چــو پـــیــران بـــیــامــد بـــر مــن دمــانسـخــن گـفـت بــا درد دل یـک زمـانکـه از نـیـکـوی بــا ســیـاوش چــه کــردچــه آمــد بــرویــش ز تــیــم…
چــو پـــیــران بـــیــامــد بـــر مــن دمــان | سـخــن گـفـت بــا درد دل یـک زمـان |
کـه از نـیـکـوی بــا ســیـاوش چــه کــرد | چــه آمــد بــرویــش ز تــیــمــار و درد |
فــرنــگــیــس و کــیــخـــســرو از اژدهــا | بـــگــفـــتـــار و کـــردار او شـــد رهــا |
ابــــا آنـــک انـــدر دلـــم شـــد درســـت | که پـیران بـکین کـشـتـه آید نخـسـت |
بــــرادرش و فــــرزنـــد در پــــیـــش اوی | بـسـی بــا گـهـر نـامـور خـویـش اوی |
ابــر دســت کــیـخــســرو افــراســیــاب | شود کشتـه این دیده ام من بـخـواب |
گــنــهــکــار یــک تــن نــمــانــد بــجــای | مـگـر کـشــتــه افـگـنـده در زیـر پــای |
و لـیـکـن نـخــواهـم کـه بــر دســت مـن | شـود کـشـتـه ایـن پــیـر بــا انـجـمـن |
کـه او را بـجـز راسـتـی پـیشـه نـیـسـت | ز بـد بـر دلـش راه انـدیـشـه نـیـسـت |
گــر ایـدونـک بــاز آرد ایـن را کــه گــفــت | گــنــاه گــذشــتــه بــبــایـد نــهـفــت |
گــنــهــکــار بـــا خــواســتــه هــرچ بــود | ســپــارد بــمــا کــیـن نــبــایـد فــزود |
ازیـن پــس مـرا جــای پــیـکـار نـیـســت | بـه از راسـتـی در جـهان کـار نیسـت |
وریــن نــامــداران ابـــا تـــخــت و پـــیــل | سـپـاهی بـدین سـان چـو دریای نیل |
فــرســتــنــد نــزدیـک مــا تــاج و گــنــج | ازایـشـان نـبــاشـیـم زیـن پـس بـرنـج |
نــداریــم گــیــتــی بـــکــشــتــن نــگــاه | کـه نـیکـی دهش را جـز اینـسـت راه |
جـهان پـر ز گنجـسـت و پـر تـاج و تـخـت | نـبــایـد هـمـه بـهـر یـک نـیـک بــخـت |
چــو بــشـنـیـد گـودرز بــر پــای خـاسـت | بـدو گـفـت کـای مـهـتـر راد و راسـت |
ســتـــون ســـپـــاهــی و زیــبـــای گــاه | فـروزان بــتــو شـاه و تــخــت و کـلـاه |
ســـر مـــایـــه تـــســـت روشـــن خـــرد | روانــت هــمــی از خـــرد بـــر خـــورد |
ز جـنـگ آشـتـی بـی گـمـان بـهتـرسـت | نگـه کـن کـه گـاوت بـچـرم انـدرسـت |
بــگــویـم یــکــی پــیــش تــو داســتــان | کـنـون بــشـنـو از گـفـتــه بــاســتــان |
کــه از راســـتـــی جـــان بـــدگــوهــران | گـــریــزد چـــو گـــردون ز بـــار گـــران |
گــر ایـدونــک بــیــچــاره پــیـمــان کــنــد | بــکـوشـد کـه آن راسـتـی بــشـکـنـد |
چـــو کـــژ آفـــریــدش جـــهــان آفـــریــن | تـو مـشـنـو سـخـن زو و کـژی مـبـین |
نـخـسـتــیـن کـه مـا رزمـگـه سـاخـتـیـم | سـخـن رفـت زیـن کـار و پــرداخـتـیـم |
ز پـــیـــران فـــرســـتـــاده آمـــد بـــریــن | کـه بــیـزارم از دشـت وز رنـج و کـیـن |
کــه مــن دیـده دارم هـمــیـشــه پــر آب | ز گــفـــتـــار و کـــردار افـــراســـیــاب |
مــیـان بــســتــه ام بــنــدگــی شــاه را | نــخــواهــم بـــر و بـــوم و خــرگــاه را |
بــسـی پـنـد و انـدرز بــشـنـیـد و گـفـت | کـزین پـس نبـاشـد مرا جـنگ جـفـت |
شـوم گـفـت بـپـسـیـچـم این کـار تـفـت | بـخـویشـان بـگویم که ما را چـه رفـت |
مـرا تـخـت و گـنـجـسـت و هـم چـارپـای | بــدیــشــان نــمــایــم ســزاوار جــای |
چـو گـفـت این بـگـفـتـیم کـاری رواسـت | بـتـوران تـرا تـخـت و گـنـج و نـواسـت |
یـکــی گــوشــه ای گــیـر تــا نـزد شــاه | ز تــــو آشــــکـــارا نـــگـــردد گـــنـــاه |
بــگـفـتــیـم و پــیـران بــریـن بــازگـشـت | شــب تــیـره بــا دیـو انـبــاز گــشــت |
هــیــونــی فــرســـتـــاد نــزدیــک شــاه | کـه لـشــکــر بــرآرای کــامـد ســپــاه |
تـو گـفـتـی کـه بـا ما نگفـت این سـخـن | نـه سـر بــود ازان کـار هـرگـز نـه بــن |
کــنــون بـــا تــو ای پـــهــلــوان ســپـــاه | یــکــی دیــگــر افــگــنــد بــازی بــراه |
جـــز از رنــگ و چـــاره نــدانــد هــمـــی | ز دانـش سـخــن بــرفـشـانـد هـمـی |
کــنـون از کــمــنــد تــو تــرســیـده شــد | روا بــد کــه تــرســیـده از دیـده شــد |
هـمـه پــشـت ایـشــان بــکـامـوس بــود | سپـهبـد چـو سگسار و فر طوس بـود |
ســر بــخــت کـامـوس بــرگـشـتــه دیـد | بــخــم کـمـنـد انـدرش کـشـتــه دیـد |
در آشـــتـــی جـــویــد اکــنــون هــمــی | نـیـارد نـشـســتــن بــهـامـون هـمـی |
چــو دانـد کـه تــنـگ انـدر آمـد نـشــیـب | بـــکــار آورد بـــنــد و رنــگ و فــریــب |
گــنــهـکــار بــا گــنــج و بــا خــواســتــه | کـه گـفـتــسـت پــیـش آرم آراسـتــه |
بــبـیـنـی کـه چـون بــردمـد زخـم کـوس | بــجــنـگ انـدر آیـد ســپــهـدار طـوس |
ســـپـــهـــدار پـــیـــران بـــود پـــیــش رو | کــه جــنــگ آورد هـر زمــان نــوبــنــو |
دروغــســت یـکـســر هـمـه گـفــت اوی | نـشــایـد جــز او اهـرمـن جــفـت اوی |
اگــر بــشــنـوی ســر بــســر پــنـد مــن | نــگــه کــن بـــبـــهــرام فــرزنــد مــن |
ســپـــه را بـــدان چـــاره انــدر نــواخــت | ز گـودرزیـان گـورسـتـانـی بــسـاخـت |
کـه تـا زنـده ام خـون سـرشـک مـنسـت | یکـی تـیـغ هـنـدی پـزشـک مـنـسـت |
چــو بــشـنـیـد رســتــم بــگـودرز گـفـت | کـه گـفـتــار تــو بــا خـرد بــاد جــفـت |
چـنـیـن اسـت پـیـران و ایـن راز نـیـسـت | کــه او نـیـز بــا مــا هـمآواز نـیـســت |
ولـــیـــکـــن مـــن از خـــوب کـــردار اوی | نـجــویـم هـمـی کـیـن و پــیـکـار اوی |
نـگـه کـن کـه بــا شــاه ایـران چــه کــرد | ز کــار ســیـاوش چــه تــیـمـار خــورد |
گــر از گــفــتــه خــویــش بـــاز آیــد اوی | بـــنـــزدیــک مـــا رزم ســـاز آیــد اوی |
بــفــتــراک بـــر بــســتــه دارم کــمــنــد | کــجــا ژنــده پــیــل انــدرآرم بـــبــنــد |
ز نــیـکــو گــمــان انــدر آیـم نــخــســت | نـبـایـد مـگـر جـنـگ و پـیـکـار جـسـت |
چــنــو بـــاز گــردد ز گــفــتـــار خــویــش | بــبــیـنـد ز مـا درد و تــیـمـار خــویـش |
بــــرو آفـــریـــن کـــرد گـــودرز و طـــوس | کـه خـورشـیـد بـر تـو نـدارد فـسـوس |
بـــنـــزدیــک تـــو بـــنـــد و رنـــگ و دروغ | ســخــنـهـای پــیـران نــگــیـرد فــروغ |
مـبــاد ایـن جـهـان بــی سـرو تـاج شـاه | تــو بــادی هـمـیـشـه ورا پــیـش گـاه |
چنین گفت رستـم که شب تـیره گشت | ز گـفـتــارهـا مـغـزهـا خــیـره گـشـت |
بـبـاشـیـم و تـا نـیـم شـب مـی خـوریـم | دگــر نـیـمـه تــیـمـار لـشــکــر بــریـم |
بـــبـــیــنـــیـــم تـــا کـــردگـــار جـــهـــان | بـــریــن آشـــکـــارا چـــه دارد نــهــان |
بــایـرانـیـان گــفــت کــامــشــب بــمــی | یـکــی اخــتــری افــگــنـم نـیـک پــی |
کــه فــردا مــن ایــن گــرز ســـام ســوار | بــــگـــردن بــــر آرم کــــنـــم کــــارزار |
از ایـدر بــران سـان شـوم سـوی جـنـگ | بــدانــگــه کــجــا پــای دارد نــهـنــگ |
ســـراپـــرده و افــســـر و گــنــج و تـــاج | همـان ژنـده پـیلـان و هم تـخـت عـاج |
بــــیــــارم ســــپــــارم بــــایـــرانــــیـــان | اگــر تـــاخــتــن را بـــبـــنــدم مــیــان |
بــرآمـد خــروشــی ز جــای نـشــســت | ازان نــامـــداران خـــســـروپـــرســـت |
ســوی خــیـمــه خــویـش رفــتــنــد بــاز | بـــخـــواب و بآســـایــش آمـــد نــیــاز |
چــو خـورشـیـد بــنـمـود رخـشـان کـلـاه | چـو سـیمین سـپـر دید رخـسـار مـاه |
بــتــرســیـد مـاه از پــی گــفــت و گـوی | بــخــم انــدر امــد بـــپــوشــیــد روی |
تـــبــــیـــره بــــرآمـــد ز درگـــاه طـــوس | شـد از گـرد اسـپــان زمـیـن ابــنـوس |
زمــیـن نـیـلــگــون شــد هـوا پــر ز گــرد | بــپــوشــیـد رســتــم ســلـیـح نـبــرد |
ســوی مــیــمــنــه پــور کــشــواد بـــود | کــه بــا جــوشــن و گـرز پــولـاد بــود |
فــریـبــرز بــر مـیـســره جــای جــســت | دل نــامــداران ز کــیـنــه بــشــســت |
بــقــلــب انــدرون طــوس نــوذر بـــپــای | نـمـانـد آن زمـان بـر زمـیـن نـیـز جـای |
تــهــمــتــن بــیــامــد بــپــیــش ســپــاه | کــه دارد یـلــان را ز دشــمــن نــگــاه |
و زان روی خـــاقـــان بـــقـــلــب انــدرون | ز پـیـلـان زمـیـن چـون کـه بـیـسـتـون |
ابـــر مــیــمــنــه کـــنــدر شـــیــر گـــیــر | ســواری دلـاور بــشــمـشــیـر و تــیـر |
ســوی مــیـســره جــنــگ دیـده گــهــار | زمـیـن خــفــتــه در زیـر نـعــل ســوار |
هـمـی گـشـت پـیـران بـه پـیـش سـپـاه | بـــیــامــد بـــر شـــنــگــل رزم خـــواه |
بـــدو گــفـــت کــای نــامــبـــردار هــنــد | ز بــربــر بــفــرمــان تــو تــا بــســنــد |
مــرا گــفــتــه بـــودی کــه فــردا پـــگــاه | ز هـر سـو بــجــنـگ انـدر آرم سـپــاه |
وزان پــس ز رســتــم بـــجــویــم نــبــرد | ســـرش را ز ابــــر انـــدرآرم بــــگـــرد |
بـدو گـفـت شـنگل من از گـفـت خـویش | نـگـردم نـبــیـنـی ز مـن کـم و بــیـش |
هـم اکـنـون شـوم پـیـش ایـن گـرد گـیـر | تــنــش را کــنــم پــاره پــاره بـــتــیــر |
ازو کــیــن کــامــوس جــویــم بـــجــنــگ | بـــایــرانــیــان بــر کــنــم کــار تــنــگ |
هـم آنـگـه ســپــه را بــســه بــهـر کــرد | بـزد کـوس وز دشـت بـرخـاسـت گـرد |
بــرفــتــنــد یــک بــهــره بــا ژنــده پــیـل | سـپـه بـود صـف بـرکـشـیـده دو مـیل |
ســر پـــیــلــبـــان پـــر ز رنــگ و رنــگــار | هـمـه پــاک بــا افــســر و گــوشــوار |
بــــیـــاراســــتــــه گــــردن از طــــوق زر | مــیــان بـــنــد کــرده بـــزریــن کــمــر |
فــروهــشــتــه از پــیــل دیــبــای چــیـن | نــهـاده بــرو تــخــت و مــهـدی زریـن |
بــــــرآمـــــد دم نـــــالـــــه کــــــرنـــــای | بــرفــتــنـد پــیـلـان جــنـگـی ز جــای |
بــیـامــد ســوی مــیـســره ســی هـزار | ســـواران گـــردنـــکـــش و نــیــزه دار |
ســـوی مــیــمــنــه ســـی هــزار دگـــر | کـمـان بــرگـرفـتـنـد و چـیـنـی سـپــر |
بــقـلـب انـدرون پــیـل و خــاقــان چــیـن | هـمــی بــرنــوشــتــنــد روی زمــیـن |
جـهـان سـربــسـر آهـنـیـن گـشـتـه بـود | بـهـر جـایـگـه بــر تـلـی کـشـتـه بــود |
ز بــــس نـــالـــه نـــای و بــــانـــگ درای | زمــیــن و زمـــان انــدر آمــد ز جـــای |
ز جـــــوش ســــواران و از دار و گــــیــــر | هــوا دام کــرگــس بـــد از پـــر تـــیــر |
کـسـی را نـمـانـد انـدر آن دشـت هوش | ز بــانـگ تــبــیـره شــده کــره گــوش |
هـمـی گـشـت شـنـگـل مـیـان دو صـف | یـکـی تــیـغ هـنـدی گـرفــتــه بــکــف |
یـکـی چــتــر هـنـدی بــسـر بــر بــپــای | بـسـی مـردم از دنـبــر و مـرغ و مـای |
پس پشت و دست چپ و دست راست | بجنگ اندر آورده زان سو که خواست |
چــو پــیـران چــنــان دیـد دل شــاد کــرد | ز رزم تــــهــــمــــتــــن دل آزاد کــــرد |
بــهـومـان چــنـیـن گــفــت کــامـروز کــار | بــــکــــام دل مــــا کــــنــــد روزگــــار |
بــدیــن ســاز و چــنــدیـن ســوار دلــیــر | ســرافــراز هــر یــک بــکــردار شــیــر |
تــو امــروز پـــیــش صــف انــدر مــپـــای | یــک امــروز و فـــردا مــکـــن رزم رای |
پــس پـشـت خـاقـان چـیـنـی بــایـسـت | کــه دانـد تــرا بــا ســواری دویـســت |
کــه گــر زابـــلــی بـــا درفــش ســـیــاه | بـــبـــیــنــد تـــرا کـــار گــردد تـــبـــاه |
بـــبـــیــنــیــم تـــا چـــون بـــود کــار مــا | چــه بــازی کــنـد بــخــت بــیـدار مــا |
وزان جـــایــگــه شــد بـــدان انــجـــمــن | بــجــایـی کــه بــد ســایـه پــیـلــتــن |
فــــرود آمـــد و آفـــریـــن کـــرد چــــنـــد | کــه زور از تــو گـیـرد ســپــهـر بــلـنـد |
مــبـــادا کــه روز تـــو گــیــرد نــشــیــب | مــبـــادا کــه آیــد بــرویــت نــهــیــب |
دل شــــاه ایـــران بــــتــــو شــــاد بــــاد | هــمــه کــار تــو ســربــســر داد بــاد |
بــــرفـــتـــم ز نـــزد تـــو ای پـــهـــلـــوان | پـــیــامــت بـــدادم بـــپـــیــر و جــوان |
بـــگــفــتــم هــنــرهــای تــو هــرچ بــود | بــگـیـتـی تــرا خـود کـه یـارد سـتــود |
هــم از آشــتـــی رانــدم هــم ز جــنــگ | سـخـن گـفـتـم از هر دری بـی درنگ |
بــفـرجــام گـفـتــنـد کـیـن چــون کـنـیـم | کــه از رای او کــیـنـه بــیـرون کــنـیـم |
تــــوان داد گـــنـــج و زر و خـــواســـتـــه | ز مــا هـر چــه او خــواهــد آراســتــه |
نـــشـــایــد گـــنـــهـــکـــار دادن بـــدوی | بــرانــدیــش و ایــن رازهــا بــازجــوی |
گــنــهــکــار جــز خــویـش افــراســیــاب | کـه دانـی سـخـن را مـزن در شـتـاب |
ز مــا هـرک خــواهـد هـمــه مــهـتــرنــد | بــزرگـنـد و بــا تــخـت و بــا افـسـرنـد |
سـپـاهـی بـیـامـد بــدیـن سـان ز چـیـن | ز سـقـلـاب و خـتـلـان و تـوران زمـیـن |
کــجــا آشــتــی خــواهــد افــراســیــاب | که چـندین سپـاه آمد از خـشک و آب |
بــپــاســخ نـکــوهـش بــســی یـافــتــم | بــدیـن سـان سـوی پـهـلـوان تـافـتـم |
وزیــشــان ســپـــاهــی چــو دریــای آب | گـرفـتـنـد بـر جـنگ جـسـتـن شـتـاب |
نـبــرد تــو خــواهـد هـمــی شــاه هـنـد | بــتــیـر و کــمــان و بــهـنــدی پــرنــد |
مــرا ایــن درســتــســت کــز پــیــلــتــن | بــفــرجــام گــریـان شــونـد انـجــمـن |
چـو بـشـنید رسـتـم بـرآشـفـت سـخـت | بـپـیران چـنین گفـت کای شـوربـخـت |
تـو بـا ایـن چـنـین بـنـد و چـنـدین فـریـب | کـــجـــا پـــای داری بـــروز نـــهــیــب |
مـــــرا از دروغ تـــــو شـــــاه جـــــهــــان | بــســی یـاد کــرد آشــکــار و نــهــان |
وزان پـــس کــجــا پـــیــر گــودرز گــفــت | هـمـه بـنـد و نـیـرنـگـت انـدر نـهـفـت |
بــــدیـــدم کـــنـــون دانـــش و رای تــــو | دروغــســت یـکــســر ســراپــای تــو |
بـغـلـتـی هـمـی خـیره در خـون خـویش | بـدسـت ایـن و زین بـتـر آیـدت پـیـش |
چـــنـــیــن زنـــدگـــانـــی نــیــارد بـــهــا | کـــه بـــاشـــد ســـر انــدر دم اژدهــا |
مـگـر گـفـتــم آن خــاک بــیـداد و شــوم | گــــذاری بــــیــــایــــی بآبــــاد بــــوم |
بــبــیــنــی مــگــر شــاه بــاداد و مــهــر | جـــوان و نــوازنـــده و خـــوب چـــهــر |
بـــدارد تـــرا چـــون پـــدر بـــی گـــمــان | بـــرآرد ســـرت بـــرتـــر از آســـمـــان |
تــرا پــوشــش از خــود و چــرم پــلــنـگ | هـمـی خـوشـتـر آیـد ز دیـبــای رنـگ |
نـــدارد کـــســـی بــــا تـــو ایـــن داوری | ز تــخــم پــراکــنــد خــود بــر خــوری |
بــدو گـفـت پــیـران کـه ای نـیـکـبــخــت | بــرومــنــد و شــاداب و زیـبــا درخــت |
ســخــنـهـا کـه دانـد جــز از تــو چــنـیـن | کــه از مـهـتــران بــر تــو بــاد آفــریـن |
مــرا جـــان و دل زیــر فــرمــان تـــســت | هـمـیـشــه روانـم گـروگــان تــســت |
یـک امـشــب زنـم رای بــا خــویـشـتــن | بــگــویـم ســخــن نـیـز بــا انـجــمــن |
وزانــجـــا بـــیــامــد بـــقـــلــب ســـیــاه | زبــان پــر دروغ و روان کــیــنــه خــواه |
چــو بــرگــشــت پــیـران ز هـر دو گــروه | زمـیـن شـد بــکـردار جــوشـنـده کـوه |
چــنــیـن گــفــت رســتــم بــایــرانــیــان | کـه مـن جـنـگ را بـسـتـه دارم مـیان |
شـمـا یـک بـیـک سـر پـر از کـیـن کـنـیـد | بـروهـای جـنـگـی پـر از چـیـن کـنـیـد |
کــه امــروز رزمــی بــزرگــســت پــیـش | پـــدیــد آیــد انــدازه گــرگ و مــیــش |
مـرا گـفــتــه بــود آن ســتــاره شــنـاس | ازیـــن روز بــــودم دل انــــدر هـــراس |
کـــه رزمـــی بـــود در مـــیـــان دو کـــوه | جــهـانـی شــونـد انـدر آن هـمـگـروه |
شـــونــد انــجـــمــن کــاردیــده مــهــان | بــدان جــنـگ بــی مـرد گـردد جـهـان |
پــی کــیــن نــهــان گــردد از روی بـــوم | شــود گــرز پـــولــاد بـــرســـان مــوم |
هـر آنــکــس کــه آیـد بــر مــا بــجــنــگ | شــمــا دل مــداریـد از آن کــار تــنـگ |
دو دســتــش بــبــنــدم بــخــم کــمــنـد | اگــر یــار بـــاشــد ســپــهــر بــلــنــد |
شـمـا ســربــسـر یـک بــیـک هـمـگـروه | مــبــاشــیـد از آن نـامــداران ســتــوه |
مــــرا گــــر بـــــرزم انــــدر آیــــد زمــــان | نـمـیـرم بــبــزم انـدرون بــی گــمــان |
هــمـــی نـــام بـــایــد کـــه مـــانــد دراز | نـمـانـی هـمـی کـار چـنـدیـن مـسـاز |
دل انــدر ســرای ســپــنــجــی مــبــنـد | که پـر خـون شوی چـون بـبـایدت کند |
اگــــر یــــار بـــــاشــــد روان بــــا خــــرد | بــنــیــک و بـــبـــد روز را بـــشــمــرد |
خــــداونـــد تــــاج و خــــداونـــد گـــنـــج | نــبــنــدد دل انــدر ســرای ســپــنــج |
چــنـیـن داد پــاسـخ بــرســتــم ســپــاه | کــه فــرمــان تــو بــرتــر از چــرخ مـاه |
چـــنــان رزم ســازیــم بـــا تـــیــغ تـــیــز | کــه مــانـد ز مـا نـام تــا رســتــخــیـز |
ز دو رویــه تـــنــگ انــدر آمـــد ســـپـــاه | یـکــی ابــر گــفــتــی بــرآمـد ســیـاه |
کــه بــاران او بــود شــمــشــیــر و تــیـر | جــهــان شــد بــکــردار دریــای قــیــر |
ز پـــیـــکـــان پــــولـــاد و پــــر عـــقـــاب | ســیـه گـشـت رخــشـان رخ آفـتــاب |
ســـنـــانــهــای نــیــزه بـــگـــرد انــدرون | ســتــاره بــیـالــود گــفــتــی بــخــون |
چــــرنـــگـــیـــدن گــــرزه گــــاوچــــهـــر | تـو گفـتـی همی سـنگ بـارد سـپـهر |
بــخــون و بــمـغــز انـدرون خــار و خــاک | شده غرق و بـرگستـوان چـاک چـاک |
هـمـه دشـت یـکـسـر پــر از جـوی خـون | بــهـر جــای چــنـدی فــگـنـده نـگـون |
چــو پــیـلـان فــگـنـده بــهـم مـیـل مـیـل | بـرخ چـون زریـر و بـلـب هـمـچـو نـیـل |
چــنــیــن گــفــت گــودرز بــا پــیــر ســر | کـه تـا مـن بــبــسـتـم بـمـردی کـمـر |
نــدیــدم کــه رزمــی بــود زیـن نــشــان | نـه هـرگـز شــنـیـدم ز گـردنـکــشــان |
کـه از کـشـتـه گـیـتـی بـریـن سـان بـود | یـکـی خــوار و دیـگـر تــن آسـان بــود |
بـــغــریــد شــنــگــل ز پــیــش ســپـــاه | مــنــم گــفـــت گـــرداوژن رزم خـــواه |
بــگـویـیـد کـان مـرد سـگـزی کـجـاسـت | یکـی کـرد خـواهـم بـرو نـیـزه راسـت |
چــو آواز شــنــگــل بــرســتــم رســیــد | ز لــشــکــر نــگــه کــرد و او را بــدیـد |
بـــدو گـــفـــت هــان آمــدم رزمـــخـــواه | نـگــر تــا نـگــیـری بــلــشــکــر پــنـاه |
چــنـیـن گـفــت رســتــم کـه از کــردگـار | نــجــســتــم جــزیـن آرزوی آشــکــار |
کــه بــیـگــانـه ای زان بــزرگ انــجــمــن | دلـــیــری کـــنــد رزم جـــویــد ز مــن |
نـه ســقــلـاب مـانـد ازیـشــان نـه هـنـد | نه شـمـشـیر هنـدی نه چـینی پـرنـد |
پــی و بــیـخ ایـشــان نــمــانــم بــجــای | نـمـانم بـتـرکـان سـر و دسـت و پـای |
بــــر شــــنـــگــــل آمـــد بآواز گــــفــــت | کــه ای بــدنــژاد فــرومــایــه جــفــت |
مــــرا نــــام رســــتــــم کــــنــــد زال زر | تـو سـگـزی چـرا خـوانـی ای بـدگـهـر |
نگه کـن کـه سـگزی کـنون مرگ تـسـت | کفن بـی گمان جوشن و تـرگ تست |
هـــمـــی گــــشــــت بــــا او بآوردگــــاه | مـیـان دو صـف بــرکـشــیـده ســپــاه |
یــکــی نــیــزه زد بـــرگــرفــتــش ز زیــن | نــگــونــســار کــرد و بــزد بــر زمــیـن |
بـــرو بـــر گــذر کــرد و او را نــخـــســـت | بـشـمشـیر بـرد آنگـهی شـیر دسـت |
بـــــرفــــتــــنــــد زان روی کــــنــــداوران | بــــــزهـــــر آب داده پــــــرنــــــدآوران |
چــو شـنـگـل گـریـزان شــد از پــیـلـتــن | پــراگــنـده گــشــتــنـد زان انـجــمــن |
دو بـهـره ازیـشـان بـشـمـشـیـر کـشـت | دلــیــران تــوران نــمــودنــد پـــشــت |
بـجـان شنگل از دسـت رستـم بـجـست | زره بـود و جـوشـن تـنش را نـخـسـت |
چـنین گفـت شـنگل که این مرد نیسـت | کـس او را بـگـیتـی هـم آورد نـیسـت |
یـکـی ژنـده پــیـلـسـت بــر پــشـت کـوه | مــگــر رزم ســازنــد یــکــســر گــروه |
بـــتـــنـــهـــا کـــســـی رزم بــــا اژدهـــا | نــجــویــد چــو جــویــد نــیــابــد رهــا |
بـــدو گـــفـــت خـــاقـــان تـــرا بـــامــداد | دگــــر بــــود رای و دگــــر بــــود یـــاد |
ســـپـــه را بـــفـــرمــود تـــا هــمــگــروه | بـــرانــنــد یــکــســـر بـــکـــردار کــوه |
ســـــرافـــــراز را در مـــــیـــــان آورنـــــد | تـــنـــومـــنـــد را جـــان زیـــان آورنـــد |
بـشـمـشـیـر بـرد آن زمـان شـیـر دسـت | چـپ لـشـکـر چـیـنـیـان بـرشـکـسـت |
هـر آنـگــه کــه خــنــجــر بــرانـداخــتــی | هـمـه ره تــن بــی ســر انـداخــتــی |
نــه بـــا جـــنـــگ او کـــوه را پـــای بـــود | نـه بــا خـشـم او پــیـل را جــای بــود |
بـــدان ســان گــرفــتــنــد گــرد انــدرش | کـه خـورشـیـد تــاریـک شـد از بــرش |
چــنــان نــیـزه و خــنــجــر و گــرز و تــیـر | کـه شـد سـاخـتـه بــر یـل شـیـرگـیـر |
گـمـان بــرد کـانـدر نـیـسـتـان شـدسـت | ز خون روی کشور میستـان شدست |
بـــیــک زخـــم ده نــیــزه کــردی قـــلــم | خـروشـان و جـوشـان و دشـمـن دژم |
دلـــیـــران ایـــران پــــس پــــشـــت اوی | بــکــیـنـه دل آگـنـده و جــنـگ جــوی |
ز بــس نــیــزه و گــرز و گــوپــال و تــیــغ | تـو گـفـتـی هـمـی ژالـه بــارد ز مـیـغ |
ز کـــشـــتـــه هــمــه دشـــت آوردگـــاه | تـن و پـشت و سر بـود و تـرگ و کلاه |
ز چــیــنــی و شــگــنــی و از هــنــدوی | ز ســقــلــاب و هــری و از پــهــلــوی |
ســپــه بــود چــون خــاک در پــای کــوه | ز یـک مـرد ســگـزی شـده هـمـگـروه |
کـه بــا او بـجـنـگ انـدرون پـای نـیـسـت | چـنـو در جـهان لـشـکـر آرای نـیسـت |
کـسـی کـو کـنـد زیـن سـخـن داسـتـان | نـبــاشــد خــردمــنـد هـمــداســتــان |
کــه پـــرخــاشــخــر نــامــور صــد هــزار | بــســنــده نــبــودنــد بــا یــک ســوار |
ازیــن کــیــن بـــد آمــد بـــافــراســیــاب | ز رســتــم کـجــا یـابــد آرام و خــواب |
چــنــیـن گــفــت رســتــم بــایــرانــیــان | کـزین جـنگ دشـمـن کـنـد جـان زیان |
هـم اکــنـون ز پــیـلــان و از خــواســتــه | هــمــان تــخــت و آن تـــاج آراســتــه |
ســتـــانــم ز چـــیــنــی بـــایــران دهــم | بـــدان شـــادمـــان روز فـــرخ نـــهــم |
نــبـــاشــد جــز ایــرانــیــان شــاد کــس | پـــی رخــش و ایــزد مــرا یــار بـــس |
یـکـی را ز شـگـنـان و سـقـلـاب و چـیـن | نـمـانـم کــه پــی بــرنـهـد بــر زمـیـن |
کـــه امـــروز پــــیـــروزی روز مـــاســــت | بـلـند آسـمـان لـشـکـر افـروز ماسـت |
گــــر ایـــدونـــک نـــیـــرو دهـــد دادگــــر | پــدیــد آورد رخــش رخــشــان هــنــر |
بــریـن دشــت مـن گـورســتــانـی کـنـم | بــرومــنــد را شــارســتــانــی کــنــم |
یـکـی از شـمـا ســوی لـشــکـر شـویـد | بـکـوشـیـد و بــا بــاد هـمـبــر شـویـد |
بــکـوبــیـد چـون مـن بــجــنـبــم ز جــای | شــمــا بـــرفــرازیــد ســـنــج و درای |
زمــیــن را ســراســر کــنــیــد آبـــنــوس | بـــــگــــرد ســــواران و آوای کــــوس |
بــــکـــوبــــیـــد گـــوپـــال و گـــرز گـــران | چـــو پـــولــاد را پـــتـــک آهــنــگــران |
از انـــبـــوه ایـــشـــان مـــداریـــد بــــاک | ز دریـــا بــــابــــر انـــدر آریـــد خــــاک |
هــمــه دیـده بــر مــغــفــر مــن نــهــیـد | چـو مـن بـر خـروشـم دمـیـد و دهـیـد |
بــدریـد صــفــهــای ســقــلــاب و چــیـن | نــبــایــد کــه بــیــنــد هــوا را زمــیـن |
وزان جــایـگـه رفـت چــون پــیـل مـسـت | یــکــی گــرزه گــاوپــیــکــر بــدســت |
خــروشـان سـوی مـیـمـنـه راه جــسـت | ز لـشـکـر سـوی کـندر آمـد نخـسـت |
هــمــه مــیـمــنــه پــاک بــر هــم دریــد | بـسی تـرگ و سـر بـد که تـن را ندید |
یـکـی خــویـش کـامـوس بــد سـاوه نـام | سـرافـراز و هـر جـای گـسـتـرده کـام |
بــیـامــد بــپــیـش تــهـمــتــن بــجــنــگ | یـکـی تـیـغ هـنـدی گـرفـتـه بــچـنـگ |
بــگــردیــد گــرد چــپ و دســت راســت | ز رستـم همی کین کاموس خواست |
بـرسـتـم چـنـین گـفـت کـای ژنـده پـیـل | بــبــیـنـی کــنــون مــوج دریـای نـیـل |
بــخــواهـم کـنـون کـیـن کــامـوس خــوار | اگــر بــاشــدم زیــن ســپــس کــارزار |
چــو گـفـتــار ســاوه بــرســتــم رســیـد | بــزد دســت و گـرز گـران بــرکـشــیـد |
بـــزد بـــر ســـرش گـــرز را پـــیــلـــتـــن | کـه جـانـش بــرون شـد بــزاری ز تـن |
بــــرآورد و زد بـــر ســـر و مـــغـــفـــرش | نـدیـدسـت گـفـتـی تـنـش را سـرش |
بــیــفــگــنــد و رخــش از بـــر او بـــرانــد | ز ســاوه بــگـیـتــی نـشـانـی نـمـانـد |
درفــش کــشــانــی نــگــونــســار کــرد | و زو جـــان لـــشـــکـــر پــــرآزار کـــرد |
نــبـــد نــیــز کـــس پـــیــش او پـــایــدار | هــمــه خـــاک مــغــز ســر آورد بـــار |
پــس از مـیـمـنـه شـد سـوی مـیـســره | غـمی گـشـت لشـکـر همه یکـسـره |
گـــهـــار گـــهــانـــی بـــدان جـــایــگـــاه | گـوی شــیـرفــش بــا درفـش ســیـاه |
بــرآشـفـت چــون تــرگ رســتــم بــدیـد | خـروشـی چـو شـیر ژیـان بـرکـشـیـد |
بــدو گــفــت مـن کــیـن تــرکــان چــیـن | بـخـواهم ز سـگزی بـرین دشـت کین |
بــرانـگــیـخــت اســپ از مــیـان ســپــاه | بــیـامــد بــر پــیـلــتــن کــیـنـه خــواه |
ز نــزدیــک چــون تــرگ رســتــم بــدیــد | یـکـی بــاد سـرد از جـگـر بــرکـشـیـد |
بـــدل گــفــت پــیــکــار بـــا ژنــده پــیــل | چـو غوطه اسـت خـوردن بـدریای نیل |
گــریــزی بــهــنــگــام بـــا ســر بــجــای | بــه از رزم جــســتــن بــنــام و بــرای |
گــریــزان بـــیــامــد ســـوی قــلــبـــگــاه | بــرو بــر نــظــاره ز هـر ســو ســپــاه |
درفـــش تـــهـــمـــتـــن مـــیـــان گـــروه | بـــســان درخــت از بـــر تـــیــغ کــوه |
هـمـی تـاخـت رسـتـم پــس او چـو گـرد | زمـیـن لــعــل گــشــت و هـوا لــاژورد |
گــهــار گــهـانــی بــتــرســیـد ســخــت | کـزو بــود بــرگـشـتــن تــاج و تــخــت |
بـــرآورد یــک بـــانــگ بـــرســـان کــوس | کــه بــشــنــیـد آواز گــودرز و طــوس |
هــمــی خــواســت تــا کــارزاری کــنــد | نــدانــســت کــیــن بـــار زاری کــنــد |
چـه نیکـو بـود هر کـه خـود را شـنـاخـت | چـرا تـا ز دشـمـن بــبــایـدش تـاخـت |
پــــس او گـــرفـــتـــه گـــو پـــیـــلـــتـــن | کـه هـان چــاره گـور کــن گـر کــفــن |
یــکــی نــیــزه زد بـــر کـــمــربـــنــد اوی | بـــدریــد خـــفــتـــان و پـــیــونــد اوی |
بــیـنـداخــتــش هـمــچــو بــرگ درخــت | کـه بــر شـاخ او بـر زنـد بــاد سـخـت |
نــگــونــســـار کــرد آن درفـــش کــبـــود | تــو گــفــتــی گــهـار گــهـانـی نـبــود |
بــدیـدنـد گـردان کـه رســتــم چــه کــرد | چـپ و راسـت بـرخـاسـت گـرد نـبـرد |
درفــش هــمــایــون بـــبــردنــد و کــوس | بــیــامــد ســرافــراز گــودرز و طــوس |
خـــروشـــی بـــرآمــد ز ایــران ســـپـــاه | چــو پــیـروز شــد گـرد لـشـکـر پــنـاه |
بـــفــرمــود رســـتـــم کــز ایــران ســوار | بـــر مــن فــرســتــنــد صــد نــامــدار |
هم اکـنون مـن آن پـیل و آن تـخـت عـاج | همـان یاره و سـنـج و آن طـوق و تـاج |
ســـتـــانــم ز چـــیــن و بـــایــران دهــم | بـــه پـــیــروز شـــاه دلـــیــران دهـــم |
از ایــران بـــیــامــد هــمــی صــد ســوار | زره دار بــــــا گــــــرزه گــــــاوســــــار |
چــنــیـن گــفــت رســتــم بــایــرانــیــان | کـه یـکـسـر بــبـنـدنـد کـیـن را مـیـان |
بــجــان و سـر شـاه و خــورشـیـد و مـاه | بــخــاک ســیــاوش بــایــران ســپــاه |
بــــــیـــــزدان دادار جــــــان آفـــــریـــــن | کــه پــیــروزی آورد بــر دشــت کــیـن |
کـــه گـــر نــامـــداران ز ایــران ســـپـــاه | هــزیــمــت پــذیــرد ز تــوران ســپــاه |
ســـرش را ز تـــن بـــرکـــنـــم در زمـــان | ز خـــونــش کــنــم جـــویــهــای روان |
بـدانـسـت لـشـکـر کـه او شـیرخـوسـت | بــچــنـگـش سـریـن گـوزن آرزوســت |
هــمــه ســوی خــاقــان نــهــادنــد روی | بـنـیـزه شـده هـر یکـی جـنـگ جـوی |
تـهـمـتـن بــپــیـش انـدرون حـمـلـه بــرد | عــنــان را بــرخــش تــگــاور ســپــرد |
هـمـی خــون چــکــانـیـد بــر چــرخ مـاه | ســـتـــاره نــظـــاره بـــر آن رزمــگــاه |
ز بـــس گـــرد کـــز رزمــگــه بـــردمــیــد | چـنان شـد که کس روی هامون ندید |
ز بــــانـــگ ســـواران و زخـــم ســـنـــان | نــبــود ایــچ پــیـدا رکــیــب از عــنــان |
هـوا گـشــت چــون روی زنـگـی ســیـاه | ز کــشــتــه نــدیـدنـد بــر دشــت راه |
هـمـه مـرز تــن بــود و خــفـتــان و خــود | تـــنــان را هــمــی داد ســرهــا درود |
ز گــــرد ســــوار ابــــر بــــر بــــاد شــــد | زمـــیـــن پــــر ز آواز پــــولــــاد شــــد |
بـــســی نــامــدار از پــی نــام و نــنــگ | بــدادنـد بــر خــیـره سـرهـا بــجــنـگ |
بـــرآورد رســتـــم بـــرانــســان خــروش | کـه گـفـتــی بــرآمـد زمـانـه بــجـوش |
چـنین گـفـت کـان پـیل و آن تـخـت عـاج | هـمـان یـاره و افـســر و طـوق و تــاج |
ســپــرهــای چــیــنــی و پــرده ســرای | هــمــان افــســـر و آلــت چـــارپـــای |
بـــایــران ســزاوار کــیــخـــســـروســـت | کـه او در جــهـان شــهـریـار نـوســت |
کـه چــون او بــگـیـتــی ســرافـراز شــاه | نـبــود و نـدیـدسـت خـورشـیـد و مـاه |
شـــمــا را چـــه کــارســـت بـــا تـــاج زر | بـدیـن زور و این کـوشـش و این هـنـر |
هــمــه دســتــهــا ســوی بـــنــد آوریــد | مـــیــان را بـــخـــم کـــمـــنـــد آوریــد |
شــمـا را ز مـن زنـدگــانـی بــســســت | کـه تـاج و نگین بـهر دیگـر کـسـسـت |
فــرســـتـــم بـــنــزدیــک شـــاه زمــیــن | چـه منشور و شنگل چـه خاقان چین |
و گـــرنـــه مـــن ایـــن خــــاک آوردگــــاه | بـــنــعــل ســـتـــوران بـــرآرم بـــمــاه |
بـــدشــنــام بـــگــشــاد خــاقــان زبـــان | بـــدو گــفــت کــای بـــدتــن بـــدروان |
مــه ایـران مــه آن شــاه و آن انـجــمــن | هـمــی زیـنــهـاریـت بــایـد چــو مــن |
تــو ســگـزی کـه از هـر کـسـی بــتــری | هـمـی شـاه چـین بـایـدت لـشـکـری |
یـکــی تــیــر بــاران بــکــردنــد ســخــت | چــو بــاد خـزان بــرجــهـد بــر درخـت |
هـــوا را بــــپــــوشـــیـــد پــــر عـــقـــاب | نـبــیـنـد چـنـان رزم جـنـگـی بــخـواب |
چــــو گــــودرز بــــاران الــــمـــاس دیـــد | ز تــیـمــار رســتــم دلــش بــردمــیـد |
بــرهـام گــفــت ای درنـگــی مـایـســت | بــرو بــا کـمـان وز سـواری دویـســت |
کــمــانــهـای چــاچــی و تــیـر خــدنــگ | نـگـه دار پــشـت تــهـمـتــن بــجـنـگ |
بــگـیـو آن زمـان گـفـت بــرکـش ســپــاه | بـرین دشت زین بـیش دشمن مخواه |
نــه هــنــگــام آرام و آســـایــش اســت | نــه نــیــز از در رای و آرایــش اســت |
بــرو بــا دلـیـران ســوی دســت راســت | نگه کن که پـیران و هومان کجـاسـت |
تــهـمـتــن نـگــر پــیـش خــاقــان چــیـن | هـمــی آســمــان بــرزنـد بــر زمــیـن |
بــرآشــفــت رهـام هـمــچــون پــلــنــگ | بــیـامـد بــپــشـت تـهـمـتـن بــجـنـگ |
چــنـیـن گـفـت رســتــم بــرهـام شــیـر | که تـرسم که رخشم شد از کار سیر |
چـــنــو ســســت گــردد پـــیــاده شــوم | بـــخـــون و خـــوی آهــار داده شــوم |
یکـی لـشـکـرسـت این چـو مـور و مـلـخ | تـو بــا پــیـل و بــا پــیـلـبــانـان مـچـخ |
هــمــه پــاک در پــیـش خــســرو بــریـم | ز شـگـنـان و چــیـن هـدیـه نـو بــریـم |
و زان جــایـگـه بــرخــروشــیـد و گــفــت | کـه بـا روم و چـین اهرمن بـاد جـفـت |
ایــا گــم شــده بـــخــت بـــیــچـــارگــان | هــمــه زار و بــا درد غــمــخــوارگــان |
شـــمــا را ز رســـتـــم نــبـــود آگـــهــی | مـگـر مـغــزتــان از خــرد شــد تــهـی |
کـــــجـــــا اژدهــــا را نــــدارد بـــــمــــرد | هــمــی پــیــل جــویــد بـــروز نــبــرد |
شـمـا را سـر از رزم مـن سـیـر نـیـسـت | مرا هدیه جـز گرز و شـمشیر نیسـت |
ز فــتــراک بــگــشــاد پــیـچــان کــمــنـد | خــم خــام در کــوهــه زیــن فــگــنــد |
بــرانـگـیـخــت رخــش و بــرآمـد خــروش | هـــمـــی اژدهـــا را بـــدریــد گـــوش |
بــهـر ســو کــه خــام انــدر انــداخــتــی | زمــیــن از دلــیــران بـــپـــرداخــتـــی |
هــرانــگــه کـــه او مــهــتـــری را ز زیــن | ربــودی بــخــم کــمــنــد از کــمــیــن |
بـــدیــن رزمــگــه بــر ســرافــراز طــوس | بــابــر انـدر افـراخـتــی بــوق و کـوس |
بــبـسـتـی از ایـران کـسـی دسـت اوی | ز هـامــون نـهـادی ســوی کــوه روی |
نـگــه کــرد خــاقــان ازان پــشــت پــیـل | زمــیـن دیــد بــرســان دریــای نــیــل |
یــکــی پــیـل بــر پــشــت کــوه بــلــنــد | ورا نـــام بـــد رســـتـــم دیـــو بـــنـــد |
هــمــی کـــرگـــس آورد ز ابـــر ســـیــاه | نــظــاره بـــران اخــتـــر و چـــرخ مــاه |
یـکــی نـامـداری ز لـشــکــر بــجــســت | کــه گــفــتــار ایـران بــدانــد درســت |
بــدو گــفــت رو پــیــش آن شــیــر مــرد | بــگـویـش کـه تـنـدی مـکـن در نـبــرد |
چــغـانـی و شــگـنـی و چــیـنـی و وهـر | کــزیـن کــیـنـه هـرگــز نــدارنــد بــهـر |
یـکـی شـاه خـتــلـان یـکـی شـاه چـیـن | ز بــیـگـانـه مـردم تــرا نـیـسـت کـیـن |
یــکــی شــهــریــارســـت افــراســیــاب | کـه آتـش هـمـی بــد شـنـاسـد ز آب |
جــهـانـی بــدیـن گــونـه کــرد انـجــمــن | بــد آورد ازیــن رزم بــر خــویــشــتــن |
کـسـی نیسـت بـی آز و بـی نـام و ننگ | هـمـان آشـتــی بــهـتــر آیـد ز جـنـگ |
فـــرســـتـــاده آمـــد بــــر پــــیـــلـــتـــن | زبــان پــر ز گـفـتــار و دل پــر شــکـن |
بـــدو گــفــت کــای مــهــتــر رزمــجــوی | چـو رزمـت سـرآمـد کـنـون بـزم جـوی |
نـــداری هــمـــانـــا ز خـــاقـــان چـــیــن | ز کــار گــذشــتــه بــدل هـیـچ کــیـن |
چـــنـــو بــــاز گـــردد تـــو زو بــــاز گـــرد | کـه اکـنـون ســپــه را سـرآمـد نـبــرد |
چـو کـاموس بـر دسـت تـو کشـتـه شـد | سـر رزمـجـویـان هـمـه گـشـتـه شـد |
چــنـیـن داد پــاســخ کـه پــیـلـان و تــاج | بــنـزدیـک مــن بــایـد و تــخــت عــاج |
بــــتــــاراج ایـــران نــــهــــادســــت روی | چـه بـاید کـنون لابـه و گـفـت و گـوی |
چـو دانـد کـه لـشـکـر بـجـنـگ آمـدسـت | شــتــاب ســپــاه از درنـگ آمـدســت |
فـرســتــاده گـفــت ای خــداونـد رخــش | بــدشـت آهـوی نـاگـرفـتـه مـبــخـش |
کــه دانــد کــه خــود چــون بــود روزگــار | کـــه پــــیـــروز بــــرگـــردد از کــــارزار |
چـو بـشـنید رسـتـم بـرانـگـیخـت رخـش | مـنـم گـفـت شـیـراوژن تــاج بــخــش |
تـــنــی زورمـــنـــد و بـــبـــازو کـــمـــنــد | چــه روز فـریـبــسـت و هـنـگـام بــنـد |
چـــه خــاقــان چـــیــنــی کــمــنــد مــرا | چــه شــیـر ژیــان دســت بــنــد مــرا |
بـــیــنــداخـــت آن تـــابـــداده کـــمـــنــد | ســران ســواران هـمــی کــرد بــنــد |
چــو آمــد بـــنــزدیــک پـــیــل ســپـــیــد | شـد آن شــاه چــیـن از روان نـاامـیـد |
چــو از دسـت رسـتــم رهـا شـد کـمـنـد | ســر شــاه چــیـن انـدر آمــد بــبــنـد |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج