چـنین گـفـت هر کـو نـدیدسـت گـنـگنـبــایـد کـه خـواهـد بــگـیـتـی درنـگبـــفــرمــود تـــا کــار بـــرســاخــتــنــددو زورق بآب انـــدر انـــداخــــتـ…
چـنین گـفـت هر کـو نـدیدسـت گـنـگ | نـبــایـد کـه خـواهـد بــگـیـتـی درنـگ |
بـــفــرمــود تـــا کــار بـــرســاخــتــنــد | دو زورق بآب انـــدر انـــداخــــتــــنـــد |
شناسـای کشـتـی هر آنکس که بـود | کـــه بـــر ژرف دریــا دلــیــری نــمــود |
بــفــرمــود تــا بـــادبــان بــرکــشــیــد | بــدریـای بــی مــایـه انــدر کــشــیـد |
هــمــان راه دریــا بـــیــک ســالــه راه | چـنـان تــیـز شـد بــاد در هـفـت مـاه |
که آن شاه و لشکر بدین سو گذشت | کـه از بــاد کـژ آسـتــی تــر نـگـشـت |
سـپـهدار لـشـکـر بـخـشـکـی کـشـید | بـبـسـتـنـد کـشـتـی و هـامـون بـدید |
خـورش کـرد و پـوشـش هم آنجـا یلـه | بــمـلـاح و آنـکــس کـه کــردی خــلـه |
بــفــرمــود دیـنـار و خــلــعــت ز گــنـج | ز گـیـتـی کـسـی را کـه بــردنـد رنـج |
وزان آب راه بــــیــــابـــــان گــــرفــــت | جــهـانـی ازو مـانـده انـدر شــگـفــت |
چــو آگــاه شــد اشــکــش آمــد بــراه | ابــا لـشـکـری سـاخـتـه پـیـش شـاه |
پــیــاده شــد از اســب و روی زمــیـن | بــبــوســیـد و بــر شــاه کـرد آفــریـن |
هـمـه تــیـز و مــکــران بــیـاراســتــنـد | ز هـر جـای رامـشـگـران خـواسـتــنـد |
هـــــمــــــه راه و بــــــی راه آوای رود | تــو گـفـتــی هـوا تــار شــد رود پــود |
بـــدیـــوار دیـــبــــا بـــرآویـــخـــتـــنـــد | درم بــا شــکــر زیـر پــی ریـخــتــنــد |
بـمـکـران هـرآنـکـس کـه بــد مـهـتـری | وگـــــر نــــامــــداری و کـــــنــــداوری |
بـــرفــتـــنــد بـــا هــدیــه و بـــا نــثــار | بـــنــزدیــک پـــیــروزگـــر شـــهــریــار |
و زآن مـرز چــنـدانـک بــد خــواســتــه | فـــراز آوریـــد اشـــکـــش آراســـتـــه |
ز اشــکـش پــذیـرفـت شــاه آنـچ دیـد | و زآن نــامــداران یــکـــی بـــرگـــزیــد |
ورا کــرد مــهــتــر بـــمــکــران زمــیــن | بــسـی خـلـعـتـش داد و کـرد آفـریـن |
چــو آمــد ز مـکــران و تــوران بــچــیـن | خـــود و ســـرفـــرازان ایــران زمــیــن |
پـــذیــره شــدش رســتـــم زال ســام | ســپــاهـی گـشـاده دل و شـاد کـام |
چــو از دور کــیــخــســرو آمــد پــدیــد | ســوار ســرفــراز چــتــرش کـشــیـد |
پــیــاده شــد از بـــاره بـــردش نــمــاز | گــرفــتــش بــبــر شــاه گــردن فــراز |
بـگـفـت آن شـگفـتـی کـه دید اندر آب | ز گـــم بـــودن جـــادو افـــراســـیــاب |
بــچـیـن نـیـز مـهـمـان رسـتـم بـمـانـد | بـیک هفـتـه از چـین بـمـاچـین بـرانـد |
هـمـی رفــت ســوی ســیـاوش گــرد | بــــمـــاه ســــفــــنـــدار مـــذ روز ارد |
چــو آمــد بـــدان شــارســتـــان پـــدر | دو رخـسـاره پــر آب و خـسـتـه جـگـر |
بــجــایـی کـه گـر ســیـوز بــدنـشــان | گــروی بـــنــفــریــن مــردم کــشــان |
ســـر شـــاه ایــران بـــریــدنــد خـــوار | بــیــامــد بــدان جــایـگــه شــهــریـار |
هـمـی ریخـت بـرسـر ازان تـیره خـاک | هـمـی کـرد روی و بـر خـویـش چـاک |
بــمــالــیـد رســتــم بــران خــاک روی | بــنــفــریـد بــرجــان نــاکــس گــروی |
همـی گـفـت کـیخـسـرو ای شـهـریار | مـــرامـــانـــدی در جـــهــان یــادگـــار |
نــمــانــدم زکــیـن تــومــانــنــد چــیــز | بــرنــج انــدرم تــا جــهـانـســت نـیـز |
بـــپـــرداخــتــم تــخــت افــراســیــاب | ازیـن پــس نـه آرام جـویـم نـه خـواب |
بـــر امــیــد آن کــش بـــچـــنــگ آورم | جــهــان پــیــش او تــار وتــنــگ آورم |
ازان پــس بــدان گــنــج بــنـهـاد ســر | کـــه مـــادر بـــدو یـــاد کـــرد از پـــدر |
در گـــنــج بـــگـــشـــاد و روزی بـــداد | دو هفتـه دران شـارسـتـان بـود شـاد |
بــرســتــم دو صــد بـــدره دیــنــار داد | هــمــان گــیـو را چــیـز بــســیـار داد |
چـو بـشـنید گـسـتـهم نـوذر کـه شـاه | بـــدان شــارســـتـــان پـــدر کــرد راه |
پــذیـره شــدش بــا ســپــاهـی گـران | زایــــران بــــزرگــــان و کــــنــــداوران |
چــو از دور دیــد افــســر و تــاج شــاه | پــــیـــاده فـــراوان بــــپـــیـــمـــود راه |
هـمــه یـکــســره خــوانــدنــد آفــریـن | بـــران دادگـــر شـــهـــریـــار زمـــیــن |
بــگـسـتـهـم فـرمـود تـا بــرنـشـسـت | همه راه شادان و دستـش بـدثـست |
کـشـیـدنـد زان روی بـبـهـشـت گـنـگ | ســپــه را بــنـزدیـک شـاه آب و رنـگ |
وفــا چــون درخــتــی بــود مــیــوه دار | هــمــی هــرزمــانــی نــو آیـد بــبــار |
نـیـاســود یـک تــن ز خــورد و شــکـار | هـمـان یـک سـواره هـمـان شـهـریـار |
زتــرکـان هـرآنـکـس کـه بــد ســرفـراز | شــدنــد ازنــوازش هـمــه بــی نـیـاز |
بــرخــشــنـده روز و بــهـنـگـام خــواب | هـم آگـهـی جــســت ز افـراســیـاب |
ازیـشــان کــســی زو نـشــانـی نـداد | نــکــردنــد ازو در جـــهــان نــیــز یــاد |
جـهاندار یک شب سرو تـن بـشسـت | بــشــد دور بــا دفــتــر زنــد و اســت |
هـمـه شـب بــپــیـش جــهـان آفـریـن | هـمـی بــود گــریـان وســربــر زمـیـن |
هـمــی گــفــت کــیـن بــنـده نـاتــوان | هـــمـــیـــشـــه پـــر از درد دارد روان |
هــمــه کـــوه و رود و بـــیــابـــان و آب | نــبــیـنــد نــشــانــی ز افــراســیــاب |
هــمـــی گـــفـــت کـــای داور دادگـــر | تــــودادی مــــرانــــازش و زور و فــــر |
کـــه او راه تــــو دادگـــر نـــســـپــــرد | کـسـی را زگـیـتـی بــکـس نـشـمـرد |
تــو دانـی کـه او نـیـسـت بــرداد و راه | بــسـی ریـخــت خــون سـربــیـگـنـاه |
مــگــر بـــاشــدم دادگــر یــک خــدای | بــنــزدیـک آن بــدکــنــش رهـنـمــای |
تــودانـی کـه مـن خــود سـرایـنـده ام | پــــرســـتــــنـــده آفـــریـــنـــنـــده ام |
بـــگــیــتــی ازو نــام و آواز نــیــســت | ز مــن راز بــاشــد ز تــو راز نـیـســت |
اگــر زو تـــو خـــشــنــودی ای دادگــر | مـــرابــــازگـــردان ز پـــیـــکـــار ســـر |
بــکــش در دل ایـن آتــش کــیـن مــن | بآیــیـــن خـــویـــش آور آیــیـــن مـــن |
ز جــای نــیــایـش بــیــامــد بــتــخــت | جــوان ســرافــراز و پـــیــروز بـــخــت |
همـی بـود یک سـال در حـصـن گـنگ | بــرآسـود از جــنـبــش و سـاز جـنـگ |
چــو بــودن بــگـنـگ انـدرون شــد دراز | بـــدیـــدار کـــاوســـش آمـــد نـــیـــاز |
بــگـسـتــهـم نـوذر ســپــرد آن زمـیـن | ز قــچــغــار تــا پــیـش دریـای چــیـن |
بــی انـدازه لـشـکـر بــگـسـتــهـم داد | بــدو گـفـت بــیـدار دل بــاش و شــاد |
بــچـیـن و بـمـکـران زمـیـن دسـت یـاز | بــهـر سـو فـرســتــاده و نـامـه ســاز |
هـمـی جــوی ز افــراســیـاب آگــهـی | مـگــر زو شــود روی گــیـتــی تــهـی |
و زآن جــایـگـه خــواســتــه هـرچ بــود | ز دیـــنـــار وز گـــوهـــر نـــابــــســـود |
ز مـشـک و پــرسـتــار و زریـن سـتـام | همان جـامه و اسـب و تـخـت وغـلام |
زگـــســـتـــردنــیــهــا و آلــات چـــیــن | ز چـیـزی کـه خـیـزد ز مـکـران زمـیـن |
ز گــاوان گــردونــکــشــان چــل هــزار | هـمـی رانـدپــیـش انـدرون شـهـریـار |
همی گفـت هرگز کـسـی پـیش ازین | نـدیـد ونـبــد خـواسـتــه بــیـش ازیـن |
سـپـه بـود چـنـدانـک بـرکـوه و دشـت | همی ده شـب و روز لشـکر گذشـت |
چــو دمــدار بـــرداشــتــی پـــیــشــرو | بــمــنـزل رســیـدی هـمــی نـو بــنـو |
بــیـامـد بــران هـم نـشـان تــا بــچـاج | بــیـاویـخــت تــاج از بــرتــخــت عــاج |
بـسـغـد انـدرون بـود یک هـفـتـه شـاه | همـه سـغـد شـد شـاه را نیک خـواه |
وزآنــجـــا بـــشــهــر بـــخــارا رســیــد | ز لـشـکـر هـوا را هـمـی کـس نـدیـد |
بـخـورد و بـیـاسـود و یـک هـفـتـه بـود | دوم هـفــتــه بــا جــامــه نــابــســود |
بـــیــامــد خـــروشـــان بآتـــشـــکــده | غـــمـــی بـــود زان اژدهـــای شـــده |
کـــه تـــور فـــریـــدون بــــرآورده بـــود | بـــدو انــدرون کــاخـــهــا کــرده بـــود |
بــگـســتــرد بــر مـوبــدان ســیـم و زر | بـــرآتــش پــراگــنــد چــنــدی گــهــر |
و زآن جــایـگــه ســر بــرفــتــن نــهـاد | هـمـی رفـت بــا کـام دل شـاه شـاد |
بــجـیـحـون گـذر کـرد بــر سـوی بــلـخ | چـشیده ز گیتـی بـسـی شور و تـلخ |
بــبــلــخ انــدرون بــود یـک مــاه شــاه | ســـر مــاه بـــر بـــلــخ بـــگــزیــد راه |
بـــهــر شــهــر در نــامــور مــهــتـــری | بــمــانـدی ســرافــراز بــالــشــکــری |
بــبــســتــنــد آذیــن بــه بــیــراه و راه | بـجـایی که بـگذشـت شـاه و سـپـاه |
هــمــه بــوم کــشــور بــیـاراســتــنــد | مـی و رود و رامـشـگـران خـواسـتـند |
درم ریــخـــتـــنــد از بـــر و زعـــفـــران | چـه دینار و مـشـک از کـران تـا کـران |
بــشــهـر انــدرون هـرک درویـش بــود | وگر سـازش از کـوشـش خـویش بـود |
درم داد مـــر هــر یــکـــی را ز گـــنــج | پــراگـنـده شـد بــدره پــنـجـاه و پـنـج |
ســـر هــفـــتـــه را کــرد آهــنــگ ری | ســوی پــارس نـزدیـک کــاوس کــی |
دو هـفـتـه بـری نـیز بـخـشـید و خـورد | ســیـم هـفـتــه آهـنـگ بــغــداد کـرد |
هــیــونــان فــرســتــاد چــنــدی ز ری | بـــنــزدیــک کــاوس فــرخــنــده پــی |
دل پــــیـــر زان آگـــهـــی تـــازه شـــد | تـو گـفـتـی کـه بـر دیـگـر انـدازه شـد |
بـــایــوانـــهـــا تـــخـــت زریــن نـــهــاد | بـــخــانــه در آرایــش چـــیــن نــهــاد |
بــبــســتــنـد آذیـن بــشــهـر وبــه راه | هــمــه بـــرزن و کـــوی و بـــازارگـــاه |
پــذیـره شــدنــدش هـمــه مــهـتــران | بـــزرگــان هــر شـــهــر وکـــنــداوران |
هــمـــه راه و بـــی راه گـــنـــبـــد زده | جــهــان شــد چــو دیــبـــا بـــزر آزده |
هـمـه مـشـک بــا گـوهـر آمـیـخـتــنـد | ز گــنـبــد بــســرهـا فــرو ریـخــتــنـد |
چـو بـیرون شـد از شـهـر کـاوس کـی | ابــــا نـــامـــداران فـــرخـــنـــده پـــی |
ســـوی طـــالـــقـــان آمــد و مــرو رود | جــهــان بـــود پــربـــانــگ و آوای رود |
و زآن پـــس بـــراه نــشـــاپـــور شـــاه | بـــدیــدنـــد مـــر یــکـــدگـــر را بـــراه |
نــیــا را چـــو دیــد از کــران شــاه نــو | بـــرانــگـــیــخـــت آن بـــاره تـــنـــدرو |
بـــروبـــرنـــیـــا بـــرگـــرفـــت آفـــریــن | ســتــایـش ســزای جــهــان آفــریـن |
هـمـی گـفـت بــی تـو مـبــادا جـهـان | نـه تــخــت بــزرگــی نـه تــاج مـهـان |
که خـورشید چـون تـو ندیدسـت شـاه | نه جوشن نه اسب و نه تخت و کلاه |
زجــمــشــیــد تــا بآفــریــدون رســیـد | سـپـهر و زمین چـون تـو شاهی ندید |
نه زین سـان کـسـی رنج بـرد از مهان | نــه دیــد آشـــکــارا نــهــان جـــهــان |
کـه روشـن جـهان بـرتـو فـرخـنـده بـاد | دل وجــان بــدخــواه تــو کــنــده بــاد |
ســـیـــاوش گـــرش روز بــــاز آمـــدی | بـــــفــــر تـــــو او رانــــیــــاز آمــــدی |
بــدو گـفـت شـاه ایـن زبــخـت تـو بـود | بـــرومــنــد شــاخ درخـــت تـــو بـــود |
زبــــرجـــد بــــیـــاورد و یـــاقـــوت و زر | هـمــی ریـخــت بــر تــارک شــاه بــر |
بــدیـن گـونـه تــا تــخــت گـوهـرنـگــار | بــشــد پــایـه هــا نــاپــدیـد از نــثــار |
بــفـرمـود پــس کـانـجــمـن را بــخـوان | بـــایـــوان دیـــگـــر بـــیـــارای خـــوان |
نـشــســتــنــد در گــلــشــن زرنـگــار | بـــزرگــان پـــرمــایــه بـــا شــهــریــار |
همی گفت شـاه آن شگفتـی که دید | بـــدریــا در و نـــامـــداران شـــنـــیــد |
ز دریــــا و از گــــنــــگ دژ یــــادکـــــرد | لـــب نـــامـــداران پــــراز بــــاد کــــرد |
ازان خـرمـی دشـت و آن شـهـر و راغ | شــمــرهــاو پــالــیـزهـا چــون چــراغ |
بــدو مـانـدکــاوس کـی در شــگـفــت | ز کـــردارش انــدازه هــا بـــرگــرفـــت |
بــــدو گــــفــــت روز نــــو ومــــاه نـــو | چــو گــفــتـــارهــای نــو و شــاه نــو |
نه کـس چـون تـواندر جـهان شـاه دید | نه این داستـان گوش هر کس شنید |
کـنـون تــا بــدیـن اخــتــری نـو کـنـیـم | بــمـردی هـمـه یـاد خــســرو کـنـیـم |
بـــیــاراســـت آن گــلــشـــن زرنــگــار | مــی آورد یــاقــوت لــب مــیـگــســار |
بــیـک هــفــتــه ز ایـوان کــاوس کــی | هـمـی مـوج بـرخـاسـت از جـام مـی |
بــهـشــتــم در گـنـج بــگـشــاد شــاه | هـمـی ســاخــت آن رنـج راپــایـگــاه |
بـــزرگـــان کـــه بـــودنــد بـــااوبـــهــم | بـــرزم و بـــبـــزم وبـــشــادی و غــم |
بــانـدازه شــان خــلــعــت آراســتــنـد | زگـنـج آنـچ پــرمـایـه تــر خـواسـتــنـد |
بــرفـتــنـد هـر کـس ســوی کـشـوری | ســـرافـــراز بـــانــامــور لــشـــکـــری |
بـــپــرداخــت زان پــس بــکــارســپــاه | درم داد یـک ســالــه از گــنــج شــاه |
وزآن پــس نـشـسـتـنـد بــی انـجـمـن | نـــیــا و جـــهــانـــجـــوی بـــا رای زن |
چـنـیـن گـفـت خـسـرو بـکـاوس شـاه | جــز از کــردگــار ازکــه جــویــیــم راه |
بــیــابــان و یـک ســالــه دریــا و کــوه | بـــرفــتـــیــم بـــا داغ دل یــک گــروه |
بـــهـــامـــون و کـــوه و بــــدریـــای آب | نــشــانــی نــدیـدیـم ز افــراســیــاب |
گــرو یــک زمــان انــدر آیــد بـــگــنــگ | سـپــاه آرد از هـر سـویـی بــیـدرنـگ |
همه رنج و سخـتـی بـپـیش اندرست | اگــر چـــنــدمــان دادگــر یــاورســـت |
نـیـا چــون شـنـیـد از نـبــیـره سـخــن | یـکــی پــنــد پــیـرانــه افــگــنــد بــن |
بـدو گـفـت مـا همـچـنـین بـردو اسـب | بـــتـــازیــم تــا خــان آذرگــشــســب |
سـر و تـن بــشـویـیـم بــا پـا و دسـت | چــنـانـچـون بــودمـرد یـزدان پــرسـت |
ابــــا بــــاژ بــــا کــــردگـــار جــــهـــان | بـــدو بـــرکـــنــیــم آفـــریــن نـــهــان |
بــبــاشــیـم بــر پــیـش آتــش بــپــای | مــگــر پــاک یـزدان بــود رهــنــمــای |
بــــجــــایـــی کــــه او دارد آرامـــگـــاه | نــــمــــایـــد نــــمــــایـــنــــده داد راه |
بــریـن بــاژ گــشــتــنـد هـر دو یـکــی | نــگـــردیــدیــک تـــن ز راه انـــدکـــی |
نـشـسـتـنـد بــا بــاژ هـر دو بــراسـب | دوان تــا ســوی خــان آذرگـشـســب |
پــراز بــیـم دل یــک بــیــک پــرامــیــد | بــرفـتــنـد بــا جــامـه هـای ســپــیـد |
چــو آتــش بــدیـدنــد گــریـان شــدنـد | چــو بــر آتــش تــیـز بــریـان شــدنــد |
بــدان جــایـگـه زار و گــریـان دو شــاه | بـــبـــودنــد بـــادرد و فـــریــاد خـــواه |
جــهـان آفــریـن را هـمــی خــوانــدنـد | بــدان مـوبــدان گــوهـر افــشــانـدنـد |
چــو خــسـرو بآب مـژه رخ بــشـسـت | بــرافـشــانـد دیـنـار بــر زنـد و اســت |
بـیـک هـفـتـه بــر پـیـش یـزدان بــدنـد | مــپــنــدار کآتــش پــرســتــان بــدنـد |
کــه آتــش بــدان گــاه مــحــراب بــود | پـــرســتـــنــده را دیــده پـــرآب بـــود |
اگـــر چـــنـــد انــدیــشـــه گـــردد دراز | هـم از پــاک یـزدان نـه ای بــی نـیـاز |
بـــــیـــــک مـــــاه در آذرابـــــادگـــــان | بــــبــــودنـــد شـــاهـــان و آزادگـــان |
ازان پــس چــنـان بــد کـه افـراسـیـاب | همی بـود هر جای بی خورد و خواب |
نـه ایـمـن بــجـان و نـه تـن سـودمـنـد | هـراســان هـمـیـشــه ز بــیـم گـزنـد |
همـی از جـهـان جـایگـاهی بـجـسـت | که بـاشـد بـجـان ایمن و تـن درسـت |
بـــنــزدیــک بـــردع یــکــی غــار بـــود | ســرکــوه غــار از جــهـان نـابــســود |
نـــدیـــد ازبــــرش جـــای پـــرواز بــــاز | نــه زیــرش پـــی شـــیــر و آن گـــراز |
خورش بـرد وز بـیم جـان جای ساخت | بــغـار انـدرون جـای بــالـای سـاخـت |
زهـــر شـــهـــر دور و بـــنـــزدیـــک آب | کـه خــوانـی ورا هـنـگ افــراســیـاب |
هـمـی بــود چــنـدی بــهـنـگ انـدرون | ز کــرده پــشــیـمــان و دل پــرزخــون |
چــــو خـــونـــریـــز گـــردد ســـرافـــراز | بـــتـــخــت کــیــان بـــرنــمــانــد دراز |
یــکـــی مـــرد نــیــک انــدران روزگـــار | ز تــــخــــم فــــریــــدون آمــــوزگــــار |
پـــرســـتـــار بــــا فـــر و بـــرزکـــیـــان | بــهـر کـار بــا شــاه بــســتــه مـیـان |
پــرسـتــشـگـهـش کـوه بــودی هـمـه | ز شــــادی شـــده دور و دور از رمـــه |
کــجـــا نــام ایــن نــامــور هــوم بـــود | پــرســتــنــده دور از بـــروبـــوم بـــود |
یــکــی کــاخ بـــود انــدران بـــرز کــوه | بــدو ســخــت نـزدیـک و دور از گـروه |
پـرسـتـشـگهی کرده پـشـمینه پـوش | زکــافــش یـکــی نـالـه آمـد بــگــوش |
کــه شــاهــا ســـرانــامــور مــهــتـــرا | بــــــــزرگـــــــان و بــــــــرداوران داورا |
هـمـه تــرک و چــیـن زیـر فــرمـان تــو | رســیــده بــهــر جــای پــیــمــان تــو |
یـکــی غــار داری بــبــهــره بــچــنــگ | کـجــات آن سـرتــاج و مـردان جــنـگ |
کــجــات آن هــمــه زور ومــردانــگــی | دلـــیــری ونـــیــروی و فـــرزانـــگـــی |
کـجــات آن بــزرگـی و تــخــت و کـلـاه | کـجـات آن بــروبــوم و چـنـدان سـپـاه |
کـه اکـنـون بــدیـن تــنـگ غــار انـدری | گـریـزان بــســنـگـیـن حــصـار انـدری |
بـتـرکـی چـو این نـالـه بـشـنـیـد هـوم | پـرسـتـش رهـاکـردو بـگـذاشـت بـوم |
چـنین گـفـت کـین نالـه هنگـام خـواب | نــبـــاشـــد مــگــر آن افـــراســـیــاب |
چـو اندیشه شـد بـر دلش بـر درسـت | در غــار تــاریـک چــنـدی بــجــســت |
زکــوه انــدر آمــد بـــهــنــگــام خــواب | بـــدیــد آن در هــنــگ افــراســـیــاب |
بـــیـــامـــد بــــکـــردار شـــیـــر ژیـــان | زپــشـمـیـنـه بــگـشـاد گـردی مـیـان |
کــمـنـدی کـه بــر جــای زنـار داشــت | کــجــا در پــنــاه جــهــانــدار داشــت |
بـهنگ اندرون شـد گرفـت آن بـدسـت | چـو نـزدیـک شـد بــازوی او بــبـسـت |
هـمـی رفـت واو را پـس انـدر کـشـان | همـی تـاخـت بـا رنج چـون بـیهشـان |
شـگـفـت ار بـمـانی بـدین در رواسـت | هرآنکس که او بـر جـهان پـادشاست |
جــز از نــیـک نــامــی نــبــایــد گــزیـد | بــبــایــد چــمــیــد و بــبــایــد چــریـد |
زگــیــتــی یـک عــار بــگــزیـد راســت | چـه دانسـت کان غـار هنگ بـلاسـت |
چــو آن شــاه راهـوم بــازو بــبــســت | هـمـی بـردش از جـایـگـاه نـشـسـت |
بـدو گـفـت کـای مـرد بـاهـوش و بـاک | پــــرســـتـــار دارنـــده یـــزدان پــــاک |
چـه خـواهی زمـن من کـییم درجـهان | نـشــســتــه بــدیـن غـار بــاانـدهـان |
بــدو گـفـت هـوم ایـن نـه آرام تـسـت | جـهـانـی سـراسـر پــراز نـام تــسـت |
زشــاهـان گـیـتــی بــرادر کـه کـشـت | کـه شـد نـیـز بــا پـاک یـزدان درشـت |
چــــو اغــــریـــرث و نـــوذر نــــامــــدار | ســیـاوش کـه بــد در جــهـان یـادگـار |
تــو خــون ســربــیــگــنــاهــان مــریــز | نــه انــدر بـــن غــار بــی بــن گــریــز |
بــدو گـفــت کــانـدر جــهـان بــیـگـنـاه | کــرادانــی ای مــردبـــا دســـتـــگــاه |
چــنـیـن رانـد بــرسـر ســپــهـر بــلـنـد | کـــه آیــد زمـــن درد ورنــج و گـــزنــد |
زفـــرمــان یــزدان کـــســـی نــگـــذرد | وگــــردیــــده اژدهــــا بــــســــپــــرد |
بــبــخـشـای بــر مـن کـه بــیـچـاره ام | وگـر چــنـد بــر خــود سـتــمـکـاره ام |
نـــبــــیـــره فـــریـــدون فـــرخ مـــنـــم | زبــنـد کــمـنـدت هـمـی بــگــســلـم |
کـجـابــرد خـواهـی مـرابــسـتــه خـوار | نــتـــرســـی ز یــزدان بـــروزشــمــار |
بــدو گــفــت هـوم ای بــد بــدگــمـان | هــمــانــا فـــراوان نــمــانــدت زمــان |
سـخـنـهـات چـون گـلـسـتـان نـوسـت | تــراهـوش بــردســت کـیـخــروســت |
بـــپـــیــچـــد دل هــوم را زان گـــزنـــد | بـرو سـسـت کـرد آن کـیانـی کـمـنـد |
بــدانــســت کــان مــرد پــرهــیــزگــار | بـــبــخــشــود بــر نــالــه شــهــریــار |
بــپــیـچــد وزو خـویـشـتــن درکـشـیـد | بــدریـا درون جـسـت و شـد نـاپــدیـد |
چــنـان بــد کــه گـودرز کــشــوادگــان | هــمــی رفـــت بـــاگــیــو و آزادگـــان |
گــرازان و پـــویــان بـــنــزدیــک شـــاه | بـــدریــا درون کـــرد چـــنــدی نــگــاه |
بــچــشـم آمـدش هـوم بــا آن کـمـنـد | نــوان بـــرلــب آب بــرمــســتــمــنــد |
هـــمـــان گـــونـــه آب را تـــیــره دیــد | پــرســتــنـده را دیـدگـان خــیـره دیـد |
بــدل گــفــت کــیـن مـرد پــرهـیـزگــار | زدریـای چــیـچــســت گـیـرد شــکـار |
نـهـنـگــی مـگــر دم مــاهـی گــرفــت | بــدیـدار ازو مــانــده انـدر شــگــفــت |
بــدو گــفــت کــای مــرد پــرهـیـزگــار | نــهـانــی چــه داری بــکــن آشــکــار |
ازیــن آب دریــا چــه جــویـی هــمــی | مـگـر تـیـره تــن را بــشـویـی هـمـی |
بــدو گـفــت هـوم ای ســرافــراز مـرد | نـگــه کــن یـکــی انــدریـن کــارکــرد |
یـکــی جــای دارم بــدیـن تــیــغ کــوه | پــرســتــشــگــه بــنـده دور از گــروه |
شــب تــیــره بــر پــیـش یــزدان بــدم | هـمـه شـب زیـزدان پــرسـتــان بــدم |
بــدانـگـه کـه خـیـزد ز مـرغـان خـروش | یــکـــی نــالـــه زارم آمـــد بـــگـــوش |
هـمـانـگــه گــمـان بــرد روشــن دلــم | کـه من بـیخ کـین از جـهان بـگـسـلم |
بــدیـن گــونــه آوازم هـنــگــام خــواب | نـشـایـد کـه بــاشـد جـز افـراسـیـاب |
بــجـسـتـن گـرفـتـم هـمـه کـوه و غـار | بـــدیــدم در هـــنـــگ آن ســـوگـــوار |
دو دسـتـش بـزنار بـسـتـم چـو سـنگ | بـدان سان که خونریز بودش دو چنگ |
ز کــــوه انــــدر آوردمــــش تــــازیــــان | خـروشـان و نـوحــه زنـان چــون زنـان |
ز بـس نـالـه و بــانـگ و سـوگـنـد اوی | یکـی سـسـت کـردم همی بـند اوی |
بـدیـن جـایـگـه در ز چـنـگـم بـجـسـت | دل و جــانـم از رسـتــن او بــخـسـت |
بـدین آب چـیچـسـت پـنهان شدسـت | بـگفـتـم تـرا راسـت چـونانک هسـت |
چــو گـودرز بــشــنـیـد ایـن داســتــان | بـــیــادآمــدش گــفــتـــه راســـتـــان |
از آنــجــا بـــشــد ســوی آتــشــکــده | چــنــانــچــون بـــود مــردم دلــشــده |
نـخـسـتـین بـرآتـش سـتـایش گـرفـت | جــهـان آفــریـن را نــیـایـش گــرفــت |
بــپــردخــت و بــگـشـاد راز از نـهـفـت | هـمـان دیـده بــرشـهـریـاران بـگـفـت |
همانگه نشـسـتـند شـاهان بـراسـب | بـــرفــتــنــد زایــوان آذر گــشــســب |
پـرانـدیشـه شـد زان سـخـن شـهـریار | بـــیــامــد بـــنــزدیــک پـــرهــیــزگــار |
چـوهـوم آن سـرو تـاج شـاهـان بـدیـد | بــریـشــان بــداد آفـریـن گـســتــریـد |
هــمـــه شـــهــریــاران بـــرو آفـــریــن | هـمـی خــوانـدنـد از جــهـان آفــریـن |
چــنـیـن گـفــت بــاهـوم کـاوس شــاه | بــه یـزدان ســپــاس و بــدویـم پــنـاه |
کــه دیـدم رخ مــردان یـزدان پــرســت | تــــوانـــا و بــــادانـــش و زور دســـت |
چـنـیـن داد پــاسـخ پــرسـتـنـده هـوم | بــــه آبــــاد بــــادا بــــداد تــــو بــــوم |
بــدیــن شــاه نــوروز فــرخــنــده بـــاد | دل بـــدســـگـــالــان او کـــنــده بـــاد |
پــرسـتــنـده بــودم بــدیـن کـوهـسـار | کـه بـگـذشـت بــرگـنـگ دژ شـهـریـار |
هـمـی خـواسـتــم تــا جــهـان آفـریـن | بــــــدو دارد آبــــــاد روی زمـــــیـــــن |
چـو بــاز آمـد او شـاد و خـنـدان شـدم | نـیـایـش کـنـان پــیـش یـزدان شــدم |
سـروش خـجـسـتـه شـبــی نـاگـهـان | بـــکــرد آشــکــارا بــمــن بـــرنــهــان |
ازیــن غــار بــی بــن بـــرآمــدخــروش | شــــنـــیـــدم نـــهـــادم بآواز گـــوش |
کـسـی زار بـگـریـسـت بـرتـخـت عـاج | چـه بـر کـشـور و لشـکـر و تـیغ وتـاج |
ز تــیــغ آمــدم ســوی آن غــار تــنــگ | کــمــنـدی کــه زنــار بــودم بــچــنـگ |
بـــدیــدم ســر و گــوش افــراســیــاب | درو ســاخــتـــه جـــای آرام و خــواب |
بـبـنـد کـمـندش بـبـسـتـم چـو سـنگ | کـشـیدمـش بـیچـاره زان جـای تـنـگ |
بـخـواهش بـدو سـسـت کـردم کـمـند | چـــو آمــد بـــرآب بـــگــشـــاد بـــنــد |
بآب انــدرســت ایــن زمــان نــاپــدیــد | پــی او ز گــیــتــی بـــبـــایــد بـــریــد |
ورا گــر بـــبــرد بـــاز گــیــرد ســپــهــر | بـجـنـبـد بـگـرسـیـوزش خـون و مـهـر |
چــو فــرمـانـد دهـد شــهـریـار بــلــنـد | بـــرادرش را پـــای کـــرده بــــبـــنـــد |
بـــیــارنــد بـــر کـــتـــف او خـــام گــاو | بـــدوزنـــد تـــاگـــم کـــنــد زور وتـــاو |
چــــو آواز او یـــابــــد افــــراســــیـــاب | هــــمــــانــــا بــــرآیـــد ز دریـــای آب |
بـــــفــــرمــــود تـــــا روزبـــــانــــان در | بــرفــتــنـد بــاتــیـغ و گـیـلـی ســپــر |
بــــبــــردنـــد گـــرســــیـــوز شـــوم را | کـــه آشـــوب ازو بــــد بـــر و بـــوم را |
بــدژخــیــم فــرمــود تــا بــرکــشــیــد | زرخ پــــــرده شـــــوم رابــــــردریـــــد |
هـمـی دوخـت بــرکـتــف او خــام گـاو | چـنـیـن تـانـمـانـدش بــتـن هـیـچ تـاو |
بـرو پـوسـت بـدرید و زنـهـار خـواسـت | جـهـان آفـرین را هـمـی یار خـواسـت |
چــو بــشــنــیــد آوازش افــراســیــاب | پــــر از درد گــــریـــان بــــرآمـــد ز آب |
بـــدریــا هــمــی کــرد پـــای آشــنــاه | بــیـامــد بــجــایـی کــه بــد پــایـگــاه |
ز خـشـکـی چـو بــانـگ بـرادر شـنـیـد | بـــرو بـــتـــر آمـــد ز مــرگ آنــچ دیــد |
چــو گــرســیــوز او را بــدیــد انــدر آب | دو دیـده پــر از خـون و دل پـر شـتـاب |
فــغــان کــرد کــای شــهـریـار جــهـان | ســــر نـــامـــداران و تــــاج مـــهـــان |
کـجـات آن هـمـه رسـم و آیـیـن و گـاه | کـجـات آن سـر تـاج و چـنـدان سـپـاه |
کـجــات آن هـمـه دانـش و زور دسـت | کـجــات آن بــزرگـان خـسـروپــرسـت |
کــجــات آن بـــرزم انــدرون فــر و نــام | کـجـات آن بــبـزم انـدرون کـام و جـام |
کـــه اکـــنـــون بـــدریــا نــیــاز آمـــدت | چـــنــیــن اخـــتـــر دیــرســاز آمــدت |
چـو بـشـنـیـد بـگـریـسـت افـراسـیـاب | همی ریخـت خونین سرشک اندر آب |
چــنـیـن داد پــاســخ کـه گـرد جــهـان | بــگـشــتــم هـمـی آشــکـار و نـهـان |
کـزیـن بــخــشــش بــد مـگـر بــگـذرم | ز بـــد بـــتــر آمــد کــنــون بــر ســرم |
مـرا زنـدگـانـی کــنـون خــوار گـشــت | روانــم پــر از درد و تــیـمــار گــشــت |
نــبـــیــره فــریــدون و پــور پــشــنــگ | بــرآویــخــتــه ســر بــکــام نــهــنــگ |
هـمـی پــوسـت درنـد بــر وی بــچـرم | کـسـی را نـبـینم بـچـشـم آب شـرم |
زبــان دو مـهـتــر پــر از گـفــت و گـوی | روان پــرسـتـنـده پـر جـسـت و جـوی |
چــو یـزدان پــرســتــنــده او را بــدیــد | چــنــان نـوحــه زار ایـشــان شــنـیـد |
ز راه جــــزیــــره بــــرآمــــد یــــکــــی | چــو دیــدش مــر او را ز دور انــدکــی |
گـشــاد آن کــیـانـی کــمـنـد از مـیـان | دو تــایـی بــیــامــد چــو شــیـر ژیـان |
بــیـنــداخــت آن گــرد کــرده کــمــنــد | ســر شــهــریــار انــدر آمــد بـــبــنــد |
بــخــشــکـی کـشـیـدش ز دریـای آب | بـشـد تـوش و هوش از رد افراسـیاب |
گــرفـــتـــه ورا مــرد دیــن دار دســـت | بــخـواری ز دریـا کـشـیـد و بــبـسـت |
سـپـردش بـدیشـان و خـود بـازگشـت | تـو گـفـتـی کـه بــا بـاد انـبـاز گـشـت |
بــیــامــد جــهــانــدار بـــا تــیــغ تــیــز | سـری پــر ز کـیـنـه دلـی پــر سـتـیـز |
چـنـیـن گـفـت بـی دولـت افـراسـیـاب | کــه ایـن روز را دیـده بــودم بــخــواب |
ســپــهـر بــلــنـد ار فــراوان کــشــیـد | هـــمــــان پــــرده رازهـــا بــــردریـــد |
بآواز گــفــت ای بـــد کــیــنــه جـــوی | چــراکـشـت خـواهـی نـیـا را بــگـوی |
چـنـیـن داد پــاسـخ کـه ای بــدکـنـش | ســـزاوار پــــیـــغـــاره و ســـرزنـــش |
ز جـــان بـــرادرت گــویــم نــخـــســت | کـه هـرگـز بـلـای مـهـان را نـجـسـت |
دگـــر نـــوذر آن نـــامـــور شـــهـــریــار | کــه از تـــخــم ایــرج بـــد او یــادگــار |
زدی گــردنـش را بــشــمـشــیـر تــیـز | بــرانـگـیـخـتـی از جـهـان رسـتــخـیـز |
سـه دیگر سـیاوش که چـون او سـوار | نــبــیـنـد کــســی از مــهـان یـادگــار |
بـریـدی سـرش چـون سـر گـوسـفـنـد | هـمـی بــرگـذشـتــی ز چـرخ بــلـنـد |
بـــکــردار بـــد تــیــز بـــشــتـــافــتــی | مــکــافــات آن بــد کــنــون یـافــتــی |
بــدو گــفــت شــاهـا بــبــود آنـچ بــود | کــنـون داســتــانــم بــبــایـد شــنـود |
بـــمــان تــا مــگــر مــادرت را بـــجــان | بـبـینـم پـس این داسـتـانـهـا بـخـوان |
بــدو گــفــت گــر خــواســتــی مـادرم | چــرا آتـــش افــروخــتــی بـــر ســرم |
پــدر بــیـگــنــه بــود و مــن در نــهــان | چــه رفــت از گـزنـد تــو انـدر جــهـان |
ســر شــهــریــاری ربـــودی کــه تــاج | بــدو زار گـریـان شــد و تــخــت عــاج |
کــنــون روز بـــادا فـــره ایــزدیــســـت | مـکـافــات بــد را ز یـزدان بــدیـســت |
بــشــمـشــیـر هـنـدی بــزد گـردنـش | بــخــاک انـدر افــگــنـد نــازک تــنـش |
ز خـون لعـل شـد ریش و موی سـپـید | بــرادرش گـشــت از جــهـان نـاامـیـد |
تــهـی مـانـد زو گـاه شــاهـنـشــهـی | ســــرآمـــد بــــرو روزگــــار مـــهـــی |
ز کــردار بـــد بــر تــنــش بــد رســیــد | مـجــو ای پــســر بــنـد بــد را کـلـیـد |
چــو جــویـی بــدانـی کــه از کــار بــد | بــفــرجــام بــر بــدکـنـش بــد رســد |
ســپــهــبــد کــه بـــا فــر یــزدان بــود | هـمـه خــشـم او بــنـد و زنـدان بــود |
چــو خــونــریـز گــردد بــمــانــد نــژنــد | مــکــافــات یــابـــد ز چـــرخ بـــلــنــد |
چــنـیـن گـفـت مـوبــد بــبــهـرام تــیـز | کــه خــون ســر بــیـگــنـاهـان مــریـز |
چـو خـواهی کـه تـاج تـو مـانـد بـجـای | مـبــادی جــز آهـســتــه و پــاک رای |
نگه کن که خـود تـاج بـا سر چـه گفت | که بـا مغزت ای سـر خـرد بـاد جـفت |
بــــگـــرســــیـــوز آمـــد ز کـــار نـــیـــا | دو رخ زرد و یــک دل پــر از کــیـمــیــا |
کــشــیـدنــدش از پــیـش دژخــیـم زار | بــــبـــنـــد گـــران و بــــبــــد روزگـــار |
ابــــا روزبــــانـــان مــــردم کــــشــــان | چــنـانـچــون بــود مــردم بــدنـشــان |
چــو در پــیـش کـیـخـسـرو آمـد بــدرد | بــــبــــاریـــد خــــون بــــر رخ لـــاژورد |
شــهـنـشــاه ایـران زبــان بــرگــشــاد | و زآن تـشت و خـنجـر بـسـی کرد یاد |
ز تــور و فــریـدون و ســلــم ســتــرگ | ز ایــرج کـــه بـــد پـــادشـــاه بـــزرگ |
بـــدژخــیــم فــرمــود تـــا تــیــغ تــیــز | کـشـیـد و بــیـامـد دلـی پــر سـتــیـز |
مــیــان ســپــهــبــد بــدو نــیــم کــرد | سـپــه را هـمـه دل پــر از بــیـم کـرد |
بـهـم بــرفـگـنـدنـدشـان هـمـچـو کـوه | ز هــر ســو بــدور ایــســتــاده گــروه |
ز یــزدان چــو شــاه آرزوهــا بــیــافــت | ز دریــا ســوی خــان آذر شــتـــافــت |
بــســی زر بــر آتــش بــرافـشــانـدنـد | بــزمــزم هـمــی آفــریـن خــوانــدنــد |
بــبــودنـد یـک روز و یـک شـب بــپـای | بـــپـــیــش جــهــانــداور رهــنــمــای |
چـو گـنـجــور کـیـخـسـرو آمـد زرسـب | بـبـخـشـید گـنجـی بـر آذرگـشـسـب |
بــران مـوبــدان خــلـعــت افـگـنـد نـیـز | درم داد و دیــنــار و بـــســیــار چــیــز |
بــشــهـر انــدرون هـرک درویـش بــود | وگر خـوردش از کوشش خـویش بـود |
بــران نـیـز گــنــجــی پــراگــنـده کــرد | جــهـانـی بــداد و دهـش بــنـده کـرد |
ازان پـس بـتـخـت کـیـان بـرنـشـسـت | در بــار بــگـشـاد و لـب را بــبــســت |
نـبــشــتــنـد نــامــه بــهـر کــشــوری | بـــهــر نــامـــداری و هــر مــهــتـــری |
ز خــاور بـــشــد نــامــه تــا بـــاخــتــر | بــجـایـی کـه بــد مـهـتــری بــا گـهـر |
کــــه روی زمــــیــــن از بــــد اژدهــــا | بــشــمـشـیـر کـیـخــســرو آمـد رهـا |
بــــنــــیــــروی یـــزدان پــــیــــروزگــــر | نـیـاســود و نـگــشــاد هـرگــز کــمـر |
روان ســـــیـــــاوش را زنـــــده کـــــرد | جــهـان را بــداد و دهـش بــنـده کـرد |
هـمــی چــیـز بــخــشــیـد درویـش را | پـــرســتـــنــده و مــردم خـــویــش را |
ازان پـس چـنـیـن گـفـت شـاه جـهـان | کـــه ای نـــامـــداران فـــرخ مـــهـــان |
زن و کـــودک خـــرد بـــیــرون بـــریـــد | خــورشـهـا و رامـش بــهـامـون بــریـد |
بــپــردخــت زان پــس بــرامـش نـهـاد | بـــرفــتـــنــد گــردان خـــســـرو نــژاد |
هـرآنـکــس کــه بــود از نــژاد زرســب | بـــیــامــد بـــایــوان آذرگــشـــســـب |
چـــهــل روز بـــا شـــاه کـــاوس کــی | هـمـی بــود بــا رامــش و رود و مـی |
چـو رخـشـنـده شـد بـر فـلـک مـاه نـو | ز زر افــســـری بـــر ســـر شـــاه نــو |
بــزرگــان ســوی پــارس کــردنـد روی | بــرآســوده از رزم وز گــفــت و گــوی |
بــهـر شــهـر کــانــدر شــدنــدی ز راه | شـدی انـجــمـن مـرد بــر پــیـشـگـاه |
گــشــادی ســر بــدره هــا شــهـریـار | تــوانــگــر شــدی مــرد پــرهــیـزگــار |
چـو بـا ایمـنـی گـشـت کـاوس جـفـت | هـمـه راز دل پــیـش یـزدان بــگـفــت |
چــنـیـن گـفــت کـای بــرتــر از روزگـار | تــو بــاشــی بــهـر نـیـکــی آمـوزگـار |
ز تــو یـافــتــم فــر و اورنــگ و بــخــت | بـزرگـی و دیهـیم و هـم تـاج و تـخـت |
تـو کـردی کـسـی را چـو مـن بـهرمـند | ز گــنــج و ز تــخــت و ز نــام بــلــنــد |
ز تــو خـواسـتــم تــا بــکـی کـیـنـه ور | بــکــیـن ســیــاوش بــبــنــدد کــمــر |
نـبــیـره بــدیـدم جــهـانـبــیـن خـویـش | بـفـرهـنـگ و تـدبـیـر و آیـیـن خـویـش |
جــهــانــجــوی بـــا فــر و بــرز و خــرد | ز شــاهـان پــیـشــیـنــگــان بــگــذرد |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج