بـــیــاورد گــرســیــوز آن خـــواســتـــهکـــه روی زمـــیـــن زو شـــد آراســـتـــهدمــان تــا لــب رود جــیـحــون رســیـدز گـــردان فـــرســـتـــاده…
بـــیــاورد گــرســیــوز آن خـــواســتـــه | کـــه روی زمـــیـــن زو شـــد آراســـتـــه |
دمــان تــا لــب رود جــیـحــون رســیـد | ز گـــردان فـــرســـتـــاده ای بـــرگـــزیــد |
بــدان تــا رســانــد بــه شــاه آگــهـی | کـــه گــرســـیــوز آمــد بـــدان فـــرهــی |
بـه کـشـتـی بـه یکـروز بـگـذاشـت آب | بــیــامــد ســوی بــلــخ دل پــر شــتــاب |
فــرســـتـــاده آمــد بـــه درگــاه شــاه | بـــگــفــتـــنــد گــرســیــوز آمــد بـــه راه |
ســیـاوش گــو پــیـلــتــن را بــخــوانــد | وزیــن داســتــان چــنــد گــونــه بـــرانــد |
چــو گـوســیـوز آمـد بــه درگــاه شــاه | بــــفـــرمـــود تــــا بــــرگـــشـــادنـــد راه |
سـیـاووش ورا دیـد بــر پــای خــاسـت | بــخـنـدیـد و بـسـیـار پـوزش بــخـواسـت |
بــبــوســیــد گــرســیــوز از دور خــاک | رخــش پــر ز شــرم و دلــش پــر ز بــاک |
ســیـاووش بــنـشــانـدش زیـر تــخــت | از افـراســیـابــش بــپــرســیـد ســخــت |
چــو بــنـشـسـت گـرسـیـوز از گـاه نـو | بـــدیـــد آن ســـر وافـــســـر شـــاه نـــو |
بـه رسـتـم چـنین گـفـت کـافـراسـیاب | چــو از تــو خــبــر یـافــت انــدر شــتــاب |
یــکــی یــادگــاری بــه نــزدیـک شــاه | فــرســتــاد بـــا مــن کــنــون در بـــه راه |
بـــفــرمــود تـــا پـــرده بـــرداشــتــنــد | بــه چــشـم ســیـاووش بــگـذاشــتــنـد |
ز دروازه شـــــهـــــر تـــــا بـــــارگـــــاه | درم بـــود و اســـپ و غـــلـــام و کـــلــاه |
کـس انـدازه نـشـاخــت آنـراکـه چــنـد | ز دیــنـــار و ز تـــاج و تـــخـــت بـــلـــنـــد |
غــلــامــان هـمــه بــا کــلــاه و کــمــر | پــــرســـتـــنـــده بــــا یـــاره و طـــوق زر |
پـسـنـد آمـدش سـخـت بـگـشـاد روی | نــگــه کــرد و بــشــنــیــد پــیــغــام اوی |
تـهـمـتـن بـدو گـفـت یک هـفـتـه شـاد | هــمــی بـــاش تـــا پـــاســخ آریــم یــاد |
بـدین خـواهـش انـدیشـه بـاید بـسـی | هـمـان نـیـز پــرســیـدن از هـر کــســی |
چـو بــشـنـیـد گـرسـیـوز پــیـش بــیـن | زمــیــن را بـــبــوســیــد و کــرد آفــریــن |
یــکــی خــانــه او را بـــیــاراســتـــنــد | بــه دیـبــا و خــوالـیـگــران خــواســتــنـد |
نـشــســتــنـد بــیـدار هـر دو بــه هـم | ســگـالـش گـرفــتــنـد بــر بــیـش و کـم |
ازان کــار شــد پــیــلــتــن بــدگــمــان | کـــزان گــونــه گـــرســـیــوز آمــد دمــان |
طــلـایـه ز هـر ســو بــرون تــاخــتــنـد | چـنـان چـون بــبــایـسـت بــرسـاخـتــنـد |
سـیـاوش ز رسـتـم بـپـرسـید و گـفـت | کــه ایـن راز بــیـرون کــنــیـد از نــهـفــت |
که این آشتی جستـن از بـهر چیست | نـگـه کـن کـه تـریـاک این زهـر چـیسـت |
ز پــیـوســتــه خــون بــه نــزدیـک اوی | بــبــیـن تــا کــدامــنــد صــد نــامــجــوی |
گــروگــان فــرســتــد بــه نــزدیـک مــا | کـــنــد روشـــن ایــن رای تـــاریــک مـــا |
نـبــایـد کـه از مـا غـمـی شــد ز بــیـم | هـمــی طــبــل ســازد بــه زیـر گــلــیـم |
چـو ایـن کـرده بــاشـیـم نـزدیـک شـاه | فــرســتــاده بــایــد یـکــی نــیـک خــواه |
بـــرد زیــن ســـخـــن نــزد او آگــهــی | مــگــر مــغــز گــردانــد از کــیــن تــهــی |
چـنین گـفـت رسـتـم کـه اینسـت رای | جــزیـن روی پــیــمــان نــیــایــد بــجــای |
*** | |
بــه شــبــگــیــر گــرســیـوز آمــد بــدر | چــنــان چــون بـــود بـــا کــلــاه و کــمــر |
بــیـامــد بــه پــیـش ســیـاوش زمـیـن | بـــبــوســیــد و بـــر شــاه کــرد آفــریــن |
ســیــاوش بـــدو گــفــت کــز کــار تــو | پـــرانــدیــشـــه بـــودم ز گــفـــتـــار تـــو |
کـنـون رای یـکـسـر بـران شـد درسـت | کـه از کـیـنـه دل را بـخـواهـیـم شـسـت |
تـو پــاسـخ فـرسـتـی بــه افـراسـیـاب | کـه از کـیـن اگـر شـد سـرت پــر شـتـاب |
کـسـی کـاو بــبــیـنـد سـرانـجــام بــد | ز کـــردار بـــد بــــازگـــشـــتـــش ســـزد |
دلـــی کـــز خــــرد گـــردد آراســـتــــه | یــکــی گــنــج گــردد پــر از خــواســتــه |
اگــر زیـر نـوش انــدرون زهـر نـیـســت | دلــت را ز رنــج و زیــان بــهــر نــیـســت |
چـو پـیمان همی کرد خـواهی درست | کــه آزار و کــیـنـه نـخــواهـیـم جــســت |
ز گــردان کــه رســتــم بــدانـد هـمـی | کـجــا نـامـشـان بــر تــو خــوانـد هـمـی |
بـــر مــن فــرســتــی بـــه رســم نــوا | کــه بـــاشــد بــه گــفــتــار تــو بــر گــوا |
و دیـگــر ز ایـران زمـیـن هـرچ هـســت | کـه آن شـهـرهـا را تــو داری بــه دسـت |
بـــپــردازی و خــود بــه تــوران شــوی | زمــانــی ز جــنــگ و ز کــیـن بــغــنــوی |
نــبــاشــد جــز از راســتــی در مــیـان | بــه کــیـنــه نــبــنــدم کــمــر بــر مــیـان |
فـرســتــم یـکـی نـامـه نـزدیـک شــاه | مــگــر بآشــتــی بـــاز خــوانــد ســپـــاه |
بـــرافــگــنــد گــرســـیــوز انــدر زمــان | فــرســـتـــاده ای چـــون هــژبـــر دمــان |
بـدو گـفـت خـیره مـنـه سـر بـه خـواب | بــــرو تــــازیـــان نــــزد افــــراســــیـــاب |
بــگـویـش کـه مـن تـیـز بــشـتــافـتــم | هـمـی هـرچ جــســتــم هـمـه یـافــتــم |
گـروگـان هـمـی خــواهـد از شــهـریـار | چــو خــواهــی کــه بـــرگــردد از کــارزار |
فـــرســـتـــاده آمـــد بـــدادش پـــیــام | ز شـــاه و ز گـــرســـیـــوز نـــیـــک نـــام |
چـو گـفـت فـرسـتـاده بــشـنـیـد شـاه | فـــراوان بـــپـــیــچـــیــد و گــم کـــرد راه |
همی گـفـت صـد تـن ز خـویشـان من | گــر ایــدونــک کـــم گــردد از انــجـــمــن |
شــکــســت انـدر آیـد بــدیـن بــارگــاه | نـمــانــد بــر مــن کــســی نـیـک خــواه |
وگــر گـویـم از مـن گــروگــان مـجــوی | دروغ آیـدش سـر بـه سـر گـفـت و گـوی |
فــــرســــتــــاد بــــایــــد بــــر او نــــوا | اگـــــر بــــــی گـــــروگـــــان نـــــدارد روا |
بـران سـان کـه رسـتـم همی نام بـرد | ز خــویـشــان نـزدیـک صــد بــر شــمـرد |
بـــر شـــاه ایــران فـــرســـتـــادشـــان | بــســی خــلـعــت و نـیـکــوی دادشــان |
بـــفــرمــود تـــا کــوس بـــا کــره نــای | زدنـــد و فـــروهـــشـــت پـــرده ســـرای |
بـه خـارا و سـغـد و سـمـرقـنـد و چـاچ | سـپــیـجــاب و آن کـشـور و تــخـت عـاج |
تـهی کرد و شد بـا سـپـه سـوی گنگ | بــهــانــه نــجــســت و فــریـب و درنــگ |
چــو از رفــتــنـش رســتــم آگـاه شــد | روانـــش ز انـــدیــشـــه کـــوتـــاه شـــد |
بــه نـزد ســیـاوش بــیـامــد چــو گــرد | شــنــیـده ســخــنــهــا هـمــه یـاد کــرد |
بـدو گفـت چـون کـارها گشـت راسـت | چـــو گــرســیــوز ار بـــازگــردد رواســت |
بـــفــرمــود تــا خــلــعــت آراســتــنــد | ســلـیـح و کــلـاه و کــمـر خــواســتــنـد |
یـکـی اسـپ تــازی بــه زریـن سـتــام | یــکــی تــیــغ هــنــدی بــه زریـن نــیــام |
چــو گـرســیـوز آن خــلـعـت شـاه دیـد | تــو گــفــتــی مـگــر بــر زمـیـن مـاه دیـد |
بـــشـــد بـــا زبـــانــی پـــر از آفــریــن | تــو گــفــتــی مــگــر بــر نــوردد زمــیــن |
سـیـاوش نـشـسـت از بـر تـخـت عـاج | بـــیـــاویــخـــتـــه بـــر ســـر عـــاج تـــاج |
هـمـی رای زد بــا یـکــی چــرب گـوی | کـسـی کـاو سـخـن را دهد رنگ و بـوی |
ز لـشـکـر همی جـسـت گـردی سـوار | کـــه بــــا او بـــســـازد دم شـــهـــریـــار |
چــنــیـن گــفــت بــا او گــو پــیـلــتــن | کــزیـن در کــه یــارد گــشــادن ســخــن |
هـمـانـســت کـاووس کـز پــیـش بــود | ز تـــنــدی نــکــاهــد نــخـــواهــد فـــزود |
مــگــر مــن شــوم نـزد شــاه جــهـان | کـــنـــم آشــــکـــارا بــــرو بــــر نـــهـــان |
بــبــرم زمـیـن گــر تــو فــرمــان دهـی | ز رفــتــن نــبــیـنــم هـمــی جــز بــهـی |
ســـیــاوش ز گــفــتـــار او شــاد شــد | حـــدیــث فـــرســـتـــادگــان بـــاد شـــد |
سـپـهدار بـنشسـت و رسـتـم بـه هم | ســخــن رانـد هـرگـونـه از بــیـش و کــم |
بــفــرمـود تــا رفــت پــیـشــش دبــیـر | نــوشــتــن یـکــی نــامــه ای بــر حــریـر |
نــخـــســت آفــریــن کــرد بـــر دادگــر | کــــزو دیـــد نـــیـــروی و فــــر و هـــنـــر |
خـــداونــد هــوش و زمـــان و مــکـــان | خــــرد پــــرورانــــد هــــمــــی بــــا روان |
گــذر نــیــســت کــس را ز فــرمــان او | کــســـی کـــاو بـــگــردد ز پـــیــمــان او |
ز گــیـتــی نـبــیـنـد مـگــر کــاســتــی | بـــدو بـــاشـــد افـــزونــی و راســـتـــی |
ازو بــــاد بــــر شــــهـــریـــار آفـــریـــن | جــــهـــانـــدار وز نـــامــــداران گــــزیـــن |
رســیــده بــه هــر نــیـک و بــد رای او | ســتـــودن خـــرد گــشــتـــه بـــالــای او |
رســیـدم بــه بــلـخ و بــه خــرم بــهـار | هـــمـــه شـــادمـــان بــــودم از روزگـــار |
ز مـن چــون خــبــر یـافـت افـراسـیـاب | سـیـه شـد بــه چـشـم انـدرش آفـتــاب |
بــدانـســت کـش کـار دشـوار گـشـت | جـهان تـیره شـد بـخـت او خـوار گـشـت |
بـــیــامــد بـــرادرش بـــا خـــواســتـــه | بــــســـی خــــوبــــرویـــان آراســــتــــه |
کــه زنــهــار خــواهـد ز شــاه جــهــان | ســپـــارد بـــدو تـــاج و تـــخــت مــهــان |
بـسـنـده کـند زین جـهان مـرز خـویش | بـــدانــد هــمــی پـــایــه و ارز خــویــش |
از ایـران زمـیـن بــسـپــرد تــیـره خـاک | بــشــویـد دل از کــیـنــه و جــنــگ پــاک |
ز خــویـشـان فـرســتــاد صـد نـزد مـن | بــدیــن خــواهــش آمــد گــو پــیــلــتــن |
گر او را بـبـخـشـد ز مهرش سـزاسـت | کــه بــر مـهـر او چــهـر او بــر گــواســت |
چـو بــنـوشـت نـامـه یـل جــنـگـجــوی | ســـوی شـــاه کـــاووس بـــنــهــاد روی |
وزان روی گـــرســـیــوز نـــیــک خـــواه | بـــیـــامـــد بـــر شـــاه تـــوران ســـپـــاه |
هـمـه داســتــان ســیـاوش بــگــفــت | که او را ز شاهان کسـی نیسـت جـفت |
ز خــــــوبــــــی دیـــــدار و کــــــردار او | ز هــوش و دل و شـــرم و گـــفـــتـــار او |
دلـیـر و ســخــن گـوی و گـرد و ســوار | تـــو گـــویـــی خـــرد دارد انـــدر کـــنـــار |
بـخـنـدیـد و بــا او چـنـیـن گـفـت شـاه | کـه چــاره بــه از جــنـگ ای نـیـک خـواه |
و دیـگــر کــزان خــوابــم آمــد نــهـیـب | ز بـــالـــا بـــدیــدم نــشـــان نــشـــیــب |
پــر از درد گـشـتــم ســوی چــاره بــاز | بـــدان تــا نــبـــیــنــم نــشــیــب و فــراز |
بـــه گـــنـــج و درم چـــاره آراســـتـــم | کنون شد بـران سـان که من خـواسـتـم |
*** | |
وزان روی چــون رســتـــم شــیــرمــرد | بـــیــامـــد بـــر شـــاه ایــران چـــو گـــرد |
بـه پـیش اندر آمد بـکش کـرده دسـت | بــرآمـده ســپــهـبــد ز جــای نـشـسـت |
بــپــرســیـد و بــگـرفــتــش انـدر کـنـار | ز فــــــرزنــــــد و از گــــــردش روزگــــــار |
ز گــــردان و از رزم و کــــار ســــپـــــاه | وزان تــــا چــــرا بــــازگـــشــــت او ز راه |
نـخـسـت از سـیـاوش زبـان بـرگـشـاد | ســـتــــودش فـــراوان و نـــامـــه بــــداد |
چــو نــامــه بــرو خــوانــد فــرخ دبــیــر | رخ شـــهـــریـــار جـــهـــان شـــد قـــیــر |
بـه رسـتـم چـنین گفـت گیرم کـه اوی | جــوانــســت و بـــد نــارســیــده بـــروی |
چـو تـو نیسـت اندر جـهان سر بـه سر | بــه جــنـگ از تــو جـویـنـد شـیـران هـنـر |
نـــدیــدی بـــدیــهـــای افـــراســـیــاب | کـه گـم شـد ز مـا خــورد و آرام و خـواب |
مــرا رفــت بـــایــســـت کــردم درنــگ | مــرا بـــود بـــا او ســـری پـــر ز جـــنــگ |
نــرفــتــم کــه گــفــتــنــد ز ایـدر مــرو | بــمــان تــا بــســیــچــد جــهــانــدار نــو |
چــو بــادافــره ایـزدی خــواســت بــود | مـکـافــات بــدهـا بــدی خــواســت بــود |
شــمــا را بـــدان مــردری خــواســتــه | بـــدان گــونــه بـــر شـــد دل آراســـتـــه |
کـجـا بـسـتـد از هر کـسـی بـی گـناه | بـــدان تـــا بـــپـــیــچـــیــدتـــان دل ز راه |
بـــه صــد تــرک بــیــچــاره و بـــدنــژاد | کـــه نـــام پــــدرشــــان نـــداریـــد یـــاد |
کــنـون از گـروگــان کــی انـدیـشــد او | همـان پـیش چـشـمش همان خـاک کـو |
شــمـا گـر خــرد را بــســیـچــیـد کــار | نــه مــن ســیــرم از جــنــگ و از کــارزار |
بــه نـزد ســیـاوش فــرســتــم کــنـون | یــکــی مــرد پـــردانــش و پـــرفــســـون |
بــفــرمـایـمـش کآتــشــی کـن بــلـنـد | بـــبـــنــد گــران پــای تــرکــان بـــبـــنــد |
بـرآتـش بـنـه خـواسـتـه هـرچ هـسـت | نــگــر تــا نـیـازی بــه یـک چــیـز دســت |
پـس آن بـسـتـگـان را بـر مـن فـرسـت | که من سر بخواهم ز تن شان گسست |
تـو بـا لـشـکـر خـویش سـر پـر ز جـنگ | بــــرو تـــا بــــه درگـــاه او بــــی درنـــگ |
هـمـه دســت بــگـشـای تــا یـکـسـره | چــو گــرگ انــدر آیــد بـــه پــیــش بـــره |
چــو تــو ســازگــیـری بــد آمــوخــتــن | ســپــاهـت کــنــد غــارت و ســوخــتــن |
بـــیــایــد بـــجــنــگ تــو افــراســیــاب | چــو گــردد بــرو نــاخــوش آرام و خــواب |
تــهـمـتــن بــدو گـفـت کـای شـهـریـار | دلــت را بــدیــن کــار غــمــگــیــن مــدار |
سخن بشنو از من تو ای شه نخست | پــس آنـگـه جــهـان زیـر فـرمـان تــسـت |
تـو گـفـتـی کـه بــر جـنـگ افـراسـیـاب | مــران تـــیــز لـــشـــکـــر بـــران روی آب |
بــمــانــیــد تــا او بــیــایـد بــه جــنــگ | کــه او خــود شــتـــاب آورد بـــی درنــگ |
بـبـودیم یـک چـنـد در جـنـگ سـسـت | در آشــتـــی او گــشــاد از نــخـــســـت |
کسـی کـاشـتـی جـوید و سـور و بـزم | نــه نــیــکــو بــود پــیــش رفــتــن بــرزم |
و دیگـر کـه پـیمان شـکـسـتـن ز شـاه | نــبـــاشــد پـــســنــدیــده نــیــک خــواه |
سـیـاوش چـو پــیـروز بــودی بــجــنـگ | بـــرفـــتـــی بـــســـان دلـــاور پـــلــنــگ |
چه جستـی جز از تـخت و تـاج و نگین | تـــن آســـانــی و گـــنــج ایــران زمــیــن |
هـمـه یـافـتــی جــنـگ خـیـره مـجـوی | دل روشــنــت بـــه آب تــیــره مــشــوی |
گـر افـراسـیاب این سـخـنها کـه گفـت | بـه پـیمـان شـکـسـتـن بـخـواهد نـهفـت |
هم از جـنگ جـسـتـن نگشـتـیم سـیر | بـجـایسـت شـمـشـیـر و چـنـگـال شـیـر |
ز فـرزنـد پــیـمـان شـکـسـتــن مـخـواه | مــکــن آنــچ نــه انــدر خــورد بــا کــلــاه |
نــهـانـی چــرا گــفــت بــایـد ســخــن | ســـیــاوش ز پـــیــمــان نــگــردد ز بـــن |
وزیـن کـار کـانـدیـشـه کـردسـت شـاه | بــر آشــوبـــد ایــن نــامــور پــیــشــگــاه |
چـو کاووس بـشـنید شـد پـر ز خـشـم | بــرآشـفـت زان کـار و بــگـشـاد چــشـم |
بـه رسـتـم چـنـین گـفـت شـاه جـهان | کــه ایـدون نــمــانــد ســخــن در نــهـان |
کــه ایـن در ســر او تــو افــگــنــده ای | چــنـیـن بــیـخ کـیـن از دلـش کــنـده ای |
تـن آسـانـی خـویـش جـسـتـی بـریـن | نــه افــروزش تـــاج و تــخــت و نــگــیــن |
تــو ایـدر بــمـان تــا ســپــهـدار طـوس | بـــبــنــدد بــریــن کــار بــر پــیــل کــوس |
مـن اکـنـون هیونی فـرسـتـم بـه بـلـخ | یــکــی نــامــه بــا ســخــنــهــای تــلــخ |
ســیــاوش اگــر ســر ز پــیـمــان مــن | بـــپـــیــچــد نــیــایــد بـــه فــرمــان مــن |
بــطـوس ســپــهـبــد سـپــارد سـپــاه | خـــود و ویـــژگـــان بــــاز گـــردد بـــه راه |
بــبــیـنـد ز مــن هـرچ انـدر خــورســت | گــر او را چـــنــیــن داوری در ســرســت |
غـمـی گـشـت رسـتـم بـه آواز گـفـت | کــه گــردون ســر مــن بــیـارد نــهـفــت |
اگر طوس جـنگی تـر از رسـتـم اسـت | چـنان دان که رسـتـم ز گیتـی کم است |
بـگفـت این و بـیرون شـد از پـیش اوی | پــر از خــشــم چــشـم و پــر آژنـگ روی |
هـم انـدر زمـان طـوس را خـوانـد شـاه | بــفــرمـود لــشــکــر کــشــیـدن بــه راه |
چـو بـیرون شد از پـیش کاووس طوس | بــفــرمـود تــا لـشــکــر و بــوق و کــوس |
بــــســـازنـــد و آرایـــش ره کـــنـــنـــد | وزان رزمـــگـــه راه کــــوتــــه کــــنـــنـــد |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج