جــهـان چــون بــزاری بــرآیـد هـمــیبــدو نــیــک روزی ســرآیــد هــمــیچــو بـــســتـــی کــمــر بـــر در راه آزشــود کــار گــیــتــیـت یـکــســر د…
جــهـان چــون بــزاری بــرآیـد هـمــی | بــدو نــیــک روزی ســرآیــد هــمــی |
چــو بـــســتـــی کــمــر بـــر در راه آز | شــود کــار گــیــتــیـت یـکــســر دراز |
بـیک روی جـسـتـن بـلندی سزاست | اگــــر در مـــیـــان دم اژدهـــاســــت |
و دیـگــر کــه گــیــتــی نــدارد درنــگ | سرای سپـنجی چه پـهن و چه تـنگ |
پـــرســتـــنــده آز و جـــویــای کــیــن | بــگـیـتــی ز کــس نـشــنـود آفــریـن |
چــو ســرو سـهـی گـوژ گـردد بــبــاغ | بــدو بــر شـود تــیـره روشــن چــراغ |
کـنـد بــرگ پـژمـرده و بــیـخ سـسـت | سرش سوی پـستـی گراید نخـست |
بـــرویــد ز خــاک و شــود بـــاز خــاک | همه جـای تـرسست و تـیمار و بـاک |
ســـر مــایــه مــرد ســـنــگ و خـــرد | ز گــیــتـــی بـــی آزاری انــدر خــورد |
در دانـــش و آنـــگـــهــی راســـتـــی | گــریـن دو نـیـابــی روان کــاســتــی |
اگــر خــود بــمــانــی بــگــیـتــی دراز | ز رنـــج تـــن آیــد بـــرفـــتـــن نـــیــاز |
یـکــی ژرف دریـاســت بــن نــاپــدیـد | در گــــنـــج رازش نـــدارد کــــلـــیـــد |
اگــر چـــنــد یــابـــی فــزون بـــایــدت | هــمــان خــورده یـک روز بــگــزایـدت |
سه چـیزت بـبـاید کزان چـاره نیسـت | وزو بــر سـرت نـیـز پـیـغـاره نـیـسـت |
خـوری گـر بـپـوشـی و گـر گـسـتـری | سـزد گـرد بــدیـگـر سـخــن نـنـگـری |
چـو زین سـه گذشتـی همه رنج و آز | چــه در آز پــیـچــی چــه انــدر نــیـاز |
چـو دانـی کـه بــر تــو نـمـانـد جـهـان | چه پـیچی تـو زان جـای نوشین روان |
بــخـور آنـچ داری و بــیـشـی مـجـوی | کـــه از آز کـــاهــد هــمـــی آبـــروی |
*** | |
دل شــاه تــرکـان چــنـان کـم شـنـود | هــمــیــشــه بـــرنــج از پــی آز بــود |
ازان پـس کـه بــرگـشـت زان رزمـگـاه | کـه رسـتـم بــرو کـرد گـیـتـی سـیـاه |
بــشــد تــازیـان تــا بــخــلــخ رســیـد | بـنـنـگ از کـیـان شـد سـرش نـاپـدید |
بـــــکـــــاخ انــــدر آمــــد پـــــرآزار دل | ابــــا کــــاردانــــان هــــشــــیــــاردل |
چــو پــیـران و گــرســیـوز رهـنــمــون | قـراخـان و چـون شـیـده و گـرسـیـون |
بـرایـشـان هـمـه داسـتـان بـرگـشـاد | گـذشـتــه سـخـنـهـا هـمـه کـرد یـاد |
کــه تــا بــرنـهـادم بــشــاهـی کــلـاه | مـرا گـشـت خـورشـید و تـابـنده مـاه |
مــرا بــود بــر مــهــتــران دســتــرس | عـــنــان مــرا بـــرنــتـــابـــیــد کـــس |
ز هــنـــگـــام رزم مـــنــوچـــهــر بـــاز | نــبـــد دســـت ایــران بـــتـــوران دراز |
شــبــیـخــون کــنـد تــا در خــان مــن | از ایــران بـــیــازنـــد بـــر جـــان مـــن |
دلــــاور شــــد آن مـــردم نـــادلـــیـــر | گــوزن انــدر آمــد بــبــالــیــن شــیــر |
بــریـن کــیـنــه گــر کــار ســازیـم زود | وگـــرنـــه بــــرآرنـــد زیـــن مـــرز دود |
ســزد گـر کـنـون گـرد ایـن کــشــورم | ســراسـر فـرســتــادگـان گـســتــرم |
ز تـــرکـــان وز چـــیــن هــزاران هــزار | کـــمـــربـــســـتـــگـــان از در کـــارزار |
بـــیــاریــم بـــر گــرد ایــران ســـپـــاه | بــســازیـم هـر ســو یـکــی رزمـگـاه |
هـمـه مـوبـدان رای هـشـیـار خـویش | نـهـادنـد بــا گـفـت ســالـار خــویـش |
کـه مـا را ز جـیـحـون بـبـایـد گـذشـت | زدن کوس شـاهی بـران پـهن دشت |
بآمـوی لــشــکــر گــهـی ســاخــتــن | شــب و روز نآســودن از تـــاخـــتـــن |
که آن جـای جـنگست و خون ریختـن | چـه بــا گـیـو و بــا رسـتــم آویـخـتـن |
ســرافــراز گــردان گــیـرنــده شــهــر | هـمــه تــیـغ کــیـن آب داده بــه زهـر |
چـو افـراسـیـاب آن سـخـنـهـا شـنـود | بـرافـروخـت از بـخـت و شـادی نمـود |
ابـــر پـــهــلـــوانــان و بـــر مـــوبـــدان | بـــکـــرد آفـــریــنـــی بـــرســـم ردان |
نـویـســنـده نـامــه را پــیـش خــوانـد | سـخـنـهـای بـایسـتـه چـنـدی بـرانـد |
فـرسـتــادگـان خـواسـت از انـجــمـن | بــنــزدیـک فــغــفــور و شــاه خــتــن |
فــرســتــاد نـامـه بــه هـر کـشــوری | بـــهــر نــامــداری و هــر مــهــتـــری |
سپه خواست کاندیشه جنگ داشت | ز بـیژن بـدان گـونـه دل تـنـگ داشـت |
دو هـفـتــه بــرآمـد ز چــیـن و خــتــن | ز هر کـشـوری شـد سـپـاه انـجـمـن |
چـو دریـای جـوشـان زمـیـن بــردمـیـد | چـنان شـد که کـس روز روشـن ندید |
گــلــه هـرچ بــودش ز اســبــان یـلــه | بــشــهــر انــدر آورد یـکــســر گــلــه |
هـمــان گــنــجــهـا کــز گــه تــور بــاز | پـدر بــر پـسـر بـر هـمـی داشـت راز |
ســر بــدره هـا را گــشــادن گــرفــت | شـــب و روز دیــنـــار دادن گـــرفـــت |
چــو لـشـکـر سـراسـر شـد آراسـتــه | بــدان بـی نـیـازی شـد از خـواسـتـه |
ز گــردان گــزیـن کــرد پــنــجــه هـزار | هــمــه رزم جــویــان ســازنــده کــار |
بــشـیـده کـه بــودش نـبــرده پــســر | ز گـــردان جـــنــگــی بـــرآورده ســـر |
بــدو گـفــت کـیـن لـشــکـر ســرفـراز | ســـپــــردم تـــرا راه خـــوارزم ســـاز |
نــگــهــبـــان آن مــرز خــوارزم بـــاش | هـمـیـشـه کـمـربــسـتــه رزم بــاش |
دگــر پـــنــجـــه از نــامــداران چــیــن | بـــفــرمــود تــا کــرد پــیــران گــزیــن |
بـــدو گــفــت تــا شــهــر ایــران بــرو | مـمـان رخـت و مـه تـخـت سـالـار نـو |
در آشــتــی هــیــچ گــونــه مــجــوی | سـخـن جـز بـجـنگ و بـکـینه مـگـوی |
کــســی کــو بــرد آب و آتــش بــهـم | ابــر هـر دوان کـرده بــاشــد ســتــم |
دو پــر مــایـه بــیــدار و دو پــهــلــوان | یـکـی پـیـر و بـاهـوش و دیـگـر جـوان |
بـــرفــتــنــد بـــا پـــنــد افــراســیــاب | بآرام پـــیـــر و جـــوان بـــر شـــتـــاب |
ابـــا تـــرگ زریــن و کــوپـــال و تــیــغ | خــروشــان بــکــردار غــرنــده مــیــغ |
پــس آگـاهـی آمـد بــه پــیـروز شــاه | کــه آمــد ز تــوران بـــایــران ســپــاه |
جــفـاپــیـشـه بــدگـوهـر افـراســیـاب | ز کــیـنــه نـیـایـد شــب و روز خــواب |
بــرآورد خــواهـد هـمـی ســر ز نـنـگ | ز هر سـو فـرسـتـاد لـشـکـر بـجـنـگ |
هـمــی زهـر ســایـد بــنـوک ســنـان | کـه تــابــد مـگـر ســوی ایـران عـنـان |
سـواران جــنـگـی چـو سـیـصـد هـزار | بـجـیحـون هـمـی کـرد خـواهـد گـذار |
سـپـاهـی کـه هـنـگـام نـنـگ و نـبـرد | ز جــیــحــون بــگــردون بـــرآورد گــرد |
دلـــیـــران بـــدرگـــاه افـــراســـیـــاب | ز بــانــگ تــبــیـره نــیــابــنــد خــواب |
ز آوای شــــیــــپـــــور و زخــــم درای | تـو گـویـی بــرآیـد هـمـی دل ز جـای |
گـر آیـد بــایـران بــجــنـگ آن ســپــاه | هــــژبــــر دلــــاور نــــیـــایـــد بــــراه |
سـر مـرز تــوران بــه پــیـران ســپــرد | سـپــاهـی فـرسـتــاد بــا او نـه خـرد |
ســوی مــرز خــوارزم پــنــجــه هــزار | کــمــربـــســتـــه رفــت از در کــارزار |
ســپــهــدارشــان شــیـده شــیـر دل | کـز آتـش سـتــانـد بــشـمـشـیـر دل |
ســپــاهـی بــکـردار پــیـلـان مـسـت | که بـا جـنگ ایشان شود کوه پـسـت |
چــو بــشــنـیـد گــفــتــار کــاراگـهـان | پـرانـدیشـه بـنـشـسـت شـاه جـهان |
بــکــاراگـهـان گـفــت کـای بــخــردان | مـن ایـدون شـنـیـدسـتـم از مـوبـدان |
کـه چــون مـاه تــرکـان بــرآیـد بــلـنـد | ز خــورشــیــد ایــرانــش آیــد گــزنــد |
ســیــه مــارکــورا ســر آیــد بـــکــوب | ز سـوراخ پـیچـان شـود سـوی چـوب |
چـو خـسـرو بــه بــیـداد کـارد درخـت | بــگـردد بــرو پــادشــاهـی و تــخــت |
هـمـه مـوبـدان را بـر خـویـش خـوانـد | شـنیده سـخـن پـیش ایشـان بـرانـد |
نــشــســتــنــد بــا شــاه ایـران بــراز | بــــزرگــــان فــــرزانــــه و رزم ســــاز |
چـو دسـتـان سـام و چـو گـودرز و گیو | چـو شـیـدوش و فـرهـاد و رهـام نـیو |
چـو طـوس و چـو رسـتـم یل پـهـلـوان | فــریــبـــرز و شــاپـــور شــیــر دمــان |
دگــر بــیــژن گــیــو بـــا گــســتــهــم | چــو گـرگـیـن چـون زنـگـه و گـژدهـم |
جــزیـن نــامــداران لــشــکــر هــمــه | کــه بـــودنــد شــاه جــهــان را رمــه |
ابــا پــهـلـوانـان چــنـیـن گـفـت شـاه | کـه تـرکـان همـی رزم جـوینـد و گـاه |
چو دشمن سپـه کرد و شد تیز چنگ | بــبــایـد بــسـیـچــیـد مـا را بــجــنـگ |
بــــفـــرمـــود تـــا بـــوق بــــا گـــاودم | دمـیـدنـد و بــســتــنـد رویـیـنـه خــم |
از ایـوان بــه مــیـدان خــرامـیـد شــاه | بـــیــاراســتـــنــد از بـــر پـــیــل گــاه |
بــزد مـهـره در جـام بــر پــشـت پـیـل | زمـیـن را تــو گـفـتــی بــرانـدود نـیـل |
هـوا نـیـلـگـون شـد زمـین رنـگ رنـگ | دلــیـران لــشــکــر بــســان پــلــنـگ |
بــچـنـگ انـدرون گـرز و دل پـر ز کـیـن | ز گـردان چـو دریـای جـوشـان زمـیـن |
خـــروشــی بـــرآمــد ز درگــاه شـــاه | کــه ای پــهــلــوانــان ایــران ســپــاه |
کـسـی کـو بــسـایـد عـنـان و رکـیـب | نـبــایـد کـه یـابــد بــخــانـه شـکـیـب |
بــــفـــرمـــود کـــز روم وز هـــنـــدوان | ســـواران جـــنــگــی گــزیــده گــوان |
دلـــیــران گـــردنـــکـــش از تـــازیـــان | بــســیــچــیـده جــنــگ شــیـر ژیــان |
کـمـربـسـتـه خـواهـنـد سـیصـد هـزار | ز دشــــت ســــواران نـــیـــزه گــــزار |
هـر آنــکــو چــهـل روزه را نــزد شــاه | نــیــایـد نــبــیـنــد بــســر بــر کــلــاه |
پــراگــنــده بــر گــرد کــشــور ســوار | فــرســتـــاده بـــا نــامــه شــهــریــار |
دو هـفــتــه بــرآمـد بــفــرمــان شــاه | بــجــنـبــیـد در پــادشـاهـی ســپــاه |
ز لـشـکـر همـه کـشـور آمـد بـجـوش | زگـیـتــی بــر آمـد ســراسـر خــروش |
بــشــبــگــیــر گــاه خــروش خــروس | ز هـر سـوی بــرخـاسـت آوای کـوس |
بــزرگــان هـر کــشــوری بــا ســپــاه | نــهـادنــد ســر ســوی درگــاه شــاه |
در گـــنــجـــهــای کـــهــن بـــاز کـــرد | ســــپـــــه را درم دادن آغــــاز کــــرد |
هـمـه لـشـکـر از گـنـج و دیـنـار شـاه | بــســر بــر نــهــادنــد گــوهـر کــلــاه |
بـه بـر گسـتـوان و بـجـوشـن چـو کوه | شـدند انـجـمـن لـشـکـری همـگـروه |
چـو شـد کـار لـشـکـر همه سـاخـتـه | وزیـــشـــان دل شـــاه پـــرداخـــتـــه |
نـخــســتــیـن ازان لــشــکــر نـامـدار | ســواران شـمـشـیـر زن ســی هـزار |
گـزیـن کـرد خـسـرو بـرسـتـم سـپـرد | بــدو گــفــت کــای نــامــبــردار گــرد |
ره سـیـسـتـان گـیـر و بــرکـش بـگـاه | بـــهــنــدوســتــان انــدر آور ســپـــاه |
ز غـــزنـــیــن بـــرو تـــا بـــراه بـــریــن | چـو گـردد تـرا تــاج و تـخـت و نـگـیـن |
چــو آن پــادشـاهـی شـود یـکـســره | بآبـــشــخـــور آیــد پـــلــنــگ و بـــره |
فـــرامـــرز را ده کـــلـــاه و نـــگـــیـــن | کـسـی کـو بـخـواهد ز لشـکـر گـزین |
بــزن کـوس رویـیـن و شـیـپـور و نـای | بـکـشـمیر و کـابـل فـزون زین مـپـای |
کـه مـا را ســر از جــنـگ افـراسـیـاب | نـیـابــد هـمـی خــورد و آرام و خـواب |
الــانــان و غــزدژ بـــلــهــراســـب داد | بــدو گـفـت کـای گـرد خــســرو نـژاد |
بـــرو بـــا ســپــاهــی بــکــردار کــوه | گـزیـن کــن ز گــردان لـشــکــر گـروه |
ســــواران شـــایـــســــتــــه کـــارزار | بـــبـــر تــا بـــرآری ز دشــمــن دمــار |
بــاشـکـش بــفـرمـود تــا سـی هـزار | دمـــنـــده هـــژبـــران نـــیـــزه گـــزار |
بـــرد ســوی خــوارزم کــوس بـــزرگ | ســپـــاهــی بـــکــردار درنــده گــرگ |
زنـــد بـــر در شـــهـــر خـــوارزم گـــاه | ابـــا شــیــده رزم زن کــیــنــه خــواه |
ســــپــــاه چــــهـــارم بــــگـــودرز داد | چـــه مـــایــه ورا پـــنـــد و انــدرز داد |
کـــه رو بـــا بـــزرگـــان ایــران بـــهــم | چـو گـرگین و چـون زنگه و گـسـتـهم |
زواره فـــریــبـــرز و فـــرهــاد و گـــیــو | گـــرازه ســـپـــهــدار و رهـــام نـــیــو |
بـفـرمـود بـسـتـن کـمـرشـان بـجـنگ | سـوی رزم تــوران شـدن بــی درنـگ |
ســـپـــهــدار گــودرز کـــشـــوادگـــان | هـــمـــه پـــهـــلـــوانـــان و آزادگـــان |
نـشـسـتـنـد بــر زیـن بــفـرمـان شـاه | ســپــهــدار گــودرز پــیــش ســپـــاه |
بـــگــودرز فــرمــود پـــس شــهــریــار | چــو رفــتــی کـمـر بــســتــه کــارزار |
نــگــر تــا نــیـازی بــه بــیـداد دســت | نـــگـــردانــی ایــوان آبـــاد پـــســـت |
کـسـی کـو بــجـنـگـت نـبـنـدد مـیـان | چــنـان ســاز کـش از تــو نـایـد زیـان |
کــه نــپــســنـدد از مــا بــدی دادگــر | سـپــنـجـسـت گـیـتـی و مـا بــرگـذر |
چـو لـشـکـر سـوی مـرز تــوران بــری | مـــن تــــیـــز دل را بآتــــش ســـری |
نـگـر تــا نـجــوشــی بــکـردار طــوس | نـبــنـدی بــهـر کــار بــر پــیـل کـوس |
جـهـانـدیده ای سـوی پـیران فـرسـت | هــشــیـوار وز یــادگــیـران فــرســت |
بــپــنـد فــراوانـش بــگــشــای گـوش | بـــرو چــادر مــهــربـــانــی بـــپـــوش |
بــهــر کــار بــا هــر کــســی دادکــن | ز یــزدان نــیــکــی دهــش یــاد کــن |
چـنـین گـفـت سـالـار لـشـکـر بـشـاه | کـه فـرمـان تـو بــرتـر از شـیـد و مـاه |
بـدان سـان شوم کم تـو فرمان دهی | تــو شــاه جــهـانـداری و مــن رهـی |
بــــرآمـــد خـــروش از در پـــهـــلـــوان | ز بــانــگ تــبــیـره زمــیـن شــد نـوان |
بــلــشــکــر گــه آمـد دمـادم ســپــاه | جــهـان شـد ز گـرد ســواران ســیـاه |
بـه پـیش سـپـاه اندرون پـیل شست | جـهان پـست گشتـه ز پـیلان مست |
وزان ژنــده پــیـلــان جــنـگــی چــهـار | بــــیـــاراســـتــــه از در شـــهـــریـــار |
نـهـادنـد بــر پــشـتــشـان تــخــت زر | نـشـســتــنـگـه شــاه بــا زیـب و فـر |
بــگــودرز فــرمـود تــا بــر نـشــســت | بــران تــخــت زر از بــر پــیـل مـسـت |
بـرانگـیخـت پـیلـان و بـرخـاسـت گـرد | مــر آن را بــنـیـک اخــتــری یـاد کــرد |
کـــه از جـــان پـــیـــران بـــرآریــم دود | بــران سـان کـه گـرد پــی پـیـل بــود |
بــی آزار لــشــکــر بـــفــرمــان شــاه | هـمـی رفـت مـنـزل بــمـنـزل سـپـاه |
چــو گــودرز نــزدیــک زیــبــد رســیــد | سـران را ز لـشـکـر هـمـی بــرگـزیـد |
هـــزاران دلـــیــران خـــنـــجـــر گـــزار | ز گـــردان لــشـــکـــر دلـــاور ســـوار |
از ایـــرانــــیـــان نــــامــــور ده هــــزار | ســخـــن گــوی و انــدر خــور کــارزار |
سـپـهـدار پـس گـیـو را پـیـش خـوانـد | هـمــه گــفــتــه شــاه بــا او بــرانــد |
بــدو گـفــت کــای پــور ســالـار ســر | بــرافـراخــتــه ســر ز بــســیـار ســر |
گـزیـن کـردم انـدر خــورت لـشــکـری | کـه هـسـتـنـد سـالـار هـر کـشـوری |
بــدان تــا بــنــزدیــک پــیــران شــوی | بــگــویــی و گــفــتــار او بــشــنــوی |
بـگـویی بـه پـیـران کـه مـن بـا سـپـاه | بــزیــبــد رســیـدم بــفــرمــان شــاه |
شـناسـی تـو گفـتـار و کـردار خـویش | بــی آزاری و رنـج و تــیـمـار خــویـش |
هـمــه شــهـر تــوران بــدی را مـیـان | بـــبـــســتــنــد بـــا نــامــدار کــیــان |
فـــریـــدون فـــرخ کـــه بـــا داغ و درد | ز گــیــتــی بــشــد دیــده پــر آب زرد |
پــــر از درد ایـــران پــــر از داغ شـــاه | کــه بــا ســوک ایـرج نــتــابــیـد مــاه |
ز تــرکــان تــو تــنــهـا ازان انــجــمــن | شـنـاسـی بـمـهـر و وفـا خـویـشـتـن |
دروغـسـت بــر تـو هـمـیـن نـام مـهـر | نــبــیــنــم بـــدلــت انــدر آرام مــهــر |
هـمــانــســت کآن شــاه آزرمــجــوی | مــرا گــفــت بــا او هـمـه نـرم گــوی |
ازان کــــو بـــــکــــارســـــیــــاوش رد | بــیــفــگــنــد یــک روز بـــنــیــاد بـــد |
بــنـزد مـنـش دســتــگـاهـسـت نـیـز | ز خــون پــدر بــیـگــنــاهـســت نــیـز |
گـنـاهـی کـه تــا ایـن زمـان کـرده ای | ز شــاهــان گــیــتـــی کــه آزرده ای |
هـمــی شــاه بــگــذارد از تــو هـمــه | بــدی نـیـکــی انـگــارد از تــو هـمــه |
نـبــایـد کـه بــر دســت مـا بــر تــبــاه | شــوی بــر گـذشــتــه فــراوان گـنـاه |
دگــر کــز پــی جــنــگ افــراســیــاب | زمـانـه هـمـی بــر تـو گـیـرد شـتــاب |
بــــزرگــــان ایـــران و فــــرزنـــد مـــن | بــخــوانـنـد بــر تــو هـمـه پــنـد مــن |
سـخـن هـرچ دانـی بـدیشـان بـگـوی | وزیشـان هـمـیدون سـخـن بـازجـوی |
اگــر راســت بــاشــد دلــت بــا زبــان | گـذشـتـی ز تـیمـار و رسـتـی بـجـان |
بـر و بـوم و خـویـشـانـت آبـاد گـشـت | ز تـــیــغ مــنــت گــردن آزاد گــشــت |
ور از تــــو پــــدیــــدار آیــــد گــــنــــاه | نـمـانـد بــتــو مـهـر و تــخــت و کـلـاه |
نـجــویـم بــریـن کــیـنـه آرام و خــواب | مــن و گــرز و مــیــدان افــراســیــاب |
کـزو شـاه مـا را بــکـیـن خــواســتــن | نـبــایـد بــســی لـشــکــر آراســتــن |
مـگـر پـنـد مـن سـربــسـر بــشـنـوی | بــگــفــتــار هـشــیـار مــن بــگــروی |
نخـسـتـین کسـی کو پـی افگند کین | بــخـون ریـخـتـن بـرنـوشـت آسـتـیـن |
بـــخـــون ســیــاوش یــازیــد دســـت | جـهـانـی بــه بـیـداد بــر کـرد پـسـت |
بــســان ســگــانــش ازان انــجــمــن | بــبــنـدی فـرســتــی بــنـزدیـک مـن |
بــدان تــا فـرســتــم بــنـزدیـک شــاه | چه شان سر ستاند چه بـخشد کلاه |
تــو نـشــنـیـدی آن داســتــان بــزرگ | کــه شــیــر ژیــان آورد پــیـش گــرگ |
کـه هر کـو بـخـون کیان دسـت آخـت | زمـانـه بـجـز خـاک جـایش نـسـاخـت |
دگــر هـرچ از گــنــج نـزدیـک تــســت | هـمـه دشـمـن جـان تــاریـک تـسـت |
ز اســـپـــان پـــرمـــایــه و گـــوهــران | ز دیـــبــــا و دیـــنـــار وز افـــســــران |
ز تـرگ و ز شـمـشـیـر و بـرگـسـتـوان | ز خــفــتـــان، وز خــنــجــر هــنــدوان |
هـمــه آلــت لــشــکــر و ســیـم و زر | فـرســتــی بــنـزدیـک مـا سـربــسـر |
بــه بــیـداد کــز مـردمـان بــســتــدی | فــــراز آوریــــدی ز دســـــت بـــــدی |
بــدان بــاز خـری مـگـر جــان خـویـش | ازیـن درکــنــی زود درمــان خــویــش |
چــه انــدر خــور شــهـریـارســت ازان | فــرســتــم بــنــزدیـک شــاه جــهـان |
بــبــخـشـیـم دیـگـر هـمـه بـر سـپـاه | بـــجـــای مــکـــافـــات کــرده گــنــاه |
و دیـــگـــر کـــه پــــور گـــزیـــن تــــرا | نـــگـــهــبـــان گـــاه و نــگـــیــن تـــرا |
بــــرادرت هـــر دو ســـران ســـپــــاه | کــه هـمـزمـان بــرآرنـد گــردن بــمـاه |
چـو هـر سـه بــدیـن نـامـدار انـجـمـن | گـروگــان فــرســتــی بــنـزدیـک مـن |
بـــدان تـــا شــوم ایــمــن از کــار تــو | بـــــرآرد درخـــــت وفــــا بـــــار تـــــو |
تــو نـیـز آنـگــهـی بــرگــزیـنـی دو راه | یــکــی راه جــویـی بــنــزدیـک شــاه |
ابـــا دودمــان نــزد خـــســـرو شــوی | بـــدان ســـایــه مــهــر او بـــغــنــوی |
کـنـم بــا تـو پــیـمـان کـه خـسـرو تـرا | بـــخــورشــیــد تــابـــان بــرآرد ســرا |
ز مــــهــــر دل او تـــــو آگــــه تـــــری | کــزو هــیــچ نــایـد چــز از بــهــتــری |
بــشــویـی دل از مــهـر افــراســیـاب | نـبــیـنـی شـب تــیـره او را بــخــواب |
گـر از شـاه تــرکـان بــتــرسـی ز بــد | نــخــواهـی کــه آیـی بــایـران ســزد |
بــپــرداز تــوران و بــنــشــیـن بــچــاج | بــبــر تــخــت ســاج و بــر افـراز تــاج |
ورت ســوی افــراســیــابــســت رای | بــرو ســوی او جــنـگ مــا را مـپــای |
اگـر تـو بـخـواهـی بـسـیـچـیـد جـنـگ | مـرا زور شـیـرسـت و چـنـگ پــلـنـگ |
بــتـرکـان نـمـانـم مـن از تــخـت بــهـر | کـمـان مـن ابـرسـت و بـارانـش زهـر |
بــســیـچــیـده جــنـگ خــیـز انــدرآی | گـرت هـسـت بــا شـیـر درنـده پــای |
چـو صـف بـرکـشـید از دو رویه سـپـاه | گــنــهـکــار پــیـدا شــد از بــیـگــنــاه |
گــریـن گـفــتــه هـای مـرا نـشــنـوی | بــفـرجــام کـارت پــشـیـمـان شــوی |
پــشــیـمــانـی آنـگــه نـداردت ســود | کـــه تـــیــغ زمـــانــه ســـرت را درود |
بـگـفـت این سـخـن پـهلوان بـا پـسـر | کـه بــر خـوان بــپـیـران هـمـه دربــدر |
ز پــیـش پــدر گــیـو شــد تــا بــبــلـخ | گـرفـتــه بــیـاد آن سـخـنـهـای تــلـخ |
فـــرود آمــد و کــس فــرســـتـــاد زود | بــران سـان کـه گـودرز فـرمـوده بــود |
هـمـان شــب ســپــاه انـدر آورد گـرد | بــرفــت از در بــلـخ تــا ویـســه گــرد |
کـه پـیـران بـدان شـهـر بـد بـا سـپـاه | کـه دیهیم ایران همی جـسـت و گاه |
فـرسـتـاده چـون سـوی پـیران رسـید | ســـپـــدار ایــران ســـپـــه را بـــدیــد |
بــگـفــتــنـد کآمـد ســوی بــلـخ گـیـو | ابـــا ویـــژگـــان ســـپـــهـــدار نـــیـــو |
چـو بـشـنید پـیران بـرافـراخـت کـوس | شـد از سـم اسـبـان زمـیـن آبـنـوس |
ده و دو هــزارش ز لــشـــکــر ســـوار | فـــــراز آمــــد انــــدر خـــــور کــــارزار |
ازیـشـان دو بـهـره هـم آنـجـا بــمـانـد | بــرفـت و جــهـانـدیـدگـانـرا بــخــوانـد |
بـیـامـد چـو نـزدیـک جـیـحـون رسـیـد | بــگــرد لــب آب لــشــکــر کــشــیــد |
بــجــیــحــون پــر از نــیـزه دیـوار کــرد | چـــو بـــا گــیــو گـــودرز دیــدار کـــرد |
دو هفتـه شد اندر سـخـنشـان درنگ | بــدان تـا نـبــاشـد بــه بـیـداد جـنـگ |
ز هـر گـونـه گـفـتـنـد و پـیران شـنـیـد | گــنــهــکــاری آمــد ز تــرکــان پــدیـد |
بـــزرگـــان ایــران زمـــان یــافـــتـــنــد | بــریـشـان بــگـفـتــار بــشـتــافـتــنـد |
بــرافـگـنـد یـپــران هـم انـدر شــتــاب | نــونــدی بـــنــزدیــک افـــراســـیــاب |
کـه گـودرز کــشــوادگـان بــا ســپــاه | نــهــاد از بـــر تــخــت گــردان کــلــاه |
فـــرســـتـــاده آمــد بـــنــزدیــک مــن | گــزیــن پـــور او مــهــتـــر انــجــمــن |
مار گوش و دل سـوی فـرمان تـسـت | بــپــیـمــان روانـم گــروگــان تــســت |
سـخـن چـون بـسـالـار تـرکـان رسـید | ســپــاهـی ز جــنـگ آوران بــرگــزیـد |
فــرســتــاد نــزدیــک پـــیــران ســوار | ز گـردان شــمـشـیـر زن ســی هـزار |
بــدو گـفـت بــردار شــمـشــیـر کـیـن | وزیـــشـــان بـــپـــرداز روی زمـــیـــن |
نـه گــودرز بــایـد کــه مـانـد نـه گــیـو | نـه فــرهـاد و گـرگـیـن نـه رهـام نـیـو |
کـه بــر مـا سـپــه آمـد از چـار سـوی | هــمــی گــاه تـــوران کــنــنــد آرزوی |
جـفا پـیشه گشتـم ازین پـس بـجنگ | نـجــویـم بــخـون ریـخـتــن بــر درنـگ |
بـــرای هـــشـــیــوار و مـــردان مـــرد | بــرآرم ز کــیـخــســرو ایـن بــار گــرد |
چــو پــیـران بــدیـد آن سـپــاه بــزرگ | بـخـون تـشـنـه هر یک بـکـردار گـرگ |
بـر آشـفـت ازان پـس کـه نیرو گرفـت | هنـرهـا بـشـسـت از دل آهو گـرفـت |
جـفـا پـیشـه گشـت آن دل نیکـخـوی | پــر انــدیـشــه شــد رزم کــرد آرزوی |
بــگـیـو آنـگـهـی گـفـت بــرخــیـز و رو | ســوی پــهــلــوان ســپــه بــاز شــو |
بـگـویش کـه از من تـو چـیزی مجـوی | کــه فــرزانــگــان آن نــبــیـنـنــد روی |
یـــکـــی آنـــکــــه از نـــامـــدارگـــوان | گروگان همی خـواهی این کی تـوان |
و دیگـر کـه گـفـتـی سـلـیح و سـپـاه | گـرانـمـایـه اسـبــان و تـخـت و کـلـاه |
بــرادرکــه روشــن جــهـان مـنـســت | گــزیـده پــســر پــهـلــوان مـنـســت |
هـمـی گـویی از خـویـشـتـن دور کـن | ز بـخـرد چـنـیـن خـام بـاشـد سـخـن |
مـــرا مــرگ بـــهــتـــر ازان زنــدگـــی | کـه ســالـار بــاشــم کـنـم بــنـدگـی |
یـکـی داسـتـان زد بــریـن بــر پـلـنـگ | چو با شیر جنگ آورش خاست جنگ |
بــنــام ار بــریـزی مــرا گــفــت خــون | بــه از زنــدگــانــی بــنــنــگ انــدرون |
و دیـگـر کـه پــیـغـام شــاه آمـدســت | بــفـرمـان جــنـگـم سـپــاه آمـدسـت |
چـو پـاسـخ چـنین یافت بـرگشت گیو | ابـــا لــشــکــری نــامــبــردار و نــیــو |
سـپـهـدار چـون گـیو بـرگـشـت از وی | خـروشـان سـوی جـنـگ بـنـهـاد روی |
دمــان از پـــس گــیــو پــیــران دلــیــر | سـپـه را هـمـی رانـد بـرسـان شـیـر |
بــیـامـد چــو پــیـش کـنـابــد رســیـد | بــران دامـن کـوه لـشــکــر کــشــیـد |
چــو گــیــو انــدر آمــد بــپــیــش پــدر | هـمـی گـفـت پــاسـخ هـمـه دربــدر |
بـــگــودرز گـــفـــت انــدرآور ســـپـــاه | بـجـایـی کـه سـازی هـمـی رزمـگـاه |
کـه او را همـی آشـتـی رای نـیسـت | بـدلـش انـدرون داد را جـای نـیـسـت |
ز هــر گــونــه بـــا او ســخــن رانــدم | هـمـه هـرچ گــفــتــی بــرو خــوانـدم |
چــو آمــد پـــدیــدار ازیــشــان گــنــاه | هـیـونـی بــرافــگــنــد نـزدیـک شــاه |
کـه گـودرز و گـیـو انـدر آمـد بــجــنـگ | ســپــه بــایـد ایـدر مــرا بــی درنــگ |
ســـپـــاه آمـــد از نــزدافـــراســـیــاب | چـو مـا بــازگـشـتـیـم بـگـذاشـت آب |
کـنـون کـینه را کـوس بـر پـیل بـسـت | همـی جـنگ مـا را کـند پـیشـدسـت |
چـنـیـن گـفـت بـا گـیـو پـس پـهـلـوان | کـه پـیـران بــسـیـری رسـیـد از روان |
همـین داشـتـم چـشـم زان بـد نـهان | ولــیــکــن بــفــرمــان شــاه جــهــان |
بــایـســت رفــتــن کــه چــاره نــبــود | دلــش را کــنــون شـــهــریــار آزمــود |
یـکـی داسـتـان گـفـتـه بـودم بــشـاه | چــو فـرمـود لـشـکـر کـشـیـدن بــراه |
کـه دل را ز مـهـر کـسـی بــرگـســل | کـجـا نـیـسـتـش بـا زبـان راسـت دل |
هـمـه مـهـر پـیـران بــتـرکـان بـرسـت | بـشـوید همی شـاه ازو پـاک دسـت |
چـو پــیـران سـپــاه از کـنـابــد بــرانـد | بــروز انــدرون روشــنــایـی نــمــانــد |
ســـواران جـــوشــن وران صــد هــزار | ز تـــرکــان کــمــربـــســـتـــه کــارزار |
بــرفـتــنـد بــسـتـه کـمـرهـا بــجـنـگ | هـمـه نـیـزه و تـیـغ هـنـدی بــچـنـگ |
چــو دانـســت گــودرز کآمــد ســپــاه | بـــزد کـــوس و آمـــد ز زیــبـــد بـــراه |
ز کــوه انـدر آمـد بــهـامـون گـذشــت | کـشـیدند لـشـکـر بـران پـهن دشـت |
بـــکـــردار کــوه از دو رویــه ســـپـــاه | ز آهــن بـــســـر بـــر نــهــاده کــلــاه |
بــــرآمـــد خـــروشـــیـــدن کـــرنـــای | بـجـنـبـد همـی کـوه گـفـتـی ز جـای |
ز زیـبــد هـمــی تــاکــنــابــد ســپــاه | در و دشـت ازیـشـان کـبـود و سـیـاه |
ز گــرد ســپـــه روز روشــن نــمــانــد | ز نـیـزه هـوا جــز بــجــوشــن نـمـانـد |
وز آواز اســــبــــان و گـــرد ســـپــــاه | بـشـد روشـنـایی ز خـورشـیـد و مـاه |
سـتـاره سـنـان بـود و خـروشـید تـیغ | از آهــن زمــیــن بــود وز گــرز مــیــغ |
بـــتـــوفـــیـــد ز آواز گـــردان زمـــیــن | ز تــرگ و ســنـان آســمــان آهـنـیـن |
چــو گــودرز تــوران ســپــه را بـــدیــد | کــه بــرســان دریـا زمــیـن بــردمـیـد |
درفـــش از درفـــش و گــروه از گــروه | گسـسـتـه نشـد شـب بـرآمد ز کـوه |
چـو شب تـیره شد پـیل پـیش سپـاه | فـــرازآوریـــدنـــد و بـــســـتـــنـــد راه |
بــرافــروخــتــنــد آتــش از هـردو روی | از آواز گـــردان پــــرخــــاشــــجــــوی |
جـهان سـربـسـر گفـتـی آهرمنسـت | بـدامـن بـر از آسـتـیـن دشـمـنـسـت |
ز بــانــگ تــبــیـره بــســنـگ انــدرون | بـــدرد دل انــدر شـــب قـــیــر گـــون |
ســـپـــیــده بـــرآمــد ز کــوه ســیــاه | ســپــهـدار ایـران بــه پــیـش سـپــاه |
بآســــوده اســــب انـــدر آورد پــــای | یلان را بـهر سو همی ساخـت جـای |
ســپــه را ســوی مـیـمـنـه کـوه بــود | ز جــنــگ دلــیــران بــی انــدوه بـــود |
ســــوی مــــیــــســـــره رود آب روان | چــنـان در خـور آمـد چــو تــن را روان |
پــــیـــاده کـــه انـــدر خــــور کــــارزار | بـــفــرمــود تـــا پـــیــش روی ســوار |
صــفــی بــر کــشــیـدنــد نــیـزه وران | ابــــــا گــــــرزداران و کــــــنـــــداوران |
هـمــیـدون پــیـاده بــســی نـیـزه دار | چـه بـا تـرکـش و تـیر و جـوشـن گذار |
کــمــانــهــا فــگــنــده بــبـــاز و درون | همی از جـگـرشـان بـجـوشـید خـون |
پـس پـشـت ایـشـان سـواران جـنـگ | کـز آتــش بــخــنـجــر بــبــردنـد رنـگ |
پــس پـشـت لـشـکـر ز پـیـلـان گـروه | زمـیـن از پــی پــیـل گـشـتـه سـتـوه |
درفـش خــجــســتــه مـیـان ســپــاه | ز گــوهــر درفــشـــان بـــکــردار مــاه |
ز پـیـلـان زمـیـن سـربــسـر پـیـلـگـون | ز گـــرد ســـواران هــوا نــیــلـــگـــون |
درخــشــیـدن تــیـغــهــای بــنــفــش | ازان ســـایــه کـــاویـــانـــی درفـــش |
تـو گـفـتـی کـه انـدرشـب تـیره چـهـر | سـتـاره هـمـی بــرفـشـانـد سـپــهـر |
بـیـاراسـت لـشـکـر بـسـان بـهـشـت | بــبــاغ وفــا ســرو کـیـنـه بــکـشــت |
فـــریــبـــزر را داد پـــس مـــیــمـــنــه | پــس پـشـت لـشـکـر حـصـار و بــنـه |
گـــرازه ســـر تـــخـــمــه گـــیــوگـــان | زواره نـــگـــهـــدار تـــخـــت کـــیـــان |
بـــیــاری فــریــبـــرز بـــرخــاســتــنــد | بــیـک روی لــشــکــر بــیـاراســتــنـد |
بـــرهــام فـــرمــود پـــس پـــهــلــوان | کـه ای تــاج و تــخــت و خـرد را روان |
بــرو بــا ســواران ســوی مــیــســره | نــگــه دار چـــنــگـــال گــرگ از بـــره |
بــیـفــروز لـشــکـرگـه از فـر خــویـش | سـپــه را هـمـی دار در بــر خــویـش |
بــدان آبــگــون خــنــجــر نــیــو ســوز | چــو شــیـر ژیــان بــا یـلــان رزم تــوز |
بـــرفــتـــنــد یــارانــش بـــا او بـــهــم | ز گـردان لـشــکـر یـکـی گـســتــهـم |
دگــــر گـــژدهـــم رزم را نـــاگــــزیـــر | فـروهـل کـه بــگـذارد از سـنـگ تــیـر |
بـــفـــرمــود بـــا گـــیــو تـــا دو هــزار | بــرفــتــنـد بــر گـســتــوان ور ســوار |
سـپـرد آن زمان پـشـت لشـکر بـدوی | کـه بــد جـای گـردان پــرخـاشـجـوی |
بـــرفــتـــنــد بـــا گــیــو جــنــگــاوران | چــو گـرگـیـن و چــون زنـگـه شـاوران |
درفـشـی فـرسـتـاد و سـیصـد سـوار | نـگــهـبــان لــشــکــر ســوی رودبــار |
هـمـیـدون فـرسـتــاد بــر سـوی کـوه | درفـشـی و ســیـصـد ز گـردان گـروه |
یـکـی دیـده بــان بــر سـر کـوهـسـار | نــگــهــبـــان روز و ســتــاره شــمــار |
شـــب و روز گــردن بـــرافـــراخـــتـــه | ازان دیـده گـه دیـده بــان ســاخــتــه |
بـجـسـتـی هـمـی تـا ز تـوران سـپـاه | پــــی مـــور دیـــدی نـــهـــاده بــــراه |
ز دیـــده خـــروشـــیــدن آراســـتـــی | بــگـفـتــی بــگـودرز و بــرخــاسـتــی |
بــدان ســان بــیـاراســت آن رزمـگـاه | کــه رزم آرزو کــرد خــورشــیـد و مـاه |
چـو سـالار شـایسـتـه بـاشد بـجـنگ | نــتــرســد ســپــاه از دلــاور نـهـنــگ |
ازان پـــس بـــیــامــد بـــســالــارگــاه | کــه دارد ســپــه را ز دشــمـن نـگـاه |
درفـــش دلـــفـــروز بــــر پـــای کـــرد | سـپــه را بــقـلـب انـدرون جـای کـرد |
سـران را همـه خـواند نزدیک خـویش | پـس پـشـت شیدوش و فرهاد پـیش |
بــدسـت چــپــش رزم دیـده هـجــیـر | ســوی راســت کـتــمـاره شـیـرگـیـر |
بــبــسـتـنـد ز آهـن بــگـردش سـرای | پـس پـشـت پـیـلـان جـنـگـی بــپـای |
ســـپـــهــدار گــودرزشــان در مــیــان | درفــش از بـــرش ســـایــه کــاویــان |
همی بـسـتـد از مـاه و خـورشـید نور | نـگــه کــرد پــیـران بــلــشــکــر ز دور |
بــدان ســاز و آن لـشــکـر آراســتــن | دل از نـنــگ و تــیـمــار پــیـراســتــن |
در و دشـت و کـوه و بـیـابــان سـنـان | عـنـان بــافـتــه سـربــسـر بــا عـنـان |
سـپـهدار پـیران غمی گشت سـخـت | بـرآشـفـت بـا تـیره خـورشـیـد بـخـت |
ازان پــس نـگــه کــرد جــای ســپــاه | نـــیـــامــــدش بــــر آرزو رزمــــگــــاه |
نــه آوردگــه دیــد و نــه جـــای صــف | هـمـی بـرزد از خـشـم کـف را بـکـف |
بـرین گـونه کآمـد بـبـایسـت سـاخـت | چـو سوی یلان چـنگ بـایسـت آخـت |
پـــس از نـــامـــداران افـــراســـیـــاب | کسی کش سـر از کینه گیرد شتـاب |
گـزین کـرد شـمـشـیـرزن سـی هـزار | کــه بـــودنــد شــایــســـتـــه کــارزار |
بــهـومـان سـپــرد آن زمـان قـلـبــگـاه | ســپــاهـی هـژبــر اوژن و رزمــخــواه |
بــخـوانـد انـدریـمـان و او خـواسـت را | نــهــاد چـــپ لــشــکــر و راســت را |
چـپ لـشـکـرش را بـدیـشـان سـپـرد | ابـــا ســـی هــزار از دلـــیــران گـــرد |
چــو لـهـاک جــنـگـی و فــرشــیـدورد | ابـــا ســـی هــزار از دلـــیــران مـــرد |
گــرفــتــنــد بــر مــیـمــنــه جــایـگــاه | جـهان سـربـسـر گشت ز آهن سیاه |
چـــو زنــگــولــه گـــرد و کـــلــبـــاد را | ســـپـــهــرم کــه بـــد روز فـــریــاد را |
بـــرفـــتـــنــد بـــا نــیــزه ور ده هــزار | بـــپـــشــت ســواران خــنــجــرگــزار |
بـــرون رفــت رویــیــن رویــیــنــه تــن | ابــــا ده هـــزار از یـــلــــان خــــتــــن |
بـدان تـا دران بـیـشـه انـدر چـو شـیـر | کــمــیـنــگــه کــنــد بــا یـلــان دلــیـر |
طــلـایـه فــرســتــاد بــر ســوی کـوه | ســپــهــدار ایـران شــود زو ســتــوه |
گــر از رزمـگــه پــی نـهـد پــیـشــتــر | وگـر جـنـبــد از خـویـشـتـن بـیـشـتـر |
ســپــهــدار رویــیــن بــکــردار شــیــر | پـــس پـــشـــت او انــدر آیــد دلــیــر |
هـمـان دیـده بــان بــر ســر کـوه کـرد | کـه جــنـگ سـواران بــی انـدوه کـرد |
ز ایـــرانــــیـــان گــــر ســــواری ز دور | عـنـان تــافـتــی ســوی پــیـکـار تــور |
نـگــهـبــان دیـده گــرفــتــی خــروش | هـمــه رزمــگــاه آمــدی زو بــجــوش |
دو لــشـــکـــر بـــروی انــدر آورد روی | هــمــه نــامــداران پـــرخــاشــجــوی |
چـنین ایسـتـاده سـه روز و سه شب | یـکــی را بــگـفــتــن نـجــنـبــیـد لـب |
همی گفـت گودرز گر پـشـت خـویش | سـپـارم بـدیـشـان نـهـم پـای پـیـش |
ســپــاه انـدر آیـد پــس پــشــت مـن | نـمــانـد جــز از بــاد در مــشــت مـن |
شـب و روز بــر پــای پــیـش ســپــاه | همی جـسـت نیک اخـتـر هور و مـاه |
کـه روزی کـه آن روز نـیک اخـتـرسـت | کـدامسـت و جـنبـش کرا بـهتـرسـت |
کـــجـــا بــــردمـــد بــــاد روز نـــبــــرد | کـه چـشـم سـواران بــپـوشـد بـگـرد |
بــریـشــان بــیـابــم مـگـر دســتــگـاه | بــــکـــردار بــــاد انـــدر آرم ســـپـــاه |
نـهـاده سـپــهـدار پــیـران دو چــشـم | کـه گـودرز رادل بــجــوشـد ز خـشـم |
کـنـد پـشـت بـر دشـت و راند سـپـاه | ســپـــاه انــدآرد بـــپــشــت ســپــاه |
بـــروز چـــهـــارم ز پـــیــش ســـپـــاه | بــشــد بــیــژن گــیـو تــا قــلــبــگــاه |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج