو گـفـتــی کـه از روی وز آهـنـســت | نـه مــردم نـژادســت کآهـرمـنـســت |
سـلـیـحــسـت چــنـدان بــرو روز کـیـن | کـه سـیـر آمـد از بــار پــشـت زمـیـن |
زره دارد و جـــوشــن و خـــود و گــبـــر | بــــغــــرد بــــکـــردار غـــرنـــده ابــــر |
نــه بــرتــابــد آهــنــگ او ژنــده پــیــل | نـه کـشـتـی سـلـیحـش بـدریای نیل |
یــکـــی کـــوه زیـــرش بـــکـــردار بـــاد | تـــو گـــویــی کـــه از بـــاد دارد نــژاد |
تــــگ آهــــوان دارد و هـــول شــــیـــر | بـــنـــاورد بـــا شـــیــر گـــردد دلـــیــر |
سـخــن گـویـد ار زو کـنـی خـواسـتــار | بــدریـا چــو کــشــتــی بــود روز کــار |
مــرا بـــا دلــاور بـــســی بــود جــنــگ | یکـی جـوشـنـسـتـش ز چـرم پـلـنـگ |
ســـلــیــحـــم نــیــامــد بـــرو کـــارگــر | بـــســـی آزمـــودم بـــگـــرز و تـــبـــر |
کــــنـــون آزمـــون را یـــکـــی کــــارزار | بـــســازیــم تـــا چـــون بـــود روزگــار |
گـــر ایــدونــک یــزدان بـــود یــارمــنــد | بــگــردد بــبــایــســت چــرخ بــلــنــد |
نـه آن شــهـر مــانــد نـه آن شــهـریـار | ســرآیــد مــگــر بــر مــن ایـن کــارزار |
اگــر دســت رســتــم بــود روز جــنـگ | نــســـازم مــن ایــدر فـــراوان درنــگ |
شــوم تـــا بـــدان روی دریــای چــیــن | بــدو مــانــم ایـن مــرز تــوران زمــیـن |
بـدو شـیـده گـفـت ای خـردمـنـد شـاه | انــوشــه بـــدی تــا بــود تــاج و گــاه |
تـــرا فـــر و بـــرزســـت و مــردانــگــی | نــژاد و دل و بـــخـــت و فـــرزانــگــی |
نــــبــــایـــد تــــرا پــــنـــد آمــــوزگــــار | نــگــه کـــن بـــدیــن گــردش روزگــار |
چــو پــیـران و هـومـان و فــرشــیـدورد | چـو کـلـبـاد و نـسـتـیـهـن شـیـر مـرد |
شـکـسـتـه سـلیح و گـسـسـتـه دلند | ز بــیـم وز غـم هـر زمـان بــگـسـلـنـد |
تـو بـر بــاد ایـن جـنـگ کـشـتـی مـران | چــو دانـی کـه آمـد سـپــاهـی گـران |
ز شــاهــان گــیــتـــی گــزیــده تـــوی | جــهـانـجــوی و هـم کــار دیـده تــوی |
بـــجــان و ســر شــاه تــوران ســپـــاه | بـخـورشـیـد و مـاه و بــتـخـت و کـلـاه |
کـه از کــار کـامـوس و خــاقــان چــیـن | دلم گشـت پـر خـون و سـر پـر ز کین |
شــب تــیــره بــگــشــاد چــشــم دژم | ز غــم پــشــت مـاه انـدر آمـد بــخــم |
جـهان گـشـت بـرسـان مـشـک سـیاه | چـو فـرغـار بــرگـشـت ز ایـران سـپـاه |
بـــیــامـــد بـــنـــزدیــک افـــراســـیــاب | شــب تــیـره هــنــگــام آرام و خــواب |
چــنــیـن گــفــت کــز بــارگــاه بــلــنــد | بــرفــتــم ســوی رســتــم دیــوبــنــد |
ســـراپــــرده ســـبــــز دیـــدم بــــزرگ | ســپـــاهــی بـــکــردار درنــده گــرگ |
یـکــی اژدهـافــش درفــشــی بــپــای | نــه آرام دارد تــو گــفــتــی نـه جــای |
فــروهـشــتــه بــر کــوهـه زیـن لـگــام | بـــفــتــراک بـــر حــلــقــه خــم خــام |
بــخــیـمــه درون ژنــده پــیــلــی ژیــان | مـیـان تـنـگ بــسـتـه بـه بــبــر بـیـان |
یـکـی بـور ابـرش بـه پـیـشـش بــپـای | تــو گـفـتــی هـمـی انـدر آیـد ز جـای |
سـپـهـدار چـون طـوس و گـودرز و گـیـو | فـریـبــرز و شــیـدوش و گـرگـیـن نـیـو |
طــلــایـه گــرازســت بــا گــســتــهــم | کــه بــا بــیــژن گــیـو بــاشــد بــهــم |
غــمـی شــد ز گـفـتــار فـرغــار شــاه | کــس آمــد بـــر پـــهــلــوان ســـپـــاه |
بــیـامــد ســپــهـدار پــیـران چــو گــرد | بـــــزرگــــان و مــــردان روز نــــبـــــرد |
ز گــفــتــار فــرغــار چــنـدی بــگــفــت | که تـا کیسـت بـا او بـه پـیکـار جـفـت |
بــدو گـفـت پــیـران کـه مـا را ز جــنـگ | چـه چـارست جـز جـستـن نام و ننگ |
چـو پـاسـخ چـنـیـن یـافـت افـراسـیـاب | گرفـت اندران کـینه جـسـتـن شـتـاب |
بـــپــیــران بــفــرمــود تــا بـــا ســپــاه | بــیــایــد بــر رســتــم کــیــنــه خــواه |
ز پـیـش سـپـهـبـد بـه بـیـرون کـشـیـد | همـی رزم را سـوی هـامـون کـشـید |
خــروش آمــد از دشــت و آوای کــوس | جــهـان شـد ز گـرد ســپــاه آبــنـوس |
سـپــه بــود چـنـدانـک گـفـتـی جـهـان | هـمـی گــردد از گـرد اســپــان نـهـان |
تــبــیــره زنــان نــعــره بـــرداشــتــنــد | هـمـی پــیـل بــر پـیـل بــگـذاشـتـنـد |
از ایــوان بــدشــت آمــد افــراســیــاب | همی کرد بـر جـنگ جـسـتـن شتـاب |
بـپـیـران بـگـفـت آنـچ بــایـسـت گـفـت | کــه راز بــزرگــان بــبـــایــد نــهــفــت |
یــکـــی نــامــه نــزدیــک پـــولـــادونــد | بـــیــارای وز رای بـــگــشـــای بـــنــد |
بــگـویـش کــه مـا را چــه آمـد بــســر | ازیــن نــامــور گــرد پـــرخـــاشـــخـــر |
اگـــر یــارمــنــدســـت چـــرخ بـــلــنــد | بــیــایــد بــدیــن دشــت پــولــادونــد |
بـسـی لشـکر از مرز سـقـلاب و چـین | نـگـونـسـار و حـیـران شـدنـد انـدریـن |
ســپـــاهــســت بـــرســان کــوه روان | ســپــهـدارشــان رســتــم پــهـلــوان |
سـپـهکش چـو رستـم سپـهدار طوس | بـــــابـــــر انــــدر اورده آوای کـــــوس |
چـو رسـتــم بــدسـت تـو گـردد تــبــاه | نــیــابــد ســپــهــر انــدریــن مــرز راه |
هـمــه مــرز را رنــج زویـســت و بــس | تــو بـــاش انــدریــن کــار فــریــادرس |
گـــر او را بــــدســـت تـــو آیـــد زمـــان | شــود رام روی زمــیــن بــی گــمــان |
مــن از پـــادشــاهــی آبـــاد خــویــش | نـه بــرگـیـرم از رنـج یـک رنـج بــیـش |
دگـر نـیـمـه دیهـیـم و گـنـج آن تـسـت | کــه امـروز پــیـگـار و رنـج آن تــســت |
نــهــادنــد بــر نــامــه بــر مــهـر شــاه | چـو بــرزد سـر از بــرج خـرچـنـگ مـاه |
کــمــر بــســت شــیـده ز پــیـش پــدر | فــرســتـــاده او بـــود و تــیــمــار بـــر |
بــــکــــردار آتــــش ز بــــیـــم گـــزنـــد | بـــیــامـــد بـــنــزدیــک پـــولـــادونـــد |
بـــرو آفـــریـــن کـــرد و نـــامـــه بـــداد | هــمــه کــار رســتــم بــرو کــرد یــاد |
کـه رسـتــم بــیـامـد ز ایـران بــجــنـگ | ابــا او ســپــاهـی بــســان پــلــنــگ |
بــــبــــنــــد انـــدر آورد کــــامــــوس را | چـو خـاقـان و مـنـشـور و فـرطـوس را |
اســیــران بـــســیــار و پــیــلــان رمــه | فــرســتــاد یـکــســر بــایـران هـمــه |
کــنــارنـگ و جــنـگ آورانــرا بــخــوانــد | ز هـر گــونـه ای داســتــانـهـا بــرانــد |
بــدیـشـان بــگـفـت انـچ در نـامـه بــود | جــهـانـگـیـر بــرنـا و خــودکــامـه بــود |
بــفــرمــود تــا کــوس بــیــرون بـــرنــد | ســـراپـــرده او بـــه هــامــون بـــرنــد |
ســپــاه انـجــمــن شــد بــکــردار دیـو | بـــرآمــد ز گــردان لــشـــکــر غـــریــو |
درفــش از پــس و پــیــش پــولــادونــد | ســپــردار بــا تــرکــش و بــا کــمــنـد |
فــرود آمــد از کــوه و بـــگــذاشــت آب | بـــیــامــد بـــنــزدیــک افـــراســـیــاب |
پــذیــره شــدنــدش یـکــایـک ســپــاه | تـــبـــیـــره بـــرآمـــد ز درگـــاه شـــاه |
بــبــر در گــرفــتــش جــهـانـدیـده مـرد | ز کــار گــذشــتــه بــســی یـاد کــرد |
بـگـفـت آنـک تـیمـار تـرکـان ز کـیسـت | سـرانـجـام درمـان ایـن کـار چـیـسـت |
خــرامــان بـــایــوان خــســرو شــدنــد | بـــرای و بـــانــدیــشــه نــو شـــدنــد |
ســخــن رانـد هـر گـونـه افــراســیـاب | ز کـــار درنـــگ و ز بــــهـــر شـــتـــاب |
ز خــون سـیـاوش کـه بــر دســت اوی | چـه آمـد ز پـرخـاش وز گـفـت و گـوی |
ز خــاقــان و مـنـشــور و کـامـوس گـرد | گـذشـتـه سـخـنـهـا همـه بـرشـمـرد |
بـگـفـت آنک این رنـجـم از یک تـنسـت | کــه او را پــلـنـگـیـنـه پــیـراهـنـســت |
نــیــامــد ســـلــیــحـــم بـــدو کــارگــر | بـران بـبـر و آن خـود و چـیـنـی سـپـر |
بـــــیــــابـــــان ســــپــــردی و راه دراز | کـــنـــون چـــاره کـــار او را بــــســـاز |
پــر انــدیـشــه شــد جــان پــولــادونـد | کـه آن بــنـد را چــون شــود کـاربــنـد |
چــنــیــن داد پــاســخ بــافــراســیــاب | کـه در جـنـگ چـنـدین نـبـایـد شـتـاب |
گــر آنـســت رســتــم کــه مــازنــدران | تــبــه کــرد و بــســتــد بــگــرز گـران |
بـــدریـــد پـــهـــلـــوی دیــو ســـپـــیــد | جــگــرگــاه پــولــاد غــنــدی و بـــیــد |
مــرا نـیـســت پــایـاب بــا جــنــگ اوی | نــیــارم بـــبـــد کـــردن آهــنـــگ اوی |
تــن و جــان مــن پــیــش رای تــو بــاد | هـمـیـشــه خــرد رهـنـمـای تــو بــاد |
مـن او را بــر انـدیـشــه دارم بــجــنـگ | بــگــردش بــگــردم بــســان پــلــنـگ |
تــو لـشــکـر بــرآغــال بــر لـشــکـرش | بـــانــبــوه تــا خــیــره گــردد ســرش |
مـگـر چــاره سـازم و گـر نـی بــدسـت | بــر و یـال او را نـشــایـد شــکــســت |
ازو شـــاد شـــد جـــان افـــراســـیــاب | مــی روشــن آورد و چــنــگ و ربـــاب |
بــدانـگـه کـه شـد مـســت پــولـادونـد | چـنـیـن گـفـت بــا او بــبــانـگ بــلـنـد |
کـه مـن بــر فـریـدون و ضـحـاک و جـم | خـــــور و خـــــواب و آرام کــــردم دژم |
بـــرهـــمـــن بــــتـــرســـد ز آواز مـــن | وزیــن لــشـــکـــر گــردن افـــراز مــن |
مـن ایـن زابــلـی را بــشـمـشـیـر تـیـز | بــــرآوردگـــه بــــر کـــنـــم ریـــز ریـــز |
*** | |
چـو بــنـمـود خـورشـیـد تـابــان درفـش | مـعـصـفـر شــد آن پــرنـیـان بــنـفـش |
تـــبــــیـــره بــــرآمـــد ز درگـــاه شـــاه | بـــابـــر انــدر آمــد خـــروش ســپـــاه |
بـــپـــیــش ســپـــه بـــود پـــولــادونــد | بـــتــن زورمــنــد و بـــبـــازو کــمــنــد |
چـو صـف بــرکـشـیـدنـد هـر دو سـپـاه | هوا شـد بـنفـش و زمـین شـد سـیاه |
تــهــمــتــن بــپــوشــیــد بــبــر بــیــان | نــشــســت از بــر ژنــده پــیـل ژیــان |
بــرآشـفـت و بـر مـیـمـنـه حـمـلـه بـرد | ز تــرکــان بــیـفــگـنـد بــســیـار گــرد |
ازان پــس غــمـی گـشــت پــولـادونـد | ز فـتــراک بــگـشـاد پــیـچــان کـمـنـد |
بـرآویخـت بـا طـوس چـون پـیل مسـت | کــمـنـدی بــبــازوی گـرزی بــدســت |
کــمــربـــنــد بـــگــرفــت و او را ز زیــن | بـــرآورد و آســـان بـــزد بـــر زمـــیــن |
بــه پــیـگــار او گــیـو چــون بــنــگــریـد | ســر طــوس نـوذر نــگــونــســار دیـد |
بــرانــگــیــخــت از جــای شــبــدیــز را | تـــن و جـــان بـــیـــاراســـت آویـــز را |
بــرآویــخــت بــا دیـو چــون شــیــر نــر | زره دار بــــــا گــــــرزه گــــــاوســــــر |
کــمــنــدی بـــیــنــداخــت پــولــادونــد | ســر گــیـو گــرد انــدر آمــد دبــبــنــد |
نـــگـــه کــــرد رهـــام و بــــیـــژن ز راه | بـــدان زور و بـــالــا و آن دســتـــگــاه |
بـــرفــتـــنــد تـــا دســـت پـــولــادونــد | بـــبــنــدنــد هــر دو بــخــم کــمــنــد |
بــزد دســت پــولــاد بــســیـار هــوش | بـرانـگـیـخـت اسـپ و بـرآمـد خـروش |
دو گــــرد از دلـــیـــران پــــر مـــایـــه را | ســـرافـــراز و گــرد و گــرانــمــایــه را |
بــخـاک انـدر افـگـنـد و بــسـپـرد خـوار | نـظـاره بــران دشــت چــنـدان ســوار |
بــــیـــامـــد بــــر اخــــتــــر کــــاویـــان | بــخــنـجــر بــدو نـیـم کــردش مــیـان |
خــروشــی بـــرآمــد ز ایــران ســپـــاه | نــمـــانـــد ایــچ گـــرد انــدر آوردگـــاه |
فــریــبـــرز و گــودرز و گــردنــکــشـــان | گـرفـتــنـد از آن دیـو جــنـگـی نـشـان |
بــگـفــتــنـد بــا رســتــم کـیـنـه خــواه | کـــه پـــولــادونــد انــدریــن رزمــگــاه |
بــزیـن بــر یـکــی نــامــداری نــمــانــد | ز گــردان لــشــکــر ســواری نـمــانـد |
کــه نــفــگــنــد بــر خــاک پــولــادونــد | بــگـرز و بــخــنـجــر بــتــیـر و کــمـنـد |
هـمـه رزمـگـه سـربــسـر مـاتـمـسـت | بــدیـن کـار فـریـادرس رســتــمـسـت |
ازان پــس خـروشـیـدن نـالـه خــاسـت | ز قلب و چـپ لشکر و دسـت راسـت |
چــو کــم شــد ز گـودرز هـر دو پــســر | بـــــنـــــالـــــیــــد بـــــا داور دادگـــــر |
کـه چــنـدیـن نـبــیـره پــسـر داشـتــم | هـمـی سـر ز خـورشـید بـگـذاشـتـم |
بـرزم انـدرون پـیـش مـن کـشـتـه شـد | چـنـین اخـتـر و روز مـن گـشـتـه شـد |
جــوانــان و مــن زنــده بـــا پــیــر ســر | مــرا شـــرم بـــاد از کـــلــاه و کــمــر |
کــمـر بــرگــشــاد و کــلـه بــرگــرفــت | خــروشــیـدن و نــالــه انــدر گــرفــت |
چـو بـشنید رستـم دژم گشت سخـت | بـــلــرزیــد بـــرســـان بـــرگ درخـــت |
بـــیـــامـــد بـــنـــزدیــک پـــولـــادونـــد | ورا دیـــد بــــرســـان کـــوه بـــلـــنـــد |
سـپـه را هـمـه بـیشـتـر خـسـتـه دیـد | وزان روی پــرخــاش پــیـوسـتــه دیـد |
بـدل گـفـت کـین روز مـا تـیـره گـشـت | ســرنــامــداران مــا خــیــره گــشــت |
هـمــانــا کــه بــرگــشــت پــرگــار مــا | غــنــوده شــد آن بــخــت بــیـدار مــا |
بــیـفــشــارد ران رخــش را تــیـز کــرد | بـــرآشـــفـــت و آهــنــگ آویــز کـــرد |
بـــدو گــفــت کــای دیــو نــاســـازگــار | بـــبـــیــنــی کــنــون گــردش روزگــار |
چـــو آواز رســتـــم بـــگــردان رســیــد | تــهــمــتــن یــلــان را پــیــاده بــدیــد |
دژم گــشـــتـــه زو چـــار گـــرد دلــیــر | چــو گـوران و دشـمـن بــکـردار شـیـر |
چــنــیـن گــفــت بــا کــردگــار جــهـان | کــه ای بـــرتـــر از آشــکــار و نــهــان |
مرا چـشـم اگـر تـیره گـشـتـی بـجـنگ | بــهــســتــی ز دیـدار ایـن روز تــنــگ |
کــزیــن ســان بــرآمــد ز ایــران غــریـو | ز پـــیـــران و هـــومـــان وز نـــره دیــو |
پــیـاده شــده گــیـو و رهــام و طــوس | چـو بـیژن که بـر شیر کردی فسـوس |
تــبــه گـشـتــه اسـپ بــزرگـان بــتـیـر | بــدیـن سـان بـرآویـخـتـه خـیـره خـیـر |
بـــدو گـــفـــت پـــولــادونــد ای دلــیــر | جــهــانــدیــده و نــامــبــردار و شــیـر |
کـه بــگـریـزد از پــیـش تــو ژنـده پــیـل | بــبــیـنـی کــنــون مــوج دریـای نـیـل |
نــگــه کــن کــنـون آتــش جــنـگ مــن | کـــمـــنــد و دل و زور و آهــنــگ مــن |
کـزین پـس نـیـابـی ز شـاهـت نـشـان | نــه از نــامــداران و گــردنــکـــشـــان |
نبـینی زمـین زین سـپـس جـز بـخـواب | ســپــارم ســپــاهـت بــافــراســیـاب |
چــنـیـن گـفــت رســتــم بــپــولـادونـد | کـه تـا چـنـد ازین بـیم و نیرنگ و بـنـد |
ز جـــنــگ آوران تـــیــز گـــویــا مــبـــاد | چـو بـاشـد دهد بـی گمان سـر بـبـاد |
چــو بــشـنـیـد پــولـادونـد ایـن سـخـن | بــیـاد آمــدش گــفــتــه هــای کــهـن |
کــه هــر کــو بــبــیــداد جــویـد نــبــرد | جــگــر خــســتــه بــاز آیـد و روی زرد |
گـر از دشـمنت بـد رسـد گر ز دوسـت | بــد و نــیــک را داد دادن نــکــوســت |
همـان رسـتـمـسـت این کـه مـازندران | شــب تــیـره بــســتــد بــگــرز گــران |
بـــدو گــفـــت کـــای مــرد رزم آزمــای | چـه بـاشـیم بـرخـیـره چـنـدین بـپـای |
بـگـشـتـنـد وز دشـت بـرخـاسـت گـرد | دو پـــیــل ژیــان و دو شـــیــر نــبـــرد |
بـــرانــگــیــخــت آن بـــاره پــولــادونــد | بــیـنـداخــت پــس تــاب داده کـمـنـد |
بــــدزدیـــد یـــال آن نـــبــــرده ســــوار | چـو زیـن گـونـه پـیوسـتـه شـد کـارزار |
بــزد تــیـغ و بــنــد کــمــنــدش بــریــد | بــجــای آمــد آن بــنـد بــد را کــلــیـد |
بـپـیچـید زان پـس سوی دست راست | بــدانــســت کــان روز روز بــلــاســت |
عــمــودی بــزد بــر ســرش پــیـلــتــن | کـــه بـــشـــنــیــد آواز او انــجـــمـــن |
چــنـان تــیـره شـد چــشـم پــولـادونـد | کـه دسـتـش عـنـان را نـبـد کـار بـنـد |
تــهـمـتــن بــران بــد کـه مـغـز سـرش | بـــبــیــنــد پــر از رنــگ تــیــره بــرش |
چــو پــولــادونــد از بـــر زیــن بــمــانــد | تــهـمـتــن جـهـان آفـریـن را بــخـوانـد |
کــــه ای بــــرتــــر از گـــردش روزگـــار | جـــهــانــدار و بـــیــنـــا و پـــروردگـــار |
گـرین گـردش جـنـگ مـن داد نـیـسـت | روانـم بــدان گــیـتــی آبــاد نـیـســت |
روا دارم از دســـــت پـــــولـــــادونـــــد | روان مـــرا بــــرگـــشـــایـــد ز بـــنـــد |
ور افـــراســـیــابـــســـت بـــیــدادگـــر | تـو مسـتـان ز من دسـت و زور و هنر |
که گر من شوم کشتـه بـر دسـت اوی | بــایـران نـمـانـد یـکــی جــنـگــجــوی |
نــه مــرد کــشــاورز و نــه پــیـشــه ور | نه خـاک و نه کـشـور نه بـوم و نه بـر |
بــکــشــتــی گــرفــتــن نـهـادنــد روی | دو گـرد ســرافــراز و دو جــنـگـجــوی |
بــپــیـمـان کــه از هـر دو روی ســپــاه | بــیـاری نـیـایـد کـسـی کـیـنـه خــواه |
مــیـان ســپــه نــیـم فــرســنــگ بــود | ســتــاره نــظــاره بــران جــنــگ بــود |
چــو پــولــادونــد و تــهــمــتــن بـــهــم | بـــرآویــخـــتـــنـــد آن دو شـــیــر دژم |
هـمـی دســت ســودنـد یـک بــا دگــر | گــرفــتـــه دو جــنــگــی دوال کــمــر |
چــو شـیـده بــر و یـال رسـتــم بــدیـد | یـکـی بــاد سـرد از جـگـر بــرکـشـیـد |
پــدر را چــنـیـن گـفــت کــیـن زورمـنـد | کــه خــوانــی ورا رســتــم دیـوبــنــد |
بــدیــن بــرز بــالــا و ایـن دســت بــرد | بـــخـــاک انـــدر آرد ســـر دیــو گـــرد |
نــبـــیــنــی ز گــردان مــا جـــز گــریــز | مـکـن خـیـره بــا چـرخ گـردان سـتـیـز |
چـنـیـن گـفـت بــا شـیـده افـراسـیـاب | که شد مغز من زین سخن پـرشتـاب |
بـــرو تــا بـــبـــیــنــی کــه پــولــادونــد | بـکشتـی همی چون کند دست بـند |
چـنـین گـفـت شـیده کـه پـیمـان شـاه | نـه ایـن بــود بــا او بــپــیـش ســپــاه |
چـو پـیمان شـکن بـاشـی و تـیره مغـز | نــیـایـیـد ز دســت تــو پــیـگــار نــغــز |
تــو ایـن آب روشــن مــگــردان ســیـاه | کـه عـیـب آورد بـر تـو بـر عـیـب خـواه |
بــدشــنـام بــگــشــاد خــســرو زبــان | بـرآشـفـت و شـد بـا پـسـر بـدگـمـان |
بـــدو گـــفـــت اگـــر دیــو پـــولــادونــد | ازیــن مــرد بـــدخــواه یــابـــد گــزنــد |
نــمــانــد بــدیـن رزمــگــه زنــده کــس | تــرا از هــنــرهــا زیـانــســت و بــس |
عــنـان بــرگــرایـیـد و آمــد چــو شــیـر | بآوردگـــــــاه دو مـــــــرد دلـــــــیــــــر |
نـگــه کــرد پــیـکــار دو پــیـل مــســت | درآورده بــر یــکــدگــر هــر دو دســت |
بــپــولـاد گـفــت ای ســرافــراز شــیـر | بــکــشــتــی گــر آری مـر او را بــزیـر |
بـــخــنــجـــر جــگــرگــاه او را بـــکــاف | هــنــر بــایـد از کــار کــردن نــه لــاف |
نــگــه کــرد گــیــو انــدر افــراســیــاب | بـدان خـیره گـفـتـار و چـندان شـتـاب |
بــرانـگــیـخــت اســپ و بــرآمـد دمـان | چـو بـشکست پـیمان همی بـدگمان |
بـرسـتـم چـنین گفـت کـای جـنگجـوی | چـه فـرمـان دهی کـهـتـران را بـگـوی |
نــگــه کــن بــه پــیـمــان افــراســیـاب | چـو جــای بــلـا دیـد و جــای شـتــاب |
بـــیآمـــد هــمــی دل بـــیــافـــروزدش | بــکـشــتــی درون خــنـجــر آمـوزدش |
بـدو گـفـت رسـتـم کـه جـنـگـی مـنـم | بــکـشــتــی گـرفـتــن درنـگـی مـنـم |
شـــمـــا را چـــرا بـــیــم آیــد هــمــی | چــرا دل بـــه دو نــیــم آیــد هــمــی |
اگـر نـیـسـتـتـان جـنـگ را زور و دسـت | دل مـن بــخــیـره نـبــایـد شـکـســت |
گــر ایـدونــک ایـن جــادوی بــی خــرد | ز پــیــمــان یــزدان هــمــی بـــگــذرد |
شـما را ز پـیمان شـکسـتـن چـه بـاک | گـر او ریـخـت بـر تـارک خـویش خـاک |
مــن آکـــنــون ســـر دیــو پـــولــادونــد | بـــخـــاک انــدر آرم ز چـــرخ بـــلــنــد |
وزان پــس بــیـازیـد چـون شـیـر چـنـگ | گـرفـت آن بـر و یـال جـنـگـی نـهـنـگ |
بـــگـــردن بــــرآورد و زد بــــر زمـــیـــن | هـمـی خــوانـد بــر کــردگــار افــریـن |
خــروشــی بـــر آمــد ز ایــران ســپــاه | تـــبـــیــره زنــان بـــرگــرفـــتـــنــد راه |
بـــــابــــر انــــدر آمــــد دم کــــرنــــای | خــروشــیــدن نــای و صــنــج و درای |
کــه پــولـادونـدســت بــیـجــان شــده | بــران خـاک چـون مـار پـیـچـان شـده |
گــمــان بــرد رســتــم کــه پــولــادونـد | نــدارد بـــتــن در درســت ایــچ بــنــد |
بــــرخــــش دلـــیـــر انـــدر آورد پــــای | بـــمــانــد آن تـــن اژدهــا را بـــجــای |
چــو پــیـش صــف آمـد یـل شــیـرگـیـر | نــگــه کــرد پـــولــاد بـــرســان تــیــر |
گــریـزان بــشــد پــیـش افــراســیــاب | دلــش پــر ز خــون و رخــش پــر ز آب |
بـــخـــفـــت از بـــر خـــاک تـــیــره دراز | زمـانـی بــشــد هـوش زان رزمـســاز |
تــهــمــتــن چــو پــولــاد را زنــده دیــد | هـمـه دشـت لـشـکـر پــراگـنـده دیـد |
دلـش تـنگ تـر گـشـت و لشـکـر بـراند | جــهـانـدیـده گـودرز را پــیـش خــوانـد |
بـــفـــرمــود تـــا تـــیــربـــاران کــنــنــد | هــوا را چـــو ابـــر بـــهــاران کــنــنــد |
ز یـک دسـت بـیـژن ز یـک دسـت گـیـو | جــهـانــجــوی رهـام و گــرگــیـن نـیـو |
تــو گـفـتـی کـه آتــش بــرافـروخـتــنـد | جـهان را بـخـنـجـر همـی سـوخـتـنـد |
بــلـشــکــر چــنـیـن گـفــت پــولـادونـد | کـه بـی تـخـت و بـی گنج و نام بـلند |
چــرا ســر هــمــی داد بـــایــد بــبـــاد | چـــرا کـــرد بـــایــد هــمــی رزم یــاد |
سـپـه را بــپـیـش انـدر افـگـنـد و رفـت | ز رسـتـم همـی بـند جـانش بـکـفـت |
چــنـیـن گـفــت پــیـران بــافـراســیـاب | کـه شـد روی گـیـتــی چـو دریـای آب |
نـگـفـتـم کـه بــا رسـتـم شـوم دسـت | نشـاید درین کـشـور ایمـن نشـسـت |
ز خـــون جـــوانــی کــه بـــد نــاگــریــز | بــخــســتــی دل مـا بــپــیـکــار تــیـز |
چـه بـاشـی که بـا تـو کـس اندر نماند | بــشــد دیـو پــولـاد و لـشــکـر بــرانـد |
هـــمـــانـــا ز ایــرانـــیــان صـــد هـــزار | فـزونـســت بــر گـســتــوان ور سـوار |
بــپــیـش انـدرون رســتــم شــیـر گـیـر | زمــیـن پــر ز خــون و هــوا پــر ز تــیـر |
ز دریــا و دشـــت و ز هــامــون و کــوه | ســپــاه انـدر آمــد هـمـه هـمــگــروه |
چـــو مــردم نــمـــانــد آزمــودیــم دیــو | چـنین جـنگ و پـیکـار و چـنـدین غـریو |
سـپـه را چـنـین صـف کـشـیـده بـمـان | تــو بـــا ویــژگــان ســوی دریــا بــران |
ســپــهـبــد چــنــان کــرد کــو راه دیـد | هـمـی دســت ازان رزم کــوتــاه دیـد |
چـو رسـتـم بـیـامـد مـرا پـای نـیـسـت | جـز از رفـتـن از پـیش او رای نـیسـت |
بــبــایــد شــدن تــا بــدان روی چــیـن | گـر ایدونـک گـنـجـد کـسـی در زمـین |
درفـشـش بـمـانـدنـد و او خـود بــرفـت | سـوی چـین و ماچـین خـرامید تـفـت |
ســپــاه انــدر آمــد بــپــیــش ســپــاه | زمـیـن گـشـت بــرســان ابــر ســیـاه |
تـــهــمـــتـــن بآواز گـــفـــت آن زمـــان | کــه نــیـزه مــداریـد و تــیـر و کــمــان |
بــکـوشـیـد و شــمـشـیـر و گـرز آوریـد | هـــنـــرهـــا ز بــــالـــای بـــرز آوریـــد |
پـلـنگ آن زمـان پـیچـد از کـین خـویش | کـه نـخـچـیـر بـیـنـد بـبـالـین خـویـش |
سـپــه سـربــسـر نـعـره بــرداشـتــنـد | هـمـه نـیـزه بــر کــوه بــگـذاشــتــنـد |
چـــنـــان شـــد در و دشـــت آوردگـــاه | کـه از کـشــتــه جــایـی نـدیـدنـد راه |
بــرفــتــنــد یـک بــهــره زنــهــار خــواه | گــریــزان بـــرفــتــنــد بـــهــری بـــراه |
شـد از بـی شـبـانـی رمـه تـال و مـال | همه دشت تـن بـود بـی دست و یال |
چنین گفت رستم که کشتن بسست | کـه زهـر زمـان بـهـر دیگـر کـسـسـت |
زمــــانـــی هـــمــــی بــــار زهـــر آورد | زمــــانــــی ز تــــریـــاک بــــهـــر آورد |
هــمــه جــامــه رزم بـــیــرون کــنــیــد | هـمـه خــوبــکــاری بــافــزون کــنـیـد |
چــه بــنـدی دل انـدر سـرای سـپــنـج | کــه دانــا نــدانــد یــکــی را ز پـــنــج |
زمــانــی چــو آهــرمــن آیـد بــجــنــگ | زمـانـی عـروسـی پـر از بــوی و رنـگ |
بـــی آزاری و جـــام مــی بـــرگـــزیــن | کـه گـویـد کـه نـفــریـن بــه از آفـریـن |
بـــخـــور آنـــچ داری و انـــده مـــخـــور | که گیتـی سـپـنج اسـت و ما بـر گذر |
مـــــیــــازار کـــــس را ز بـــــهـــــر درم | مـکـن تــا تـوانـی بــکـس بــر سـتــم |
بـجـسـت اندران دشت چـیزی که بـود | ز زریـــن وز گــــوهـــر نــــابــــســــود |
ســراســر فــرســتــاد نــزدیــک شــاه | غــلـامـان و اســپــان و تــیـغ و کــلـاه |
وزان بــهــره خــویـشــتــن بــرگــرفــت | همه افـسـر و مشـک و عـنبـر گرفـت |
بــبــخــشـیـد دیـگـر هـمـه بــر سـپــاه | ز چــیـزی کــه بــود انــدران رزمــگــاه |
نشـان خـواسـت از شاه تـوران سـپـاه | ز هـر سـو بــجـسـتـنـد بــی راه و راه |
نــشـــانــی نــیــامــد ز افــراســـیــاب | نه بـر کـوه و دریا نه بـر خـشـک و آب |
شـتــر یـافـت چــنـدان و چـنـدان گـلـه | کـه از بــارگـی شـد سـپـه بـی گـلـه |
ز تــوران ســپـــه بـــرنــهــادنــد رخــت | ســلـیـح گـرانـمـایـه و تــاج و تــخــت |
خـــــروش آمــــد و نــــالـــــه گـــــاودم | جــرس بــرکـشـیـدنـد و رویـیـنـه خـم |
ســـوی شــهــر ایــران نــهــادنــد روی | سـپـاهی بـران گـونه بـا رنـگ و بـوی |
چــو آگــاهـی آمـد ز رســتــم بــشــاه | خـــروش آمــد از شــهــر وز بـــارگــاه |
از ایـــران تـــبـــیـــره بـــرآمـــد بــــابـــر | کــه آمــد خــداونــد گــوپــال و بـــبــر |
یـکــی شــادمــانـی بــد انــدر جــهـان | خـــنــیــده مــیــان کــهــان و مــهــان |
دل شـاه شـد چــون بــهـشـت بــریـن | هـمـی خــوانـد بــر کــردگــار آفــریـن |
بــفــرمــود تــا پــیــل بـــردنــد پــیــش | بـجـنـبـید کـیخـسـرو از جـای خـویش |
جـــهــانــی بآیــیــن شـــد آراســـتـــه | مـی و رود و رامـشـگـر و خــواسـتــه |
تــبــیــره بـــرآمــد ز هــر جــای و نــای | چــو شــاه جــهـان انـدر آمـد ز جــای |
هــمــه روی پــیــل از کــران تــا کــران | پــر از مـشـک بــود و مـی و زعـفـران |
ز افــســر ســر پــیــلــبـــان پـــرنــگــار | ز گــوش انــدر آویــخـــتـــه گــوشــوار |
بـــســی زعــفــران و درم ریــخــتــنــد | ز بـر مـشـک و عـنبـر همـی بـیخـتـند |
هــمــه شـــهــر آوای رامـــشـــگـــران | نـشـسـتـه ز هـر سـو کـران تـا کـران |
چــنــان بــد جــهـان را ز شــادی و داد | کـه گـیتـی روان را دوامـسـت و شـاد |
تــهــمــتــن چــو تــاج ســرافــراز دیــد | جـــهــانــی ســـراســـر پـــرآواز دیــد |
فــرود آمــد و بـــرد پــیــشــش نــمــاز | بــــپــــرســـیـــد خـــســـرو ز راه دراز |
گــرفــتـــش بآغــوش در شــاه تــنــگ | چــنــیـن تــا بــرآمــد زمــانـی درنــگ |
هـمـی آفــریـن خــوانـد شــاه جــهـان | بـــران نــامــور مــوبـــد و پـــهــلـــوان |
بــفـرمـود تــا پــیـلـتــن بــرنـشــســت | گـرفـتـه هـمـه راه دسـتـش بـدسـت |
هـمـی گـفــت چــنـدیـن چــرا مـانـدی | کـه بــر مـا هـمـی آتــش افـشـانـدی |
چــو طـوس و فـریـبــرز و گـودرز و گـیـو | چــو رهـام و گــرگــیـن و گــردان نـیـو |
ز ره ســــوی ایـــوان شــــاه آمـــدنـــد | بــــدان نـــامـــور بــــارگـــاه آمـــدنـــد |
نـشـســت از بــر تــخــت زر شـهـریـار | بــــنـــزدیـــک او رســـتـــم نـــامـــدار |
فـــریــبـــرز و گـــودرز و رهــام و گــیــو | نــشــســتــنــد بـــا نــامــداران نــیــو |
سـخــن گـفـت کـیـخــسـرو از رزمـگـاه | ازان رنــج و پــیــگــار تــوران ســپـــاه |
بــدو گــفــت گــودرز کــای شــهــریــار | ســخـــنــهــا درازســـت زیــن کــارزار |
مــی و جــام و آرام بــایــد نــخــســت | پـس آنگـاه ازین کـار پـرسـی درسـت |
نــهــادنــد خــوان و بــخــنــدیــد شــاه | کــه نــاهــار بــودی هــمــانــا بــه راه |
بــخــوان بــر مـی آورد و رامـشــگــران | بــپــرسـش گـرفـت از کـران تــا کـران |
ز افــــراســــیــــاب وز پـــــولــــادونــــد | ز کــشــتــی و از تــابـــداده کــمــنــد |
بــدو گــفــت گــودرز کــای شــهــریــار | ز مــادر نــزایــد چــو رســتـــم ســوار |
اگــــر دیـــو پــــیـــش آیــــد ار اژدهــــا | ز چــــنــــگ درازش نـــیـــابــــد رهـــا |
هــزار افـــریــن بـــاد بـــر شـــهـــریــار | بـــویــژه بـــریــن شـــیــردل نــامـــدار |
بـــگــفــت آنــچ کــرد او بـــپــولــادونــد | ز کـشـتـی و نـیـرنـگ وز رنـگ و بــنـد |
ز افـــگـــنــدن دیــو وز کـــشـــتـــنــش | همان جنگ و پـیگار و کین جستـنش |
چــو افــتــاد بــر خــاک زو رفـت هـوش | بــــرآمـــد ز گـــردان دیـــوان خـــروش |
چــو آمــد بــهــوش آن ســرافــراز دیــو | بـــرآمـــد بـــنــاگـــاه زو یــک غـــریــو |
هـمــانـگــه درآمـد بــاســپ و بــرفــت | همـی بـند جـانش ز رسـتـم بـکـفـت |
چـنـان شـاد شـد زان سـخـن تــاجــور | کــه گــفــتــی ز ایــوان بـــرآورد ســر |
چــنـیـن داد پــاســخ کـه ای پــهـلـوان | تــوی پــیــر و بـــیــدار و روشــن روان |
کــســی کـش خــرد بــاشــد آمـوزگـار | نــــگــــه داردش گـــــردش روزگـــــار |
ازیـن پــهــلــوان چــشــم بــد دور بــاد | هــمــه زنــدگــانــیــش در ســور بــاد |
همی بـود یک هفـتـه بـا می بـدسـت | ازو شـادمان تـاج و تـخـت و نشسـت |
ســخــنـهـای رســتــم بــنــای و بــرود | بــگــفــتــنــد بــر پــهـلــوانـی ســرود |
تــهـمــتــن بــیـک مــاه نــزدیـک شــاه | هـمـی بــود بــا جــام در پــیـشــگـاه |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج