فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 3 اردیبهشت 1404

پایگاه خبری شاعر

چـو سـالم سه پـنجـاه بـر سر گذشتسـر موی مشـکـین چـو کـافـور گشـتهـمـان سـرو یازنـده شـد چـون کـمـاننـــدارم گــــران گـــر ســــرآیـــد زمـــانبــســی…

چـو سـالم سه پـنجـاه بـر سر گذشت سـر موی مشـکـین چـو کـافـور گشـت
هـمـان سـرو یازنـده شـد چـون کـمـان نـــدارم گــــران گـــر ســــرآیـــد زمـــان
بــســی بـــرنــیــامــد بـــریــن روزگــار کـــزو مــانــد نــام از جـــهــان یــادگـــار
جــهــانــدار کــیــخــســرو آمــد بــگــاه نــشــســت از بــر زیـرگــه بــا ســپــاه
از ایــرانــیــان هــرک بـــد نــامــجـــوی پــیــاده بــرفــتــنــد بــی رنــگ و بــوی
هـمـه جـامـه هـاشـان کـبـود و سـیـاه دو هـفـتــه بــبــودنـد بــا ســوگ شــاه
ز بــهـر ســتــودانـش کــاخــی بــلــنـد بـــکـــردنـــد بـــالـــای او ده کـــمـــنــد
بـــبـــردنـــد پـــس نـــامـــداران شـــاه دبــیــقــی و دیــبـــای رومــی ســیــاه
بــرو تــافـتــه عـود و کـافـور و مـشــک تــنــش را بــدو در بــکــردنــد خــشــک
نــهــادنــد زیــرانــدرش تـــخـــت عـــاج بـــســربـــر ز کــافــور وز مــشــک تــاج
چـو بـرگشت کیخـسرو از پـیش تـخـت در خــوابــگـه را بــبــســتــنـد سـخــت
کــســی نــیـز کــاوس کــی را نــدیــد ز کـــــیـــــن و ز آوردگـــــاه آرمـــــیـــــد
چــنـیـنـســت رسـم سـرای ســپــنـج نـــمــــانـــی درو جــــاودانـــه مـــرنـــج
نــه دانــا گــذر یــابــد از چــنــگ مــرگ نـه جــنـگ آوران زیـر خــفـتــان و تــرگ
اگــر شــاه بــاشــی وگــر زردهـشــت نهالـی ز خـاکـسـت و بـالین ز خـشـت
چـنان دان کـه گـیتـی تـرا دشـمنسـت زمـیـن بــســتــر و گـور پــیـراهـنـســت
چــهـل روز ســوگ نـیـا داشــت شــاه ز شـــادی شـــده دور وز تــــاج و گـــاه
پـس آنگـه نشـسـت از بـر تـخـت عـاج بـــســـر بـــرنــهــاد آن دل افــروز تـــاج
ســپــاه انـجــمـن شـد بــدرگـاه شــاه ردان و بـــــزرگـــــان زریــــن کـــــلـــــاه
بــشــاهــی بـــرو آفــریــن خــوانــدنــد بـــران تــاج بــر گــوهــر افــشــانــدنــد
یـکـی سـور بــد در جــهـان سـربــسـر چــو بــر تــخـت بــنـشـسـت پــیـروزگـر
بـرین گونه تـا سـالیان گشـت شسـت جــهـان شـد هـمـه شـاه را زیـردســت
پــرانـدیـشـه شـد مـایـه ور جـان شـاه ازان رفـــتـــن کـــار و آن دســـتــــگـــاه
هــمــی گــفـــت ویــران و آبـــاد بـــوم ز چـــیـــن و ز هـــنـــد و تــــوران و روم
هـــم از خــــاوران تــــا در بــــاخـــتــــر ز کــوه و بـــیــابـــان وز خــشــک و تـــر
ســراســر ز بـــدخــواه کــردم تـــهــی مــرا گــشــت فــرمــان و گــاه مــهــی
جــهـان از بــدانـدیـش بــی بــیـم شـد دل اهــرمــن زیــن بـــه دو نــیــم شــد
ز یــــزدان هــــمــــه آرزو یــــافــــتــــم وگـر دل هـمـه ســوی کــیـن تــافــتــم
روانـــم نـــبــــایـــد کــــه آرد مــــنـــی بــدانــدیــشــی و کــیــش آهــرمــنــی
شـوم هـمـچــو ضـحــاک تــازی و جــم کــه بــا ســلــم و تــور انــدر آیــم بــزم
بـــیــک ســـو چـــو کـــاوس دارم نــیــا دگــر ســو چــو تــوران پــر از کــیـمــیــا
چــو کـاوس و چـون جــادو افـراسـیـاب کــه جــز روی کــژی نــدیـدی بــخــواب
بــیـزدان شــوم یـک زمـان نـاســپــاس بـــــروشــــن روان انــــدر آرم هــــراس
ز مـــن بــــگـــســــلـــد فـــره ایـــزدی گـــــر آیـــــم بـــــکـــــژی و راه بـــــدی
ازان پـــس بـــران تــیــرگــی بـــگــذرم بـــخـــاک انــدر آیــد ســـر و افــســـرم
بـــگــیــتــی بــمــانــد ز مــن نــام بـــد هـمــان پــیـش یـزدان ســرانـجــام بــد
تـــبـــه گــرددم چـــهــر و رنــگ رخــان بــریــزد بـــخــاک انــدرون اســتــخــوان
هـنـر کـم شـود نـاسـپــاسـی بــجـای روان تـــیــره گـــردد بـــدیــگــر ســـرای
گـرفــتــه کــســی تــاج و تــخــت مـرا بــــپــــای انـــدر آورده بــــخــــت مــــرا
ز مـــن نـــام مـــانـــد بـــدی یـــادگـــار گــل رنـجــهـای کــهـن گــشــتــه خــار
مـن اکـنـون چـو کـیـن پــدر خـواسـتــم جــهــانــی بـــخــوبـــی بــیــاراســتــم
بـکشتـم کسـی را که بـایسـت کشت کــه بـــد کــژ و بـــا راه یــزدان درشــت
بآبـــاد و ویــران درخـــتـــی نـــمـــانـــد کـه مـنـشــور تــخــت مـرا بــرنـخــوانـد
بـــزرگــان گــیــتـــی مــرا کــهــتـــرنــد وگــر چــنـد بــا گــنــج و بــا افــســرنـد
ســـپـــاســـم ز یــزدان کــه او داد فــر هــمــان گــردش اخــتــر و پـــای و پـــر
کــنـون آن بــه آیـد کــه مـن راه جــوی شـــوم پـــیــش یـــزدان پـــر از آب روی
مـگـر هـم بــدیـن خــوبــی انـدر نـهـان پــــرســـتــــنـــده کـــردگـــار جـــهـــان
روانـــم بـــدان جـــای نـــیــکـــان بـــرد کـه ایـن تــاج و تــخــت مـهـی بــگـذرد
نـیـابــد کـســی زیـن فـزون کـام و نـام بــــزرگـــی و خـــوبــــی و آرام و جـــام
رســـیـــدیــم و دیـــدیــم راز جـــهـــان بـــد و نــیــک هــم آشـــکــار و نــهــان
کـــشــــاورز دیـــدیـــم گـــر تــــاجــــور ســرانــجــام بـــر مــرگ بـــاشــد گــذر
بـــســالــار نــوبـــت بـــفــرمــود شــاه کــه هـر کــس کـه آیـد بــدیـن بــارگـاه
ورا بـــازگـــردان بـــنــیــکـــو ســـخـــن هـمـه مـردمـی جــوی و تــنـدی مـکـن
بـــبـــســـت آن در بــــارگـــاه کـــیـــان خــروشــان بــیــامــد گــشــاده مــیـان
ز بـهـر پـرسـتـش سـر وتـن بـشـسـت بــشــمــع خــرد راه یـزدان بــجــســت
بــپــوشـیـد پــس جــامـه نـو ســپــیـد نــیــایـش کــنــان رفــت دل پــر امــیــد
بـــیــامــد خـــرامـــان بـــجـــای نــمــاز هـــمـــی گـــفـــت بــــا داور پــــاک راز
هـمـی گـفـت کـای بـرتـر از جـان پـاک بــــرآرنـــده آتــــش از تــــیـــره خــــاک
مــرا بـــیــن و چـــنــدی خـــرد ده مــرا هــم انــدیــشــه نــیــک و بــد ده مــرا
تــرا تـــا بـــبـــاشــم نــیــایــش کــنــم بــدیــن نــیــکــویــهــا فــزایــش کــنــم
بــــیـــامــــرز رفــــتــــه گــــنـــاه مــــرا ز کـــژی بــــکـــش دســـتـــگـــاه مـــرا
بــــگــــردان ز جــــانـــم بــــد روزگــــار هــــمــــان چـــــاره دیــــو آمــــوزگـــــار
بــدان تــا چـو کـاوس و ضـحـاک و جـم نـــگـــیـــرد هـــوا بـــر روانـــم ســـتـــم
چــو بــر مــن بــپــوشــد در راســتــی بـــنــیــرو شـــود کــژی و کــاســـتـــی
بـــگــردان ز مــن دیــو را دســـتـــگـــاه بـــــدان تــــا نــــدارد روانــــم تــــبـــــاه
نـگــه دار بــر مـن هـمـیـن راه و ســان روانــم بـــدان جـــای نــیــکــان رســان
شـب و روز یـک هـفـتـه بــر پــای بــود تــن آنـجــا و جــانـش دگــر جــای بــود
سـر هـفـتــه را گـشـت خــسـرو نـوان بــجــای پــرســتــش نـمــانـدش تــوان
بــهـشـتـم ز جـای پــرسـتــش بــرفـت بــر تــخــت شــاهـی خــرامـیـد تــفـت
هــمــه پـــهــلــوانــان ایــران ســـپـــاه شــگـفــتــی فــرومـانـده از کــار شــاه
ازان نـــــــامـــــــداران روز نــــــبـــــــرد همـی هر کـسـی دیگـر انـدیشـه کـرد
چــو بــر تــخــت شـد نـامـور شـهـریـار بــــیـــامـــد بــــدرگـــاه ســـالـــار بــــار
بـــفــرمــود تـــا پـــرده بـــرداشــتـــنــد ســـپـــه را ز درگــاه بـــگــذاشـــتـــنــد
بــرفــتــنــد بــا دســت کــرده بــکــش بـــزرگــان پـــیــل افــکــن شــیــرفــش
چــو طــوس و چــو گـودرز و گـیـو دلـیـر چــو گـرگـیـن و بــیـژن چـو رهـام شـیـر
چــو دیـدنــد بــردنـد پــیـشــش نـمــاز ازان پـــس هــمــه بـــرگــشـــادنــد راز
کــــه شــــاهــــا دلــــیـــرا گــــوا داورا جــهــانــدار و بـــر مــهــتــران مــهــتــرا
چـو تـو شـاه ننشـسـت بـر تـخـت عاج فــروغ از تــو گـیـرد هـمـی مـهـر و تــاج
فـــرازنـــده نـــیـــزه و تـــیــغ و اســـب فــــروزنـــده فــــرخ آذرگــــشــــســــب
نــتــرســی ز رنــج و نـنــازی بــگــنــج بــگـیـتــی ز گـنـجــت فـزونـســت رنـج
هــمــه پــهــلــوانــان تــرا بــنــده ایــم ســـراســـر بـــدیـــدار تـــو زنـــده ایـــم
هـمـه دشـمـنـان را سـپــردی بــخـاک نـمـانـدت بـگـیـتـی ز کـس بـیـم و بـاک
بـهر کـشـوری لـشـکـر و گـنـج تـسـت بـجـایـی کـه پـی بـرنـهـی رنـج تـسـت
نــدانــیــم کـــانــدیــشـــه شـــهــریــار چـــرا تـــیـــره شـــد انـــدریــن روزگـــار
تــرا زیـن جــهـان روز بــرخــوردنـســت نـه هـنـگــام تــیـمــار و پــژمـردنـســت
گــر از مــا بـــچـــیــزی بـــیــازرد شــاه از آزار او نـــیـــســــت مــــا را گــــنـــاه
بــگـویـد بــمـا تــا دلـش خـوش کـنـیـم پــر از خــون دل و رخ بــر آتــش کـنـیـم
وگـــر دشـــمـــنــی دارد انـــدر نــهــان بـــگــویــد بـــمــا شـــهــریــار جـــهــان
هــمــه تــاجــداران کــه بــودنــد شــاه بــدیـن داشــتــنـد ارج گــنـج و ســپــاه
کـه گـر سـر سـتـاننـد و گـر سـر دهند چــو تــرگ دلــیـران بــســر بــرنــهــنــد
نــهــانــی کـــه دارد بـــگـــویــد بـــمــا هـــمـــان چـــاره آن بـــجـــویـــد ز مـــا
بـدیشـان چـنـین گـفـت پـس شـهـریار کــه بـــا کـــس نــداریــد کــس کـــارزار
بـگـیـتـی ز دشـمـن مـرا نـیـسـت رنـج نـشــد نـیـز جــایـی پــراکــنــده گــنــج
نــــــه آزار دارم ز کــــــار ســــــپـــــــاه نـه انــدر شــمــا هـســت مــرد گــنــاه
ز دشـمـن چــو کـیـن پــدر خــواسـتــم بـــداد وبـــدیــن گـــیــتـــی آراســـتـــم
بــگــیـتــی پــی خــاک تــیـره نـمــانــد کــه مــهــر نــگــیـن مــرا بــرنــخــوانــد
شـــمـــا تـــیــغـــهــا در نـــیــام آوریــد مــی ســرخ و ســیـمـیـنـه جــام آوریـد
بــجــای چــرنـگ کـمـان نـای و چــنـگ بـــســازیــد بـــا بـــاده و بـــوی و رنــگ
بـیـک هـفـتـه مـن پـیـش یـزدان بـپـای بـــبـــودم بـــه انــدیــشــه و پــاک رای
یــــکـــــی آرزو دارم انـــــدر نـــــهــــان هــمــی خــواهـم از کــردگــار جــهــان
بــگـویـم گـشـاده چــو پــاســخ دهـیـد بـــپـــاســـخ مـــرا روز فـــرخ نـــهـــیـــد
شــمــا پــیـش یـزدان نـیـایـش کــنـیـد بــریـن کـام و شـادی سـتـایـش کـنـیـد
کــه او داد بــر نـیـک و بــد دســتــگــاه ســتــایـش مــر او را کــه بــنــمــود راه
ازان پــس بــمـن شــادمــانـی کــنـیـد ز بــدهــا روان بــی گــمــانــی کــنــیـد
بـــدانـــیــد کـــیــن چـــرخ نـــاپـــایــدار نــدانــد هـمــی کــهــتــر از شــهــریـار
هــمــی بـــدرود پــیــر و بـــرنــا بــهــم ازو داد بـــیــنـــیــم و زو هــم ســـتـــم
هــمــه پــهــلــوانــان ز نــزدیـک شــاه بــرون آمــدنــد از غــمــان جــان تــبــاه
بــســالــار بــار آن زمـان گــفــت شــاه کــه بــنــشــیــن پــس پــرده بـــارگــاه
کــســی را مــده بــار در پــیــش مــن ز بـــیــگـــانــه و مــردم خـــویــش مــن
بــیـامـد بــجــای پــرســتــش بــشــب بــــدادار دارنــــده بــــگــــشــــاد لــــب
هــمــی گــفــت ای بــرتــر از بــرتــری فـــزایـــنـــده پــــاکـــی و مـــهـــتــــری
تــو بــاشــی بــمـیـنـو مــرا رهـنـمــای مـگـر بــگـذرم زیـن سـپــنـجـی سـرای
نـــکـــردی دلـــم هــیــچ نـــایــافـــتـــه روان جـــای روشـــن دلـــان تـــافـــتـــه
چـو یک هفـتـه بـگـذشـت ننـمـود روی بــرآمـد یـکـی غــلـغـل و گـفـت و گـوی
هـمــه پــهـلــوانـان شــدنـد انـجــمــن بـــــــزرگــــــان فــــــرزانــــــه و رای زن
چــو گــودرز و چــون طــوس نــوذرنــژاد ســخــن رفــت چــنـدی ز بــیـداد و داد
ز کـــردار شـــاهــان بـــرتـــر مـــنـــش ز یــزدان پـــرســـتـــان وز بـــدکـــنــش
هـمــه داســتــانــهــا زدنــد از مــهــان بــــزرگـــان و فــــرزانـــگـــان جــــهـــان
پــدر گـیـو را گـفــت کـای نـیـکـبــخــت هـمـیـشـه پــرسـتــنـده تــاج و تــخــت
از ایــران بـــســی رنــج بـــرداشــتــی بـــر و بــوم و پــیــونــد بـــگــذاشــتــی
بــپــیـش آمـد اکـنـون یـکـی تـیـره کـار کــه آن را نــشــایــد کــه داریــم خــوار
بــبــایـد شــدن ســوی زابــلــســتــان ســواری فــرســتــی بــکـابــلـســتــان
بــزابــل بــرسـتــم بــگـویـی کـه شـاه ز یــزدان بـــپـــیــچــیــد و گــم کــرد راه
در بــــار بـــر نـــامـــداران بـــبـــســـت هـمــانــا کــه بــا دیـو دارد نــشــســت
بــسـی پـوزش و خـواهـش آراسـتـیـم هـمـی زان سـخـن کـام او خـواسـتـیم
فــراوان شــنــیــد ایــچ پـــاســخ نــداد دلـش خـیـره بــیـنـیـم و سـر پــر ز بــاد
بــتــرســیـم کـو هـیـچــو کـاوس شـاه شــود کــژ و دیــوش بـــپـــیــچـــد ز راه
شـــمــا پـــهــلـــوانــیــد و دانــاتـــریــد بـــهـــر بـــودنـــی بـــر تـــوانـــاتـــریـــد
کــنـون هـرک اوهـســت پــاکـیـزه رای ز قــــنـــوج وز دنـــور و مــــرغ و مــــای
ســتــاره شــنـاســان کــابــلــســتــان هـــمـــه پـــاکـــریــان زابـــلـــســـتـــان
بـــیــاریــد زیــن در یــکــی انــجـــمــن بـــایــران خــرامــیــد بــا خــویــشــتــن
شد این پـادشـاهی پـر از گفت و گوی چــو پــوشـیـد خـسـرو ز مـا رای و روی
فـــگــنــدیــم هــرگــونــه رایــی ز بـــن ز دسـتـان گـشـاید هـمـی این سـخـن
ســخــنــهـای گــودرز بــشــنـیـد گــیـو ز لــشــکــر گــزیــن کــرد مــردان نــیــو
بــرآشــفــت و انـدیـشــه انـدر گـرفــت ز ایــران ره ســیــســتــان بـــرگــرفــت
چـو نـزدیـک دسـتـان و رسـتـم رسـیـد بـگـفـت آن شـگفـتـی کـه دید و شـنید
غـمـی گـشـت پـس نـامـور زال گـفـت کـه گـشـتـیـم بــا رنـج بــسـیـار جـفـت
بــرسـتــم چـنـیـن گـفـت کـز بــخـردان ســتــاره شــنـاســان و هـم مــوبــدان
ز زابـــل بـــخــوان و ز کــابــل بـــخــواه بـــدان تـــا بـــیـــایــنـــد بـــا مـــا بـــراه
شــدنــد انــجـــمــن مــوبـــدان و ردان ســتــاره شــنـاســان و هـم بــخــردان
هـمــه ســوی دســتــان نـهـادنـد روی ز زابــــل بــــه ایـــران نـــهـــادنـــد روی
جــهــانــدار بـــرپـــای بـــد هــفــت روز بـهـشـتـم چـو بـفـروخـت گـیـتـی فـروز
ز در پـــرده بـــرداشـــت ســـالــار بـــار نـشــســت از بــر تــخــت زر شـهـریـار
هــمــه پـــهــلـــوانــان ابـــا مـــوبـــدان بـــرفـــتـــنــد نــزدیــک شـــاه جـــهــان
فــراوان بــبــودنــد پــیــشــش بــپــای بـــزرگـــان بـــا دانـــش و رهــنـــمـــای
جــهـانـدار چــون دیـد بــنـداخــتــشـان بــرسـم کـیـان پــایـگـه ســاخــتــشـان
ازان نـــامـــداران خـــســـروپــــرســـت کس از پـای ننشسـت و نگشاد دست
گــشــادنــد لــب کــی ســپــهــر روان جــــهـــانــــدار بــــاداد و روشــــن روان
تــوانــایــی و فــر شــاهــی تــراســت ز خـورشـید تـا پـشـت مـاهی تـراسـت
هــمـــه بـــودنــیــهــا بـــروشـــن روان بــــدانـــی بـــکـــردار و دانـــش جـــوان
هـمــه بــنــدگــانــیـم در پــیـش شــاه چــه کـردیـم و بــر مـا چــرا بــسـت راه
ارغــم ز دریـاســت خــشــکـی کـنـیـم هـمـه چــادر خــاک مـشــکـی کــنـیـم
وگــر کــوه بـــاشــد ز بــن بــرکــنــیــم بــخــنـجــر دل دشـمـنـان بــشــکـنـیـم
وگـــر چـــاره ایــن بـــرآیـــد بـــگـــنـــج نـــبـــیــنـــد ز گـــنـــج درم نــیــز رنـــج
هــمــه پـــاســبـــانــان گــنــج تــوایــم پــــر از درد گـــریـــان ز رنـــج تــــوایـــم
چــنــیــن داد پــاســخ جــهــانــدار بــاز کــه از پــهــلــوانــان نــیــم بــی نــیــاز
ولــیــکـــن نــدارم هــمــی دل بـــرنــج ز نــیــروی دســت و ز مــردان و گــنــج
نـه در کــشــوری دشــمـن آمـد پــدیـد کــه تــیـمــار آن بــد بــبــایـد کــشــیـد
یــکــی آرزو خـــواســـت روشــن دلــم هـــمــــی دل آن آرزو نـــگــــســــلــــم
بـــــدان آرزو دارم اکــــنــــون امــــیــــد شــب تـــیــره تـــا گــاه روز ســـپـــیــد
چـه یـابــم بــگـویـم هـمـه راز خـویـش بـــرآرم نـــهـــان کـــرده آواز خـــویـــش
شــمــا بـــازگــردیــد پـــیــروز و شـــاد بـــد انــدیــشــه بـــر دل مــداریــد یــاد
هـــمــــه پــــهــــلــــوانــــان آزادمــــرد بـــرو خـــوانـــدنـــد آفـــریــنـــی بـــدرد
چــو ایـشــان بــرفــتــنـد پــیـروز شــاه بــــفــــرمــــود تــــا پــــرده بـــــارگــــاه
فـروهشـت و بـنـشـسـت گـریان بـدرد هــمــی بـــود پـــیــچـــان و رخ لـــاژورد
جــهـانـدار شــد پــیـش بــرتــر خــدای همی خـواسـت تـا بـاشـدش رهنمـای
هـمـی گـفــت کـای کـردگـار ســپــهـر فـــروزنـــده نـــیـــکـــی و داد و مـــهـــر
ازیـن شـهـریـاری مـرا ســود نـیـســت گـر از مـن خــداونـد خـشـنـود نـیـسـت
ز مـن نـیـکـوی گـر پــذیـرفـت و زشــت نـشـسـتــن مـرا جـای ده در بــهـشـت
چـنـیـن پـنـج هـفـتـه خـروشـان بـپـای هـمـی بــود بــر پـیـش گـیـهـان خـدای
شــب تـــیــره از رنــج نــغــنــود شـــاه بــدانـگــه کــه بــرزد ســر از بــرج مــاه
بــخــفـت او و روشـن روانـش نـخـفـت کـه انـدر جــهـان بــا خـرد بــود جــفـت
چــنـان دیـد در خــواب کــو را بــگــوش نـهفـتـه بـگـفـتـی خـجـسـتـه سـروش
کـه ای شـاه نـیک اخـتـر و نـیک بـخـت بــسـودی بــسـی یـاره و تــاج و تـخـت
اگـر زیـن جــهـان تــیـز بــشــتــافـتــی کـنـون آنـچ جــســتــی هـمـه یـافـتــی
بــهــمــســیــایــگــی داور پــاک جــای بــیــابــی بــدیـن تــیـرگــی در مــپــای
چـو بـخـشـی بـارزانـیـان بـخـش گـنـج کـسـی را سـپــار ایـن سـرای سـپـنـج
تـــوانــگــر شــوی گــر تـــو درویــش را کــنــی شــادمــان مــردم خـــویــش را
کــســی گــردد ایـمــن ز چــنـگ بــلــا کــــه یـــابــــد رهــــا زیـــن دم اژدهــــا
هـرآنـکــس کــه از بــهـر تــو رنــج بــرد چــنــان دان کــه آن از پــی گــنـج بــرد
چـو بـخـشـی بــارزانـیـان بـخـش چـیـز کــه ایـدر نــمــانــی تــو بــســیـار نــیـز
ســر تــخــت را پــادشــاهــی گــزیــن کــه ایــمــن بــود مــور ازو بـــر زمــیــن
چـو گـیتـی بـبـخـشـی مـیاسـای هیچ کـــه آمـــد تــــرا روزگـــار بــــســــیـــچ
چــو بــیــدار شــد رنــج دیـده ز خــواب ز خــوی دیـد جــای پــرســتــش پــرآب
هــمــی بــود گــریـان و رخ بــر زمــیـن هــمــی خــوانــد بــر کــردگــار آفــریـن
هـمـی گـفـت گـر تــیـز بــشــتــافـتــم ز یــزدان هـــمـــه کـــام دل یـــافـــتـــم
بـیـامـد بــر تـخـت شـاهـی نـشـسـت یــکــی جــامــه نــابــســوده بــدســت
بـپـوشـید و بـنشـسـت بـر تـخـت عـاج جـــهــانــدار بـــی یــاره و گـــرز و تـــاج
ســر هـفــتــه را زال و رســتــم بــهـم رســـیــدنــد بـــی کــام دل پـــر ز غــم
چـــو ایــرانــیــان آگــهــی یــافـــتـــنــد هـمــه داغ دل پــیـش بــشــتــافــتــنـد
چـــو رســـتـــم پـــدیـــد آمـــد و زال زر هـــمـــان مـــوبــــدان فـــراوان هـــنـــر
هـرآنــکــس کــه بــود از نــژاد زرســب پــذیــره شــدن را بـــیــاراســت اســب
هـمــان طــوس بــا کــاویـانـی درفــش هــمـــه نـــامـــداران زریــنــه کـــفـــش
چــو گــودرز پــیـش تــهـمـتــن رســیـد سـرشـکـش ز مـژگـان بــرخ بــرچـکـیـد
سـپــاهـی هـمـی رفـت رخـسـاره زرد ز خــســرو هــمــه دل پــر از داغ و درد
بــگـفـتـنـد بــا زال و رسـتــم کـه شـاه بـــگــفـــتـــار ابـــلــیــس گــم کــرد راه
همـه بـارگـاهـش سـیاهـسـت و بـس شـــب و روز او را نــدیــدســـت کـــس
ازیـــن هـــفـــتـــه تـــا آن در بـــارگـــاه گــشــایــنــد و پــویـیــم و یــابــیــم راه
جــز آنـسـت کـیـخــسـرو ای پــهـلـوان کـه دیـدی تــو شــاداب و روشــن روان
شــده کــوژ بـــالــای ســـرو ســـهــی گـــرفـــتـــه گــل ســـرخ رنــگ بـــهــی
نــدانـم چــه چــشــم بــد آمــد بــروی چــرا پــژمــریـد آن چــو گــلــبــرگ روی
مــگــر تــیــره شــد بــخــت ایـرانــیــان وگـــر شـــاه را ز اخـــتــــر آمـــد زیـــان
بــدیـشــان چــنـیـن گــفــت زال دلــیـر کـه بـاشـد کـه شـاه آمـد از گـاه سـیـر
درســـتـــی و هــم دردمـــنـــدی بـــود گــهـی خــوشــی و گــه نـژنــدی بــود
شــمــا دل مــداریــد چــنــدیـن بــغــم کـــه از غـــم شـــود جــــان خـــرم دژم
بــکـوشـیـم و بــسـیـار پـنـدش دهـیـم بــپــنــد اخــتــر ســودمــنــدش دهـیـم
وزان پــس هـرآنـکــس کــه آمــد بــراه بـــرفــتـــنــد پـــویــان ســوی بـــارگــاه
هــم آنــگــه ز در پــرده بــرداشــتــنــد بــر انـدازه شــان شــاد بــگـذاشــتــنـد
چـو دسـتــان و چـون رسـتـم پــیـلـتـن چــو طـوس و چـو گـودرز و آن انـجــمـن
چـو گـرگـین و چـون بـیژن و گـسـتـهـم هـرآنـکــس کــه رفــتــنـد گـردان بــهـم
شـهـنـشـاه چـون روی ایـشـان بــدیـد بـــپـــرده در آوای رســـتـــم شـــنــیــد
پـرانـدیـشـه از تـخـت بــرپـای خـاسـت چـنـان پــشـت خـمـیـده را کـرد راسـت
ز دانـــنـــدگـــان هــرک بـــد زابـــلـــی ز قــــنـــوج وز دنـــبــــر و کــــابــــلــــی
یـکـایـک بــپــرسـیـد و بــنـواخـتــشـان بــرسـم مـهـی پــایـگـه سـاخــتــشـان
هــمــان نــیـز ز ایـرانــیــان هــرک بــود بـــانــدازه شـــان پـــایــگـــه بـــرفـــزود
بــــرو آفـــریـــن کـــرد بــــســـیـــار زال کـه شـادان بــدی تـا بــود مـاه و سـال
ز گــاه مــنــوچـــهــر تـــا کـــیــقـــبـــاد ازان نــــامــــداران کـــــه داریــــم یــــاد
هـمـان زو طـهـمـاســب و کـاوس کـی بــزرگــان و شــاهــان فــرخــنــده پــی
ســیـاوش مـرا خــود چــو فــرزنـد بــود کــه بـــا فـــر و بـــا بـــرز و اورنــد بـــود
نــدیــدم کــســی را بــدیــن بــخــردی بــــدیـــن بــــرز و ایـــن فــــره ایــــزدی
بـــپـــیــروزی و مـــردی و مــهــر و رای کـه شـاهـیـت بــادا هـمـیـشـه بـجـای
چـه مـهتـر کـه پـای تـرا خـاک نـیسـت چـه زهـر آنـک نـام تـو تـریـاک نـیـسـت
یــکـــی نــاســـزا آگـــهــی یــافـــتـــم بـــدان آگــهــی تــیــز بـــشــتـــافــتــم
ســـتـــاره شـــنــاســـان و کــنــداوران ز هــر کــشـــوری آنــک دیــدم ســـران
ز قــــنـــوج وز دنـــور و مـــرغ و مــــای بــرفــتــنــد بـــا زیــج هــنــدی ز جــای
بـــدان تـــا بـــجـــویــنــد راز ســپـــهــر کــز ایــران چــرا پــاک بـــبــریــد مــهــر
از ایـران کــس آمــد کــه پــیـروز شــاه بــــفــــرمــــود تــــا پــــرده بـــــارگــــاه
نــه بـــردارد از پـــیــش ســـالـــار بـــار بـــپـــوشــد ز مــا چـــهــره شــهــریــار
مــن از درد ایــرانــیــان چـــو عـــقـــاب همی تـاخـتـم همـچـو کـشـتـی بـر آب
بــدان تــا بـــپــرســم ز شــاه جــهــان ز چــیـزی کــه دارد هــمــی در نــهــان
بــه ســه چــیـز هـر کــار نـیـکـو شــود هـمـان تـخـت شـاهـی بـی آهـو شـود
بـــگـــنــج و بـــرنــج و بـــمــردان مــرد بــجــز ایـن نـشــایـد هـمـی کــار کــرد
چــهــارم بــیـزدان ســتــایـش کــنــیـم شـــب و روز او را نـــیــایــش کـــنــیــم
کــه اویــســـت فـــریــادرس بـــنــده را هــــمـــــو بـــــازدارد گـــــرایــــنــــده را
بــدرویـش بــخــشـیـم بــســیـار چــیـز اگـر چــنـد چــیـز ارجــمـنـد اســت نـیـز
بــــدان تــــا روان تـــو روشـــن کـــنـــد خــرد پــیـش مـغــز تــو جــوشــن کـنـد
چـو بـشنید خـسرو ز دسـتـان سـخـن یـکـی دانـشــی پــاســخ افــگـنـد بــن
بــدو گـفــت کـای پــیـر پــاکـیـزه مـغــز هـمــه رای و گــفــتــارهــای تــو نــغــز
ز گـــاه مـــنــوچـــهــر تـــا ایــن زمـــان نـه ای جــز بــی آزار و نـیـکــی گــمـان
هــمــان نــامــور رســتـــم پـــیــلــتــن ســـتـــون کـــیــان نـــازش انــجـــمـــن
ســـیــاوش را پـــرورانـــنـــده اوســـت بــدو نــیـکــویـهــا رســانــنــده اوســت
ســپـــاهــی کــه دیــدنــد گــوپـــال او ســــر تــــرگ و بــــرز و فــــر و یـــال او
بــسـی جــنـگ نـاکـرده بــگـریـخـتــنـد هـمـه دشـت تــیـر و کـمـان ریـخــتــنـد
بــپــیـش نـیـاکــان مــن کــیـنـه خــواه چـــو دســـتـــور فـــرخ نــمــایــنــده راه
وگـــر نــام و رنــج تـــو گـــیــرم بـــیــاد بــمــانــد ســخــن تــازه تــا صــد نــژاد
ز گــفــتــار چــرب ار پــژوهــش کــنــم تــرا ایـن ســتــایـش نــکــوهـش کــنـم
دگــر هــرچ پـــرســـیــدی از کــار مــن ز نـــــــــادادن بــــــــــار و آزار مـــــــــن
بــــیــــزدان یـــکــــی آرزو داشــــتــــم جــهـان را هـمــه خــوار بــگــذاشــتــم
کـنـون پـنـج هـفـتـسـت تـا مـن بــپـای هــمــی خـــواهــم از داور رهــنــمــای
کــه بــخــشــد گــذشــتــه گــنـاه مـرا درخـــشـــان کـــنـــد تـــیـــرگـــاه مـــرا
بــرد مـر مـرا زیـن سـپــنـجــی سـرای بــود در هــمــه نــیــکــوی رهــنــمــای
نــمــانــد کــزیــن راســتـــی بـــگــذرم چـو شـاهـان پـیـشـیـن یـپـیـچـد سـرم
کـنـون یـافـتــم هـرچ جــســتــم ز کـام بـــبـــایــد پــســیــچــیــد کآمــد خــرام
سـحــرگـه مـرا چــشـم بــغـنـود دوش ز یـزدان بــیـامـد خــجــسـتــه سـروش
کـــه بـــرســـاز کآمــد گــه رفـــتـــنــت ســـرآمــد نــژنــدی و نــاخـــفـــتـــنــت
کـــنــون بـــارگـــاه مــن آمـــد بـــســـر غــم لـشــکــر و تــاج و تــخــت و کـمـر
غــمــی شــد دل ایـرانــیـان را ز شــاه هـمـه خـیـره گـشـتـنـد و گـم کـرده راه
چـو بـشـنـیـد زال این سـخـن بـردمـیـد یـکـی بــاد ســرد از جــگـر بــرکـشــیـد
بــایـرانـیـان گـفـت کـیـن رای نـیـســت خـرد را بــمـغـز انـدرش جــای نـیـسـت
کـه تـا مـن بــبـسـتـم کـمـر بــر مـیـان پــرســتــنـده ام پــیـش تــخــت کــیـان
ز شـاهان ندیدم کـسـی کـین بـگـفـت چــو او گــفــت مــا را نــبــایـد نـهـفــت
نــبــایــد بــدیــن بــود هــمــداســتــان کــه او هـیـچ رانــد چــنــیـن داســتــان
مــگـــر دیــو بـــا او هــم آواز گــشـــت کــه از راه یــزدان ســرش بــازگــشــت
فـریـدون و هـوشــنـگ یـزدان پــرســت نــبــردنــد هــرگــز بــدیـن کــار دســت
بــگــویـم بــدو مــن هــمــه راســتــی گــر آیــد بـــجــان انــدرون کــاســتـــی
چــنــیـن یــافــت پــاســخ ز ایـرانــیــان کزین سـان سـخـن کس نگفت از میان
هـمـه بــا تــوایـم آنـچ گــویـی بــشــاه مــبــادا کــه او گــم کــنــد رســم و راه
شنید این سـخـن زال بـرپـای خـاسـت چـنین گفـت کای خـسـرو داد و راسـت
ز پــیـر جــهـانـدیـده بــشــنـو ســخــن چـــو کـــژ آورد رای پــــاســـخ مـــکـــن
کـه گـفـتــار تــلـخــسـت بــا راسـتــی بـــبـــنــدد بـــتــلــخــی در کــاســتــی
نـــشـــایـــد کـــه آزار گـــیــری ز مـــن بــریـن راســتــی پــیـش ایـن انـجــمـن
بــــتــــوران زمـــیـــن زادی از مــــادرت هــمــانــجـــا بـــد آرام و آبـــشــخــورت
ز یــک ســو نــبــیــره رد افــراســیــاب کــه جــز جــادوی را نــدیـدی بــخــواب
چـــو کـــاوس دژخـــیــم دیــگـــر نـــیــا پـــر از رنـــگ رخ دل پـــر از کـــیــمـــیــا
ز خــــاور ورا بـــــود تــــا بـــــاخــــتــــر بـــزرگــی و شــاهــی و تـــاج و کــمــر
هـمـی خـواسـت کـز آسـمـان بــگـذرد هــمــه گــردش اخــتـــران بـــشــمــرد
بــدان بــر بــســی پــنــدهــا دادمــش هـمـیـن تــلـخ گـفــتــار بــگـشــادمـش
بــس پــنـد بــشـنـیـد و سـودی نـکـرد ازو بــــازگـــشـــتــــم پــــر از داغ و درد
چــو بــر شـد نـگـون انـدر آمـد بــخـاک بــبــخــشــود بــر جــانـش یـزدان پــاک
بــیــامــد بــیـزدان شــده نــاســپــاس ســری پـــر ز گــرد و دلــی پــرهــراس
تــو رفـتــی و شـمـشـیـرزن صـد هـزار زره دار بـــــــا گــــــرزه گــــــاوســـــــار
چـــو شــیــر ژیــان ســاخــتـــی رزم را بــــیـــاراســـتـــی دشـــت خـــوارزم را
ز پــیـش سـپــه تــیـز رفـتــی بــجـنـگ پـیـاده شـدی پــس بــجـنـگ پــشـنـگ
گـر او را بــدی بــر تــو بــر دســت یـاب بـــایــران کــشــیــدی رد افــراســیــاب
زن و کـــــودک خـــــرد ایــــرانـــــیــــان بـبـردی بـکـیـن کـس نـبـسـتـی مـیـان
تـــرا ایــزد از دســت او رســتـــه کــرد بــبــخـشـود و رای تــو پــیـوسـتـه کـرد
بـکـشـتـی کـسـی را که زو بـد هراس بــــدادار دارنـــده بــــد نـــاســــپــــاس
چــو گــفــتــم کــه هـنــگــام آرام بــود گـه بــخـشـش و پـوشـش و جـام بــود
بــــایـــران کـــنـــون کـــار دشـــوارتــــر فــــزونــــتــــر بـــــدی دل پـــــرآزارتــــر
کـــه تـــو بـــرنـــوشـــتـــی ره ایـــزدی بــــکـــژی گـــذشـــتــــی و راه بــــدی
ازیـن بــد نـبــاشــد تــنـت ســودمــنـد نــیــایــد جــهــان آفــریــن را پـــســنــد
گـر ایـن بــاشـد ایـن شـاه سـامـان تـو نــگــردد کــســی گــرد پـــیــمــان تـــو
پــشــیـمــانــی آیـد تــرا زیـن ســخــن بــرانــدیــش و فــرمــان دیــوان مــکــن
وگــر نــیــز جــویـی چــنــیـن کــار دیـو بـــبـــرد ز تـــو فـــر کـــیــهــان خـــدیــو
بـــمــانــی پـــر از درد و دل پــر گــنــاه نــخــوانـنــد ازیـن پــس تــرا نـیـز شــاه
بـــیـــزدان پـــنـــاه و بـــیـــزدان گـــرای کـه اویـسـت بـر نـیـک و بــد رهـنـمـای
گـر ایـن پـنـد مـن یـک بـیـک نـشـنـوی بآهـــرمـــن بــــدکــــنـــش بــــگــــروی
بـــمــانــدت درد و نــمــانــدت بـــخــت نـه اورنـگ شـاهی نـه تـاج و نـه تـخـت
خـــرد بــــاد جـــان تـــرا رهـــنـــمـــای بـــپــاکــی بــمــانــاد مــغــزت بــجــای
سـخـنـهـای دسـتــان چــو آمـد بــبــن یـلـان بــرگـشــادنـد یـکــســر ســخــن
کـه مـا هـم بــرآنـیـم کـیـن پـیـر گـفـت نـــبـــایــد در راســـتـــی را نـــهــفـــت
چـو کیخـسـرو آن گفـت ایشـان شـنید زمــانــی بــیــاســود و انــدر شــمــیــد
پـرانـدیشـه گـفـت ای جـهـانـدیـده زال بــمــردی بــی انـدازه پــیـمــوده ســال
اگــر ســرد گــویــمــت بـــر انــجــمــن جــهـانـدار نــپــســنـدد ایـن بــد ز مــن
دگــر آنــک رســـتـــم شــود دردمــنــد ز درد وی آیــــد بـــــایــــران گـــــزنـــــد
دگــر آنــگ گــر بـــشــمــری رنــج اوی هـــمـــانـــا فـــزون آیــد از گـــنـــج اوی
ســپــر کـرد پــیـشــم تــن خــویـش را نــبــد خــواب و خــوردن بــدانــدیـش را
هـمـان پـاسـخـت را بــخـوبــی کـنـیـم دلــت را بــگــفــتــار تــو نــشــکــنــیــم
چــنـیـن گـفـت زان پــس بآواز سـخـت کــه ای ســـرفــرازان پـــیــروز بـــخـــت
سـخـنـهـای دسـتــان شـنـیـدم هـمـه کــه بـــیــدار بـــگــشــاد پـــیــش رمــه
بـــدارنـــده یــزدان گـــیــهــان خـــدیــو کـــه مـــن دورم از راه و فـــرمـــان دیــو
بــه یـزدان گــرایـد هــمــی جــان مــن کــــه آن دیـــدم از رنـــج درمـــان مـــن
بـــدیــد آن جـــهـــان را دل روشـــنـــم خــرد شــد ز بـــدهــای او جــوشــنــم
بــزال آنـگــهـی گــفــت تــنـدی مـکــن بـــرانــدازه بـــایــد کــه رانــی ســخــن
نـخــسـت آنـک گـفـتــی ز تــوران نـژاد خـــردمـــنـــد و بـــیــدار هــرگـــز نـــزاد
جـــهــانـــدار پـــور ســـیــاوش مـــنــم ز تــخــم کــیــان راد و بــاهــش مــنــم
نـــبـــیــره جـــهــانـــدار کـــاوس کـــی دل افــروز و بـــا دانــش و نــیــک پـــی
بـــمــادر هــم از تـــخــم افــراســیــاب که با خشم او گم شدی خورد و خواب
نــبـــیــره فــریــدون و پــور پـــشــنــگ ازیـن گـوهـران چــنـیـن نـیـســت نـنـگ
کـــه شـــیـــران ایـــران بـــدریـــای آب نـشـســتــی تــن از بــیـم افـراسـیـاب
دگـر آنـک کــاوس صــنـدوق ســاخــت سـر از پـادشـاهـی هـمـی بــرفـراخـت
چــنـان دان کــه انـدر فــزونـی مــنـش نــســـازنــد بـــر پـــادشـــا ســـرزنــش
کـنـون مـن چــو کـیـن پــدر خـواسـتــم جـــهـــان را بــــپــــیـــروزی آراســـتـــم
بــکـشـتــم کـســی را کـزو بــود کـیـن وزو جـــور و بـــیـــداد بـــد بـــر زمـــیــن
بــگــیـتــی مــرا نــیـز کــاری نــمــانــد ز بـــدگـــوهــران یــادگـــاری نــمـــانـــد
هــرآنــگــه کــه انــدیـشــه گــردد دراز ز شــــــادی و از دولــــــت دیـــــریـــــاز
چـو کـاوس و جـمـشـیـد بــاشـم بــراه چــو ایـشــان ز مـن گـم شـود پــایـگـاه
چـــو ضــحــاک نــاپـــاک و تـــور دلــیــر کـه از جـور ایشـان جـهان گشـت سـیر
بــتــرسـم کـه چــون روز نـخ بــرکـشـد چــو ایـشــان مـرا ســوی دوزخ کـشــد
دگـر آنـک گـفـتـی کـه بـاشـیده جـنـگ بـــیــاراســتــی چــون دلــاور پـــلــنــگ
ازان بـــد کـــز ایــران نـــدیـــدم ســـوار نـــه اســــپ افـــگـــنـــی از در کـــارزار
کــه تـــنــهــا بـــر او بـــجــنــگ آمــدی چــو رفــتــی بـــرزمــش درنــگ آمــدی
کــســی را کــجـــا فــر یــزدان نــبـــود وگــر اخـــتـــر نــیــک خـــنــدان نــبـــود
هـمـه خـاک بــودی بــجـنـگ پــشـنـگ از ایـران بــدیـن سـان شـدم تـیـزچـنـگ
بـدین پـنـج هفـتـه کـه مـن روز و شـب هــمــی بآفــریـن بــرگــشــادم دو لــب
بـــدان تـــا جـــهـــانـــدار یــزدان پـــاک رهــانــد مــرا زیــن غــم تـــیــره خــاک
شـدم سـیر زین لشـکر و تـاج و تـخـت سـبـک بـار گـشـتـیم و بـسـتـیم رخـت
تــو ای پــیــر بـــیــدار دســتــان ســام مــرا دیــو گـــویــی کـــه بـــنــهــاد دام
بـــتـــاری و کــژی بـــگــشـــتـــم ز راه روان گــشــتــه بــی مـایـه و دل تــبــاه
نــــدانــــم کــــه بـــــادافــــره ایــــزدی کــــجــــا یــــابـــــم و روزگــــار بـــــدی
چو دستان شنید این سخن خیره شد همـی چـشـمـش از روی او تـیره شـد
خروشان شد از شاه و بـر پای خاست چــنـیـن گـفـت کـای داور داد و راســت
ز مـــن بـــود تـــیــزی و نـــابـــخـــردی تــــــوی پــــــاک فـــــرزانـــــه ایـــــزدی
ســزد گــر بـــبـــخــشــی گــنــاه مــرا اگـــــر دیـــــو گـــــم کــــــرد راه مـــــرا
مـرا ســالــیـان شــد فــزون از شــمـار کـمـر بــسـتـه ام پــیـش هـر شـهـریـار

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج