چـو سـالم سه پـنجـاه بـر سر گذشتسـر موی مشـکـین چـو کـافـور گشـتهـمـان سـرو یازنـده شـد چـون کـمـاننـــدارم گــــران گـــر ســــرآیـــد زمـــانبــســی…
چـو سـالم سه پـنجـاه بـر سر گذشت | سـر موی مشـکـین چـو کـافـور گشـت |
هـمـان سـرو یازنـده شـد چـون کـمـان | نـــدارم گــــران گـــر ســــرآیـــد زمـــان |
بــســی بـــرنــیــامــد بـــریــن روزگــار | کـــزو مــانــد نــام از جـــهــان یــادگـــار |
جــهــانــدار کــیــخــســرو آمــد بــگــاه | نــشــســت از بــر زیـرگــه بــا ســپــاه |
از ایــرانــیــان هــرک بـــد نــامــجـــوی | پــیــاده بــرفــتــنــد بــی رنــگ و بــوی |
هـمـه جـامـه هـاشـان کـبـود و سـیـاه | دو هـفـتــه بــبــودنـد بــا ســوگ شــاه |
ز بــهـر ســتــودانـش کــاخــی بــلــنـد | بـــکـــردنـــد بـــالـــای او ده کـــمـــنــد |
بـــبـــردنـــد پـــس نـــامـــداران شـــاه | دبــیــقــی و دیــبـــای رومــی ســیــاه |
بــرو تــافـتــه عـود و کـافـور و مـشــک | تــنــش را بــدو در بــکــردنــد خــشــک |
نــهــادنــد زیــرانــدرش تـــخـــت عـــاج | بـــســربـــر ز کــافــور وز مــشــک تــاج |
چـو بـرگشت کیخـسرو از پـیش تـخـت | در خــوابــگـه را بــبــســتــنـد سـخــت |
کــســی نــیـز کــاوس کــی را نــدیــد | ز کـــــیـــــن و ز آوردگـــــاه آرمـــــیـــــد |
چــنـیـنـســت رسـم سـرای ســپــنـج | نـــمــــانـــی درو جــــاودانـــه مـــرنـــج |
نــه دانــا گــذر یــابــد از چــنــگ مــرگ | نـه جــنـگ آوران زیـر خــفـتــان و تــرگ |
اگــر شــاه بــاشــی وگــر زردهـشــت | نهالـی ز خـاکـسـت و بـالین ز خـشـت |
چـنان دان کـه گـیتـی تـرا دشـمنسـت | زمـیـن بــســتــر و گـور پــیـراهـنـســت |
چــهـل روز ســوگ نـیـا داشــت شــاه | ز شـــادی شـــده دور وز تــــاج و گـــاه |
پـس آنگـه نشـسـت از بـر تـخـت عـاج | بـــســـر بـــرنــهــاد آن دل افــروز تـــاج |
ســپــاه انـجــمـن شـد بــدرگـاه شــاه | ردان و بـــــزرگـــــان زریــــن کـــــلـــــاه |
بــشــاهــی بـــرو آفــریــن خــوانــدنــد | بـــران تــاج بــر گــوهــر افــشــانــدنــد |
یـکـی سـور بــد در جــهـان سـربــسـر | چــو بــر تــخـت بــنـشـسـت پــیـروزگـر |
بـرین گونه تـا سـالیان گشـت شسـت | جــهـان شـد هـمـه شـاه را زیـردســت |
پــرانـدیـشـه شـد مـایـه ور جـان شـاه | ازان رفـــتـــن کـــار و آن دســـتــــگـــاه |
هــمــی گــفـــت ویــران و آبـــاد بـــوم | ز چـــیـــن و ز هـــنـــد و تــــوران و روم |
هـــم از خــــاوران تــــا در بــــاخـــتــــر | ز کــوه و بـــیــابـــان وز خــشــک و تـــر |
ســراســر ز بـــدخــواه کــردم تـــهــی | مــرا گــشــت فــرمــان و گــاه مــهــی |
جــهـان از بــدانـدیـش بــی بــیـم شـد | دل اهــرمــن زیــن بـــه دو نــیــم شــد |
ز یــــزدان هــــمــــه آرزو یــــافــــتــــم | وگـر دل هـمـه ســوی کــیـن تــافــتــم |
روانـــم نـــبــــایـــد کــــه آرد مــــنـــی | بــدانــدیــشــی و کــیــش آهــرمــنــی |
شـوم هـمـچــو ضـحــاک تــازی و جــم | کــه بــا ســلــم و تــور انــدر آیــم بــزم |
بـــیــک ســـو چـــو کـــاوس دارم نــیــا | دگــر ســو چــو تــوران پــر از کــیـمــیــا |
چــو کـاوس و چـون جــادو افـراسـیـاب | کــه جــز روی کــژی نــدیـدی بــخــواب |
بــیـزدان شــوم یـک زمـان نـاســپــاس | بـــــروشــــن روان انــــدر آرم هــــراس |
ز مـــن بــــگـــســــلـــد فـــره ایـــزدی | گـــــر آیـــــم بـــــکـــــژی و راه بـــــدی |
ازان پـــس بـــران تــیــرگــی بـــگــذرم | بـــخـــاک انــدر آیــد ســـر و افــســـرم |
بـــگــیــتــی بــمــانــد ز مــن نــام بـــد | هـمــان پــیـش یـزدان ســرانـجــام بــد |
تـــبـــه گــرددم چـــهــر و رنــگ رخــان | بــریــزد بـــخــاک انــدرون اســتــخــوان |
هـنـر کـم شـود نـاسـپــاسـی بــجـای | روان تـــیــره گـــردد بـــدیــگــر ســـرای |
گـرفــتــه کــســی تــاج و تــخــت مـرا | بــــپــــای انـــدر آورده بــــخــــت مــــرا |
ز مـــن نـــام مـــانـــد بـــدی یـــادگـــار | گــل رنـجــهـای کــهـن گــشــتــه خــار |
مـن اکـنـون چـو کـیـن پــدر خـواسـتــم | جــهــانــی بـــخــوبـــی بــیــاراســتــم |
بـکشتـم کسـی را که بـایسـت کشت | کــه بـــد کــژ و بـــا راه یــزدان درشــت |
بآبـــاد و ویــران درخـــتـــی نـــمـــانـــد | کـه مـنـشــور تــخــت مـرا بــرنـخــوانـد |
بـــزرگــان گــیــتـــی مــرا کــهــتـــرنــد | وگــر چــنـد بــا گــنــج و بــا افــســرنـد |
ســـپـــاســـم ز یــزدان کــه او داد فــر | هــمــان گــردش اخــتــر و پـــای و پـــر |
کــنـون آن بــه آیـد کــه مـن راه جــوی | شـــوم پـــیــش یـــزدان پـــر از آب روی |
مـگـر هـم بــدیـن خــوبــی انـدر نـهـان | پــــرســـتــــنـــده کـــردگـــار جـــهـــان |
روانـــم بـــدان جـــای نـــیــکـــان بـــرد | کـه ایـن تــاج و تــخــت مـهـی بــگـذرد |
نـیـابــد کـســی زیـن فـزون کـام و نـام | بــــزرگـــی و خـــوبــــی و آرام و جـــام |
رســـیـــدیــم و دیـــدیــم راز جـــهـــان | بـــد و نــیــک هــم آشـــکــار و نــهــان |
کـــشــــاورز دیـــدیـــم گـــر تــــاجــــور | ســرانــجــام بـــر مــرگ بـــاشــد گــذر |
بـــســالــار نــوبـــت بـــفــرمــود شــاه | کــه هـر کــس کـه آیـد بــدیـن بــارگـاه |
ورا بـــازگـــردان بـــنــیــکـــو ســـخـــن | هـمـه مـردمـی جــوی و تــنـدی مـکـن |
بـــبـــســـت آن در بــــارگـــاه کـــیـــان | خــروشــان بــیــامــد گــشــاده مــیـان |
ز بـهـر پـرسـتـش سـر وتـن بـشـسـت | بــشــمــع خــرد راه یـزدان بــجــســت |
بــپــوشـیـد پــس جــامـه نـو ســپــیـد | نــیــایـش کــنــان رفــت دل پــر امــیــد |
بـــیــامــد خـــرامـــان بـــجـــای نــمــاز | هـــمـــی گـــفـــت بــــا داور پــــاک راز |
هـمـی گـفـت کـای بـرتـر از جـان پـاک | بــــرآرنـــده آتــــش از تــــیـــره خــــاک |
مــرا بـــیــن و چـــنــدی خـــرد ده مــرا | هــم انــدیــشــه نــیــک و بــد ده مــرا |
تــرا تـــا بـــبـــاشــم نــیــایــش کــنــم | بــدیــن نــیــکــویــهــا فــزایــش کــنــم |
بــــیـــامــــرز رفــــتــــه گــــنـــاه مــــرا | ز کـــژی بــــکـــش دســـتـــگـــاه مـــرا |
بــــگــــردان ز جــــانـــم بــــد روزگــــار | هــــمــــان چـــــاره دیــــو آمــــوزگـــــار |
بــدان تــا چـو کـاوس و ضـحـاک و جـم | نـــگـــیـــرد هـــوا بـــر روانـــم ســـتـــم |
چــو بــر مــن بــپــوشــد در راســتــی | بـــنــیــرو شـــود کــژی و کــاســـتـــی |
بـــگــردان ز مــن دیــو را دســـتـــگـــاه | بـــــدان تــــا نــــدارد روانــــم تــــبـــــاه |
نـگــه دار بــر مـن هـمـیـن راه و ســان | روانــم بـــدان جـــای نــیــکــان رســان |
شـب و روز یـک هـفـتـه بــر پــای بــود | تــن آنـجــا و جــانـش دگــر جــای بــود |
سـر هـفـتــه را گـشـت خــسـرو نـوان | بــجــای پــرســتــش نـمــانـدش تــوان |
بــهـشـتـم ز جـای پــرسـتــش بــرفـت | بــر تــخــت شــاهـی خــرامـیـد تــفـت |
هــمــه پـــهــلــوانــان ایــران ســـپـــاه | شــگـفــتــی فــرومـانـده از کــار شــاه |
ازان نـــــــامـــــــداران روز نــــــبـــــــرد | همـی هر کـسـی دیگـر انـدیشـه کـرد |
چــو بــر تــخــت شـد نـامـور شـهـریـار | بــــیـــامـــد بــــدرگـــاه ســـالـــار بــــار |
بـــفــرمــود تـــا پـــرده بـــرداشــتـــنــد | ســـپـــه را ز درگــاه بـــگــذاشـــتـــنــد |
بــرفــتــنــد بــا دســت کــرده بــکــش | بـــزرگــان پـــیــل افــکــن شــیــرفــش |
چــو طــوس و چــو گـودرز و گـیـو دلـیـر | چــو گـرگـیـن و بــیـژن چـو رهـام شـیـر |
چــو دیـدنــد بــردنـد پــیـشــش نـمــاز | ازان پـــس هــمــه بـــرگــشـــادنــد راز |
کــــه شــــاهــــا دلــــیـــرا گــــوا داورا | جــهــانــدار و بـــر مــهــتــران مــهــتــرا |
چـو تـو شـاه ننشـسـت بـر تـخـت عاج | فــروغ از تــو گـیـرد هـمـی مـهـر و تــاج |
فـــرازنـــده نـــیـــزه و تـــیــغ و اســـب | فــــروزنـــده فــــرخ آذرگــــشــــســــب |
نــتــرســی ز رنــج و نـنــازی بــگــنــج | بــگـیـتــی ز گـنـجــت فـزونـســت رنـج |
هــمــه پــهــلــوانــان تــرا بــنــده ایــم | ســـراســـر بـــدیـــدار تـــو زنـــده ایـــم |
هـمـه دشـمـنـان را سـپــردی بــخـاک | نـمـانـدت بـگـیـتـی ز کـس بـیـم و بـاک |
بـهر کـشـوری لـشـکـر و گـنـج تـسـت | بـجـایـی کـه پـی بـرنـهـی رنـج تـسـت |
نــدانــیــم کـــانــدیــشـــه شـــهــریــار | چـــرا تـــیـــره شـــد انـــدریــن روزگـــار |
تــرا زیـن جــهـان روز بــرخــوردنـســت | نـه هـنـگــام تــیـمــار و پــژمـردنـســت |
گــر از مــا بـــچـــیــزی بـــیــازرد شــاه | از آزار او نـــیـــســــت مــــا را گــــنـــاه |
بــگـویـد بــمـا تــا دلـش خـوش کـنـیـم | پــر از خــون دل و رخ بــر آتــش کـنـیـم |
وگـــر دشـــمـــنــی دارد انـــدر نــهــان | بـــگــویــد بـــمــا شـــهــریــار جـــهــان |
هــمــه تــاجــداران کــه بــودنــد شــاه | بــدیـن داشــتــنـد ارج گــنـج و ســپــاه |
کـه گـر سـر سـتـاننـد و گـر سـر دهند | چــو تــرگ دلــیـران بــســر بــرنــهــنــد |
نــهــانــی کـــه دارد بـــگـــویــد بـــمــا | هـــمـــان چـــاره آن بـــجـــویـــد ز مـــا |
بـدیشـان چـنـین گـفـت پـس شـهـریار | کــه بـــا کـــس نــداریــد کــس کـــارزار |
بـگـیـتـی ز دشـمـن مـرا نـیـسـت رنـج | نـشــد نـیـز جــایـی پــراکــنــده گــنــج |
نــــــه آزار دارم ز کــــــار ســــــپـــــــاه | نـه انــدر شــمــا هـســت مــرد گــنــاه |
ز دشـمـن چــو کـیـن پــدر خــواسـتــم | بـــداد وبـــدیــن گـــیــتـــی آراســـتـــم |
بــگــیـتــی پــی خــاک تــیـره نـمــانــد | کــه مــهــر نــگــیـن مــرا بــرنــخــوانــد |
شـــمـــا تـــیــغـــهــا در نـــیــام آوریــد | مــی ســرخ و ســیـمـیـنـه جــام آوریـد |
بــجــای چــرنـگ کـمـان نـای و چــنـگ | بـــســازیــد بـــا بـــاده و بـــوی و رنــگ |
بـیـک هـفـتـه مـن پـیـش یـزدان بـپـای | بـــبـــودم بـــه انــدیــشــه و پــاک رای |
یــــکـــــی آرزو دارم انـــــدر نـــــهــــان | هــمــی خــواهـم از کــردگــار جــهــان |
بــگـویـم گـشـاده چــو پــاســخ دهـیـد | بـــپـــاســـخ مـــرا روز فـــرخ نـــهـــیـــد |
شــمــا پــیـش یـزدان نـیـایـش کــنـیـد | بــریـن کـام و شـادی سـتـایـش کـنـیـد |
کــه او داد بــر نـیـک و بــد دســتــگــاه | ســتــایـش مــر او را کــه بــنــمــود راه |
ازان پــس بــمـن شــادمــانـی کــنـیـد | ز بــدهــا روان بــی گــمــانــی کــنــیـد |
بـــدانـــیــد کـــیــن چـــرخ نـــاپـــایــدار | نــدانــد هـمــی کــهــتــر از شــهــریـار |
هــمــی بـــدرود پــیــر و بـــرنــا بــهــم | ازو داد بـــیــنـــیــم و زو هــم ســـتـــم |
هــمــه پــهــلــوانــان ز نــزدیـک شــاه | بــرون آمــدنــد از غــمــان جــان تــبــاه |
بــســالــار بــار آن زمـان گــفــت شــاه | کــه بــنــشــیــن پــس پــرده بـــارگــاه |
کــســی را مــده بــار در پــیــش مــن | ز بـــیــگـــانــه و مــردم خـــویــش مــن |
بــیـامـد بــجــای پــرســتــش بــشــب | بــــدادار دارنــــده بــــگــــشــــاد لــــب |
هــمــی گــفــت ای بــرتــر از بــرتــری | فـــزایـــنـــده پــــاکـــی و مـــهـــتــــری |
تــو بــاشــی بــمـیـنـو مــرا رهـنـمــای | مـگـر بــگـذرم زیـن سـپــنـجـی سـرای |
نـــکـــردی دلـــم هــیــچ نـــایــافـــتـــه | روان جـــای روشـــن دلـــان تـــافـــتـــه |
چـو یک هفـتـه بـگـذشـت ننـمـود روی | بــرآمـد یـکـی غــلـغـل و گـفـت و گـوی |
هـمــه پــهـلــوانـان شــدنـد انـجــمــن | بـــــــزرگــــــان فــــــرزانــــــه و رای زن |
چــو گــودرز و چــون طــوس نــوذرنــژاد | ســخــن رفــت چــنـدی ز بــیـداد و داد |
ز کـــردار شـــاهــان بـــرتـــر مـــنـــش | ز یــزدان پـــرســـتـــان وز بـــدکـــنــش |
هـمــه داســتــانــهــا زدنــد از مــهــان | بــــزرگـــان و فــــرزانـــگـــان جــــهـــان |
پــدر گـیـو را گـفــت کـای نـیـکـبــخــت | هـمـیـشـه پــرسـتــنـده تــاج و تــخــت |
از ایــران بـــســی رنــج بـــرداشــتــی | بـــر و بــوم و پــیــونــد بـــگــذاشــتــی |
بــپــیـش آمـد اکـنـون یـکـی تـیـره کـار | کــه آن را نــشــایــد کــه داریــم خــوار |
بــبــایـد شــدن ســوی زابــلــســتــان | ســواری فــرســتــی بــکـابــلـســتــان |
بــزابــل بــرسـتــم بــگـویـی کـه شـاه | ز یــزدان بـــپـــیــچــیــد و گــم کــرد راه |
در بــــار بـــر نـــامـــداران بـــبـــســـت | هـمــانــا کــه بــا دیـو دارد نــشــســت |
بــسـی پـوزش و خـواهـش آراسـتـیـم | هـمـی زان سـخـن کـام او خـواسـتـیم |
فــراوان شــنــیــد ایــچ پـــاســخ نــداد | دلـش خـیـره بــیـنـیـم و سـر پــر ز بــاد |
بــتــرســیـم کـو هـیـچــو کـاوس شـاه | شــود کــژ و دیــوش بـــپـــیــچـــد ز راه |
شـــمــا پـــهــلـــوانــیــد و دانــاتـــریــد | بـــهـــر بـــودنـــی بـــر تـــوانـــاتـــریـــد |
کــنـون هـرک اوهـســت پــاکـیـزه رای | ز قــــنـــوج وز دنـــور و مــــرغ و مــــای |
ســتــاره شــنـاســان کــابــلــســتــان | هـــمـــه پـــاکـــریــان زابـــلـــســـتـــان |
بـــیــاریــد زیــن در یــکــی انــجـــمــن | بـــایــران خــرامــیــد بــا خــویــشــتــن |
شد این پـادشـاهی پـر از گفت و گوی | چــو پــوشـیـد خـسـرو ز مـا رای و روی |
فـــگــنــدیــم هــرگــونــه رایــی ز بـــن | ز دسـتـان گـشـاید هـمـی این سـخـن |
ســخــنــهـای گــودرز بــشــنـیـد گــیـو | ز لــشــکــر گــزیــن کــرد مــردان نــیــو |
بــرآشــفــت و انـدیـشــه انـدر گـرفــت | ز ایــران ره ســیــســتــان بـــرگــرفــت |
چـو نـزدیـک دسـتـان و رسـتـم رسـیـد | بـگـفـت آن شـگفـتـی کـه دید و شـنید |
غـمـی گـشـت پـس نـامـور زال گـفـت | کـه گـشـتـیـم بــا رنـج بــسـیـار جـفـت |
بــرسـتــم چـنـیـن گـفـت کـز بــخـردان | ســتــاره شــنـاســان و هـم مــوبــدان |
ز زابـــل بـــخــوان و ز کــابــل بـــخــواه | بـــدان تـــا بـــیـــایــنـــد بـــا مـــا بـــراه |
شــدنــد انــجـــمــن مــوبـــدان و ردان | ســتــاره شــنـاســان و هـم بــخــردان |
هـمــه ســوی دســتــان نـهـادنـد روی | ز زابــــل بــــه ایـــران نـــهـــادنـــد روی |
جــهــانــدار بـــرپـــای بـــد هــفــت روز | بـهـشـتـم چـو بـفـروخـت گـیـتـی فـروز |
ز در پـــرده بـــرداشـــت ســـالــار بـــار | نـشــســت از بــر تــخــت زر شـهـریـار |
هــمــه پـــهــلـــوانــان ابـــا مـــوبـــدان | بـــرفـــتـــنــد نــزدیــک شـــاه جـــهــان |
فــراوان بــبــودنــد پــیــشــش بــپــای | بـــزرگـــان بـــا دانـــش و رهــنـــمـــای |
جــهـانـدار چــون دیـد بــنـداخــتــشـان | بــرسـم کـیـان پــایـگـه ســاخــتــشـان |
ازان نـــامـــداران خـــســـروپــــرســـت | کس از پـای ننشسـت و نگشاد دست |
گــشــادنــد لــب کــی ســپــهــر روان | جــــهـــانــــدار بــــاداد و روشــــن روان |
تــوانــایــی و فــر شــاهــی تــراســت | ز خـورشـید تـا پـشـت مـاهی تـراسـت |
هــمـــه بـــودنــیــهــا بـــروشـــن روان | بــــدانـــی بـــکـــردار و دانـــش جـــوان |
هـمــه بــنــدگــانــیـم در پــیـش شــاه | چــه کـردیـم و بــر مـا چــرا بــسـت راه |
ارغــم ز دریـاســت خــشــکـی کـنـیـم | هـمـه چــادر خــاک مـشــکـی کــنـیـم |
وگــر کــوه بـــاشــد ز بــن بــرکــنــیــم | بــخــنـجــر دل دشـمـنـان بــشــکـنـیـم |
وگـــر چـــاره ایــن بـــرآیـــد بـــگـــنـــج | نـــبـــیــنـــد ز گـــنـــج درم نــیــز رنـــج |
هــمــه پـــاســبـــانــان گــنــج تــوایــم | پــــر از درد گـــریـــان ز رنـــج تــــوایـــم |
چــنــیــن داد پــاســخ جــهــانــدار بــاز | کــه از پــهــلــوانــان نــیــم بــی نــیــاز |
ولــیــکـــن نــدارم هــمــی دل بـــرنــج | ز نــیــروی دســت و ز مــردان و گــنــج |
نـه در کــشــوری دشــمـن آمـد پــدیـد | کــه تــیـمــار آن بــد بــبــایـد کــشــیـد |
یــکــی آرزو خـــواســـت روشــن دلــم | هـــمــــی دل آن آرزو نـــگــــســــلــــم |
بـــــدان آرزو دارم اکــــنــــون امــــیــــد | شــب تـــیــره تـــا گــاه روز ســـپـــیــد |
چـه یـابــم بــگـویـم هـمـه راز خـویـش | بـــرآرم نـــهـــان کـــرده آواز خـــویـــش |
شــمــا بـــازگــردیــد پـــیــروز و شـــاد | بـــد انــدیــشــه بـــر دل مــداریــد یــاد |
هـــمــــه پــــهــــلــــوانــــان آزادمــــرد | بـــرو خـــوانـــدنـــد آفـــریــنـــی بـــدرد |
چــو ایـشــان بــرفــتــنـد پــیـروز شــاه | بــــفــــرمــــود تــــا پــــرده بـــــارگــــاه |
فـروهشـت و بـنـشـسـت گـریان بـدرد | هــمــی بـــود پـــیــچـــان و رخ لـــاژورد |
جــهـانـدار شــد پــیـش بــرتــر خــدای | همی خـواسـت تـا بـاشـدش رهنمـای |
هـمـی گـفــت کـای کـردگـار ســپــهـر | فـــروزنـــده نـــیـــکـــی و داد و مـــهـــر |
ازیـن شـهـریـاری مـرا ســود نـیـســت | گـر از مـن خــداونـد خـشـنـود نـیـسـت |
ز مـن نـیـکـوی گـر پــذیـرفـت و زشــت | نـشـسـتــن مـرا جـای ده در بــهـشـت |
چـنـیـن پـنـج هـفـتـه خـروشـان بـپـای | هـمـی بــود بــر پـیـش گـیـهـان خـدای |
شــب تـــیــره از رنــج نــغــنــود شـــاه | بــدانـگــه کــه بــرزد ســر از بــرج مــاه |
بــخــفـت او و روشـن روانـش نـخـفـت | کـه انـدر جــهـان بــا خـرد بــود جــفـت |
چــنـان دیـد در خــواب کــو را بــگــوش | نـهفـتـه بـگـفـتـی خـجـسـتـه سـروش |
کـه ای شـاه نـیک اخـتـر و نـیک بـخـت | بــسـودی بــسـی یـاره و تــاج و تـخـت |
اگـر زیـن جــهـان تــیـز بــشــتــافـتــی | کـنـون آنـچ جــســتــی هـمـه یـافـتــی |
بــهــمــســیــایــگــی داور پــاک جــای | بــیــابــی بــدیـن تــیـرگــی در مــپــای |
چـو بـخـشـی بـارزانـیـان بـخـش گـنـج | کـسـی را سـپــار ایـن سـرای سـپـنـج |
تـــوانــگــر شــوی گــر تـــو درویــش را | کــنــی شــادمــان مــردم خـــویــش را |
کــســی گــردد ایـمــن ز چــنـگ بــلــا | کــــه یـــابــــد رهــــا زیـــن دم اژدهــــا |
هـرآنـکــس کــه از بــهـر تــو رنــج بــرد | چــنــان دان کــه آن از پــی گــنـج بــرد |
چـو بـخـشـی بــارزانـیـان بـخـش چـیـز | کــه ایـدر نــمــانــی تــو بــســیـار نــیـز |
ســر تــخــت را پــادشــاهــی گــزیــن | کــه ایــمــن بــود مــور ازو بـــر زمــیــن |
چـو گـیتـی بـبـخـشـی مـیاسـای هیچ | کـــه آمـــد تــــرا روزگـــار بــــســــیـــچ |
چــو بــیــدار شــد رنــج دیـده ز خــواب | ز خــوی دیـد جــای پــرســتــش پــرآب |
هــمــی بــود گــریـان و رخ بــر زمــیـن | هــمــی خــوانــد بــر کــردگــار آفــریـن |
هـمـی گـفـت گـر تــیـز بــشــتــافـتــم | ز یــزدان هـــمـــه کـــام دل یـــافـــتـــم |
بـیـامـد بــر تـخـت شـاهـی نـشـسـت | یــکــی جــامــه نــابــســوده بــدســت |
بـپـوشـید و بـنشـسـت بـر تـخـت عـاج | جـــهــانــدار بـــی یــاره و گـــرز و تـــاج |
ســر هـفــتــه را زال و رســتــم بــهـم | رســـیــدنــد بـــی کــام دل پـــر ز غــم |
چـــو ایــرانــیــان آگــهــی یــافـــتـــنــد | هـمــه داغ دل پــیـش بــشــتــافــتــنـد |
چـــو رســـتـــم پـــدیـــد آمـــد و زال زر | هـــمـــان مـــوبــــدان فـــراوان هـــنـــر |
هـرآنــکــس کــه بــود از نــژاد زرســب | پــذیــره شــدن را بـــیــاراســت اســب |
هـمــان طــوس بــا کــاویـانـی درفــش | هــمـــه نـــامـــداران زریــنــه کـــفـــش |
چــو گــودرز پــیـش تــهـمـتــن رســیـد | سـرشـکـش ز مـژگـان بــرخ بــرچـکـیـد |
سـپــاهـی هـمـی رفـت رخـسـاره زرد | ز خــســرو هــمــه دل پــر از داغ و درد |
بــگـفـتـنـد بــا زال و رسـتــم کـه شـاه | بـــگــفـــتـــار ابـــلــیــس گــم کــرد راه |
همـه بـارگـاهـش سـیاهـسـت و بـس | شـــب و روز او را نــدیــدســـت کـــس |
ازیـــن هـــفـــتـــه تـــا آن در بـــارگـــاه | گــشــایــنــد و پــویـیــم و یــابــیــم راه |
جــز آنـسـت کـیـخــسـرو ای پــهـلـوان | کـه دیـدی تــو شــاداب و روشــن روان |
شــده کــوژ بـــالــای ســـرو ســـهــی | گـــرفـــتـــه گــل ســـرخ رنــگ بـــهــی |
نــدانـم چــه چــشــم بــد آمــد بــروی | چــرا پــژمــریـد آن چــو گــلــبــرگ روی |
مــگــر تــیــره شــد بــخــت ایـرانــیــان | وگـــر شـــاه را ز اخـــتــــر آمـــد زیـــان |
بــدیـشــان چــنـیـن گــفــت زال دلــیـر | کـه بـاشـد کـه شـاه آمـد از گـاه سـیـر |
درســـتـــی و هــم دردمـــنـــدی بـــود | گــهـی خــوشــی و گــه نـژنــدی بــود |
شــمــا دل مــداریــد چــنــدیـن بــغــم | کـــه از غـــم شـــود جــــان خـــرم دژم |
بــکـوشـیـم و بــسـیـار پـنـدش دهـیـم | بــپــنــد اخــتــر ســودمــنــدش دهـیـم |
وزان پــس هـرآنـکــس کــه آمــد بــراه | بـــرفــتـــنــد پـــویــان ســوی بـــارگــاه |
هــم آنــگــه ز در پــرده بــرداشــتــنــد | بــر انـدازه شــان شــاد بــگـذاشــتــنـد |
چـو دسـتــان و چـون رسـتـم پــیـلـتـن | چــو طـوس و چـو گـودرز و آن انـجــمـن |
چـو گـرگـین و چـون بـیژن و گـسـتـهـم | هـرآنـکــس کــه رفــتــنـد گـردان بــهـم |
شـهـنـشـاه چـون روی ایـشـان بــدیـد | بـــپـــرده در آوای رســـتـــم شـــنــیــد |
پـرانـدیـشـه از تـخـت بــرپـای خـاسـت | چـنـان پــشـت خـمـیـده را کـرد راسـت |
ز دانـــنـــدگـــان هــرک بـــد زابـــلـــی | ز قــــنـــوج وز دنـــبــــر و کــــابــــلــــی |
یـکـایـک بــپــرسـیـد و بــنـواخـتــشـان | بــرسـم مـهـی پــایـگـه سـاخــتــشـان |
هــمــان نــیـز ز ایـرانــیــان هــرک بــود | بـــانــدازه شـــان پـــایــگـــه بـــرفـــزود |
بــــرو آفـــریـــن کـــرد بــــســـیـــار زال | کـه شـادان بــدی تـا بــود مـاه و سـال |
ز گــاه مــنــوچـــهــر تـــا کـــیــقـــبـــاد | ازان نــــامــــداران کـــــه داریــــم یــــاد |
هـمـان زو طـهـمـاســب و کـاوس کـی | بــزرگــان و شــاهــان فــرخــنــده پــی |
ســیـاوش مـرا خــود چــو فــرزنـد بــود | کــه بـــا فـــر و بـــا بـــرز و اورنــد بـــود |
نــدیــدم کــســی را بــدیــن بــخــردی | بــــدیـــن بــــرز و ایـــن فــــره ایــــزدی |
بـــپـــیــروزی و مـــردی و مــهــر و رای | کـه شـاهـیـت بــادا هـمـیـشـه بـجـای |
چـه مـهتـر کـه پـای تـرا خـاک نـیسـت | چـه زهـر آنـک نـام تـو تـریـاک نـیـسـت |
یــکـــی نــاســـزا آگـــهــی یــافـــتـــم | بـــدان آگــهــی تــیــز بـــشــتـــافــتــم |
ســـتـــاره شـــنــاســـان و کــنــداوران | ز هــر کــشـــوری آنــک دیــدم ســـران |
ز قــــنـــوج وز دنـــور و مـــرغ و مــــای | بــرفــتــنــد بـــا زیــج هــنــدی ز جــای |
بـــدان تـــا بـــجـــویــنــد راز ســپـــهــر | کــز ایــران چــرا پــاک بـــبــریــد مــهــر |
از ایـران کــس آمــد کــه پــیـروز شــاه | بــــفــــرمــــود تــــا پــــرده بـــــارگــــاه |
نــه بـــردارد از پـــیــش ســـالـــار بـــار | بـــپـــوشــد ز مــا چـــهــره شــهــریــار |
مــن از درد ایــرانــیــان چـــو عـــقـــاب | همی تـاخـتـم همـچـو کـشـتـی بـر آب |
بــدان تــا بـــپــرســم ز شــاه جــهــان | ز چــیـزی کــه دارد هــمــی در نــهــان |
بــه ســه چــیـز هـر کــار نـیـکـو شــود | هـمـان تـخـت شـاهـی بـی آهـو شـود |
بـــگـــنــج و بـــرنــج و بـــمــردان مــرد | بــجــز ایـن نـشــایـد هـمـی کــار کــرد |
چــهــارم بــیـزدان ســتــایـش کــنــیـم | شـــب و روز او را نـــیــایــش کـــنــیــم |
کــه اویــســـت فـــریــادرس بـــنــده را | هــــمـــــو بـــــازدارد گـــــرایــــنــــده را |
بــدرویـش بــخــشـیـم بــســیـار چــیـز | اگـر چــنـد چــیـز ارجــمـنـد اســت نـیـز |
بــــدان تــــا روان تـــو روشـــن کـــنـــد | خــرد پــیـش مـغــز تــو جــوشــن کـنـد |
چـو بـشنید خـسرو ز دسـتـان سـخـن | یـکـی دانـشــی پــاســخ افــگـنـد بــن |
بــدو گـفــت کـای پــیـر پــاکـیـزه مـغــز | هـمــه رای و گــفــتــارهــای تــو نــغــز |
ز گـــاه مـــنــوچـــهــر تـــا ایــن زمـــان | نـه ای جــز بــی آزار و نـیـکــی گــمـان |
هــمــان نــامــور رســتـــم پـــیــلــتــن | ســـتـــون کـــیــان نـــازش انــجـــمـــن |
ســـیــاوش را پـــرورانـــنـــده اوســـت | بــدو نــیـکــویـهــا رســانــنــده اوســت |
ســپـــاهــی کــه دیــدنــد گــوپـــال او | ســــر تــــرگ و بــــرز و فــــر و یـــال او |
بــسـی جــنـگ نـاکـرده بــگـریـخـتــنـد | هـمـه دشـت تــیـر و کـمـان ریـخــتــنـد |
بــپــیـش نـیـاکــان مــن کــیـنـه خــواه | چـــو دســـتـــور فـــرخ نــمــایــنــده راه |
وگـــر نــام و رنــج تـــو گـــیــرم بـــیــاد | بــمــانــد ســخــن تــازه تــا صــد نــژاد |
ز گــفــتــار چــرب ار پــژوهــش کــنــم | تــرا ایـن ســتــایـش نــکــوهـش کــنـم |
دگــر هــرچ پـــرســـیــدی از کــار مــن | ز نـــــــــادادن بــــــــــار و آزار مـــــــــن |
بــــیــــزدان یـــکــــی آرزو داشــــتــــم | جــهـان را هـمــه خــوار بــگــذاشــتــم |
کـنـون پـنـج هـفـتـسـت تـا مـن بــپـای | هــمــی خـــواهــم از داور رهــنــمــای |
کــه بــخــشــد گــذشــتــه گــنـاه مـرا | درخـــشـــان کـــنـــد تـــیـــرگـــاه مـــرا |
بــرد مـر مـرا زیـن سـپــنـجــی سـرای | بــود در هــمــه نــیــکــوی رهــنــمــای |
نــمــانــد کــزیــن راســتـــی بـــگــذرم | چـو شـاهـان پـیـشـیـن یـپـیـچـد سـرم |
کـنـون یـافـتــم هـرچ جــســتــم ز کـام | بـــبـــایــد پــســیــچــیــد کآمــد خــرام |
سـحــرگـه مـرا چــشـم بــغـنـود دوش | ز یـزدان بــیـامـد خــجــسـتــه سـروش |
کـــه بـــرســـاز کآمــد گــه رفـــتـــنــت | ســـرآمــد نــژنــدی و نــاخـــفـــتـــنــت |
کـــنــون بـــارگـــاه مــن آمـــد بـــســـر | غــم لـشــکــر و تــاج و تــخــت و کـمـر |
غــمــی شــد دل ایـرانــیـان را ز شــاه | هـمـه خـیـره گـشـتـنـد و گـم کـرده راه |
چـو بـشـنـیـد زال این سـخـن بـردمـیـد | یـکـی بــاد ســرد از جــگـر بــرکـشــیـد |
بــایـرانـیـان گـفـت کـیـن رای نـیـســت | خـرد را بــمـغـز انـدرش جــای نـیـسـت |
کـه تـا مـن بــبـسـتـم کـمـر بــر مـیـان | پــرســتــنـده ام پــیـش تــخــت کــیـان |
ز شـاهان ندیدم کـسـی کـین بـگـفـت | چــو او گــفــت مــا را نــبــایـد نـهـفــت |
نــبــایــد بــدیــن بــود هــمــداســتــان | کــه او هـیـچ رانــد چــنــیـن داســتــان |
مــگـــر دیــو بـــا او هــم آواز گــشـــت | کــه از راه یــزدان ســرش بــازگــشــت |
فـریـدون و هـوشــنـگ یـزدان پــرســت | نــبــردنــد هــرگــز بــدیـن کــار دســت |
بــگــویـم بــدو مــن هــمــه راســتــی | گــر آیــد بـــجــان انــدرون کــاســتـــی |
چــنــیـن یــافــت پــاســخ ز ایـرانــیــان | کزین سـان سـخـن کس نگفت از میان |
هـمـه بــا تــوایـم آنـچ گــویـی بــشــاه | مــبــادا کــه او گــم کــنــد رســم و راه |
شنید این سـخـن زال بـرپـای خـاسـت | چـنین گفـت کای خـسـرو داد و راسـت |
ز پــیـر جــهـانـدیـده بــشــنـو ســخــن | چـــو کـــژ آورد رای پــــاســـخ مـــکـــن |
کـه گـفـتــار تــلـخــسـت بــا راسـتــی | بـــبـــنــدد بـــتــلــخــی در کــاســتــی |
نـــشـــایـــد کـــه آزار گـــیــری ز مـــن | بــریـن راســتــی پــیـش ایـن انـجــمـن |
بــــتــــوران زمـــیـــن زادی از مــــادرت | هــمــانــجـــا بـــد آرام و آبـــشــخــورت |
ز یــک ســو نــبــیــره رد افــراســیــاب | کــه جــز جــادوی را نــدیـدی بــخــواب |
چـــو کـــاوس دژخـــیــم دیــگـــر نـــیــا | پـــر از رنـــگ رخ دل پـــر از کـــیــمـــیــا |
ز خــــاور ورا بـــــود تــــا بـــــاخــــتــــر | بـــزرگــی و شــاهــی و تـــاج و کــمــر |
هـمـی خـواسـت کـز آسـمـان بــگـذرد | هــمــه گــردش اخــتـــران بـــشــمــرد |
بــدان بــر بــســی پــنــدهــا دادمــش | هـمـیـن تــلـخ گـفــتــار بــگـشــادمـش |
بــس پــنـد بــشـنـیـد و سـودی نـکـرد | ازو بــــازگـــشـــتــــم پــــر از داغ و درد |
چــو بــر شـد نـگـون انـدر آمـد بــخـاک | بــبــخــشــود بــر جــانـش یـزدان پــاک |
بــیــامــد بــیـزدان شــده نــاســپــاس | ســری پـــر ز گــرد و دلــی پــرهــراس |
تــو رفـتــی و شـمـشـیـرزن صـد هـزار | زره دار بـــــــا گــــــرزه گــــــاوســـــــار |
چـــو شــیــر ژیــان ســاخــتـــی رزم را | بــــیـــاراســـتـــی دشـــت خـــوارزم را |
ز پــیـش سـپــه تــیـز رفـتــی بــجـنـگ | پـیـاده شـدی پــس بــجـنـگ پــشـنـگ |
گـر او را بــدی بــر تــو بــر دســت یـاب | بـــایــران کــشــیــدی رد افــراســیــاب |
زن و کـــــودک خـــــرد ایــــرانـــــیــــان | بـبـردی بـکـیـن کـس نـبـسـتـی مـیـان |
تـــرا ایــزد از دســت او رســتـــه کــرد | بــبــخـشـود و رای تــو پــیـوسـتـه کـرد |
بـکـشـتـی کـسـی را که زو بـد هراس | بــــدادار دارنـــده بــــد نـــاســــپــــاس |
چــو گــفــتــم کــه هـنــگــام آرام بــود | گـه بــخـشـش و پـوشـش و جـام بــود |
بــــایـــران کـــنـــون کـــار دشـــوارتــــر | فــــزونــــتــــر بـــــدی دل پـــــرآزارتــــر |
کـــه تـــو بـــرنـــوشـــتـــی ره ایـــزدی | بــــکـــژی گـــذشـــتــــی و راه بــــدی |
ازیـن بــد نـبــاشــد تــنـت ســودمــنـد | نــیــایــد جــهــان آفــریــن را پـــســنــد |
گـر ایـن بــاشـد ایـن شـاه سـامـان تـو | نــگــردد کــســی گــرد پـــیــمــان تـــو |
پــشــیـمــانــی آیـد تــرا زیـن ســخــن | بــرانــدیــش و فــرمــان دیــوان مــکــن |
وگــر نــیــز جــویـی چــنــیـن کــار دیـو | بـــبـــرد ز تـــو فـــر کـــیــهــان خـــدیــو |
بـــمــانــی پـــر از درد و دل پــر گــنــاه | نــخــوانـنــد ازیـن پــس تــرا نـیـز شــاه |
بـــیـــزدان پـــنـــاه و بـــیـــزدان گـــرای | کـه اویـسـت بـر نـیـک و بــد رهـنـمـای |
گـر ایـن پـنـد مـن یـک بـیـک نـشـنـوی | بآهـــرمـــن بــــدکــــنـــش بــــگــــروی |
بـــمــانــدت درد و نــمــانــدت بـــخــت | نـه اورنـگ شـاهی نـه تـاج و نـه تـخـت |
خـــرد بــــاد جـــان تـــرا رهـــنـــمـــای | بـــپــاکــی بــمــانــاد مــغــزت بــجــای |
سـخـنـهـای دسـتــان چــو آمـد بــبــن | یـلـان بــرگـشــادنـد یـکــســر ســخــن |
کـه مـا هـم بــرآنـیـم کـیـن پـیـر گـفـت | نـــبـــایــد در راســـتـــی را نـــهــفـــت |
چـو کیخـسـرو آن گفـت ایشـان شـنید | زمــانــی بــیــاســود و انــدر شــمــیــد |
پـرانـدیشـه گـفـت ای جـهـانـدیـده زال | بــمــردی بــی انـدازه پــیـمــوده ســال |
اگــر ســرد گــویــمــت بـــر انــجــمــن | جــهـانـدار نــپــســنـدد ایـن بــد ز مــن |
دگــر آنــک رســـتـــم شــود دردمــنــد | ز درد وی آیــــد بـــــایــــران گـــــزنـــــد |
دگــر آنــگ گــر بـــشــمــری رنــج اوی | هـــمـــانـــا فـــزون آیــد از گـــنـــج اوی |
ســپــر کـرد پــیـشــم تــن خــویـش را | نــبــد خــواب و خــوردن بــدانــدیـش را |
هـمـان پـاسـخـت را بــخـوبــی کـنـیـم | دلــت را بــگــفــتــار تــو نــشــکــنــیــم |
چــنـیـن گـفـت زان پــس بآواز سـخـت | کــه ای ســـرفــرازان پـــیــروز بـــخـــت |
سـخـنـهـای دسـتــان شـنـیـدم هـمـه | کــه بـــیــدار بـــگــشــاد پـــیــش رمــه |
بـــدارنـــده یــزدان گـــیــهــان خـــدیــو | کـــه مـــن دورم از راه و فـــرمـــان دیــو |
بــه یـزدان گــرایـد هــمــی جــان مــن | کــــه آن دیـــدم از رنـــج درمـــان مـــن |
بـــدیــد آن جـــهـــان را دل روشـــنـــم | خــرد شــد ز بـــدهــای او جــوشــنــم |
بــزال آنـگــهـی گــفــت تــنـدی مـکــن | بـــرانــدازه بـــایــد کــه رانــی ســخــن |
نـخــسـت آنـک گـفـتــی ز تــوران نـژاد | خـــردمـــنـــد و بـــیــدار هــرگـــز نـــزاد |
جـــهــانـــدار پـــور ســـیــاوش مـــنــم | ز تــخــم کــیــان راد و بــاهــش مــنــم |
نـــبـــیــره جـــهــانـــدار کـــاوس کـــی | دل افــروز و بـــا دانــش و نــیــک پـــی |
بـــمــادر هــم از تـــخــم افــراســیــاب | که با خشم او گم شدی خورد و خواب |
نــبـــیــره فــریــدون و پــور پـــشــنــگ | ازیـن گـوهـران چــنـیـن نـیـســت نـنـگ |
کـــه شـــیـــران ایـــران بـــدریـــای آب | نـشـســتــی تــن از بــیـم افـراسـیـاب |
دگـر آنـک کــاوس صــنـدوق ســاخــت | سـر از پـادشـاهـی هـمـی بــرفـراخـت |
چــنـان دان کــه انـدر فــزونـی مــنـش | نــســـازنــد بـــر پـــادشـــا ســـرزنــش |
کـنـون مـن چــو کـیـن پــدر خـواسـتــم | جـــهـــان را بــــپــــیـــروزی آراســـتـــم |
بــکـشـتــم کـســی را کـزو بــود کـیـن | وزو جـــور و بـــیـــداد بـــد بـــر زمـــیــن |
بــگــیـتــی مــرا نــیـز کــاری نــمــانــد | ز بـــدگـــوهــران یــادگـــاری نــمـــانـــد |
هــرآنــگــه کــه انــدیـشــه گــردد دراز | ز شــــــادی و از دولــــــت دیـــــریـــــاز |
چـو کـاوس و جـمـشـیـد بــاشـم بــراه | چــو ایـشــان ز مـن گـم شـود پــایـگـاه |
چـــو ضــحــاک نــاپـــاک و تـــور دلــیــر | کـه از جـور ایشـان جـهان گشـت سـیر |
بــتــرسـم کـه چــون روز نـخ بــرکـشـد | چــو ایـشــان مـرا ســوی دوزخ کـشــد |
دگـر آنـک گـفـتـی کـه بـاشـیده جـنـگ | بـــیــاراســتــی چــون دلــاور پـــلــنــگ |
ازان بـــد کـــز ایــران نـــدیـــدم ســـوار | نـــه اســــپ افـــگـــنـــی از در کـــارزار |
کــه تـــنــهــا بـــر او بـــجــنــگ آمــدی | چــو رفــتــی بـــرزمــش درنــگ آمــدی |
کــســی را کــجـــا فــر یــزدان نــبـــود | وگــر اخـــتـــر نــیــک خـــنــدان نــبـــود |
هـمـه خـاک بــودی بــجـنـگ پــشـنـگ | از ایـران بــدیـن سـان شـدم تـیـزچـنـگ |
بـدین پـنـج هفـتـه کـه مـن روز و شـب | هــمــی بآفــریـن بــرگــشــادم دو لــب |
بـــدان تـــا جـــهـــانـــدار یــزدان پـــاک | رهــانــد مــرا زیــن غــم تـــیــره خــاک |
شـدم سـیر زین لشـکر و تـاج و تـخـت | سـبـک بـار گـشـتـیم و بـسـتـیم رخـت |
تــو ای پــیــر بـــیــدار دســتــان ســام | مــرا دیــو گـــویــی کـــه بـــنــهــاد دام |
بـــتـــاری و کــژی بـــگــشـــتـــم ز راه | روان گــشــتــه بــی مـایـه و دل تــبــاه |
نــــدانــــم کــــه بـــــادافــــره ایــــزدی | کــــجــــا یــــابـــــم و روزگــــار بـــــدی |
چو دستان شنید این سخن خیره شد | همـی چـشـمـش از روی او تـیره شـد |
خروشان شد از شاه و بـر پای خاست | چــنـیـن گـفـت کـای داور داد و راســت |
ز مـــن بـــود تـــیــزی و نـــابـــخـــردی | تــــــوی پــــــاک فـــــرزانـــــه ایـــــزدی |
ســزد گــر بـــبـــخــشــی گــنــاه مــرا | اگـــــر دیـــــو گـــــم کــــــرد راه مـــــرا |
مـرا ســالــیـان شــد فــزون از شــمـار | کـمـر بــسـتـه ام پــیـش هـر شـهـریـار |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج