فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 3 اردیبهشت 1404

پایگاه خبری شاعر

بــه مــهـر انــدرون بــود شــاه جــهــانکــه بـــشــنــیــد گــفــتــار کــارآگــهــانکـــه افـــراســـیــاب آمــد و صـــدهــزارگـــزیــده ز تـــرکــ…

بــه مــهـر انــدرون بــود شــاه جــهــان کــه بـــشــنــیــد گــفــتــار کــارآگــهــان
کـــه افـــراســـیــاب آمــد و صـــدهــزار گـــزیــده ز تـــرکـــان شـــمــرده ســـوار
ســوی شــهـر ایـران نــهــادســت روی وزو گـشـت کـشـور پـر از گـفـت و گـوی
دل شـــاه کـــاووس ازان تـــنــگ شـــد کــه از بــزم رایـش ســوی جــنـگ شــد
یــکــی انــجـــمــن کـــرد از ایــرانــیــان کــســی را کــه بــد نـیـکــخــواه کــیـان
بـدیـشـان چـنـیـن گـفـت کـافـراسـیـاب ز بـــــــاد و ز آتــــــش ز خــــــاک و ز آب
هـمـانـا کــه ایـزد نـکــردش ســرشــت مـگـر خـود سـپـهرش دگـرگـونه کـشـت
کـه چـنـدین بـه سـوگـنـد پـیـمـان کـنـد زبـــان را بـــه خــوبــی گــروگــان کــنــد
چـــو گـــردآورد مــردم کـــیــنــه جـــوی بـــتــابـــد ز پــیــمــان و ســوگــنــد روی
جــز از مــن نـشــایـد ورا کــیـنـه خــواه کـــنــم روز روشـــن بـــدو بـــر ســـیــاه
مــگــر گــم کـــنــم نــام او در جـــهــان وگــر نـه چــو تــیـر از کــمــان نــاگــهـان
ســـپــــه ســـازد و رزم ایـــران کـــنـــد بــســی زیــن بـــر و بــوم ویــران کــنــد
بــدو گـفـت مـوبــد چــه بــایـد ســپــاه چـــو خـــود رفـــت بـــایــد بـــه آوردگــاه
چـــرا خـــواســتـــه داد بـــایــد بـــبـــاد در گــنــج چــنـدیـن چــه بــایـد گــشــاد
دو بــار ایـن ســر نـامــور گــاه خــویـش سـپـردی بـه تـیزی بـه بـدخـواه خـویش
کــنـون پــهـلــوانـی نــگــه کــن گــزیـن ســــزاوار جــــنـــگ و ســـزاوار کـــیـــن
چـنـیـن داد پـاسـخ بــدیـشـان کـه مـن نــبــیـنـم کــســی را بــدیـن انــجــمــن
کـــه دارد پـــی و تـــاب افـــراســـیــاب مـرا رفــت بــایـد چــو کـشــتــی بــر آب
شـــمــا بـــازگــردیــد تـــا مــن کــنــون بــپــیـچــم یـکــی دل بــریـن رهـنـمــون
ســیــاوش ازان دل پــرانــدیـشــه کــرد روان را از انـدیـشـه چــون بــیـشـه کـرد
بــه دل گـفـت مـن سـازم ایـن رزمـگـاه بــه خـوبــی بــگـویـم بــخـواهـم ز شـاه
مـــگـــر کـــم رهـــایــی دهـــد دادگـــر ز ســـودابــــه و گـــفـــت و گـــوی پـــدر
دگـــــر گـــــر ازیــــن کـــــار نـــــام آورم چـــنــیــن لــشـــکـــری را بـــه دام آورم
بــشـد بــا کـمـر پــیـش کـاووس شــاه بـــدو گــفــت مــن دارم ایــن پـــایــگــاه
کــه بــا شــاه تــوران بــجــویــم نــبــرد ســــر ســــروران انـــدر آرم بــــه گــــرد
چـــنــیــن بـــود رای جـــهــان آفـــریــن کـه او جــان ســپــارد بــه تــوران زمـیـن
بـــه رای و بـــه انــدیــشـــه نــابـــکـــار کـــــجـــــا بـــــازگــــردد بـــــد روزگـــــار
بــدیـن کــار هـمــداســتــان شــد پــدر کـه بــنـدد بــریـن کـیـن سـیـاوش کـمـر
ازو شــادمـان گـشــت و بــنـواخــتــش بــه نــوی یـکــی پــایـگــه ســاخــتــش
بـدو گـفـت گـنـج و گـهـر پـیـش تـسـت تو گویی سپه سر به سر خویش تست
ز گـــفــــتــــار و کــــردار و از آفــــریـــن کــه خــوانـنـد بــر تــو بــه ایـران زمــیـن
گــو پــیـلــتــن را بــر خــویـش خــوانــد بــســی داســتــانــهـای نـیـکــو بــرانــد
بــدو گـفـت هـمـزور تــو پــیـل نـیـسـت چـو گـرد پــی رخـش تــو نـیـل نـیـسـت
ز گــیـتــی هـنـرمـنـد و خــامــش تــوی کــــه پــــروردگــــار ســــیـــاوش تــــوی
چــو آهـن بــبــنــدد بــه کــان در گــهــر گـشـاده شـود چـون تـو بــسـتـی کـمـر
ســیــاوش بــیــامــد کــمــر بــر مــیـان سـخــن گـفـت بــا مـن چــو شـیـر ژیـان
هـمـی خــواهـد او جــنـگ افـراســیـاب تـــو بــــا او بــــرو روی ازو بــــرمـــتـــاب
چــو بــیــدار بــاشــی تــو خــواب آیـدم چــــو آرام یــــابــــی شــــتــــاب آیـــدم
جـهان ایمن از تـیر و شـمـشـیر تـسـت ســـر مــاه بـــا چـــرخ در زیــر تـــســـت
تــهـمــتــن بــدو گــفــت مـن بــنـده ام ســخــن هـرچ گــویـی نــیـوشــنــده ام
ســـیــاوش پـــنــاه و روان مـــنــســـت ســـر تــــاج او آســـمـــان مـــنـــســـت
چــو بــشـنـیـد ازو آفـریـن کـرد و گـفـت کـه بــا جــان پــاکـت خــرد بــاد جــفـت
وزان پــس خــروشــیـدن نـای و کــوس بـــرآمــد بـــیــامــد ســپـــهــدار طــوس
بــه درگــاه بــر انـجــمـن شــد ســپــاه در گـــنـــج دیــنـــار بـــگـــشـــاد شـــاه
ز شــمـشــیـر و گــرز و کــلــاه و کــمـر هـمــان خــود و درع و ســنـان و ســپــر
بــه گــنـجــی کــه بــد جــامـه نـابــریـد فـــرســـتـــاد نــزد ســـیــاوش کــلــیــد
کـه بــر جـان و بـر خـواسـتـه کـدخـدای تـــوی ســـاز کـــن تـــا چـــه آیــدت رای
گـــزیــن کـــرد ازان نـــامـــداران ســـوار دلــــیـــران جــــنـــگــــی ده و دو هـــزار
هـم از پــهـلـو و پــارس و کـوچ و بــلـوچ ز گــیـلــان جــنــگــی و دشــت ســروچ
ســــپـــــرور پـــــیــــاده ده و دو هــــزار گــــزیــــن کــــرد شـــــاه از در کـــــارزار
از ایـران هــرآنــکــس کــه گــوزاده بــود دلــــیـــر و خــــردمــــنــــد و آزاده بــــود
بــه بـــالــا و ســال ســیــاوش بـــدنــد خــردمــنــد و بــیـدار و خــامــش بــدنـد
ز گــــردان جــــنــــگــــی و نــــام آوران چـــو بـــهــرام و چــون زنــگــه شــاوران
هــمـــان پـــنــج مــوبـــد از ایــرانــیــان بــــرافـــراخـــتـــنـــد اخـــتـــر کـــاویـــان
بــفــرمـود تــا جــمـلـه بــیـرون شــدنـد ز پـهلـو سـوی دشـت و هامـون شـدنـد
تـو گفـتـی کـه اندر زمین جـای نیسـت کـه بــر خــاک او نـعـل را پــای نـیـسـت
ســرانــدر ســپـــهــر اخـــتـــر کــاویــان چـــو مــاه درخـــشـــنــده انــدر مــیــان
ز پــهــلــو بـــرون رفــت کــاووس شــاه یــکــی تــیــز بــرگــشــت گــرد ســپــاه
یــکــی آفـــریــن کــرد پـــرمــایــه کــی کـــه ای نـــامـــداران فـــرخـــنــده پـــی
مــبـــادا جــز از بــخــت هــمــراهــتــان شــده تـــیــره دیــدار بـــدخـــواهــتـــان
بــه نـیـک اخـتــر و تــنـدرسـتـی شـدن بــــه پــــیـــروزی و شــــاد بــــاز آمـــدن
وزان جــایـگـه کـوس بــر پــیـل بــسـت بـه گـردان بـفـرمـود و خـود بـرنشـسـت
دو دیــــده پــــر از آب کــــاووس شــــاه هـــمـــی بـــود یـــک روز بـــا او بـــه راه
ســـرانــجـــام مــر یــکـــدگــر را کــنــار گـــرفـــتـــنــد هــر دو چـــو ابـــر بـــهــار
ز دیـده هـمــی خــون فــرو ریـخــتــنــد بــه زاری خــروشــی بــرانـگــیـخــتــنــد
گـــواهــی هـــمـــی داد دل در شـــدن کــه دیــدار ازان پــس نــخــواهــد بـــدن
چــنــیـن اســت کــردار گــردنــده دهــر گـــهـــی نـــوش بــــار آورد گــــاه زهـــر
ســـوی گـــاه بـــنـــهــاد کـــاووس روی ســیـاوش ابــا لــشــکــر جــنـگ جــوی
سـپــه را سـوی زابــلـسـتــان کـشـیـد ابــا پــیـلـتــن سـوی دســتــان کـشـیـد
هـمــی بــود یـکــچــنــد بــا رود و مــی بــه نــزدیـک دســتــان فــرخــنــده پــی
گـهـی بـا تـهـمـتـن بـدی مـی بـدسـت گــهــی بــا زواره گــزیــدی نــشــســت
گـهـی شـاد بــر تـخـت دسـتــان بــدی گـهـی در شـکـار و شـبــســتــان بــدی
چـو یـک مـاه بـگـذشـت لـشـکـر بـرانـد گــوپــیـلـتــن رفــت و دســتــان بــمـانـد
ســپــاهــی بــرفــتــنــد بـــا پــهــلــوان ز زابــــل هـــم از کـــابـــل و هـــنـــدوان
ز هـر ســو کــه بــد نـامـور لــشــکــری بــخــوانــد و بــیـامــد بــه شــهــر هـری
ازیـــشـــان فـــراوان پـــیـــاده بــــبــــرد بــــنـــه زنـــگـــه شـــاوران را ســـپــــرد
ســــوی طـــالـــقـــان آمـــد و مـــرورود ســپــهـرش هـمــی داد گــفــتــی درود
ازانــپــس بــیــامــد بــه نــزدیـک بــلــخ نــیــازرد کــس را بـــه گــفـــتـــار تـــلــخ
وزان روی گــــرســــیــــوز و بــــارمــــان کــشــیـدنــد لــشــکــر چــو بــاد دمــان
ســپــهــرم بـــد و بـــارمــان پــیــش رو خــبــر شــد بـــدیــشــان ز ســالــار نــو
کـه آمـد ســپــاهـی و شـاهـی جــوان از ایــران گـــو پـــیــلـــتـــن پـــهـــلـــوان
هــیــونــی بـــه نــزدیــک افــراســیــاب بــرافــگــنـد بــرســان کــشــتــی بــرآب
کـــه آمــد ز ایــران ســـپـــاهــی گــران ســپــهــبــد ســیـاووش و بــا او ســران
سـپــه کـش چـو رسـتــم گـو پــیـلـتــن بــه یـک دسـت خـنـجـر بـه دیـگـر کـفـن
تــو لـشـکـر بــیـاری و چـنـدیـن مـپــای کـه از بــاد کـشـتــی بــجـنـبــد ز جــای
بــرانـگــیـخــت بــرســان آتــش هـیـون کـزیـن سـان سـخـن رانـد بــا رهـنـمـون
سـیـاووش زین سـو بـه پـاسـخ نـمـانـد سـوی بــلـخ چــون بــاد لـشـکـر بــرانـد
چــو تــنــگ انــدر آمــد ز ایـران ســپــاه نـشــایـســت کـردن بــه پــاســخ نـگـاه
نــگــه کــرد گــرســیـوز جــنــگ جــوی جــز از جـنـگ جـسـتــن نـدیـد ایـچ روی
چـو ز ایـران سـپـاه انـدر آمـد بــه تـنـگ بــه دروازه بــلــخ بـــرخــاســت جــنــگ
دو جــنـگ گـران کـرده شـد در سـه روز بـــیــامــد ســـیــاووش لــشـــکــر فــروز
پــــیـــاده فـــرســـتـــاد بــــر هـــر دری بــه بــلــخ انـدر آمــد گــران لــشــکــری
گـــریــزان ســـپـــهـــرم بـــدان روی آب بـــشــدبـــا ســـپـــه نــزد افــراســیــاب
***
ســیــاوش در بــلــخ شــد بـــا ســپــاه یــکــی نــامــه فــرمــود نــزدیــک شــاه
نـوشـتـن بـه مـشـک و گـلـاب و عـبـیـر چـــانــچـــون ســـزاوار بـــد بـــر حـــریــر
نــخــســت آفــریــن کــرد بــر کــردگــار کـــزو گـــشـــت پـــیــروز و بـــه روزگـــار
خــداونــد خــورشــیـد و گــردنــده مــاه فـــرازنـــده تــــاج و تــــخـــت و کـــلـــاه
کــســی را کــه خــواهـد بــرآرد بــلـنـد یــکـــی را کـــنـــد ســـوگـــوار و نــژنـــد
چــرا نـه بــه فــرمـانـش انـدر نـه چــون خــرد کــرد بـــایــد بـــدیــن رهــنــمــون
ازان دادگـــر کــــاو جــــهـــان آفــــریـــد ابـــــا آشـــــکــــارا نــــهــــان آفــــریــــد
هــمــی آفــریــن بـــاد بـــر شــهــریــار هــمــه نــیــکــوی بـــاد فـــرجـــام کـــار
بــه بــلـخ آمـدم شـاد و پــیـروز بــخــت بـــه فــر جــهــانــدار بـــاتـــاج و تــخــت
ســه روز انــدریـن جــنـگ شــد روزگــار چـــهـــارم بــــبـــخـــشـــود پـــروردگـــار
ســپــهـرم بــه تــرمـذ شــد و بــارمــان بــه کــردار نـاوک بــجــســت از کــمــان
کـنـون تـا بـه جـیحـون سـپـاه مـنـسـت جـــهــان زیــر فـــر کـــلـــاه مــنــســـت
بـه سـغـد اسـت بـا لشـکـر افـراسـیاب ســپـــاه و ســپــهــبـــد بـــدان روی آب
گــر ایـدونــک فــرمــان دهـد شــهـریـار ســـپـــه بــــگـــذرانـــم کـــنـــم کـــارزار
چـــو نــامــه بـــر شــاه ایــران رســیــد سـر تــاج و تـخـتـش بــه کـیـوان رسـیـد
بـه یزدان پـنـاهـیـد و زو جـسـت بـخـت بـــدان تـــا بـــبـــار آیــد آن نـــو درخـــت
بـه شـادی یکـی نـامـه پـاسـخ نوشـت چــو تــازه بـــهــاری در اردیــبـــهــشــت
کــــه از آفــــریـــنـــنـــده هـــور و مـــاه جــهــانــدار و بــخــشــنــده تــاج و گــاه
تــــرا جــــاودان شــــادمــــان بــــاد دل ز درد و بـــــلــــا گــــشـــــتـــــه آزاد دل
هــمــیـشــه بــه پــیــروزی و فــرهــی کــــلــــاه بــــزرگــــی و تــــاج مـــهـــی
سـپــه بــردی و جــنـگ را خــواسـتــی کــه بـــخــت و هــنــر داری و راســتــی
هــمــی از لــبــت شــیـر بــویـد هـنــوز کــه زد بـــر کــمــان تـــو از جــنــگ تــوز
هــمــیــشــه هــنــرمــنــد بــادا تــنــت رســــیـــده بــــه کـــام دل روشــــنـــت
ازان پـس کـه پـیروز گشـتـی بـه جـنگ بـــه کـــار انـــدرون کـــرد بـــایــد درنــگ
نــبـــایــد پـــراگــنــده کـــردن ســـپـــاه بـــــپــــیــــمــــای روز و بــــرآرای گــــاه
کـه آن تــرک بــدپــیـشـه و ریـمـنـسـت کـه هـم بـدنـژادسـت و هم بـدتـنـسـت
هـمـان بــا کـلـاهـسـت و بـا دسـتـگـاه هــمــی ســر بـــرآرد ز تـــابـــنــده مــاه
مـکـن هیچ بـر جـنـگ جـسـتـن شـتـاب بــه جــنــگ تــو آیـد خــود افــراســیــاب
گـر ایـدونـک زیـن روی جـیـحـون کـشـد هـمـی دامـن خــویـش در خــون کـشـد
نـهـاد از بــر نــامــه بــر مــهـر خــویـش هـمـانـگـه فـرسـتــاده را خـوانـد پــیـش
بـــدو داد و فــرمــود تـــا گــشـــت بـــاز هـمــی تــاخــت انــدر نـشــیـب و فــراز
فــرســتـــاده نــزد ســیــاوش رســیــد چـــو آن نـــامـــه شـــاه ایـــران بـــدیـــد
زمـیـن را بــبــوســیـد و دل شــاد کــرد ز هـــــر غــــــم دل پــــــاک آزاد کــــــرد
ازان نـامـه شــاه چــون گــشــت شــاد بــخــنــدیـد و نــامــه بــســر بــر نــهــاد
نــگـــه داشـــت بـــیــدار فـــرمــان اوی نـــپـــیـــچـــیـــد دل را ز پـــیــمـــان اوی
وزان ســو چــو گــرســیـوز شــوخ مــرد بـــیــامــد بـــر شــاه تــرکــان چــو گــرد
بــگـفـت آن سـخـنـهـای نـاپـاک و تـلـخ کـه آمـد سـپـهـبــد سـیـاوش بــه بــلـخ
سـپـه کش چـو رستـم سـپـاهی گران بـــســـی نـــامـــداران و جـــنـــگ آوران
ز هــر یـک ز مــا بــود پــنــجــاه بــیـش ســــرافــــراز بــــا گـــرزه گـــاومـــیـــش
پــــیـــاده بــــه کـــردار آتـــش بــــدنـــد ســپــردار بـــا تــیــر و تــرکــش بـــدنــد
نــپـــرد بـــه کــردار ایــشـــان عـــقــاب یــکــی را ســر انــدر نــیــایــد بـــخــواب
سه روز و سه شب بود هم زین نشان غـمـی شـد سـر و اسـپ گـردنـکـشـان
ازیـشــان کـســی را کـه خــواب آمـدی ز جــنــگــش بــدانـگــه شــتــاب آمــدی
بــخــفــتــی و آســوده بــرخــاســتــی بـــه نــوی یــکــی جـــنــگ آراســـتـــی
بــرآشــفــت چــون آتــش افــراســیـاب کـه چــنـدش چـه گـویـی ز آرام و خـواب
بــه گــرســیـوز انـدر چــنــان بــنـگــریـد کـه گـفـتــی مـیـانـش بــخــواهـد بــریـد
یـکــی بــانـگ بــرزد بــرانـدش ز پــیـش کجـا خـواست راندن بـرو خـشم خـویش
بــــفــــرمـــود کــــز نـــامـــداران هـــزار بـــخـــوانـــیـــد وز بـــزم ســـازیــد کـــار
سـراسـر هـمـه دشـت پـرچـیـن نـهـیـد بــه ســغــد انــدر آرایـش چــیـن نــهـیـد
بــدیـن سـان بــه شـادی گـذر کـرد روز چــو از چــشــم شــد دور گـیـتــی فـروز
بــه خــواب و بــه آرامـش آمـد شـتــاب بــغــلــتــیــد بـــر جــامــه افــراســیــاب

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج