بــدیـن داسـتـان نـیـز شـب بــرگـذشـتســپــهـر از بــر کـوه تــیـره بــگـشــتنـشـسـت از بــر تـخـت سـودابــه شـادز یــاقــوت و زر افـــســـری بـــرنــ…
بــدیـن داسـتـان نـیـز شـب بــرگـذشـت | ســپــهـر از بــر کـوه تــیـره بــگـشــت |
نـشـسـت از بــر تـخـت سـودابــه شـاد | ز یــاقــوت و زر افـــســـری بـــرنــهــاد |
هـمـه دخــتــران را بــر خــویـش خـوانـد | بـیآراسـت و بــر تـخـت زریـن نـشـانـد |
چــنــیـن گــفــت بــا هـیـربــد مــاه روی | کــز ایـدر بــرو بــا ســیــاوش بــگــوی |
کـه بـایـد کـه رنـجـه کـنـی پـای خـویش | نـمــایـی مـرا ســرو بــالــای خــویـش |
بــشــد هـیـربــد بــا ســیـاووش گـفــت | بـــرآورد پـــوشـــیــده راز از نــهــفـــت |
خـــرامـــان بـــیآمــد ســـیــاوش بـــرش | بـدید آن نشـسـت و سـر و افـسـرش |
بــه پــیـشـش بــتـان نـوآیـیـن بــه پــای | تـو گفتـی بـهشت سـت کاخ و سرای |
فـرود آمـد از تــخــت و شـد پــیـش اوی | بــه گـوهـر بــیـاراســتــه روی و مـوی |
ســیـاوش بــر تــخــت زریـن نـشـســت | ز پـیشش بـکش کرده سودابـه دست |
بـــتــان را بـــه شــاه نــوآیــیــن نــمــود | کــه بــودنـد چــون گــوهـر نــابــســود |
بــدو گـفـت بــنـگـر بــدیـن تـخـت و گـاه | پــرســتــنـده چــنـدیـن بــزریـن کــلـاه |
هـــمـــه نـــارســـیـــده بــــتـــان طـــراز | که بـسـرشـتـشـان ایزد از شـرم و ناز |
کـسـی کـت خـوش آید ازیشـان بـگـوی | نــگـــه کـــن بـــدیــدار و بـــالــای اوی |
سـیاوش چـو چـشم اندکی بـرگماشت | ازیشـان یکـی چـشـم ازو بـرنـداشـت |
هـمـه یـک بــه دیـگــر بــگــفــتــنـد مـاه | نــیــارد بـــدیــن شـــاه کــردن نــگــاه |
بـرفـتـنـد هـر یک سـوی تـخـت خـویـش | ژکـان و شـمـارنـده بـر بـخـت خـویـش |
چـو ایـشـان بــرفـتــنـد سـودابــه گـفـت | که چـندین چـه داری سخـن در نهفت |
نـگــویـی مــرا تــا مــراد تــو چــیـســت | کـه بــر چـهـر تــو فـر چـهـر پــریـسـت |
هــر آن کـــس کــه از دور بـــیــنــد تـــرا | شــود بـــیــهــش و بـــرگــزیــنــد تــرا |
ازیــن خـــوب رویــان بـــچـــشــم خـــرد | نـگـه کــن کـه بــا تــو کـه انـدر خــورد |
ســیـاوش فــرو مــانــد و پــاســخ نــداد | چـــنــیــن آمــدش بـــر دل پـــاک یــاد |
کــه مــن بــر دل پــاک شــیــون کــنــم | بــه آیـد کــه از دشــمــنــان زن کــنـم |
شــنــیــدســتــم از نــامــور مــهــتـــران | هــمــه داســـتـــانــهــای هــامــاوران |
کـه از پــیـش بــا شــاه ایـران چــه کـرد | ز گــــــردان ایـــــران بــــــرآورد گـــــرد |
پـر از بــنـد سـودابــه کـاو دخـت اوسـت | نخـواهد همی دوده را مغـز و پـوسـت |
بـه پـاسـخ سـیـاوش چـو بــگـشـاد لـب | پــری چــهـره بــرداشـت از رخ قـصـب |
بـــدو گــفــت خــورشــیــد بـــا مــاه نــو | گــر ایـدون کــه بــیـنــنــد بــر گــاه نـو |
نـبــاشــد شــگـفـت ار شـود مـاه خــوار | تــو خــورشـیـد داری خــود انـدر کـنـار |
کـسـی کـاو چـو من دید بـر تـخـت عـاج | ز یــاقــوت و پــیـروزه بــر ســرش تــاج |
نـبــاشــد شــگـفــت ار بــه مـه نـنـگـرد | کسـی را بـه خـوبـی بـه کس نشمرد |
اگـر بــا مـن اکــنـون تــو پــیـمـان کـنـی | نـپــیـچــی و انـدیـشــه آســان کـنـی |
یــکــی دخــتــری نــارســیــده بـــجــای | کـنـم چـون پـرسـتـار پـیشـت بـه پـای |
بـه سـوگـنـد پـیـمـان کـن اکـنـون یـکـی | ز گـفــتــار مـن ســر مـپــیـچ انـدکــی |
چـو بـیـرون شـود زیـن جـهـان شـهـریـار | تـــو خــواهــی بـــدن زو مــرا یــادگــار |
نــمــانـی کــه آیـد بــه مــن بــر گــزنــد | بـــداری مــرا هــمــچــو او ارجــمــنــد |
مـن ایـنـک بــه پــیـش تــو اســتــاده ام | تـــن و جـــان شــیــریــن تـــرا داده ام |
ز مــن هــرچ خــواهـی هـمــه کــام تــو | بـــرآرم نـــپـــیــچـــم ســـر از دام تـــو |
سـرش تـنگ بـگرفت و یک پـوشه چـاک | بــداد و نــبــود آگــه از شــرم و بـــاک |
رخــان سـیـاوش چــو گـل شـد ز شـرم | بــیـاراسـت مـژگـان بــه خــونـاب گـرم |
چــنـیـن گــفــت بــا دل کــه از کــار دیـو | مـــرا دور داراد گــــیـــهـــان خــــدیـــو |
نــه مــن بـــا پــدر بـــیــوفــایــی کــنــم | نــه بـــا اهــرمــن آشــنــایــی کــنــم |
وگـر سـرد گـویـم بــدیـن شـوخ چــشـم | بــجـوشـد دلـش گـرم گـردد ز خـشـم |
یــکـــی جـــادوی ســـازد انـــدر نــهــان | بـــدو بـــگـــرود شـــهــریــار جـــهـــان |
هــمــان بـــه کـــه بـــا او بـــه آواز نــرم | سـخـن گـویم و دارمـش چـرب و گـرم |
سـیـاوش ازان پـس بـه سـودابـه گـفـت | که اندر جـهان خـود تـراکیسـت جـفت |
نـــمـــانـــی مـــگـــر نـــیـــمـــه مـــاه را | نـشـایـی بــه گـیـتــی بــجــز شـاه را |
کـنـون دخــتــرت بــس کـه بــاشــد مـرا | نــشــایــد بــجــز او کــه بــاشــد مــرا |
بــریـن بــاش و بــا شــاه ایـران بــگــوی | نـگـه کـن کـه پـاسـخ چـه یابـی ازوی |
بــخــواهـم مــن او را و پــیـمــان کــنــم | زبـــان را بـــه نــزدت گــروگــان کــنــم |
کـــه تـــا او نــگــردد بـــه بـــالــای مــن | نــیآیــد بــه دیـگــر کــســی رای مــن |
و دیـگــر کــه پــرســیـدی از چــهـر مـن | بــیآمـیـخــت بــا جــان تــو مــهـر مــن |
مـــرا آفـــریـــنـــنـــده از فـــر خـــویـــش | چــنــان آفــریـد ای نـگــاریـن ز پــیـش |
تـو این راز مـگـشـای و بـا کـس مـگـوی | مـرا جـز نـهفـتـن همـان نـیسـت روی |
ســـر بـــانـــوانـــی و هــم مـــهــتـــری | مـن ایـدون گــمــانـم کــه تــو مــادری |
بـگـفـت این و غـمگین بـرون شـد بـه در | ز گــفــتـــار او بـــود آســـیــمــه ســـر |
چـو کـاووس کـی در شـبـسـتـان رسـید | نــگــه کـــرد ســـودابـــه او را بـــدیــد |
بــر شــاه شــد زان ســخــن مــژده داد | ز کــار ســیــاوش بـــســی کــرد یــاد |
کـــه آمـــد نــگـــه کـــرد ایــوان هــمـــه | بـــتــان ســیــه چــشــم کــردم رمــه |
چــنـان بــود ایـوان ز بــس خــوب چــهـر | کـه گـفـتـی هـمـی بـارد از مـاه مـهـر |
جــز از دخــتــر مــن پــســنـدش نــبــود | ز خـوبــان کـسـی ارجـمـنـدش نـبــود |
چـنـان شـاد شـد زان سـخـن شـهـریـار | کــه مـاه آمـدش گـفــتــی انـدر کــنـار |
در گــنــج بـــگــشــاد و چــنــدان گــهــر | ز دیــبـــای زربـــفـــت و زریــن کـــمــر |
هــمــان یــاره و تـــاج و انــگــشــتـــری | هـمـان طـوق و هـم تــخـت کـنـداوری |
ز هــر چــیــز گــنــجــی بـــد آراســتـــه | جــهـانـی سـراسـر پــر از خــواسـتــه |
نــگــه کــرد ســودابــه خــیـره بــمــانــد | بـه انـدیشـه افـسـون فـراوان بـخـواند |
کــه گــر او نــیــایــد بـــه فـــرمــان مــن | روا دارم ار بـــگـــســـلـــد جـــان مــن |
بــد و نـیـک و هـر چــاره کــانـدر جــهـان | کـــنـــنـــد آشـــکـــارا و انـــدر نــهــان |
بــســازم گــر او ســربــپــیــچــد ز مــن | کــنــم زو فــغــان بــر ســر انــجــمــن |
*** | |
نـشــســت از بــر تــخــت بــاگــوشــوار | بــه ســر بــر نـهـاد افـسـری پــرنـگـار |
سـیـاوخــش را در بــر خــویـش خــوانـد | ز هـر گــونـه بــا او ســخــنـهـا بــرانـد |
بــدو گـفـت گـنـجــی بــیـاراســت شـاه | کـزان سـان ندیدسـت کس تـاج و گاه |
ز هـر چـیـز چـنـدان کـه انـدازه نـیـسـت | اگــر بــر نـهـی پــیـل بــایـد دویـســت |
بــه تــو داد خــواهــد هــمــی دخــتــرم | نــگــه کــن بــروی و ســر و افــســرم |
بـــهــانــه چــه داری تـــو از مــهــر مــن | بــپــیــچــی ز بـــالــا و از چــهــر مــن |
کـــه تـــا مـــن تـــرا دیـــده ام بـــرده ام | خـــروشـــان و جــــوشـــان و آزرده ام |
هــمـــی روز روشـــن نـــبـــیــنــم ز درد | بــرآنـم کـه خــورشـیـد شــد لـاجــورد |
کـنـون هـفـت سـال سـت تـا مـهـر مـن | همـی خـون چـکـانـد بـدین چـهـر مـن |
یــکـــی شـــاد کـــن در نــهــانــی مــرا | بــــبـــخـــشـــای روز جـــوانـــی مـــرا |
فــزون زان کــه دادت جـــهــانــدار شــاه | بـــیـــارایـــمـــت یـــاره و تـــاج و گـــاه |
و گــر ســر بــپــیــچــی ز فــرمــان مــن | نــیــایــد دلــت ســوی پــیـمــان مــن |
کــنــم بــر تــو بــر پــادشــاهــی تــبــاه | شـود تـیـره بــر روی تـو چـشـم شـاه |
ســیـاوش بــدو گــفــت هــرگــز مــبــاد | کـه از بـهـر دل سـر دهـم مـن بـه بـاد |
چــنــیــن بــا پــدر بــی وفــایــی کــنــم | ز مـــردی و دانــش جـــدایــی کـــنــم |
تــو بــانـوی شــاهـی و خــورشـیـد گـاه | سـزد کـز تــو نـایـد بــدیـنـسـان گـنـاه |
وزان تـخت بـرخـاست بـا خشم و جـنگ | بــدو انــدر آویـخــت ســودابــه چــنـگ |
بـــدو گــفـــت مــن راز دل پـــیــش تـــو | بــگــفــتــم نــهـان از بــدانــدیـش تــو |
مـرا خــیـره خــواهـی کـه رســوا کـنـی | بــه پــیـش خــردمــنــد رعــنــا کــنـی |
بـــزد دســت و جـــامــه بـــدریــد پـــاک | بـه نـاخـن دو رخ را هـمـی کـرد چـاک |
بـــرآمــد خــروش از شــبــســتــان اوی | فــغــانــش ز ایـوان بــرآمــد بــه کــوی |
یـکـی غـلـغـل از بـاغ و ایـوان بـخـاسـت | که گفتـی شب رستـخـیزست راست |
بــه گــوش ســپــهـبــد رســیـد آگـهـی | فـرود آمـد از تــخــت شــاهـنـشــهـی |
پــرانــدیــشــه از تــخــت زریـن بــرفــت | بـه سـوی شـبـسـتـان خـرامید تـفـت |
بـــیــامــد چـــو ســـودابـــه را دیــد روی | خــراشــیـده و کـاخ پــر گـفـت و گـوی |
ز هـر کـس بــپـرسـیـد و شـد تـنـگ دل | نـــدانــســـت کـــردار آن ســـنــگ دل |
خــروشــیــد ســودابـــه در پــیــش اوی | همـی ریخـت آب و همـی کـنـد مـوی |
چـنین گـفـت کـامـد سـیاوش بـه تـخـت | بـرآراسـت چـنـگ و بـرآویخـت سـخـت |
کـه جــز تــو نـخـواهـم کـسـی را ز بــن | جــز ایـنـت هـمـی رانـد بــایـد سـخـن |
کــه از تــســت جــان و دلـم پــر ز مـهـر | چـه پـرهیزی از من تـو ای خـوب چـهر |
بــیـنـداخــت افـسـر ز مـشـکـیـن سـرم | چـنـیـن چــاک شـد جــامـه انـدر بــرم |
پـرانـدیـشـه شـد زان سـخـن شـهـریـار | سـخــن کـرد هـرگـونـه را خــواسـتــار |
بـه دل گـفـت ار این راسـت گـوید همی | وزیـن گـونـه زشـتــی نـجـویـد هـمـی |
ســـیــاووش را ســـر بـــبـــایــد بـــریــد | بــدیـنـســان بــودبــنـد بــد را کــلــیـد |
خــردمــنــد مــردم چــه گــویــد کــنــون | خـوی شرم ازین داستـان گشت خون |
کـسـی را کـه انـدر شـبــسـتـان بــدنـد | هـشـیـوار و مـهـتــرپــرســتــان بــدنـد |
گـســی کــرد و بــر گـاه تــنـهـا بــمـانـد | سـیاووش و سـودابـه را پـیش خـوانـد |
بــه هـوش و خـرد بــا سـیـاووش گـفـت | کـه ایـن راز بــر مـن نـشــایـد نـهـفـت |
نـکــردی تــو ایـن بــد کـه مـن کــرده ام | ز گــــفــــتــــار بــــیـــهــــوده آزرده ام |
چــرا خــوانــدم در شــبـــســتـــان تـــرا | کـنـون غــم مـرا بــود و دســتــان تــرا |
کـنـون راسـتـی جـوی و بــا مـن بـگـوی | سخـن بـر چـه سـانست بـنمای روی |
ســیـاووش گـفـت آن کـجــا رفـتــه بــود | وزان در کـه ســودابــه آشــفـتــه بــود |
چنین گفت سودابه کاین نیست راست | کـه او از بـتـان جـز تـن من نخـواسـت |
بــگــفــتــم هـمــه هـرچ شــاه جــهــان | بــدو داد خــواســت آشــکــار و نـهـان |
ز فـــرزنـــد و ز تــــاج وز خــــواســـتــــه | ز دیــــنــــار وز گــــنــــج آراســــتـــــه |
بــگـفـتـم کـه چـنـدیـن بــریـن بــر نـهـم | هـمــه نــیـکــویـهــا بــه دخــتــر دهـم |
مـرا گـفـت بــا خـواسـتــه کـار نـیـسـت | بــه دخــتــر مــرا راه دیــدار نــیـســت |
تــرا بــایــدم زیـن مــیــان گــفــت بــس | نه گنجـم بـه کارست بـی تـو نه کس |
مـرا خـواسـت کـارد بـه کـاری بـه چـنگ | دو دست اندر آویخت چون سنگ تنگ |
نـکــردمــش فــرمــان هـمـی مـوی مـن | بــکـنـد و خــراشــیـده شــد روی مـن |
یــکـــی کـــودکـــی دارم انـــدر نـــهــان | ز پــشــت تــو ای شــهــریـار جــهــان |
ز بــس رنـج کــشــتــنـش نـزدیـک بــود | جـهـان پـیـش مـن تـنـگ و تـاریک بـود |
چـنـیـن گـفـت بـا خـویـشـتـن شـهـریـار | کــه گــفــتــار هـر دو نــیـایـد بــه کــار |
بــریـن کـار بــر نـیـسـت جــای شـتــاب | کـه تــنـگـی دل آرد خـرد را بــه خـواب |
نـگــه کــرد بــایـد بــدیـن در نــخــســت | گـواهـی دهـد دل چــو گـردد درســت |
بــبــیـنـم کـزیـن دو گـنـهـکـار کـیـســت | بـــبـــادافــره بــد ســزاوار کــیــســت |
بـدان بـازجـسـتـن همـی چـاره جـسـت | بــبــویـیـد دسـت سـیـاوش نـخـسـت |
بـــــر و بـــــازو و ســـــرو بـــــالـــــای او | ســـراســر بـــبـــویــیــد هــرجـــای او |
ز ســودابــه بــوی مـی و مــشــک نـاب | هـمـی یـافــت کــاووس بــوی گــلـاب |
نــدیـد از ســیـاوش بــدان گــونــه بــوی | نــشـــان بـــســـودن نــبـــود انــدروی |
غـمـی گـشـت و سـودابـه را خـوار کـرد | دل خـــویـــشـــتــــن را پــــرآزار کـــرد |
بـه دل گفـت کـاین را بـه شـمشـیر تـیز | بــبـــایــد کــنــون کــردنــش ریــز ریــز |
ز هـامــاوران زان پــس انــدیـشــه کــرد | کـــه آشـــوب خــــیـــزد پــــرآواز و درد |
و دیــگــر بـــدانــگــه کــه در بــنــد بــود | بــر او نـه خــویـش و نـه پــیـونــد بــود |
پــرســتــار ســودابـــه بـــد روز و شــب | کـه پــیـچــیـد ازان درد و نـگـشـاد لـب |
سـه دیگر کـه یک دل پـر از مهر داشـت | بــبــایـسـت زو هـر بـد انـدر گـذاشـت |
چــهــارم کــزو کــودکــان داشــت خــرد | غــم خــرد را خــوار نــتـــوان شــمــرد |
ســـیــاوش ازان کـــار بـــد بـــی گــنــاه | خــردمــنــدی وی بـــدانــســت شــاه |
بـدو گـفـت ازیـن خـود مـینـدیـش هـیـچ | هـشـیـواری و رای و دانـش بــســیـچ |
مـکـن یـاد ایـن هـیـچ و بـا کـس مـگـوی | نـبـایـد کـه گـیـرد سـخـن رنـگ و بـوی |
*** | |
چـو دانسـت سـودابـه کاو گشـت خـوار | هـمـان ســرد شــد بــر دل شــهـریـار |
یکـی چـاره جـسـت انـدر آن کـار زشـت | ز کـیـنـه درخــتــی بــنـوی بــکـشــت |
زنــــی بــــود بـــــا او ســــپــــرده درون | پــر از جــادوی بــود و رنـگ و فـســون |
گـران بــود انـدر شــکـم بــچــه داشــت | همی از گرانی بـه سـخـتـی گذاشت |
بــدو راز بــگـشــاد و زو چــاره جــســت | کـز آغـاز پـیـمـانـت خـواهـم نـخـسـت |
چــو پــیـمـان سـتــد چــیـز بــسـیـار داد | سـخـن گـفـت ازین در مـکـن هـیچ یاد |
یـکــی دارویـی ســاز کــایـن بــفــگـنـی | تــهـی مــانـی و راز مــن نـشــکــنـی |
مـگـر کـایـن هـمـه بـنـد و چـنـدین دروغ | بــدیــن بــچــگــان تــو بــاشــد فــروغ |
بــه کــاووس گــویـم کــه ایـن از مــنـنـد | چـنـین کـشـتـه بـر دسـت اهریمـنـنـد |
مـگـر کـیـن شـود بــر سـیـاوش درسـت | کـنـون چــاره ایـن بــبــایـدت جــسـت |
گــریـن نــشــنــوی آب مــن نــزد شــاه | شـــود تـــیـــره و دور مـــانـــم ز گـــاه |
بـــدو گـــفـــت زن مــن تـــرا بـــنــده ام | بــفــرمــان و رایــت ســرافــگــنــده ام |
چــو شـب تــیـره شـد داوری خــورد زن | کـــه بـــفـــتـــاد زو بـــچـــه اهــرمـــن |
دو بـــچــه چـــنــان چـــون بـــود دیــوزاد | چــه گــونــه بــود بـــچــه جــادو نــژاد |
نــهــان کــرد زن را و او خــود بــخــفــت | فــغــانــش بـــرآمــد ز کــاخ نــهــفــت |
در ایــوان پـــرســتـــار چــنــدانــک بـــود | بــه نــزدیــک ســودابــه رفــتــنــد زود |
یـکــی طــشــت زریـن بــیــاریـد پــیـش | بـگفت آن سخـن بـا پـرسـتـار خـویش |
نــــهـــاد انــــدران بــــچــــه اهـــرمــــن | خـروشـیـد و بــفـگـنـد بــر جـامـه تــن |
دو کـودک بــدیـدنـد مـرده بــه طــشــت | از ایـوان بـه کـیـوان فـغـان بـرگـذشـت |
چـو بــشـنـیـد کـاووس از ایـوان خـروش | بــلـرزیـد در خــواب و بــگـشــاد گـوش |
بــپــرســیـد و گــفــتــنــد بــا شــهـریـار | کـه چــون گـشــت بــر مـاه رخ روزگـار |
غـمـی گـشـت آن شــب نـزد هـیـچ دم | بــه شـبــگـیـر بــرخـاسـت و آمـد دژم |
بــرانـگــونـه ســودابــه را خــفــتــه دیـد | سـراسـر شـبـسـتـان بـرآشـفـتـه دید |
دو کــودک بــران گـونـه بــر طــشــت زر | فـگـنـده بــه خـواری و خـسـتـه جـگـر |
بــــبــــاریــــد ســــودابــــه از دیـــده آب | بــدو گـفــت روشــن بــبــیـن آفــتــاب |
هـمـی گـفـت بــنـگـر چـه کـرد از بــدی | بــه گـفــتــار او خــیـره ایـمـن شــدی |
دل شـــاه کـــاووس شـــد بـــدگـــمــان | بـرفـت و در انـدیـشـه شـد یـک زمـان |
همـی گـفـت کـاین را چـه درمـان کـنـم | نـشـایـد کـه ایـن بــر دل آســان کـنـم |
ازان پـــس نــگــه کــرد کــاووس شـــاه | کـسـی را کـه کـردی بــه اخـتـر نـگـاه |
بـجـسـت و ز ایشـان بـر خـویش خـوانـد | بــپـرسـیـد و بــر تـخـت زریـن نـشـانـد |
ز ســــــودابــــــه و رزم هـــــامــــــاوران | سـخـن گـفـت هـرگـونـه بــا مـهـتـران |
بـــدان تـــا شـــونـــد آگـــه از کـــار اوی | بــــدانـــش بــــدانـــنــــد کــــردار اوی |
وزان کــودکــان نــیــز بــســیــار گــفــت | همـی داشـت پـوشـیده انـدر نـهـفـت |
هــمــه زیــج و صــرلــاب بــرداشــتــنــد | بــران کـار یـک هـفـتــه بــگـذاشـتــنـد |
ســرانـجــام گـفــتــنـد کــایـن کـی بــود | بـه جـامـی کـه زهر افـگـنی مـی بـود |
دو کــودک ز پــشــت کــســی دیـگـرنـد | نـه از پـشـت شـاه و نـه زیـن مـادرنـد |
گـــر از گـــوهـــر شـــهـــریـــاران بـــدی | ازیـن زیـجـهـا جــسـتــن آسـان بــدی |
نــه پــیــداســت رازش دریـن آســمــان | نـه انـدر زمـیـن ایـن شـگـفـتـی بــدان |
نـــشـــان بــــدانـــدیـــش نـــاپــــاک زن | بــگــفــتــنــد بـــا شــاه در انــجــمــن |
نهان داشـت کـاووس و بـاکـس نـگـفـت | همـی داشـت پـوشـیده انـدر نـهـفـت |
بــریـن کـار بــگـذشـت یـک هـفـتـه نـیـز | ز جـــادو جــهــان را بـــرآمــد قــفــیــز |
بـــنــالــیــد ســودابــه و داد خــواســت | ز شــاه جــهـانــدار فــریـاد خــواســت |
هـمـی گـفـت هـمـداســتــانـم ز شــاه | بـه زخـم و بـه افـگندن از تـخـت و گـاه |
ز فــرزنــد کــشــتـــه بـــپـــیــچــد دلــم | زمـان تــا زمـان سـر ز تــن بــگـسـلـم |
بــــدو گـــفـــت ای زن تــــو آرام گـــیـــر | چــه گـویـی ســخــنـهـای نـادلـپــذیـر |
هــــمــــه روزبــــانــــان درگــــاه شــــاه | بـــفـــرمــود تـــا بـــرگـــرفـــتـــنــد راه |
هـمــه شــهـر و بــرزن بــه پــای آورنــد | زن بــــدکـــنـــش را بــــجـــای آورنـــد |
بــه نـزدیـکــی انــدر نـشــان یـافــتــنــد | جــهـان دیـدگـان نـیـز بــشــتــافـتــنـد |
کـــشـــیــدنـــد بـــدبـــخـــت زن را ز راه | بــه خــواری بــبــردنــد نــزدیـک شــاه |
بــه خـوبــی بــپـرسـیـد و کـردش امـیـد | بـــســـی روز را داد نـــیــزش نـــویـــد |
وزان پـس بـه خـواری و زخـم و بـه بـنـد | بــه پــردخــت از او شــهـریـار بــلــنــد |
نـبــد هـیـچ خــســتــو بــدان داســتــان | نـبــد شــاه پــرمــایـه هـمــداســتــان |
بــفــرمــود کــز پــیــش بــیــرون بـــرنــد | بـسـی چـاره جـوینـد و افـسـون بـرنـد |
چــو خــســتــو نـیـایـد مــیـانــش بــه ار | بـــبـــریــد و ایــن دانــم آیــیــن و فـــر |
بـــــبـــــردنــــد زن را ز درگــــاه شـــــاه | ز شــمـشــیـر گـفـتــنـد وز دار و چــاه |
چـنـیـن گـفـت جـادو کـه مـن بـی گـنـاه | چــه گـویـم بــدیـن نـامـور پــیـشــگـاه |
بـگـفـتـنـد بــاشـاه کـایـن زن چـه گـفـت | جــهــان آفــریـن دانــد انــدر نــهـفــت |
بــه ســودابــه فـرمـود تــا رفــت پــیـش | سـتـاره شـمـر گـفـت گـفـتـار خـویش |
کــه ایـن هـر دو کــودک ز جــادو زنــنــد | پــدیـدنــد کــز پــشــت اهـریـمــنــنــد |
چــنــیــن پــاســخ آورد ســودابـــه بـــاز | کـه نـزدیـک ایـشـان جــز ایـنـسـت راز |
فـزونـسـتـشـان زین سـخـن در نـهـفـت | ز بـــهــر ســیــاوش نــیــارنــد گــفــت |
ز بـــیــم ســپـــهــبـــد گــو پـــیــلــتـــن | بــلــرزد هــمــی شــیـر در انــجــمــن |
کــجــا زور دارد بـــه هــشــتـــاد پـــیــل | بـــبــنــدد چــو خــواهــد ره آب نــیــل |
هــمــان لــشـــکـــر نــامــور صـــدهــزار | گــــریــــزنــــد ازو در صـــــف کـــــارزار |
مــــرا نـــیـــز پــــایـــاب او چــــون بــــود | مــگــر دیــده هــمــواره پــرخــون بــود |
جــزان کـاو بــفــرمـایـد اخــتــرشــنـاس | چـه گوید سـخـن وز کـه دارد سـپـاس |
تـــراگــر غــم خـــرد فــرزنــد نــیــســت | مـرا هـم فـزون از تـو پــیـونـد نـیـسـت |
سـخـن گـر گـرفـتـی چـنـین سـرسـری | بــدان گــیـتــی افــگــنـدم ایـن داوری |
ز دیــــده فــــزون زان بـــــبـــــاریــــد آب | کـــه بــــردارد از رود نـــیـــل آفـــتـــاب |
ســـپـــهــبـــد ز گــفــتـــار او شـــد دژم | هـمــی زار بــگــریـســت بــا او بــهـم |
گـسـی کـرد سـودابــه را خــسـتــه دل | بـــران کــار بــنــهــاد پــیــوســتــه دل |
چـنـین گـفـت کـانـدر نـهـان این سـخـن | پــژوهـیـم تــا خــود چــه آیـد بــه بــن |
ز پــهـلــو هـمــه مــوبــدان را بــخــوانــد | ز سـودابــه چــنـدی سـخـنـهـا بــرانـد |
چـنـیـن گـفـت مـوبــد بــه شـاه جــهـان | کــه درد ســپــهـبــد نــمــانــد نــهــان |
چـو خـواهی که پـیدا کـنی گفـت وگوی | بــبــایـد زدن ســنــگ را بــر ســبــوی |
کـه هـر چـنـد فـرزنـد هـسـت ارجــمـنـد | دل شــاه از انــدیـشــه یــابــد گــزنــد |
وزیـــن دخــــتــــر شــــاه هــــامــــاوران | پـر انـدیـشـه گـشـتـی بـه دیگـر کـران |
ز هر در سـخـن چـون بـدین گونه گشت | بــر آتــش یـکــی را بــبــایـد گـذشــت |
چــنـیـن اســت ســوگـنـد چــرخ بــلـنـد | کــه بــر بــیـگــنــاهـان نــیـایـد گــزنــد |
جــهـانــدار ســودابــه را پــیـش خــوانـد | همـی بـا سـیاوش بـگـفـتـن نـشـانـد |
ســرانـجــام گــفــت ایـمــن از هـر دوان | نـــگـــردد مـــرا دل نـــه روشـــن روان |
مــگـــر کـــاتـــش تـــیــز پـــیــدا کـــنــد | گـــنـــه کـــرده را زود رســــوا کـــنـــد |
چــنـیـن پــاســخ آورد سـودابــه پــیـش | که من راست گویم بـه گفتـار خـویش |
فــگــنــده دو کــودک نــمــودم بـــشــاه | ازیـن بــیـشــتــر کــس نـبــیـنـد گـنـاه |
ســـیـــاووش را کـــرد بـــایـــد درســـت | کـه این بـد بـکـرد و تـبـاهی بـجـسـت |
بـــه پـــور جــوان گــفــت شــاه زمــیــن | کـه رایـت چــه بــیـنـد کــنـون انـدریـن |
سـیـاوش چـنـین گـفـت کـای شـهـریـار | که دوزخ مرا زین سـخـن گشـت خـوار |
اگـــر کـــوه آتـــش بــــود بــــســـپــــرم | ازیـن تــنـگ خــوارســت اگـر بــگــذرم |
پــرانـدیـشــه شــد جــان کــاووس کـی | ز فـــرزنــد و ســـودابـــه نــیــک پـــی |
کــزیــن دو یــکــی گــر شــود نــابــکــار | ازان پــس کــه خــوانـد مـرا شــهـریـار |
چــو فـرزنـد و زن بــاشـدم خـون و مـغـز | کــرا بــیـش بــیـرون شــود کــار نـغــز |
هــمــان بـــه کــزیــن زشــت کــردار دل | بـــشــویــم کــنــم چــاره دلــگــســل |
چــه گـفـت آن سـپــهـدار نـیـکـوسـخـن | کــه بــا بــددلــی شــهـریـاری مـکــن |
بـــه دســـتـــور فـــرمــود تـــا ســـاروان | هــیــون آرد از دشـــت صـــد کـــاروان |
هـیـونـان بــه هـیـزم کـشـیـدن شــدنـد | هـمـه شـهـر ایـران بــه دیـدن شـدنـد |
بــه صــد کــاروان اشــتــر ســرخ مــوی | هــمــی هـیـزم آورد پــرخــاشــجــوی |
نـــهــادنـــد هــیــزم دو کـــوه بـــلـــنـــد | شـمـارش گـذر کـرد بــر چـون و چـنـد |
ز دور از دو فــرســنــگ هـرکــش بــدیـد | چـنـین جـسـت و جـوی بـلـا را کـلـیـد |
هـمــی خــواســت دیـدن در راســتــی | ز کـــار زن آیــد هــمـــه کـــاســـتـــی |
چـو این داسـتـان سـر بـه سـر بـشنوی | بـــه آیــد تـــرا گــر بـــدیــن بـــگــروی |
نــهــادنــد بـــر دشــت هــیــزم دو کــوه | جــهـانــی نــظــاره شــده هـم گــروه |
گــذر بــود چــنــدان کــه گــویـی ســوار | مـیـانـه بــرفـتــی بــه تــنـگـی چــهـار |
بــدانــگــاه ســوگــنــد پــرمــایــه شــاه | چــنــیــن بــود آیــیــن و ایــن بــود راه |
وزان پــس بــه مــوبــد بــفــرمـود شــاه | کــه بــر چــوب ریـزنــد نــفــط ســیــاه |
بــــیآمـــد دو صـــد مـــرد آتــــش فـــروز | دمـیـدنـد گـفـتــی شــب آمـد بــه روز |
نـخــسـتــیـن دمـیـدن سـیـه شـد ز دود | زبــــانـــه بــــرآمــــد پــــس از دود زود |
زمـیـن گــشــت روشــنـتــر از آســمـان | جــهـانــی خــروشــان و آتــش دمــان |
ســراسـر هـمـه دشـت بــریـان شـدنـد | بـران چـهـر خـنـدانـش گـریـان شـدنـد |
ســیــاوش بـــیــامــد بـــه پــیــش پــدر | یــکــی خــود زریـن نــهــاده بــه ســر |
هــشــیـوار و بــا جــامــهــای ســپــیــد | لــبــی پــر ز خــنــده دلــی پــرامــیــد |
یـکـی تــازیـی بــر نـشــســتــه ســیـاه | هـمـی خـاک نـعـلـش بـرآمـد بـه مـاه |
پـــراگــنــده کــافــور بـــر خــویــشــتــن | چـنـان چـون بــود رسـم و سـاز کـفـن |
بــدانـگـه کـه شــد پــیـش کـاووس بــاز | فـــرود آمـــد از بـــاره بـــردش نــمـــاز |
رخ شــــاه کـــاووس پــــر شــــرم دیـــد | سـخـن گـفـتـنـش بــا پـسـر نـرم دیـد |
ســـیــاوش بـــدو گـــفـــت انــده مـــدار | کـــزیــن ســـان بـــود گــردش روزگــار |
ســر پــر ز شــرم و بــهـایـی مـراســت | اگــر بــیـگــنــاهـم رهـایـی مــراســت |
ور ایـدونـک زیـن کــار هـســتــم گــنــاه | جـــهـــان آفـــریــنـــم نـــدارد نـــگـــاه |
بـــه نــیــروی یــزدان نــیــکـــی دهــش | کــزیــن کــوه آتــش نــیــابــم تــپــش |
خــروشـی بــرآمـد ز دشــت و ز شــهـر | غــم آمــد جــهــان را ازان کــار بـــهــر |
چــو از دشــت ســودابـــه آوا شــنــیــد | بـــرآمـــد بـــه ایــوان و آتـــش بـــدیــد |
هـمـی خـواسـت کـاو را بــد آیـد بــروی | همی بـود جـوشان پـر از گفت و گوی |
جــهـانـی نـهـاده بــه کــاووس چــشــم | زبــان پـر ز دشـنـام و دل پـر ز خـشـم |
سـیـاوش سـیـه را بـه تـنـدی بــتـاخـت | نـشـد تـنگـدل جـنگ آتـش بـسـاخـت |
ز هـر ســو زبــانـه هـمــی بــرکــشــیـد | کـسـی خـود و اسـپ سـیـاوش نـدید |
یـکــی دشــت بــا دیـدگــان پــر ز خــون | کــه تـــا او کــی آیــد ز آتـــش بـــرون |
چــو او را بـــدیــدنــد بـــرخــاســت غــو | کـــه آمـــد ز آتـــش بـــرون شـــاه نــو |
اگـــر آب بــــودی مـــگـــر تــــر شــــدی | ز تــری هـمـه جـامـه بــی بــر شـدی |
چـــنــان آمــد اســـپ و قــبـــای ســوار | کـه گـفـتـی سـمـن داشـت اندر کـنار |
چــو بـــخــشــایــش پــاک یــزدان بـــود | دم آتــــش و آب یــــکــــســــان بــــود |
چـو از کـوه آتــش بــه هـامـون گـذشـت | خــروشـیـدن آمـد ز شـهـر و ز دشــت |
ســواران لــشــکــر بـــرانــگــیــخــتــنــد | هـمـه دشـت پـیـشـش درم ریـخـتـنـد |
یـکــی شــادمــانــی بــد انــدر جــهــان | مـــیــان کـــهـــان و مـــیــان مـــهـــان |
هـــمـــی داد مـــژده یـــکــــی را دگــــر | کــه بــخــشــود بــر بــیـگــنــه دادگــر |
هـمـی کـنـد سـودابــه از خـشـم مـوی | همی ریخـت آب و همی خـست روی |
چــو پــیـش پــدر شـد سـیـاووش پــاک | نـه دود و نـه آتـش نـه گـرد و نه خـاک |
فـــرود آمـــد از اســـپ کـــاووس شـــاه | پــیــاده ســپــهــبـــد پــیــاده ســپــاه |
ســـیــاووش را تـــنــگ در بـــرگـــرفـــت | ز کـــردار بـــد پـــوزش انــدر گـــرفـــت |
ســیـاوش بــه پــیـش جــهـانــدار پــاک | بــیــامــد بــمــالــیــد رخ را بــه خــاک |
کــه از تـــف آن کــوه آتـــش بـــرســـت | همه کـامه دشـمـنان گـشـت پـسـت |
بـــدو گــفـــت شـــاه ای دلــیــر جـــوان | کـه پــاکـیـزه تــخــمـی و روشـن روان |
چــــنـــانـــی کــــه از مـــادر پــــارســــا | بـــزایــد شــود در جـــهــان پـــادشـــا |
بـه ایـوان خـرامـیـد و بــنـشـسـت شـاد | کــلــاه کــیــانــی بــه ســر بــرنــهــاد |
مــی آورد و رامــشــگــران را بــخــوانــد | هـمــه کــامــهـا بــا ســیـاوش بــرانـد |
سـه روز انـدر آن سـور مـی در کـشـیـد | نــبـــد بــر در گــنــج بــنــد و کــلــیــد |
چـهـارم بــه تـخـت کـیـی بــرنـشـسـت | یـکــی گـرزه گــاو پــیـکــر بــه دســت |
بــرآشـفـت و سـودابـه را پـیـش خـوانـد | گــذشــت ســخــنـهـا بــرو بــر بــرانـد |
کـه بـی شـرمی و بـد بـسـی کـرده ای | فـــــراوان دل مـــــن بـــــیـــــازرده ای |
یـکــی بــد نــمــودی بــه فــرجــام کــار | کــه بــر جــان فــرزنــد مــن زیــنــهــار |
بــــخـــوردی و در آتـــش انـــداخـــتـــی | بــریـن گـونـه بــر جـادویـی سـاخـتـی |
نــیــایــد تــرا پــوزش اکــنــون بـــه کــار | بـــــپــــرداز جــــای و بـــــرآرای کــــار |
نـشــایـد کــه بــاشــی تــو انـدر زمـیـن | جــز آویـخــتــن نـیـســت پــاداش ایـن |
بــدو گـفــت ســودابــه کــای شــهـریـار | تــو آتــش بــدیــن تــارک مــن بـــبـــار |
مــرا گــر هــمــی ســر بــبــایــد بــریــد | مـکـافـات ایـن بــد کـه بـر مـن رسـیـد |
بـــفــرمــای و مــن دل نــهــادم بـــریــن | نــبــود آتــش تــیــز بـــا او بــه کــیــن |
سـیـاوش سـخـن راسـت گـویـد هـمـی | دل شــاه از غــم بـــشــویــد هــمــی |
هـــمـــه جــــادوی زال کـــرد انـــدریـــن | نـخـواهـم کـه داری دل از مـن بـکـیـن |
بـــدو گـــفـــت نــیــرنـــگ داری هــنــوز | نـگـردد هـمـی پـشـت شـوخـیت کـوز |
بـــه ایــرانــیــان گــفــت شــاه جــهــان | کـزین بـد کـه این سـاخـت انـدر نـهان |
چــه سـازم چــه بــاشـد مـکـافـات ایـن | هــمــه شــاه را خـــوانــدنــد آفــریــن |
کــه پــاداش ایـن آنـکـه بــیـجــان شــود | ز بــد کـردن خــویـش پــیـچــان شــود |
بــه دژخــیـم فـرمـود کـایـن را بــه کـوی | ز دار انــــدر آویــــز و بـــــرتـــــاب روی |
چــو ســودابــه را روی بـــرگــاشــتــنــد | شـبـسـتـان هـمـه بـانـگ بـرداشـتـنـد |
دل شـــــاه کـــــاووس پـــــردرد شـــــد | نـهـان داشــت رنـگ رخــش زرد شــد |
ســیـاوش چــنـیـن گـفـت بــا شـهـریـار | کــه دل را بـــدیــن کــار رنــجــه مــدار |
بــه مـن بــخـش سـودابـه را زیـن گـنـاه | پـــذیــرد مــگـــر پـــنــد و آیــد بـــه راه |
همی گـفـت بـا دل کـه بـر دسـت شـاه | گـر ایـدون کـه ســودابــه گـردد تــبــاه |
بــه فــرجــام کـار او پــشــیـمـان شــود | ز مـن بـینـد او غـم چـو پـیـچـان شـود |
بــهـانـه هـمـی جــســت زان کـار شـاه | بــدان تــا بــبــخـشـد گـذشـتـه گـنـاه |
ســیـاووش را گــفــت بــخــشــیـدمـش | ازان پـس کـه خـون ریـخـتـن دیـدمـش |
ســیــاوش بـــبـــوســیــد تــخــت پـــدر | وزان تــخــت بــرخــاســت و آمـد بــدر |
شـبـسـتـان هـمـه پـیـش سـودابـه بــاز | دویـــدنــــد و بــــردنــــد او را نـــمــــاز |
بــریـن گــونــه بــگــذشــت یـک روزگــار | بـــرو گــرمــتـــر شـــد دل شــهــریــار |
چــنــان شــد دلــش بــاز از مــهــر اوی | کـه دیـده نـه بــرداشـت از چــهـر اوی |
دگـــر بـــاره بـــا شـــهـــریـــار جـــهـــان | هـمـی جــادوی سـاخــت انـدر نـهـان |
بـــدان تـــا شــود بـــا ســـیــاووش بـــد | بـــدانــســان کــه از گــوهــر او ســزد |
ز گــفـــتـــار او شـــاه شـــد در گــمــان | نـکــرد ایـچ بــر کــس پــدیـد از مـهـان |
بــجــایـی کــه کــاری چــنــیـن اوفــتــاد | خـــرد بـــایـــد و دانـــش و دیــن و داد |
چــنــان چــون بـــود مــردم تـــرســکــار | بــــرآیـــد بــــه کــــام دل مـــرد کــــار |
بـــجـــایــی کـــه زهــر آگـــنــد روزگـــار | ازو نـوش خــیـره مــکــن خــواســتــار |
تــو بـــا آفــریــنــش بـــســنــده نــه ای | مــشــو تـــیــز گــر پـــرورنــده نــه ای |
چــنـیـن ســت کــردار گــردان ســپــهـر | نـخـواهـد گـشـادن همـی بـر تـو چـهر |
بــریـن داســتــان زد یـکــی رهـنــمــون | کـه مـهری فـزون نیسـت از مهر خـون |
چــو فــرزنــد شــایـســتــه آمــد پــدیــد | ز مـــهـــر زنـــان دل بـــبـــایــد بـــریــد |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج