جـهـان شـد پــر آوای بــوق و سـپــاههــمــه بـــرنــهــادنــد ز آهــن کـــلـــاهچــو خــســرو بــدیـد آن ســپــاه نـیـادل پـــادشـــا شـــد پـــر از ک…
جـهـان شـد پــر آوای بــوق و سـپــاه | هــمــه بـــرنــهــادنــد ز آهــن کـــلـــاه |
چــو خــســرو بــدیـد آن ســپــاه نـیـا | دل پـــادشـــا شـــد پـــر از کــیــمــیــا |
خـود و رسـتـم و طـوس و گودرز و گیو | ز لــشــکــر بــســی نــامــبــردار نــیـو |
هـمـی گـشــت بــر گـرد آن رزمـگــاه | بــیــابـــان نــگــه گــرد و بــی راه و راه |
کـه لشـکـر فـزون بـود زان کـو شـمرد | هـمــان ژنــده پــیـلــان و مــردان گــرد |
بــگـرد ســپــه بــر یـکـی کـنـده کــرد | طــلــایـه بــهــر ســو پــراگــنــده کــرد |
شــب آمــد بــکــنــده در افــگــنـد آب | بــدان ســو کـه بــد روی افــراســیـاب |
دو لشکر چـنین هم دو روز و دو شب | از ایـشــان یـکــی را نــجــنــبــیـد لــب |
تـو گـفـتـی کـه روی زمـین آهـنـسـت | ز نــیـزه هــوا نــیـز در جــوشــنــســت |
ازیـن روی و زان روی بــر پـشـت زیـن | پــیـاده بــپــیـش انـدرون هـمــچــنـیـن |
تـو گفـتـی جـهان کوه آهن شـدسـت | همان پـوشش چـرخ جـوشن شدست |
ســتــاره شــمـر پــیـش دو شـهـریـار | پــر انــدیــشــه و زیــجــهــا بـــرکــنــار |
هـمـی بــاز جــســتــنـد راز ســپــهـر | بــصــلــاب تــا بــر کــه گــردد بــمــهــر |
ســپــهـر انـدر آن جــنـگ نـظـاره بــود | سـتـاره شـمـر سـخـت بــیـچـاره بــود |
بــروز چــهـارم چــو شــد کــار تــنــگ | بــپــیـش پــدر شــد دلــاور پــشــنــگ |
بــدو گـفــت کـای کـدخــدای جــهـان | ســـرافــراز بـــر کــهــتـــران و مــهــان |
بــفــر تــو زیـر فــلـک شــاه نـیـســت | تـرا مـاه و خـورشـید بـد خـواه نـیسـت |
شـــود کـــوه آهـــن چـــو دریـــای آب | اگـــر بـــشـــنـــود نـــام افـــرســـیــاب |
زمــیــن بـــر نــتـــابـــد ســـپـــاه تـــرا | نــه خــورشــیــد تـــابـــان کــلــاه تـــرا |
نـیـایـد ز شـاهـان کـسـی پــیـش تــو | جـزیـن بـی پـدر بـد گـوهـر خـویـش تـو |
ســیـاوش را چــون پــســر داشـتــی | بـــرو رنـــج و مـــهــر پـــدر داشـــتـــی |
یــکـــی بـــاد نـــاخـــوش ز روی هــوا | بــــرو بـــرگـــذشـــتـــی نـــبـــودی روا |
ازو سـیر گشـتـی چـو کـردی درسـت | که او تـاج و تـخـت و سپـاه تـو جـست |
گـر او را نـکـشـتــی جــهـانـدار شــاه | بــدو بــاز گــشــتــی نـگــیـن و کــلــاه |
کـنـون ایـنـک آمـد بـپـیـشـت بـجـنـگ | نــبــایــد بــه گــیــتــی فــراوان درنــگ |
هر آن کـس کـه نیکـی فـرامـش کـند | هــمــی رای جـــان ســیــاوش کــنــد |
بـــپـــروردی ایــن شـــوم نـــاپـــاک را | پــــدروار نـــســـپــــردیـــش خــــاک را |
هــمــی داشــتــی تـــا بـــر آورد پـــر | شـــد از مـــهـــر شــــاه از در تــــاج زر |
ز تــوران چــو مــرغــی بــایـران پــریـد | تــو گـفــتــی کــه هـرگــز نـیـا را نـدیـد |
ز خـوبـی نگه کـن که پـیران چـه کـرد | بــــدان بــــی وفـــا نـــاســـزاوار مـــرد |
هـمــه مـهـر پــیـران فــرامــوش کــرد | پـر از کـیـنـه سـر دل پـر از جـوش کـرد |
همی بـود خامش چـو آمد بـه مشت | چـنـان مـهـربــان پـهـلـوان را بــکـشـت |
از ایران کـنون بـا سـپـاهی بـه جـنـگ | بــیـامــد بــه پــیـش نــیـا تــیـزچــنــگ |
نـه دیـنـار خـواهـد نـه تــخـت و کـلـاه | نه اسـب و نه شمشیر و گنج و سپـاه |
ز خـویشان جـز از جـان نخواهد همی | ســخــن را ازیـن در نــکــاهــد هـمــی |
پــدر شـاه و فـرزانـه تـر پــادشـاسـت | بـدیت راسـت گـفـتـار من بـر گـواسـت |
از ایـرانـیـان نـیـسـت چـنـدین سـخـن | سـپـه را چـنـین دل شـکـسـتـه مـکـن |
بــدیـشــان چــبــایـد ســتــاره شـمـر | بــشــمــشــیـر جــویـنـد مــردان هـنـر |
ســواران کــه در مـیـمــنـه بــا مـنـنـد | هــمــه جــنــگ را یـکــدل و یـکــتــنــد |
چــو دســتــور بــاشــد مــرا پــادشــا | از ایــشــان نــمــانــم یــکــی پــارســا |
بــدوزم ســر و تــرگ ایـشــان بــتــیـر | نــه انــدیــشــم از کــنــده و آبـــگــیــر |
چـو بـشـنـید افـراسـیـاب این سـخـن | بــدو گـفـت مـشـتــاب و تـنـدی مـکـن |
سـخـن هرچ گفتـی همه راسـت بـود | جــز از راســتــی را نــبـــایــد شــنــود |
ولــیـکــن تــو دانـی کــه پــیـران گــرد | بــگـیـتــی هـمـه راه نـیـکــی ســپــرد |
نــبـــد در دلــش کــژی و کــاســتــی | نـجـسـتـی بـه جـز خـوبـی و راسـتـی |
هـمـان پـیـل بــد روز جـنـگ او بـه زور | چــو دریـا دل و رخ چــو تــابــنــده هـور |
بـــرادرش هــومــان پـــلــنــگ نــبـــرد | چــو لــهـاک جــنـگــی و فــرشــیـدورد |
ز تــرکــان ســواران کــیــن صــدهــزار | هـــمـــه نـــامــــجــــوی از در کــــارزار |
بـرفـتـنـد از ایدر پـر از جـنـگ و جـوش | مــن ایـدر نـوان بــا غــم و بــا خــروش |
ازان کو بـرین دشـت کین کشتـه شد | زمـیـن زیـر او چــو گـل آغـشـتــه شـد |
هـمـه مـرز تــوران شـکـســتــه دلـنـد | ز تــیـمــار دل را هـمـی بــگــســلــنـد |
نـبــیـنـنـد جــز مـرگ پــیـران بــخـواب | نــخــوانــد کــســی نــام افــراســیـاب |
بـــبــــاشـــیـــم تـــا نـــامـــداران مـــا | مــهــان و ز لـــشـــکـــر ســـواران مـــا |
بــبــیــنــنــد ایــرانــیــان را بــچــشــم | ز دل کم شود سـوگ بـا درد و خـشـم |
هـم ایـرانـیـان نـیـز چــنـدیـن ســپــاه | بـــبـــیــنــنــد آیــیــن تــخــت و کــلــاه |
دو لشـکر بـرین گونه پـر درد و خـشم | سـتــاره بــه مـا دارد از چــرخ چــشـم |
بـانـبـوه جـسـتـن نه نیکـوسـت جـنگ | شـکـسـتــی بــود بــاد مـانـد بــچـنـگ |
مــبــارز پــراگــنــده بــیــرون کــنــیــم | از ایـشـان بــیـابــان پـر از خـون کـنـیـم |
چـنـیـن داد پــاسـخ کـه ای شـهـریـار | چـو زیـن گـونـه جــویـی هـمـی کـارزار |
نـخــسـتــیـن ز لـشـکـر مـبــارز مـنـم | کـه بـر شـیـر و بـر پـیل اسـب افـگـنـم |
کـــســـی را نــدانــم کــه روز نــبـــرد | فــشــانـد بــر اســب مــن از دور گــرد |
مــرا آرزو جــنــگ کــیـخــســروســت | کــه او در جــهـان شــهـریـار نــوســت |
اگـر جـویـد او بــی گـمـان جـنـگ مـن | رهــایــی نــیــابـــد ز چـــنــگـــال مــن |
دل و پـشـت ایشـان شـکسـتـه شود | بــارن انـجــمــن کــار بــســتــه شــود |
و گـر دیـگـری پـیـشـم آیـد بــه جـنـگ | بــخــاک انــدر آرم ســرش بــی درنـگ |
بــدو گــفــت کــای کــار نـادیـده مــرد | شـهـنـشــاه کـی جــویـد از تــو نـبــرد |
اگــر جــویـدی هــم نــبــردش مــنــم | تـــن و نـــام او زیـــر پـــای افـــگـــنـــم |
گــــر او بـــــا مــــن آیــــد بآوردگـــــاه | بــرآســایـد از جــنــگ هــر دو ســپــاه |
بـدو شـیده گـفـت ای جـهاندیده مـرد | چـشـیده ز گیتـی بـسـی گرم و سـرد |
پـسـر پـنج زنده سـت پـیشـت بـپـای | نــمـــانــیــم تـــا تـــو کـــنــی رزم رای |
نـه لـشـکـر پـسـنـدد نـه ایزد پـرسـت | کـه تـو جـنـگ او را کـنـی پـیشـدسـت |
بــدو گـفــت شــاه ای ســرفـراز مـرد | نـه گــرم آزمـوده ز گــیـتــی نـه ســرد |
از ایـــدر بــــرو تـــا مـــیـــان ســـپـــاه | ازیــشــان یــکــی مــرد دانــا بـــخــواه |
بــکـیـخـسـرو از مـن پــیـامـی رسـان | کـه گـیـتـی جـز ایـن دارد آیین و سـان |
نـــبــــیـــره کـــه رزم آورد بــــا نـــیـــا | دلــش بــر بــدی بــاشــد و کــیــمــیــا |
چــنــیــن بـــود رای جــهــان آفــریــن | کـه گـردد جـهـان پـر ز پـرخـاش و کـین |
سـیاوش نـه بـر بـیگـنه کـشـتـه شـد | شـد از آموزگاران سـرش گشـتـه شـد |
گـنـه گــر مـرا بــود پــیـران چــه کــرد | چــو رویـیــن و لــهــاک وفــرشــیــدورد |
که بـر پشت زینشان بـبـایست بست | پــر از خــون بــکــردار پــیـلـان مـســت |
گـر ایـدونـک گـویـم کـه تــو بــدتــنـی | بـــد انــدیــش وز تـــخـــم آهــرمــنــی |
بــگــوهـر نـگـه کــن بــتــخــمـه مـنـم | نـکـوهـش هـمـی خـویـشـتـن را کـنـم |
تــو ایـن کـیـن بــگـودرز و کـاوس مـان | کــه پــیـش مـن آرنـد لــشــکــر دمـان |
نه زان گفتـم این کز تـو تـرسان شدم | وگـر پــیـر گـشــتــم دگـر ســان شـدم |
هـمــه ریـگ و دریـا مــرا لــشــکــرنـد | هــمــه نــره شــیــرنــد و کــنــداورنــد |
هر آنـگـه کـه فـرمـان دهم کـوه گـنگ | چــو دریـا کـنـنـد ای پــسـر روز جــنـگ |
ولـیـکــن هـمـی تــرســم از کــردگـار | ز خـــون ریـــخـــتــــن وز بــــد روزگـــار |
کــه چــنـدیـن ســرنـامـور بــی گـنـاه | جـــدا گــردد از تـــن بـــدیــن رزمــگــاه |
گـر از پـیـش مـن بـر نـگـردی ز جـنـگ | نــگــردی هــمــانــا کــه آیــدت نــنــگ |
چـو بـا مـن بـسـوگـنـد پـیـمـان کـنـی | بـکـوشـی کـه پـیمـان مـن نـشـکـنـی |
بــدیـن کــار بــاشــم تــرا رهـنــمــای | کـه گـنـج و سـپـاهـت بـمـانـد بــجـای |
چــو کــار ســیـاوش فــرامـش کــنـی | نـــیــارا بـــتـــوران بـــرامـــش کـــنــی |
بـرادر بـود جـهـن و جـنـگـی پـشـنـگ | کـه در جــنـگ دریـا کـنـد کـوه ســنـگ |
هــران بــوم و بــرکــان ز ایـران نــهـی | بــفــرمــان کــنـم آن ز تــرکــان تــهـی |
ز گــنــج نــیـاکــان مــا هـرچ هـســت | ز دیـنـار وز تــاج و تــخــت و نـشـسـت |
ز اسـب و سـلـیـح و ز بــیـش و ز کـم | کــه مــیــراث مــانــد از نــیــا زادشـــم |
ز گــنــج بــزرگــان و تــخــت و کــلــاه | ز چــیـزی کــه بــایــد ز بــهــر ســپــاه |
فـرسـتـم هـمـه هـمـچـنـین پـیش تـو | پــســر پــهــلــوان و پــدر خــویـش تــو |
دو لــشــکــر بـــرآســایــد از رنــج رزم | هـــمـــه روز مـــا بــــازگـــردد بـــبـــزم |
ور ایـــدونـــک جـــان تــــرا اهـــرمـــن | بــپــیـچـد هـمـی تـا بــپــوشـی کـفـن |
جـز از رزم و خـون کردنت رای نیسـت | بــمـغــز تــو پــنـد مـرا جــای نـیـســت |
تــو از لـشـکـر خـویـش بــیـرون خـرام | مــگــر خــود بــرآیــدت ازیـن کــار کــام |
بـــــگـــــردیــــم هـــــر دو بآوردگـــــاه | بــر آسـایـد از جــنـگ چـنـدیـن سـپــاه |
چو من کشته آیم جهان پـیش تـست | سـپـه بـندگان و پـسر خـویش تـسـت |
و گر تـو شـوی کشـتـه بـر دسـت من | کـــســـی را نـــیــازارم از انـــجـــمـــن |
ســـپـــاه تـــو در زیــنــهــار مـــنــنـــد | هــمــه مــهــتــرانــنــد و یــار مــنــنــد |
وگـر زانـکـه بــامـن نـیـایـی بـه جـنـگ | نــتــابــی تــو بــا کــار دیــده نــهــنــگ |
کـمـر بـسـتـه پـیـش تـو آیـد پـشـنـگ | چــو جـــنــگ آوری او نــســازد درنــگ |
پــدر پــیــر شــد پــایــمــردش جــوان | جـــوانــی خـــردمــنــد و روشــن روان |
بآوردگــــه بـــــا تـــــو جـــــنــــگ آورد | دلــیــرســت و جـــنــگ پـــلــنــگ آورد |
بــبــیـنـیـم تــا بــر کـه گـردد سـپــهـر | کــرا بــر نــهــد بــر ســر از تــاج مــهـر |
ورایــدونــک بـــا او نــجــویــی نــبـــرد | دگـرگـونـه خــواهـی هـمـی کــار کــرد |
بــمـان تـا بــیـاسـایـد امـشـب سـپـاه | چــو بــر ســر نـهـد کــوه زریـن کــلــاه |
ز لــشــکــر گــزیــنــیــم جــنــگــاوران | ســــرافــــراز بــــا گــــرزهـــای گـــران |
زمــیــن را ز خــون رود دریــا کــنــیــم | ز بــالــای بــد خــواه پــهــنــا کــنــیــم |
دوم روز هــنــگـــام بـــانــگ خـــروس | بــبــنــدیــم بــر کــوهــه پــیــل کــوس |
ســـران را بـــه یـــاری بـــرون آوریـــم | بـــجـــوی انـــدرون آب و خـــون آوریــم |
چــو بــد خــواه پــیـغـام تــو نـشــنـود | بــپــیــچــد بــدیـن گــفــتــهــا نــگــرود |
بــتــنــهـا تــن خــویـش ازو رزم خــواه | بــــدیــــدار دوراز مــــیــــان ســــپــــاه |
پـــســـر آفــریــن کــرد و آمــد بـــرون | پـــدر دیــده پـــر آب و دل پـــر ز خـــون |
گــزیــن کــرد از مــوبـــدان چــار مــرد | چـشیده بـسـی از جـهان گرم و سـرد |
وزان نـــامـــداران لـــشــــکــــر هـــزار | خـــردمــنــد و شـــایــســـتـــه کــارزار |
بــره چــون طــلــایــه بــدیــدش ز دور | درفـــش و ســــنـــان ســــواران تــــور |
ز تـرکـان که هر آنکس که بـد پـیشـرو | زنـــــاکـــــاردیــــده جـــــوانـــــان نـــــو |
بـــره بـــا طــلــایــه بـــر آویــخــتـــنــد | بــنـام از پــی شـیـده خـون ریـخــتــنـد |
تـنـی چـنـد از ایرانـیـان خـسـتـه شـد | وزان روی پــیــکــار پــیــوســتــه شــد |
هـم انـدر زمـان شـیـده آنـجــا رسـیـد | نـــگـــهـــبـــان ایــرانـــیـــان را بـــدیــد |
دل شـیده کـشـت انـدر آن کـار تـنـگ | هـمـی بــاز خـوانـد آن یـلـانـرا ز جـنـگ |
بــایــرانــیــان گــفــت نــزدیــک شــاه | ســواری فــرســتــیــد بــا رســم و راه |
بـگـویـد کـه روشـن دلـی شـیـده نـام | بـــشــاه آوریــدســت چــنــدی پــیــام |
از افــراســیـاب آن ســپــهــدار چــیـن | پــــدر مــــادر شــــاه ایـــران زمـــیـــن |
ســواری دمــان از طــلــایــه بـــرفــت | بـــر شـــاه ایــران خـــرامــیــد تـــفــت |
کـه پــیـغـمـبــر شــاه تــوران ســپــاه | گـوی بــر مـنـش بــر درفـشـی سـیـاه |
همی شـیده گـوید کـه هسـتـم بـنام | کــســـی بـــایــدم تـــا گــزارم پـــیــام |
دل شـاه شـد زان سـخـن پـر ز شـرم | فـــرو ریــخـــت از دیــدگـــان آب گـــرم |
چـنین گفت کین شیده خـال منسـت | بــبــالــا و مــردی هــمــال مــنــســت |
نـگـه کــرد گــردنـکــشــی زان مـیـان | نـــبـــد پـــیــش جـــز قـــارن کـــاویــان |
بــدو گــفــت رو پــیــش او شــادکــام | درودش ده از مــا و بـــشـــنــو پـــیــام |
چــو قــارن بــیـامــد ز پــیـش ســپــاه | بــدیـد آن درفــشــان درفــش ســیــاه |
چـــو آمـــد بـــر شـــیــده دادش درود | ز شــــاه و ز ایـــرانـــیـــان بــــرفــــزود |
جــوان نـیـز بــگـشـاد شـیـریـن زبــان | کـــه بـــیــدار دل بـــود و روشـــن روان |
بـگـفـت آنـچـه بـشـنـید ز افـراسـیـاب | ز آرام وز بــــــزم و رزم و شــــــتــــــاب |
چـو بـشـنـیـد قـارن سـخـنـهـای نـغـز | ازان نـــامـــور بــــخـــرد پـــاک مـــغـــز |
بــیــامــد بـــر شــاه ایــران بــگــفــت | کـه پــیـغــامـهـا بــا خــرد بــود جــفـت |
چـو بـشـنـیـد خـسـرو ز قـارن سـخـن | بـــیــاد آمــدش گــفـــتـــهــای کــهــن |
بـــخـــنــدیــد خـــســـرو ز کـــار نــیــا | ازان جـــســـتـــن چـــاره و کـــیــمــیــا |
ازان پـس چـنـین گـفـت کـافـراسـیاب | پـشـیمان شـدسـت از گـذشـتـن ز آب |
ورا چـشـم بــی آب و لـب پـر سـخـن | مــــرا دل پــــر از دردهــــای کــــهــــن |
بــکــوشــد کــه تــا دل بــپــیـچــانـدم | بــبــیـشــی لــشــکــر بــتــرســانــدم |
بــدان گـه کــه گــردنـده چــرخ بــلـنـد | نـــگـــردد بـــبـــایــســـت روز گـــزنـــد |
کـنـون چـاره مـا جـزیـن نـیـسـت روی | که من دل پـر از کین شـوم پـیش اوی |
بــــگــــردم بآورد بــــا او بــــجــــنـــگ | بــهـنـگــام کــوشــش نــســازم درنـگ |
هـــمـــه بـــخـــردان و ردان ســـپـــاه | بآواز گــفــتـــنــد کــیــن نــیــســت راه |
جــهـانــدیـده پــردانــش افــراســیـاب | جـز از چـاره جـسـتـن نـبـیـنـد بــخـواب |
نــدانــد جــز از تــنــبـــل و جــادویــی | فــریـب و بــدانـدیـشــی و بــدخــویـی |
ز لـشــکـر کـنـون شــیـده را بــرگـزیـد | کــه ایـن دیــد بــنــد بــدی را کــلــیــد |
هـمـی خــواهـد از شـاه ایـران نـبــرد | بــــدان تــــا کـــنـــد روز مـــا را بــــدرد |
تـــو بـــر تـــیــزی او دلــیــری مــکـــن | از ایـــران وز تــــاج ســـیـــری مـــکـــن |
وگــر شــیــده از شــاه جــویـد نــبــرد | بآورد گــــســــتــــاخ بــــا او مــــگــــرد |
بــدسـت تــو گـر شـیـده گـردد تــبــاه | یـکــی نـامـور کــم شــود زان ســپــاه |
وگــر دور از ایــدر تــو گــردی هــلــاک | ز ایــران بـــرآیــد یــکــی تــیــره خــاک |
یـکــی زنــده از مــا نـمــانــد بــجــای | نــه شــهـر و بــر و بــوم ایـران بــپــای |
کـسـی نـیـسـت مـا را ز تـخـم کـیـان | کــه کـیـن را بــبــنـدد کــمـر بــر مـیـان |
نـیـای تــو پــیـری جــهـانـدیـده اسـت | بــتـوران و چـیـن در پـسـنـدیـده اسـت |
هـمـی پـوزش آرد بـدیـن بـد کـه کـرد | ز بــیـچـارگـی جــسـت خـواهـد نـبــرد |
هـمــی گــویـد اســبــان و گــنـج درم | کـــه بـــنــهــاد تـــور از پـــی زادشـــم |
هـمـان تـخـت شـاهـی و تــاج سـران | کــــمـــرهـــای زریـــن و گــــرز گــــران |
سـپــارد بــگـنـج تــو از گـنـج خـویـش | هـمـی بــاز خـرد بــدیـن رنـج خـویـش |
هــران شــهــر کــز مــرزایـران نــهـی | هـمـی کـرد خــواهـد ز تــرکـان تــهـی |
بـــایــران خــرامــیــم پــیــروز و شــاد | ز کـــار گـــذشـــتـــه نــگـــیــریــم یــاد |
بــریـن گـفــتــه بــودنـد پــیـر و جــوان | جـــز از نــامــور رســـتـــم پـــهــلـــوان |
که رستم همی ز آشتی سربگاشت | ز درد ســیـاوش بــدل کــیـنـه داشــت |
هـمـی لـب بـدنـدان بــخـوایـیـد شـاه | هـمـی کــرد خــیـره بــدیـشــان نـگـاه |
وزان پـس چنین گفت کین نیست راه | بـــایــران خـــرامــیــم زیــن رزمـــگـــاه |
کـجـا آن همـه رسـتـم و سـوگـنـد مـا | هــمــان بــدره و گــفــتــه و پــنــد مــا |
جــو بــر تــخـت بــر زنـده افـراسـیـاب | بــمــانــد جــهــان گــردد از وی خــراب |
بــکـاوس یـکـسـر چــه پــوزش بــریـم | بــدیـن دیـدگــان چــو بــدو بــنــگــریـم |
شـنـیـدیـم کـه بــر ایـرج نـیـکـبــخــت | چــه آمـد بــتــور از پــی تــاج و تــخـت |
ســـیــاوش را نــیــز بـــر بـــیــگـــنــاه | بـکـشـت از پـی گـنج و تـخـت و کـلـاه |
فــریــبـــنــده تــرکــی ازان انــجــمــن | بـــیــامــد خـــرامــان بـــنــزدیــک مــن |
گر از من همی جـسـت خـواهد نبـرد | شـــارا چـــرا شــد چـــنــیــن روی زرد |
هـمـی از شـمـا ایـن شــگـفـت آیـدم | هـمـان کــیـن پــیـشــیـن بــیـفــزایـدم |
گــمــانــی نــبـــردم کـــه ایــرانــیــان | گــشــایـنـد جــاویـد زیـن کــیـن مـیـان |
کــســی را نــدیــدم ز ایــران ســپــاه | کــه افــگــنــده بــود انـدریـن رزمــگــاه |
کـه از جـنگ ایشـان گـرفـتـی شـتـاب | بـــگــفــت فــریــبـــنــده افــراســیــاب |
چــو ایـرانـیـان ایـن سـخــنـهـا ز شـاه | شـنـیـدنـد و پــیـچــان شـدنـد از گـنـاه |
گـرفــتــنـد پــوزش کـه مـا بــنـده ایـم | هـم از مـهـربــانـی ســرافــگـنـده ایـم |
نـخـواهـد شـهـنـشـاه جــز نـام نـیـک | وگــر کـــارهــا را ســـرانــجـــام نــیــک |
ســتــوده جــهــانــدار بــرتــر مــنــش | نـخــواهـد کــه بــر مــابــود ســرزنـش |
کــه گــویـنـد از ایـران ســواری نـبــود | کــه یــارســت بــا شــیـده رزم آزمــود |
کــه آمــد ســواری بـــدشــت نــبـــرد | جــز از شـاهـشـان ایـن دلـیـری نـکـرد |
نــخــواهـد مــگــر خــســرو مــوبــدان | کــه بـــر مــا بـــود نــنــگ تــا جــاودان |
بــدیـشـان چـنـیـن پــاسـخ آورد شـاه | کـــه ای مـــوبـــدان نـــمـــایــنـــده راه |
بــدانــیــد کــایـن شــیــده روز نــبــرد | پـــدر را نـــدارد بـــهـــامـــون بــــمـــرد |
ســلـیـحــش پــدر کـرده از جــادویـی | ز کــژی و بـــی راهــی و بـــدخــویــی |
نــبــاشــد ســلــیــح شــمــا کــارگــر | بـــدان جـــوشــن و خـــود پـــولــادبـــر |
هــمــان اســبـــش از بـــاد دارد نــژاد | بـدل هـمـچـو شـیـر و بـرفـتـن چـو بـاد |
کـســی را کـه یـزدان نـدادســت فــر | نــبــاشــدش بــا چــنـگ او پــای و پــر |
هـمـان بــا شــمـا او نـیـایـد بــجــنـگ | ز فـــر و نـــژاد خــــود آیـــدش نـــنـــگ |
نـــبـــیــره فـــریـــدون و پـــور قـــبـــاد | دو جــنـگــی بــود یـک دل و یـک نـهـاد |
بـــســوزم بـــرو تــیــره جــان پــدرش | چـو کـاوس را سـوخـت او بـر پـسـرش |
دلـــیــران و شـــیــران ایــران زمــیــن | هــمــه شـــاه را خـــوانــدنــد آفــریــن |
بـــفـــرمــود تـــا قــارن نــیــک خـــواه | شــود بـــاز و پـــاســخ گــزارد ز شــاه |
کـه این کـار مـا دیـر و دشـوار گـشـت | ســخــنــهــا ز انــدازه انــدر گــذشــت |
هـنـر یـافـتــه مـرد سـنـگـی بــجـنـگ | نــجـــویــد گــه رزم چـــنــدیــن درنــگ |
کـنـون تــا خــداونـد خــورشـیـد و مـاه | کــــراشــــاد دارد بــــدیـــن رزمـــگـــاه |
نـخـواهـم ز تـو اسـب و دیـنـار و گـنـج | کـه بــر کـس نـمـانـد سـرای سـپــنـج |
بــــزور جـــهـــان آفـــریـــن کـــردگـــار | بــــدیـــهـــیـــم کــــاوس پــــروردگــــار |
کــه چــنـدان نـمــانـم شــمـا را زمـان | کــه بــر گــل جــهــد تــنــدبــاد خــزان |
بــدان خـواسـتـه نـیـسـت مـا را نـیـاز | کـــه از جـــور و بـــیــدادی آمـــد فـــراز |
کــرا پــشــت گــرمــی بــیــزدان بــود | هـمـیـشـه دل و بــخــت خــنـدان بــود |
بـر و بـوم و گـنج و سـپـاهت مراسـت | همـان تـخـت و زرین کـلـاهت مراسـت |
پـشـنگ آمـد و خـواسـت از مـن نبـرد | زره دار بـــی لـــشـــکـــر و دار و بــــرد |
سـپـیده دمـان هـسـت مـهـمـان مـن | بــخــنـجــر بــبــیـنـد ســرافـشـان مـن |
کـسـی را نـخــواهـم ز ایـران ســپــاه | کـــــه بـــــا او بـــــگـــــردد بآوردگـــــاه |
من و شیده و دشـت و شـمشیر تـیز | بـــرآرم بـــفــرجـــام ازو رســتـــخـــیــز |
گــر ایـدونــک پــیـروز گــردم بــجــنـگ | نسـازم بـرین سـان کـه گـفـتـی درنگ |
مـبــارز خــروشــان کـنـیـم از دور روی | ز خـون دشـت گـردد پـر از رنگ و بـوی |
ازان پــس یـلــان را هـمـه هـمــگــروه | بـــجــنــگ انــدر آریــم بــر ســان کــوه |
چو این گفت بـاشی بـه شیده بـگوی | کـه ای کــم خــرد مـهـتــر کــامـجــوی |
نــه تــنــهــا تــو ایــدر بـــکــام آمــدی | نـه بــر جــســتــن نـنـگ و نـام آمــدی |
نــه از بـــهــر پـــیــغــام افــراســیــاب | کــه کــردار بــد کــرد بــر تــو شــتــاب |
جــهـانـدارت انـگــیـخــت از انـجــمــن | ســتــودانــت ایــدر بـــود هــم کــفــن |
گــزنــد آیــدت زان ســر بـــی گــزنــد | کـه از تــن بــریـدنـد چــون گـوســفـنـد |
بـــیــامــد دمــان قــارن از نــزد شـــاه | بـــنـــزد یــکـــی آن درفـــش ســـیـــاه |
سـخـن هـرچ بـشـنـیـد بــا او بـگـفـت | نـمــانـد ایـچ نـیـک و بــد انـدر نـهـفــت |
بــشــد شــیـده نـزدیـک افـراســیـاب | دلـش چــون بــر آتــش نـهـاده کــبــاب |
بـــبـــد شــاه تــرکــان ز پــاســخ دژم | غـمـی گـشـت و بــرزد یـکـی تــیـز دم |
ازان خـــــــواب کـــــــز روزگــــــار دراز | بـدیـد و ز هـر کـس هـمـی داشـت راز |
سـرش گـشـت گـردان و دل پـرنـهیب | بــدانـسـت کـامـد بــتــنـگـی نـشـیـب |
بـــدو گــفــت فــردا بــدیــن رزمــگــاه | ز افـــگـــنـــده مـــردان نــیــابـــنــد راه |
بــشـیـده چــنـیـن گـفـت کـز بــامـداد | مـکـن تــا دو روز ای پــسـر جـنـگ یـاد |
بــدیـن رزم بــشـکـسـت گـویـی دلـم | بــر آنـم کــه دل را ز تــن بــگــســلــم |
پـسـر گفـت کای شـاه تـرکان و چـین | دل خــویــش را بــد مــکــن روز کــیــن |
چــو خــورشــیـد فـردا بــر آرد درفـش | درفــشــان کــنـد روی چــرخ بــنـفــش |
مــن و خـــســـرو و دشـــت آوردگــاه | بـــرانــگــیــزم از شـــاه گــرد ســـیــاه |
چـــو روشــن شــد آن چـــادر لــاژورد | جــهــان شــد بــه کــردار یــاقــوت زرد |
نشسـت از بـر اسـب چـنگی پـشنگ | ز بــاد جــوانــی ســرش پــر ز جــنــگ |
بــجـوشـن بــپــوشـیـد روشـن بــرش | ز آهــن کـــلـــاه کـــیــان بـــر ســـرش |
درفـشـش یکی تـرک جـنگی بـچـنگ | خــرامــان بــیــامــد بــســان پــلــنــگ |
چــو آمــد بـــنــزدیــک ایــران ســپــاه | یــکــی نــامــداری بــشــد نــزد شــاه |
کــه آمــد ســـواری مــیــان دو صـــف | سـرافـراز و جـوشـان و تــیـغـی بــکـف |
بـخـندید ازو شاه و جـوشن بـخواست | درفـــش بــــزرگـــی بــــرآورد راســـت |
یـکــی تــرگ زریـن بــســر بــر نــهـاد | درفــــشــــش بــــرهــــام گــــودرز داد |
هـمـه لـشـکـرش زار و گـریان شـدنـد | چــو بــر آتــش تــیــز بــریــان شــدنــد |
خــروشـی بــر آمـد کـه ای شـهـریـار | بآهــن تـــن خـــویــش رنــجـــه مـــدار |
شهان را همه تـخـت بـودی نشسـت | کـه بـر کـین کـمـر بـر مـیان تـو بـسـت |
کـه جـز خـاک تـیره نشـسـتـش مبـاد | بــهــیـچ آرزو کــام و دســتــش مــبــاد |
سـپــهـدار بــا جــوشـن و گـرز و خـود | بــلــشــکــر فــرســتــاد چــنــدی درود |
کـه یـک تـن مـجـنـبــیـد زیـن رزمـگـاه | چـپ و راسـت و قـلـب و جـناح سـپـاه |
نبـاید که جـوید کسی جـنگ و جـوش | بـــــرهــــام گـــــودرز داریــــد گـــــوش |
چـو خـورشـیـد بــر چـرخ گـردد بــلـنـد | بـــبــیــنــیــد تــا بـــر کــه آیــد گــزنــد |
شــمــا هــیــچ دل را مــداریـد تــنــگ | چــنـیـنـســت آغــاز و فـرجــام جــنـگ |
گـهـی بــر فـراز و گـهـی در نـشــیـب | گـهـی شـادکـامـی گـهـی بــا نـهـیـب |
بــرانــگــیـخــت شــبــرنــگ بــهـزاد را | کـــه دریـــافـــتــــی روز تــــگ بــــاد را |
مـیـان بـسـتـه بـا نـیـزه و خـود و گـبـر | هـمـی گــرد اســبــش بــر آمـد بــابــر |
مــیــان دو صــف شــیــده او را بــدیـد | یـکـی بــاد سـرد از جـگـر بــر کـشـیـد |
بــــدو گـــفـــت پــــور ســـیـــاوش رد | تـــوی ای پـــســـنـــدیـــده پــــرخـــرد |
نــبـــیــره جــهــانــدار تــوران ســپــاه | کـه سـایـد هـمـی تـرگ بــر چـرخ مـاه |
جــز آنـی کــه بــر تــو گــمــانـی بــرد | جـــهــانــدیــده یــی کــو خــرد پـــرورد |
اگـر مـغـز بــودیـت بــا خــال خــویـش | نـکـردی چـنـین جـنـگ را دسـت پـیش |
اگـر جــنـگ جــویـی ز پــیـش سـپــاه | بـــرو دور بـــگــزیــن یــکـــی رزمــگــاه |
کــز ایـران و تــوران نــبــیـنــنــد کــس | نـــخــــواهـــیـــم یـــاران فــــریـــادرس |
چــنــیـن داد پــاســخ بــدو شــهـریـار | کــــه ای شــــیـــر درنـــده در کــــارزار |
مـــنــم داغ دل پـــور آن بـــیــگـــنـــاه | سیاوش که شد کشته بر دست شاه |
بـدیـن دشـت از ایـران بـه کـین آمـدم | نــه از بـــهــر گـــاه و نــگـــیــن آمـــدم |
ز پــیـش پــدر چــونـک بــرخـاسـتــی | ز لــشــکــر نــبـــرد مــرا خــواســتــی |
مــرا خــواســتــی کــس نـبــودی روا | کـه پــیـشــت فـرســتــادمـی نـاســزا |
کـــنــون آرزو کـــن یــکـــی رزمــگـــاه | بــــدیـــدار دور از مــــیــــان ســــپــــاه |
نـهـادنــد پــیـمــان کــه از هـر دو روی | بــیـاری نـیـایـد کـســی کـیـنـه جــوی |
هـم ایـنـهـا کـه دارنـد بــا مـا درفــش | ز بــد روی ایـشــان نـگــردد بــنــفــش |
بــرفــتــنــد هــر دو ز لــشــکــر بــدور | چـنـانـچـون شـود مـرد شـادان بـسـور |
بــــیـــابــــان کــــه آن از در رزم بــــود | بـــدانــجـــایــگـــه مــرز خـــوارزم بـــود |
رسـیـدنـد جـایـی کـه شـیـر و پـلـنـگ | بــدان شــخ بــی آب نــنــهـاد چــنــگ |
نــپـــریــد بـــر آســـمــانــش عــقــاب | ازو بــهــره ای شــخ و بــهـری ســراب |
نــــهــــادنــــد آوردگــــاهـــی بــــزرگ | دو اسـب و دو جـنگی بـسـان دو گرگ |
ســواران چــو شــیـران اخــتــه زهــار | کـه بــاشـنـد پــر خــشــم روز شــکـار |
بـــگــشــتــنــد بـــا نــیــزه هــای دراز | چـو خـورشـید تـابـنـده گـشـت از فـراز |
نـمـانـد ایـچ بـر نـیزه هـاشـان سـنـان | پـــر از آب بـــرگــســـتـــوان و عـــنــان |
بـرومـی عـمـود و بـشـمـشـیـر و تـیـر | بــگــشــتــنــد بــا یــکــدگــر نــاگــزیــر |
زمـیـن شــد ز گــرد ســواران ســیـاه | نــگــشــتـــنــد ســـیــر انــدر آوردگــاه |
چــو شـیـده دل و زور خــسـرو بــدیـد | ز مـژگـان سـرشـکـش بــرخ بـرچـکـیـد |
بــدانــســت کــان فــره ایــزدیــســت | ازو بــر تــن خــویـش بــایـد گـریـســت |
همان اسبـش از تـشنگی شد غمی | بـــنــیــروی مــرد انــدر آمـــد کـــمــی |
چـو درمانده شـد بـا دل اندیشـه کـرد | کــه گــر شــاه را گــویــم انــدر نــبــرد |
بــیـا تـا بــه کـشـتـی پــیـاده شـویـم | ز خـــوی هــر دو آهـــار داده شـــویــم |
پـــیــاده نـــگـــردد کـــه عـــار آیــدش | ز شـاهـی تــن خــویـش خــوار آیـدش |
بـــدیــن چــاره گــر زو نــیــابـــم رهــا | شـــدم بــــی گـــمـــان در دم اژدهـــا |
بــدو گـفـت شـاهـا بــتــیـغ و ســنـان | کـند هر کـسـی جـنگ و پـیچـد عـنـان |
پــیــاه بــه آیـد کــه جــویـیـم جــنــگ | بـــکــردار شــیــران بـــیــازیــم چــنــگ |
جــهـانــدار خــســرو هـم انـدر زمــان | بـــدانــســـت انــدیــشــه بـــدگــمــان |
بـدل گـفـت کـین شـیر بـا زور و جـنگ | نــبـــیــره فـــریــدون و پـــور پـــشـــگ |
گــر آســوده گــردد تــن آســان کــنـد | بــســی شــیـر دلــرا هـراســان کــنـد |
اگــر مــن پــیـاده نـگــردم بــه جــنـگ | بــه ایـرانـیـان بــر کــنــد جــای تــنــگ |
بـــدو گــفـــت رهــام کــای تـــاجـــور | بــدیـن کــار نـنــگــی مــگــردان گــهـر |
چـــو خــســرو پـــیــاده کــنــد کــارزار | چـه بـاید بـر این دشـت چـندین سـوار |
اگــر پـــای بـــر خـــاک بـــایــد نــهــاد | مـــن از تـــخـــم کـــشـــواد دارم نــژاد |
بـمـان تـا شـوم پـیـش او جـنـگ سـاز | نــه شـــاه جـــهــانـــدار گـــردن فـــراز |
بــرهــام گــفــت آن زمــان شــهـریـار | کــه ای مــهــربـــان پــهــلــوان ســوار |
چــو شـیـده دلـاور ز تــخــم پــشـنـگ | چـنـان دان کـه بـا تـو نـیـاید بـه جـنـگ |
تــرا نــیــز بـــا رزم او پــای نــیــســت | بــتــرکـان چـنـو لـشـکـر آرای نـیـسـت |
یـکــی مــرد جــنـگــی فــریـدون نـژاد | کــــه چــــون او دلــــاور ز مـــادر نـــزاد |
نـبــاشــد مـرا نـنـگ رفـتــن بــجــنـگ | پــیــاده بـــســازیــم جــنــگ پــلــنــگ |
وزان سـو بــر شـیـده شـد تــرجـمـان | کــه دوری گــزیــن از بـــد بـــدگــمــان |
جـز از بــازگـشـتـن تــرا رای نـیـسـت | کـه بـا جـنگ خـسـرو تـرا پـای نیسـت |
بــهـنــگــام کــردن ز دشــمــن گــریـز | بــه از کـشـتـن و جـسـتـن رسـتـخـیـز |
بــدان نـامـور تـرجـمـان شـیـده گـفـت | کــه آورد مــردان نــشـــایــد نــهــفــت |
چـنان دان کـه تـا من بـبـسـتـم کـمـر | هـمــی بــرفــرازم بــخــورشــیـد ســر |
بــدیــن زور و ایـن فــره و دســتــبــرد | نــــدیــــدم بآوردگـــــه نــــیــــز گـــــرد |
ولــیــکــن ســـتـــودان مــرا از گــریــز | بــه آیـد چــو گــیـرم بــکــاری ســتــیـز |
هــم از گــردش چـــرخ بـــر بـــگــذرم | وگــــر دیــــده اژدهــــا بـــــســــپــــرم |
گـر ایدر مـرا هوش بـر دسـت اوسـت | نـه دشـمـن ز مـن بـاز دارد نه دوسـت |
نـدانـم مـن این زور مـردی ز چـیسـت | بـــریــن نـــامـــور فـــره ایـــزدیــســـت |
پــیــاده مــگــر دســت یــابــم بــدوی | بـــپـــیــکــار خــون انــدر آرم بـــجـــوی |
بـشـیـده چـنـیـن گـفـت شـاه جـهـان | کــــه ای نـــامــــدار از نـــژاد مـــهـــان |
ز تـخـم کـیـان بـی گـمـان کـس نـبـود | کـــه هــرگـــز پـــیــاده نــبـــرد آزمـــود |
ولـیـکـن تــرا گـرد چــنـیـنـســت کــام | نــپـــیــچــم ز رای تــو هــرگــز لــگــام |
فـرود آمـد از اســب شـبــرنـگ شــاه | ز ســر بــرگــرفــت آن کــیـانـی کــلـاه |
بـــرهــام داد آن گــرانــمــایــه اســب | پــیــاده بــیــامــد چــو آذرگــشــســب |
پــیــاده چــو از دور دیـدش پــشــنــگ | فــرود آمــد از بــاره جــنـگــی پــلــنـگ |
بــهـامـون چـو پــیـلـان بــر آویـخـتــنـد | هـمـی خـاک بــا خـون بــرآمـیـخـتــنـد |
چـو شـیـده بــدیـد آن بــر و بـرز شـاه | هــمــان ایــزدی فــر و آن دســتـــگــاه |
هـمـی جــســت کآیـد مــگــر زو رهـا | کـه چـون سـر بــشـد تــن نـیـارد بــهـا |
چــو آگـاه شــد خــســرو از روی اوی | وزان زور و آن بــــــرز بــــــالــــــای اوی |
گرفتـش بـچـپ گردن و راست پـشت | بـــرآورد و زد بـــر زمــیــن بــر درشــت |
هـمـه مـهـره پــشـت او هـمـچـو نـی | شـد از درد ریـزان و بــگـسـسـت پــی |
یـکـی تـیـغ تـیـز از مـیـان بــر کـشـیـد | ســــراســــر دل نـــامـــور بــــر دریـــد |
بــرو کـرد جـوشـن هـمـه چـاک چـاک | هـمـی ریـخـت بــر تــارک از درد خـاک |
بــرهـام گـفــت ایـن بــد بــدســگــال | دلــیـر و ســبــکــســر مــرا بــود خــال |
پـس از کـشـتـنـش مـهـربـانـی کـنـید | یـکــی دخــمــه خــســروانــی کــنـیـد |
تـنـش را بــمـشـک و عـبــیـر و گـلـاب | بـــشــویــی مــغــزش بــکــافــور نــاب |
بـگـردنـش بـر طـوق مـشـکـین نـهـید | کـلـه بــر ســرش عـنـبــرآگـیـن نـهـیـد |
نـگــه کــرد پــس تــرجــمــانـش ز راه | بــــدیـــد آن تـــن نـــامـــبـــردار شـــاه |
کـه بــا خــون ازان ریـگ بــرداشـتــنـد | ســوی لـشــکـر شــاه بــگـذاشــتــنـد |
بــیـامــد خــروشــان بــنـزدیـک شــاه | کـــه ای نــامــور دادگــر پـــیــشـــگــاه |
یــکــی بــنــده بــودم مــن او را نــوان | نـه جــنـگــی ســواری و نـه پــهـلــوان |
بـمـن بـر بــبــخـشـای شـاهـا بـمـهـر | کــه از جــان تــو شــاد بــادا ســپــهـر |
بــدو گــفــت شــاه آنـچ دیـدی ز مــن | نـــیــا را بـــگـــو انـــدر آن انـــجـــمـــن |
زمــیـن را بــبــوســیـد و کــرد آفــریـن | بــسـیـچــیـد ره سـوی ســالـار چــیـن |
وزان دشـت کـیـخـسـرو کـیـنـه جـوی | ســوی لـشـکـر خــویـش بــنـهـاد روی |
خــروشــی بــر آمــد ز ایـران ســپــاه | کـه بـخـشـایش آورد خـورشـیـد و مـاه |
بــیـامــد هــمــانــگــاه گــودرز و گــیـو | چـو شـیدوش و رسـتـم چـو گرگین نیو |
هـمـه بـوسـه دادنـد پـیـشـش زمـین | بــســی شــاه را خــوانــدنــد آفــریــن |
وزان روی تــــرکـــان دو دیـــده بــــراه | کـــه شـــویــده کـــی آیــد ز آوردگـــاه |
سـواری هـمـی شـد بــران ریـگ نـرم | بــرهـنـه سـر و دیـده پــر خــون و گـرم |
بـــیــامــد بـــنــزدیــک افـــراســـیــاب | دل از درد خــســتــه دو دیــده پـــر آب |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج