بــدو گـفـت گـیـو آنـک مـن سـاخـتـمبـــدیــن کــار گــردن بـــرافــراخـــتـــمکـنـون ای پــســر گـاه آرایـشــســتنـه هنـگـام پـیری و بـخـشـایشـسـتازیـ…
بــدو گـفـت گـیـو آنـک مـن سـاخـتـم | بـــدیــن کــار گــردن بـــرافــراخـــتـــم |
کـنـون ای پــســر گـاه آرایـشــســت | نـه هنـگـام پـیری و بـخـشـایشـسـت |
ازیــن رفـــتـــن مــن نــدار ایــچ غـــم | کـه مـن کــوه خــارا بــســوزم بــه دم |
بـسـخـتـی گذشـت از در کـاسـه رود | جــهـان را هـمــه رنــج بــرف آب بــود |
چــو آمــد بـــرران کــوه هــیــزم فــراز | نــدانــســت بـــالــا و پــهــنــاش بـــاز |
ز پــیـکـان تــیـر آتــشـی بــرفـروخــت | بـکـوه انـدر افـگـنـد و هیزم بـسـوخـت |
ز آتـش سـه هـفـتـه گـذرشـان نـبـود | ز تـــــف زبــــــانـــــه ز بــــــاد و ز دود |
چـهـارم سـپــه بــرگـذشـتــن گـرفـت | همـان آب و آتـش نـشـسـتـن گـرفـت |
*** | |
سـپـهـبـد چـو لـشـکـر بـرو گـرد شـد | ز آتـــــش بـــــراه گــــروگــــرد شـــــد |
ســپــاه انـدر آمـد چــنـانـچــون سـزد | هـمـه کــوه و هـامــون ســراپــرده زد |
چـنـانـچـون بـبــایـسـت بـرسـاخـتـنـد | ز هـر ســو طـلـایـه بــرون تــاخــتــنـد |
گــروگــرد بـــودی نــشــســـت تـــژاو | ســواری کـه بــودیـش بــا شــیـر تــاو |
فـســیـلـه بــدان جــایـگـه داشــتــی | چــنـان کــوه تــا کــوه بــگــذاشــتــی |
خــبــر شـد کـه آمـد ز ایـران ســپــاه | گــلــه بــرد بــایــد بــه یـکــســو ز راه |
فـرســتــاد گـردی هـم انـدر شــتــاب | بـــنــزدیــک چـــوپـــان افـــراســـیــاب |
کـبـوده بــدش نـام و شـایـسـتـه بـود | بــشـایـسـتـگـی نـیـز بــایـسـتـه بـود |
بـدو گـفـت چـون تـیـره گـردد سـپـهـر | تــو ز ایـدر بــرو هـیـچ مـنـمـای چــهـر |
نگه کـن که چـندسـت ز ایران سـپـاه | ز گــردان کــه دارد درفـــش و کـــلــاه |
ازیـدر بــر ایـشـان شـبـیـخـون کـنـیـم | هـمـه کـوه در جــنـگ هـامـون کـنـیـم |
کــبــوده بــیــامــد چــو گــرد ســیــاه | شــب تــیــره نــزدیـک ایــران ســپــاه |
طــلــایــه شــب تــیــره بــهــرام بــود | کــمــنــدش ســر پـــیــل را دام بـــود |
بــــرآورد اســـپ کـــبــــوده خـــروش | ز لـشـکـر بــرافـراخــت بــهـرام گـوش |
کـمـان را بــزه کــرد و بــفــشــارد ران | درآمـــد ز جــــای آن هـــیـــون گـــران |
یـکـی تــیـر بــگـشـاد و نـگـشـاد لـب | کــبـــوده نــبـــود ایــچ پــیــدا ز شــب |
بــزد بـــر کــمــربــنــد چــوپــان شــاه | هـمـی گـشـت رنـگ کـبــوده ســیـاه |
ز اسـپ انـدر افـتـاد و زنهار خـواسـت | بــدو گـفــت بــهـرام بــرگـوی راســت |
کــه ایـدر فــرســتــنـده تــو کــه بــود | کـرا خـواسـتـی زیـن بــزرگـان بـسـود |
بــبــهــرام گــفــت ار دهـی زیـنــهــار | بــگــویــم تــرا هــرچ پــرســی ز کــار |
تــژاوســت شــاهـا فــرســتــنــده ام | بـــنــزدیــک او مــن پـــرســتــنــده ام |
مــکــش مــر مــرا تــا نـمــایـمــت راه | بــــجــــایـــی کـــه او دارد آرامـــگـــاه |
بـــدو گــفــت بــهــرام بـــا مــن تــژاو | چــو بــا شــیــر درنــده پــیــکــار گــاو |
سـرش را بــخـنـجـر بــبــریـد پــسـت | بــفــتــراک زیـن کــیـانــی بــبــســت |
بــلـشــکـر گـه آورد و بــفـگـنـد خــوار | نــه نــام آوری بــد نــه گــردی ســوار |
*** | |
چـو خـورشـید بـر زد ز گـردون درفـش | دم شـب شـد از خـنـجــر او بــنـفـش |
غـمـی شـد دل مـرد پــرخـاشـجــوی | بـــدانــســت کــو را بـــد آمــد بـــروی |
بـــرآمــد خــروش خــروس و چـــکــاو | کـــبــــوده نـــیـــامـــد بــــنـــزد تــــژاو |
سـپـاهـی کـه بـودنـد بــا او بــخـوانـد | وزان جــایـگــه تــیـز لــشــکــر بــرانـد |
تــژاو ســپــهـبــد بــشـد بــا ســپــاه | بـــایــران خـــروش آمــد از دیــده گــاه |
کـه آمـد سـپـاهـی ز تـرکـان بـجـنـگ | سـپـهـبـد نـهنـگـی درفـشـی پـلـنـگ |
ز گـردنـکـشــان پــیـش او رفــت گـیـو | تـــنــی چـــنــد بـــا او ز گــردان نــیــو |
بـرآشـفـت و نـامـش بــپـرسـیـد زوی | چـنین گفـت کـای مرد پـرخـاشـجـوی |
بــدیـن مــایـه مـردم بــجــنـگ آمــدی | ز هــامــون بـــکـــام نــهــنــگ آمــدی |
بـپـاسـخ چـنـیـن گـفـت کـای نـامـدار | بــبــیـنــی کــنــون رزم شــیـر ســوار |
بـــگـــیــتـــی تـــژاوســـت نــام مـــرا | بـــــهــــر دم بـــــرآرنــــد کــــام مــــرا |
نــژادم بــگــوهــر از ایــران بـــدســت | ز گـردان وز پـشـت شـیـران بــدسـت |
کـنـون مـرزبــانـم بـدیـن تـخـت و گـاه | نـــگـــیــن بـــزرگـــان و دامـــاد شـــاه |
بـدو گـفـت گیو اینکـه گـفـتـی مگـوی | کـه تــیـره شـود زیـن سـخــن آبــروی |
از ایـران بــتــوران کـه دارد نـشـسـت | مگر خـوردنش خـون بـود گر کـبـسـت |
اگـــر مـــرزبــــانـــی و دامـــاد شـــاه | چــرا بــیـشــتــر زیـن نــداری ســپــاه |
بـدین مـایه لـشـکـر تـو تـندی مجـوی | بــتــنــدی بــپــیـش دلــیـران مــپــوی |
کـــه ایــن پـــرهــنــر نــامــدار دلــیــر | ســــر مــــرزبــــان انـــدر آرد بــــزیـــر |
گـر اایـدونـک فـرمـان کـنـی بـا سـپـاه | بـــایــران خــرامــی بــنــزدیــک شــاه |
کـنـون پـیش طـوس سـپـهبـد شـوی | بــگــویــی و گــفــتــار او بـــشــنــوی |
سـتــانـمـت زو خـلـعـت و خـواسـتــه | پـــرســـتـــنــده و اســـپ آراســـتـــه |
تــژاو فــریــبــنــده گــفــت ای دلــیــر | درفـــش مـــرا کـــس نـــیــارد بـــزیــر |
مـرا ایـدر اکــنـون نـگـیـنـســت و گـاه | پــرسـتــنـده و گـنـج و تــاج و ســپــاه |
همـان مرز و شـاهی چـو افـراسـیاب | کـس ایـن را ز ایـران نـبــیـنـد بــخـواب |
پـــرســـتـــار وز مـــادیــانـــان گـــلـــه | بـــدشـــت گـــروگـــرد کـــرده یـــلـــه |
تـو ایـن انـدکـی لـشـکـر مـن مـبــیـن | مــراجــوی بــا گــرز بــر پــشــت زیـن |
مـن امــروز بــا ایـن ســپــاه آن کــنـم | کــزیـن آمـدن تــان پــشــیـمـان کـنـم |
چــنــیـن گــفــت بــیـژن بــفــرخ پــدر | کــه ای نــامــور گــرد پـــرخــاشــخــر |
ســـرافـــراز و بـــیــداردل پـــهــلـــوان | بــه پـیـری نـه آنـی کـه بــودی جـوان |
تـرا بـا تـژاو این هـمـه پـنـد چـیـسـت | بـتـرکـی چـنین مهر و پـیوند چـیسـت |
هـمـی گـرز و خـنـجـر بـبـایـد کـشـید | دل و مــغــز ایــشــان بــبـــایــد دریــد |
بـرانـگـیـخـت اسـپ و بـرآمـد خـروش | نـهـادنــد گــوپــال و خــنــجــر بــدوش |
یـکــی تــیـره گـرد از مـیـان بــردمـیـد | بـدان سـان که خـورشـید شـد ناپـدید |
جـهـان شـد چـو آبــار بـهـمـن سـیـاه | ســتــاره نــدیــدنــد روشــن نــه مــاه |
بــقــلــب ســپــاه انـدرون گــیـو گــرد | هـمـی از جــهـان روشــنـایـی بــبــرد |
بــپــیـش انــدرون بــیـژن تــیـزچــنـگ | هـمـی بــزمـگـاه آمـدش جـای جـنـگ |
وزان ســوی بـــا تــاج بـــر ســر تــژاو | کــه بــودیــش بــا شــیــر درنــده تــاو |
یـلـانـش هـمـه نـیـک مـردان و شـیـر | کـه هرگـز نشـدشـان دل از رزم سـیر |
بــســی بــرنــیــامــد بــریــن روزگــار | کــه آن تـــرک ســـیــر آمــد از کــارزار |
سه بـهره ز تـوران سـپـه کشتـه شد | سـربــخـت آن تــرک بــرگـشـتـه شـد |
هــمــی شــد گــریــزان تـــژاو دلــیــر | پــسـش بــیـژن گـیـو بــرســان شـیـر |
خـروشـان و جـوشـان و نیزه بـدسـت | تـو گفتـی که غرنده شیرسـت مست |
یــکـــی نــیــزه زد بـــر مـــیــان تـــژاو | نــمــانــد آن زمــان بــا تــژاو ایــچ تــاو |
گـــرایـــنـــده بـــدبـــنـــد رومـــی زره | بــپــیــچــیـد و بــگــشــاد بــنــد گــره |
بــیـفــگــنــد نــیـزه بــیــازیــد چــنــگ | چــو بــر کــوه بــر غــرم تــازد پــلـنـگ |
بـدان سـان که شـاهین ربـاید چـکـاو | ربـــود آن گـــرانـــمـــایـــه تـــاج تـــژاو |
کـه افــراســیـابــش بــســر بــرنـهـاد | نــبـــودی جــدا زو بـــخــواب و بـــیــاد |
چـنـین تـا در دژ همـی تـاخـت اسـپ | پـس انـدرش بـیـژن چـو آذرگـشـسـپ |
چــو نـزدیـکـی دژ رسـیـد اســپــنـوی | بـــیــامــد خـــروشــان پـــر از آب روی |
کـه از کین چـنین پـشـت بـرگاشـتـی | بــدیــن دژ مــرا خــوار بــگــذاشــتــی |
ســزد گــر ز پــس بــرنـشــانـی مــرا | بــدیـن ره بــدشــمــن نــمــانـی مــرا |
تـــژاو ســرافــراز را دل بـــســوخـــت | بــکــردار آتــش رخــش بـــرفــروخــت |
فــراز اســپــنـوی و تــژاو از نـشــیـب | بـــدو داد در تـــاخــتـــن یــک رکــیــب |
پـس انـدر نـشـانـدش چـو مـاه دمـان | بـــرآمـــد ز جـــا بـــاره زیـــرش دنـــان |
همی تـاخـت چـون گـرد بـا اسـپـنوی | ســـوی راه تــــوران نـــهـــادنـــد روی |
زمــانـی دویـد اســپ جــنـگــی تــژاو | نـمـانـد ایـچ بــا اســپ و بــا مـرد تــاو |
تــژاو آن زمـان بــا پــرسـتـنـده گـفـت | کـه دشـوار کـار آمـد ای خـوب جـفـت |
فـرومـانـد ایـن اســپ جــنـگـی ز کـار | ز پــس بــدسـگـال آمـد و پــیـش غـار |
اگــر دور از ایــدر بـــه بـــیــژن رســـم | بــکــام بــدانــدیـش دشــمــن رســم |
تــرا نـیـسـت دشـمـن بــیـکـبــارگـی | بــمــان تــا بــرانـم مــن ایـن بــارگــی |
فــرود آمــد از اســپ او اســپـــنــوی | تــــــژاو از غــــــم او پــــــر از آب روی |
سـبـکبـار شـد اسـپ و تـندی گرفـت | پــســش بــیـژن گـیـو کـنـدی گـرفـت |
چــو دیـد آن رخ مـاه روی اســپــنـوی | ز گـلـبــرگ روی و پـر از مـشـک مـوی |
پـس پـشت خویش اندرش جـای کرد | ســوی لــشــکــر پــهـلـوان رای کــرد |
بــشــادی بــیــامــد بــدرگــاه طــوس | ز درگــاه بـــرخـــاســـت آوای کـــوس |
کـه بــیـدار دل شـیـر جــنـگـی سـوار | دمــان بـــا شـــکــار آمــد از مــرغــزار |
ســپــهـدار و گـردان پــرخــاشـجــوی | بــــویــــرانــــی دژ نــــهــــادنــــد روی |
ازان پــس بـــرفــتــنــد ســوی گــلــه | کــه بــودنـد بــر دشــت تــرکــان یـلـه |
گـرفـتـنـد هـر یـک کـمـنـدی بــچـنـگ | چــنـانـچـون بــود سـاز مـردان جــنـگ |
بـــخـــم انــدر آمـــد ســـر بـــارگـــی | بــیـاراســت لـشــکــر بــیـکــبــارگــی |
نــشــســتــنــد بـــر جــایــگــاه تــژاو | ســواران ایــران پــر از خــشــم و تــاو |
*** | |
تـــژاو غـــمـــی بـــا دو دیـــده پـــرآب | بـــیــامــد بـــنــزدیــک افـــراســـیــاب |
چـنـین گـفـت کـامـد سـپـهدار طـوس | ابـا لـشـکـری گـشـن و پـیـلـان کـوس |
پـــلـــاشـــان و آن نـــامـــداران مـــرد | بــخــاک انـدر آمـد سـرانـشـان ز گـرد |
هـمــه مــرز و بــوم آتــش انــدر زدنـد | فــســیـلــه ســراســر بــهـم بــرزدنـد |
چـو بـشـنـید افـراسـیـاب این سـخـن | غـمـی گـشـت و بـر چـاره افـگـند بـن |
بــپـیـران ویـسـه چـنـیـن گـفـت شـاه | کـه گـفـتـم بــیـاور ز هـر سـو سـپــاه |
درنـــگ آمـــدت رای از کــــاهـــلــــی | ز پــیـری گــران گــشــتــه و بــددلــی |
نه دژ مـاند اکـنون نه اسـپ و نه مـرد | نـشـسـتـن نـشـایـد بــدیـن مـرز کـرد |
بـسی خویش و پیوند ما بـرده گشت | بـسـی مـرد نیک اخـتـر آزرده گـشـت |
کــنــون نــیــســت امــروز روز درنــگ | جـهـان گـشـت بــر مـرد بــیـدار تـنـگ |
جــهـانـدار پــیـران هـم انـدر شــتــاب | بـــرون آمــد از پـــیــش افــراســیــاب |
ز هـر مـرز مـردان جــنـگـی بــخــوانـد | ســلـیـح و درم داد و لـشــکــر بــرانـد |
چــو آمــد ز پــهــلــو بــرون پــهـلــوان | هــمــی نــامــزد کـــرد جـــای گـــوان |
ســوی مــیــمــنــه بـــارمــان و تـــژاو | ســواران کــه دارنــد بـــا شــیــر تـــاو |
چــو نـســتــهـیـن گـرد بــر مـیـســره | کـجــا شــیـر بــودی بــچــنـگـش بــره |
جــهــان پـــر شــد از نــالــه کــرنــای | ز غـــریــدن کـــوس و هـــنـــدی درای |
هوا سـربـسـر سـرخ و زرد و بـنـفـش | ز بــس نـیـزه و گــونـه گــونـه درفــش |
ســپــاهـی ز جــنـگ آوران صــدهـزار | نــهــاده هــمــه ســـر ســوی کــارزار |
ز دریــــا بــــدریـــا نــــبــــود ایـــچ راه | ز اســپ و ز پــیـل و هـیـون و سـپــاه |
هـمـی رفــت لـشــکــر گـروهـا گـروه | نـبــد دشــت پــیـدا نـه دریـا نـه کــوه |
بــفــرمــود پــیــران کــه بــیــره رویــد | از ایـــدر ســــوی راه کـــوتــــه رویـــد |
نــبــایــد کــه یــابــنــد خــود آگــهــی | ازیــــن نــــامــــداران بــــا فــــرهــــی |
مــگــر نــاگــهــان بـــر ســر آن گــروه | فـرود آرم این گـشـن لشـکـر چـو کـوه |
بـــرون کــرد کـــارآگــهــان نــاگــهــان | هـمـی جــســت بــیـدار کــار جــهـان |
بــــتــــنــــدی بــــراه انــــدر آورد روی | بــســوی گـروگـرد شــد جــنـگـجــوی |
مـیان سـرخـس اسـت نزدیک طـوس | ز بـــاورد بـــرخـــاســـت آوای کـــوس |
بـــپــیــوســت گــفــتــار کــارآگــهــان | بــپــیـران بــگـفــتــنـد یـک یـک نـهـان |
که ایشـان همه میگسـارند و مسـت | شـب و روز بــا جـام پـر مـی بـدسـت |
ســـواری طـــلـــایــه نـــدیـــدم بـــراه | نــه انــدیــشــه رزم تـــوران ســـپـــاه |
چـو بـشـنـیـد پـیـران یلـان را بـخـوانـد | ز لـشــکـر فــراوان ســخــنـهـا بــرانـد |
کــه در رزم مـا را چــنـیـن دســتــگـاه | نــبــودســت هـرگــز بــایـران ســپــاه |
*** | |
گــزیــن کــرد زان لــشـــکــر نــامــدار | ســواران شــمـشــیـرزن ســی هـزار |
بــرفـتــنـد نـیـمـی گـذشـتــه ز شـب | نـه بــانـگ تــبــیـره نـه بــوق و جـلـب |
چــو پــیـران ســالـار لـشــکــر بــرانـد | مـیـان یـلـان هـفــت فـرســنـگ مـانـد |
نـخــسـتــیـن رسـیـدنـد پــیـش گـلـه | کــجــا بــود بـــر دشــت تــوران یــلــه |
گـرفـتــنـد بــســیـار و کـشـتــنـد نـیـز | نــبــود از بــد بــخــت مــانــنــد چــیـز |
گله دار و چـوپـان بـسـی کشتـه شد | ســر بــخــت ایـرانـیـان گـشـتــه شـد |
وزان جــایـگــه ســوی ایـران ســپــاه | بـــرفــتـــنــد بـــرســان گــرد ســیــاه |
هــمــه مــســت بــودنــد ایــرانــیــان | گـروهـی نـشـســتــه گـشـاده مـیـان |
بـــخــیــمــه درون گــیــو بــیــدار بــود | ســـپـــهــدار گــودرز هــشــیــار بـــود |
خــروش آمــد و بـــانــگ زخــم تــبـــر | سـراسـیـمـه شـد گـیـو پــرخـاشـخـر |
ســتــاده ابـــر پــیــش پــرده ســرای | یـکـی اسـپ بــر گـسـتـوان ور بــپـای |
بـرآشـفـت بـا خـویشـتـن چـون پـلنگ | ز بـــافـــیــدن پـــای آمـــدش نـــنـــگ |
بـــیــامــد بـــاســـپ انــدر آورد پـــای | بــــکـــردار بــــاد انـــدر آمـــد ز جـــای |
بــپــرده ســرای ســپــهـبــد رســیـد | ز گــرد ســپــه آســمــان تــیــره دیــد |
بــدو گـفــت بــرخــیـز کـامـد ســپــاه | یــکــی گــرد بـــرخــاســت ز اوردگــاه |
وزان جــــایـــگـــه رفــــت نـــزد پــــدر | بـــچـــنــگ انــدرون گــرزه گــاو ســـر |
همی گشـت بـر گرد لشـکـر چـو دود | بــرانـگـیـخـت آن را کـه هـشـیـار بــود |
یـکـی جـنـگ بــا بــیـژن افـگـنـد پــی | که این دشـت رزم اسـت گر بـاغ می |
وزان پـــس بـــیــامــد ســـوی کــارزار | بـــره بــرشــتــابــیــد چــنــدی ســوار |
بــدان انــدکــی بــرکــشــیــدنــد نــخ | سـپــاهـی ز تــرکـان چـو مـور و مـلـخ |
هـمــی کــرد گــودرز هـر ســو نـگــاه | ســپـــاه انــدر آمــد بـــگــرد ســپـــاه |
سـراسـیمـه شـد خـفـتـه از داروگـیـر | بـــرآمــد یــکــی ابــر بـــارانــش تــیــر |
بــزیــر ســر مــســت بـــالــیــن نــرم | زبــر گـرز و گـوپــال و شـمـشـیـر گـرم |
سـپـیـده چـو بـرزد سـر از بـرج شـیـر | بــلــشــکــر نــگــه کــرد گــیـو دلــیــر |
هـمـه دشـت از ایرانـیان کـشـتـه دید | ســر بــخــت بــیـدار بــرگـشـتــه دیـد |
دریـده درفــش و نـگــونــســار کــوس | رخ زنــدگــان تـــیــره چــون آبـــنــوس |
ســپــهـبــد نـگـه کـرد و گـردان نـدیـد | ز لــشــکــر دلــیـران و مــردان نــدیــد |
همه رزمـگـه سـربـسـر کـشـتـه بـود | تـنـانـشـان بـخـون انـدر آغـشـتـه بـود |
پـسـر بــی پـدر شـد پـدر بــی پـسـر | هــمــه لــشــگــر گــشــن زیـر و زبــر |
بــه بــیـچــارگـی روی بــرگـاشــتــنـد | ســراپــرده و خــیـمـه بــگـذاشــتــنـد |
نـه کـوس و نـه لـشـکـر نـه بـار و بـنه | هـمـه مـیـسـره خـسـتــه و مـیـمـنـه |
ازین گـونه لشـکـر سـوی کـاسـه رود | بــرفــتــنــد بــی مــایــه و تــار و پــود |
چــنـیـن آمــد ایـن گــنــبــد تــیـزگــرد | گــهــی شــادمــانــی دهــد گــاه درد |
سـواران تــوران پــس پــشـت طـوس | دلـان پـر ز کـین و سـران پـر فـسـوس |
هــمــی گــرز بـــاریــد گــویــی ز ابــر | پـس پـشت بـر جـوشن و خـود و گبـر |
نــبـــد کــس بـــرزم انــدرون پـــایــدار | هـمــه کــوه کــردنــد گــردان حــصــار |
فـرومـانـده اســپــان و مـردان جــنـگ | یکـی را نبـد هوش و تـوش و نه هنگ |
سـپـاهـی ازیـن گـونـه گـشـتـنـد بــاز | شــــــده مـــــانـــــده از رزم و راه دراز |
ز هـامـون سـپـهبـد سـوی کـوه شـد | ز پــیــکــار تــرکــان بــی انــدوه شــد |
فــــراوان کــــم آمــــد ز ایـــرانـــیـــان | بـــرآمــد خــروشــی بـــدرد از مــیــان |
همه خسته و بسته بد هرک زیست | شد آن کشته بر خسته باید گریست |
نـه تـاج و نه تـخـت و نه پـرده سـرای | نـه اسـپ و نه مـردان جـنـگـی بـپـای |
نـــه آبــــاد بــــوم نـــه مـــردان کــــار | نه آن خـسـتـگانرا کـسـی خـواسـتـار |
پــدر بــر پــســر چــنـد گـریـان شــده | وزان خـسـتــگـان چـنـد بــریـان شـده |
چـنـیـن اسـت رسـم جــهـان جــهـان | کـه کــردار خــویـش از تــو دارد نـهـان |
هـمــی بــا تــو در پــرده بــازی کــنـد | ز بـــیــرون تـــرا بـــی نــیــازی کـــنــد |
ز بــاد آمـدی رفـت خـواهـی بــه گـرد | چـه دانی که بـا تـو چـه خـواهند کـرد |
بــــبــــنـــد درازیـــم و در چــــنـــگ آز | نــــدانــــیــــم بــــاز آشــــکــــارا ز راز |
دو بــهـره ز ایـرانـیـان کــشــتــه بــود | دگـر خـسـتــه از رزم بــرگـشـتـه بــود |
سـپــهـبــد ز پــیـکـار دیـوانـه گـشـت | دلش بـا خـرد همچـو بـیگـانه گـشـت |
بـلـشـکـرگـه اندر مـی و خـوان و بـزم | ســـپــــاه آرزو کـــرد بــــر جــــای رزم |
جــهــانــدیــده گــودرز بــا پــیــر ســر | نــه پــور و نــبــیـره نـه بــوم و نـه بــر |
نه آن خـستـگان را خورش نه پـزشک | همه جـای غم بـود و خونین سرشک |
جــهـانــدیـدگــان پــیـش اوی آمــدنـد | شــکــســتــه دل و راه جــوی آمـدنـد |
یـکــی دیــدبــان بــر ســر کــوه کــرد | کــجــا دیـدگــان ســوی انــبــوه کــرد |
طــلـایـه فـرســتــاد بــر هـر ســویـی | مــــگــــر یــــابــــد آن درد را دارویـــی |
یـــکــــی نـــامـــداری ز ایـــرانـــیـــان | بــفــرمــود تــا تــنـگ بــنــدنـد مــیـان |
دهــد شــاه را آگــهـی زیـن ســخــن | کـه سـالـار لـشـکـر چـهه افـگـنـد بـن |
چـــه روز بــــد آمـــد بــــایـــرانـــیـــان | سـران را ز بــخــشـش سـرآمـد زیـان |
*** | |
رونـــده بــــر شــــاه بــــرد آگـــهـــی | کــه تـــیــره شــد آن روزگــار مــهــی |
چـو شـاه دلـیر این سـخـنـهـا شـنـید | بــجــوشــیـد وز غــم دلـش بــردمـیـد |
ز کـــــار بــــــرادر پـــــر از درد بــــــود | بـــران درد بـــر درد لــشـــکـــر فـــزود |
زبــان کــرد گــویـا بــنــفــریـن طــوس | شــب تــیـره تــا گــاه بــانـگ خــروس |
دبــیــر خــردمــنــد را پــیـش خــوانــد | دل آگـنـده بــودش ز غـم بــرفـشــانـد |
یـکـی نـامـه بـنـوشـت پـر آب چـشـم | ز بـــهــر بـــرادر پـــر از درد و خــشــم |
بـــســـوی فــریــبـــرز کــاوس شـــاه | یــکــی ســوی پــرمــایـگــان ســپــاه |
سـر نـامـه بــود از نـخــســت آفـریـن | چــنـانـچــون بــود رسـم آیـیـن و دیـن |
بــنــام خــداونــد خــورشــیــد و مــاه | کــجــا داد بــر نــیــکــوی دســتــگــاه |
جـــهــان و مــکـــان و زمــان آفـــریــد | پـــی مـــور و پـــیــل گـــران آفـــریـــد |
ازویـســت پــیــروزی و زو شــکــیــب | بــنـیـک و بــبــد زو رســد کـام و زیـب |
خـــرد داد و جـــان و تــــن زورمـــنـــد | بــزرگــی و دیـهـیـم و تــخــت بــلــنـد |
رهــایــی نــیــابــد ســر از بــنــد اوی | یــکـــی را هــمـــه فـــر و اورنـــد اوی |
یـکــی را دگــر شــوربــخــتــی دهــد | نـیـاز و غــم و درد و ســخــتــی دهـد |
ز رخـشـنـده خـورشـید تـا تـیره خـاک | هــمـــه داد بـــیــنـــم ز یــزدان پـــاک |
بــشــد طــوس بــا کـاویـانـی درفـش | ز لـشــکـر چــهـل مـرد زریـنـه کـفـش |
بــتــوران فـرســتــادمـش بــا ســپــاه | بـرادر شـد از کـیـن نـخـسـتـیـن تـبـاه |
بــایـران چــنــو هـیـچ مــهـتــر مــبــاد | وزیـن گــونـه ســالـار لـشــکــر مـبــاد |
دریـــــغـــــا بـــــرادر فـــــرود جـــــوان | ســـر نـــامـــداران و پـــشـــت گـــوان |
ز کـــیـــن پـــدر زار و گـــریـــان بـــدم | بـــران درد یــک چــنــد بــریــان بـــدم |
کــنـون بــر بــرادر بــبــایـد گـریـســت | ندانم مـرا دشـمن و دوسـت کـیسـت |
مـــرو گـــفـــتــــم او را بــــراه چــــرم | مــزن بـــر کــلــات و ســـپـــدکــوه دم |
بـران ره فـرودسـت و بـا لشـکـرسـت | همان کی نژاد اسـت و کـنداور اسـت |
نـدانـد کـه ایـن لـشـکـر از بـن کـیـنـد | از ایـران سـپــاهـنـد گـر خــود چــیـنـد |
ازان کــوه جــنــگ آورد بـــی گــمــان | فــــراوان ســــران را ســــرآرد زمــــان |
دریــغ آنــچــنــان گــرد خــســرونــژاد | کــه طــوس فــرومــایــه دادش بــبــاد |
اگـر پـیش از این او سـپـهبـد بـدسـت | ز کــاوس شــاه اخــتــر بــد بــدســت |
بـــرزم انـــدرون نــیــز خـــواب آیــدش | چـو بـی مـی نـشـینـد شـتـاب آیدش |
هـنـرهـا هـمـه هـســت نـزدیـک اوی | مــبـــادا چــنــان جـــان تـــاریــک اوی |
چـو این نامه خـوانی هم اندر شـتـاب | ز دل دور کـــن خــــورد آرام و خــــواب |
سـبــک طـوس را بــازگـردان بــجــای | ز فــرمــان مــگــرد و مــزن هـیـچ رای |
ســپــهـدار و ســالـار زریـنـه کــفــش | تــو مـی بــاش بــا کـاویـانـی درفــش |
ســـرافـــراز گـــودرز ازان انــجـــمـــن | بــــهـــر کـــار بــــاشـــد تــــرا رای زن |
مکن هیچ در جـنگ جـسـتـن شـتـاب | ز مـی دور بــاش و مـپــیـمـای خــواب |
بــتــنـدی مـجــو ایـچ رزم از نـخـسـت | همی بـاش تـا خـسـتـه گردد درست |
تــرا پــیـش رو گـیـو بــاشـد بــجــنـگ | کـه بـا فـر و بـرزسـت و چـنـگ پـلـنـگ |
فـــرازآور از هـــر ســــوی ســــاز رزم | مـــبــــادا کــــه آیـــد تــــرا رای بــــزم |
نــهــاد از بــر نــامــه بــر مــهـر شــاه | فــرســتــاده را گـفــت بــرکــش بــراه |
ز رفـتــن شـب و روز مـاســای هـیـچ | بــهـر مـنـزلـی اســپ دیـگـر بــسـیـچ |
بــیـامـد فـرسـتــاده هـم زیـن نـشـان | بـــنــزدیــک آن نــامــور ســرکــشــان |
بـــنــزد فـــریــبـــرز شـــد نــامـــه دار | بـــدو داد پـــس نـــامـــه شـــهـــریــار |
فـریـبــرز طــوس و یـلـان را بــخــوانـد | ز کـــار گــذشـــتـــه فـــراوان بـــرانــد |
هــمـــان نــامـــور گـــیــو و گـــودرز را | ســـــــواران و گــــــردان آن مــــــرز را |
چــو بــرخــوانــد آن نــامــه شــهـریـار | جــهــان را درخــتــی نــو آمــد بــبـــار |
بـــزرگــان و شـــیــران ایــران زمــیــن | هــمــه شــاه را خـــوانــدنــد آفــریــن |
بــیـاورد طــوس آن گــرامــی درفــش | ابــا کـوس و پــیـلـان و زریـنـه کـفــش |
بـــنــزد فــریــبـــرز بـــردنــد و گــفــت | کــه آمــد ســـزا را ســـزاوار جـــفــت |
هـمـه سـالـه بــخـت تــو پــیـروز بــاد | هـــمــــه روزگــــار تــــو نــــوروز بــــاد |
بـــرفــت و بـــبــرد آنــک بـــد نــوذری | ســـواران جـــنــگ آور و لــشـــکـــری |
بــنـزدیـک شـاه آمـد از دشـت جـنـگ | بـــره بـــر نــکــرد ایــچ گــونــه درنــگ |
زمـیـن را بــبــوسـیـد در پــیـش شـاه | نــکــرد ایــچ خــســرو بــدو در نــگــاه |
بــدشــنـام بــگـشــاد لـب شــهـریـار | بــران انـجــمـن طــوس را کــرد خــوار |
ازان پـس بـدو گـفـت کـای بـدنـشـان | کــه کــمـبــاد نـامـت ز گـردنـکــشــان |
نـتــرسـی هـمـی از جــهـانـدار پــاک | ز گــردان نــیــامــد تــرا شــرم و بــاک |
نــگــفـــتـــم مــرو ســـوی راه چـــرم | بـــرفــتــی و دادی دل مــن بـــه غــم |
نـخــسـتــیـن بــکـیـن مـن آراسـتــی | نـــژاد ســــیـــاوش را کــــاســــتــــی |
بـــرادر ســـرافـــراز جـــنــگــی فــرود | کــجــا هــم چــنــو در زمــانــه نــبــود |
بــکـشـتــی کـســی را کـه در کـارزار | چـو تــو لـشـکـری خـواسـتـی روزکـار |
وزان پــس کـه رفـتــی بــران رزمـگـاه | نــبــودت بـــجــز رامــش و بـــزمــگــاه |
تـرا جـایـگـه نـیـسـت در شـارسـتــان | بــزیـبــد تــرا بــنـد و بــیـمــارســتــان |
تــرا پــیــش آزادگــان کــار نــیــســت | کـجــا مـر تــرا رای هـشـیـار نـیـسـت |
ســزاوار مــســمــاری و بــنـد و غــل | نــه انــدر خــور تــاج و دیـهـیـم و مــل |
نــژاد مــنــوچــهــر و ریــش ســپــیــد | تــــرا داد بــــر زنـــدگـــانـــی امـــیـــد |
وگــرنــه بـــفــرمــودمــی تـــا ســرت | بـــدانـــدیــش کـــردی جـــدا از بـــرت |
بــرو جــاودان خــانـه زنـدان تــوســت | هـمـان گـوهـر بـد نـگـهـبــان تـوسـت |
ز پــیـشــش بــرانـد و بــفـرمـود بــنـد | بـه بـنـد از دلـش بـیـخ شـادی بـکـنـد |
*** | |
فــریــبـــرز بــنــهــاد بـــر ســر کــلــاه | کـه هم پـهـلـوان بـود و هم پـور شـاه |
ازان پــــس بــــفــــرمــــود رهــــام را | کــه پـــیــدا کـــنــد بـــا گــهــر نــام را |
بــدو گـفــت رو پــیـش پــیـران خــرام | ز مــن نــزد آن پـــهــلــوان بـــر پــیــام |
بــگـویـش کـه کـردار گـردان ســپــهـر | هـمـیـشـه چـنـین بـود پـر درد و مـهـر |
یــکـــی را بـــرآرد بـــچـــرخ بـــلـــنــد | یــکــی را کــنــد زار و خـــوار و نــژنــد |
کـسـی کـو بــلـاجـسـت گـرد آن بـود | شــبــیـخــون نــه کــردار مــردان بــود |
شــبــیـخــون نــســازنــد کــنــداوران | کـــســـی کــو گــرایــد بـــگــرز گــران |
تـــو گــر بـــا درنــگــی درنــگ آوریــم | گـرت رای جــنـگـســت جــنـگ آوریـم |
ز پـــیـــش فـــریـــبــــرز رهـــام گـــرد | بــرون رفـت و پــیـغـام و نـامـه بــبــرد |
بـــیــامــد طــلــایــه بـــدیــدش بـــراه | بـــپــرســیــدش از نــام وز جــایــگــاه |
بــدو گــفــت رهـام جــنــگــی مــنــم | هـنـرمـنـد و بــیـدار و ســنـگـی مـنـم |
پــــیـــام فـــریـــبــــرز کـــاوس شـــاه | بــه پــیـران رســانـم بــدیـن رزمــگــاه |
ز پــیـش طــلـایـه ســواری چــو گــرد | بــیـامــد ســخــنـهـا هـمــه یـاد کــرد |
کــــه رهـــام گــــودرز زان رزمـــگــــاه | بـــیــامــد ســوی پــهــلــوان ســپــاه |
بـــفـــرمـــود تـــا پـــیــش اوی آورنــد | گــــشــــاده دل و تــــازه روی آورنــــد |
ســرایـنــده رهــام شــد پــیــش اوی | بـــتــرس از نــهــان بــدانــدیــش اوی |
چــو پــیــران ورا دیــد بـــنــواخــتــش | بــپـرسـیـد و بـر تـخـت بـنـشـاخـتـش |
بـــــرآورد رهــــام راز از نــــهــــفــــت | پـــیــام فـــریــبـــرز بـــا او بـــگـــفـــت |
چــنـیـن گـفــت پــیـران بــرهـام گــرد | کـه این جـنـگ را خـرد نـتـوان شـمـرد |
شما را بـد این پـیش دستـی بـجـنگ | نـــدیــدیــم بـــا طـــوس رای و درنــگ |
بــمـرز انـدر آمـد چــو گـرگ ســتــرگ | همی کـشـت بـی بـاک خـرد و بـزرگ |
چـه مـایه بـکـشـت و چـه مـایه بـبـرد | بـدو نـیـک ایـن مـرز یـکـسـان شـمـرد |
مـکــافــات ایـن بــد کــنـون یـافــتــنـد | اگـر چــنـد بــا کـیـنـه بــشــتــافـتــنـد |
کــنـون گـر تــویـی پــهـلـوان ســپــاه | چــنـانـچـون تــرا بــایـد از مـن بــخـواه |
گـر ایـدونـک یک مـاه خـواهـی درنـگ | ز لــشــکــر نـیـایـد ســواری بــجــنـگ |
وگــر جــنـگ جــویـی مــنـم بــرکــنـار | بـــیـــارای و بـــرکـــش صـــف کـــارزار |
چــو یـک مـه بــدیـن آرزو بــشــمـریـد | کــه از مــرز تــوران زمــیـن بــگــذریــد |
بــرانـیـد لـشـکـر سـوی مـرز خـویـش | بــبــیـنـیـد یـکـسـر هـمـه ارز خـویـش |
وگــرنـه بــجــنــگ انــدر آریـد چــنــگ | مـخــواهـیـد زیـن پــس زمـان و درنـگ |
یــکــی خـــلــعــت آراســت رهــام را | چـــنـــانــچـــون بـــود درخـــور نــام را |
بــــنــــزد فــــریـــبــــرز رهـــام گــــرد | بــیــاورد نــامــه چــنــانــچــون بــبــرد |
فــریــبـــرز چـــون یــافـــت روز درنــگ | بــهـر سـو بــیـازیـد چـون شـیـرچـنـگ |
ســر بــدره هـا را گــشــادن گــرفــت | نـــهــاده هــمـــه رای دادن گـــرفـــت |
کـشـیـدنـد و لـشــکـر بــیـاراســتــنـد | ز هـر چــیـز لـخــتــی بــپــیـراسـتــنـد |
*** | |
چــو آمـد ســر مــاه هـنـگــام جــنـگ | ز پـیـمـان بـگـشـتـنـد و از نـام و نـنـگ |
خــروشــی بــرآمــد ز هـر دو ســپــاه | بــرفــتــنـد یـکــســر ســوی رزمـگــاه |
ز بــس نــالــه بــوق و هــنــدی درای | هـمــی آســمــان انــدر آمــد ز جــای |
هـم از یال اسـپـان و دسـت و عـنـان | ز گــوپــال و تــیـغ و کــمـان و ســنـان |
تـو گـفـتـی جـهـان دام نـر اژدهاسـت | وگـر آسـمان بـر زمین گـشـت راسـت |
نــــبــــد پــــشــــه را روزگــــار گــــذر | ز بــس گـرز و تـیـغ و سـنـان و سـپــر |
ســوی مــیـمــنــه گــیـو گــودرز بــود | رد و مـــوبـــد و مـــهــتـــر مـــرز بـــود |
سـوی مـیـسـره اشـکـش تـیـزچـنـگ | کـه دریـای خـون رانـد هـنـگـام جـنـگ |
یــلــان بـــا فــریــبـــرز کــاوس شـــاه | درفـش از پــس پــشــت در قـلـبــگـاه |
فـریـبــرز بــا لـشـکـر خــویـش گـفـت | کـه مـا را هـنـرهـا شــد انـدر نـهـفـت |
یـک امـروز چـون شـیـر جــنـگ آوریـم | جــهـان بــر بــدانــدیـش تــنـگ آوریـم |
کـزیـن نـنـگ تــا جــاودان بــر ســپــاه | بــخـنـدنـد هـمـی گـرز و رومـی کـلـاه |
یـکـی تــیـربــاران بــکـردنـد ســخــت | چــو بــاد خــزانــی کــه ریــزد درخــت |
تـو گفـتـی هوا پـر کـرگس شـدسـت | زمـیـن از پـی پـیـل پـامـس شـدسـت |
نــبـــد بـــر هــوا مــرغ را جـــایــگـــاه | ز تـــیـــر و ز گـــرز و ز گـــرد ســـپـــاه |
درفــشــیــدن تـــیــغ الــمــاس گــون | بــــکــــردار آتــــش بــــگـــرد انـــدرون |
تـو گفتـی زمین روی زنگی شدسـت | سـتـاره دل پــیـل جـنـگـی شـدسـت |
ز بـس نـیـزه و گـرز و شـمـشـیـر تـیـز | بــرآمـد هـمـی از جــهـان رسـتــخـیـز |
ز قـلـب سـپـه گـیو شـد پـیـش صـف | خــروشــان و بـــر لــب بــرآورده کــف |
ابــــــا نـــــامـــــداران گـــــودرزیـــــان | کــزیــشــان بـــدی راه ســود و زیــان |
بـــتــیــغ و بـــنــیــزه بـــرآویــخــتــنــد | هـمـی ز آهـن آتــش فــرو ریـخــتــنـد |
چـو شـد رزم گـودرز و پـیـران درشـت | چـو نهصد تـن از تـخـم پـیران بـکشت |
چــو دیــدنــد لــهــاک و فــرشــیـدورد | کـزان لشـکـر گـشـن بـرخـاسـت گـرد |
یـکـی حـمـلـه بــردنـد بـرسـوی گـیـو | بـــران گـــرزداران و شـــیـــران نـــیـــو |
بـــبـــاریــد تـــیــر از کـــمــان ســـران | بــــران نـــامـــداران جــــوشــــن وران |
چـنان شـد که کس روی کشـور ندید | ز بـس کـشـتـگـان شـد زمـین نـاپـدید |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج