فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 3 اردیبهشت 1404

پایگاه خبری شاعر

بــدیـن داسـتـان نـیـز شـب بــرگـذشـتســپــهـر از بــر کـوه تــیـره بــگـشــتنـشـسـت از بــر تـخـت سـودابــه شـادز یــاقــوت و زر افـــســـری بـــرنــ…

بــدیـن داسـتـان نـیـز شـب بــرگـذشـت ســپــهـر از بــر کـوه تــیـره بــگـشــت
نـشـسـت از بــر تـخـت سـودابــه شـاد ز یــاقــوت و زر افـــســـری بـــرنــهــاد
هـمـه دخــتــران را بــر خــویـش خـوانـد بـیآراسـت و بــر تـخـت زریـن نـشـانـد
چــنــیـن گــفــت بــا هـیـربــد مــاه روی کــز ایـدر بــرو بــا ســیــاوش بــگــوی
کـه بـایـد کـه رنـجـه کـنـی پـای خـویش نـمــایـی مـرا ســرو بــالــای خــویـش
بــشــد هـیـربــد بــا ســیـاووش گـفــت بـــرآورد پـــوشـــیــده راز از نــهــفـــت
خـــرامـــان بـــیآمــد ســـیــاوش بـــرش بـدید آن نشـسـت و سـر و افـسـرش
بــه پــیـشـش بــتـان نـوآیـیـن بــه پــای تـو گفتـی بـهشت سـت کاخ و سرای
فـرود آمـد از تــخــت و شـد پــیـش اوی بــه گـوهـر بــیـاراســتــه روی و مـوی
ســیـاوش بــر تــخــت زریـن نـشـســت ز پـیشش بـکش کرده سودابـه دست
بـــتــان را بـــه شــاه نــوآیــیــن نــمــود کــه بــودنـد چــون گــوهـر نــابــســود
بــدو گـفـت بــنـگـر بــدیـن تـخـت و گـاه پــرســتــنـده چــنـدیـن بــزریـن کــلـاه
هـــمـــه نـــارســـیـــده بــــتـــان طـــراز که بـسـرشـتـشـان ایزد از شـرم و ناز
کـسـی کـت خـوش آید ازیشـان بـگـوی نــگـــه کـــن بـــدیــدار و بـــالــای اوی
سـیاوش چـو چـشم اندکی بـرگماشت ازیشـان یکـی چـشـم ازو بـرنـداشـت
هـمـه یـک بــه دیـگــر بــگــفــتــنـد مـاه نــیــارد بـــدیــن شـــاه کــردن نــگــاه
بـرفـتـنـد هـر یک سـوی تـخـت خـویـش ژکـان و شـمـارنـده بـر بـخـت خـویـش
چـو ایـشـان بــرفـتــنـد سـودابــه گـفـت که چـندین چـه داری سخـن در نهفت
نـگــویـی مــرا تــا مــراد تــو چــیـســت کـه بــر چـهـر تــو فـر چـهـر پــریـسـت
هــر آن کـــس کــه از دور بـــیــنــد تـــرا شــود بـــیــهــش و بـــرگــزیــنــد تــرا
ازیــن خـــوب رویــان بـــچـــشــم خـــرد نـگـه کــن کـه بــا تــو کـه انـدر خــورد
ســیـاوش فــرو مــانــد و پــاســخ نــداد چـــنــیــن آمــدش بـــر دل پـــاک یــاد
کــه مــن بــر دل پــاک شــیــون کــنــم بــه آیـد کــه از دشــمــنــان زن کــنـم
شــنــیــدســتــم از نــامــور مــهــتـــران هــمــه داســـتـــانــهــای هــامــاوران
کـه از پــیـش بــا شــاه ایـران چــه کـرد ز گــــــردان ایـــــران بــــــرآورد گـــــرد
پـر از بــنـد سـودابــه کـاو دخـت اوسـت نخـواهد همی دوده را مغـز و پـوسـت
بـه پـاسـخ سـیـاوش چـو بــگـشـاد لـب پــری چــهـره بــرداشـت از رخ قـصـب
بـــدو گــفــت خــورشــیــد بـــا مــاه نــو گــر ایـدون کــه بــیـنــنــد بــر گــاه نـو
نـبــاشــد شــگـفـت ار شـود مـاه خــوار تــو خــورشـیـد داری خــود انـدر کـنـار
کـسـی کـاو چـو من دید بـر تـخـت عـاج ز یــاقــوت و پــیـروزه بــر ســرش تــاج
نـبــاشــد شــگـفــت ار بــه مـه نـنـگـرد کسـی را بـه خـوبـی بـه کس نشمرد
اگـر بــا مـن اکــنـون تــو پــیـمـان کـنـی نـپــیـچــی و انـدیـشــه آســان کـنـی
یــکــی دخــتــری نــارســیــده بـــجــای کـنـم چـون پـرسـتـار پـیشـت بـه پـای
بـه سـوگـنـد پـیـمـان کـن اکـنـون یـکـی ز گـفــتــار مـن ســر مـپــیـچ انـدکــی
چـو بـیـرون شـود زیـن جـهـان شـهـریـار تـــو خــواهــی بـــدن زو مــرا یــادگــار
نــمــانـی کــه آیـد بــه مــن بــر گــزنــد بـــداری مــرا هــمــچــو او ارجــمــنــد
مـن ایـنـک بــه پــیـش تــو اســتــاده ام تـــن و جـــان شــیــریــن تـــرا داده ام
ز مــن هــرچ خــواهـی هـمــه کــام تــو بـــرآرم نـــپـــیــچـــم ســـر از دام تـــو
سـرش تـنگ بـگرفت و یک پـوشه چـاک بــداد و نــبــود آگــه از شــرم و بـــاک
رخــان سـیـاوش چــو گـل شـد ز شـرم بــیـاراسـت مـژگـان بــه خــونـاب گـرم
چــنـیـن گــفــت بــا دل کــه از کــار دیـو مـــرا دور داراد گــــیـــهـــان خــــدیـــو
نــه مــن بـــا پــدر بـــیــوفــایــی کــنــم نــه بـــا اهــرمــن آشــنــایــی کــنــم
وگـر سـرد گـویـم بــدیـن شـوخ چــشـم بــجـوشـد دلـش گـرم گـردد ز خـشـم
یــکـــی جـــادوی ســـازد انـــدر نــهــان بـــدو بـــگـــرود شـــهــریــار جـــهـــان
هــمــان بـــه کـــه بـــا او بـــه آواز نــرم سـخـن گـویم و دارمـش چـرب و گـرم
سـیـاوش ازان پـس بـه سـودابـه گـفـت که اندر جـهان خـود تـراکیسـت جـفت
نـــمـــانـــی مـــگـــر نـــیـــمـــه مـــاه را نـشـایـی بــه گـیـتــی بــجــز شـاه را
کـنـون دخــتــرت بــس کـه بــاشــد مـرا نــشــایــد بــجــز او کــه بــاشــد مــرا
بــریـن بــاش و بــا شــاه ایـران بــگــوی نـگـه کـن کـه پـاسـخ چـه یابـی ازوی
بــخــواهـم مــن او را و پــیـمــان کــنــم زبـــان را بـــه نــزدت گــروگــان کــنــم
کـــه تـــا او نــگــردد بـــه بـــالــای مــن نــیآیــد بــه دیـگــر کــســی رای مــن
و دیـگــر کــه پــرســیـدی از چــهـر مـن بــیآمـیـخــت بــا جــان تــو مــهـر مــن
مـــرا آفـــریـــنـــنـــده از فـــر خـــویـــش چــنــان آفــریـد ای نـگــاریـن ز پــیـش
تـو این راز مـگـشـای و بـا کـس مـگـوی مـرا جـز نـهفـتـن همـان نـیسـت روی
ســـر بـــانـــوانـــی و هــم مـــهــتـــری مـن ایـدون گــمــانـم کــه تــو مــادری
بـگـفـت این و غـمگین بـرون شـد بـه در ز گــفــتـــار او بـــود آســـیــمــه ســـر
چـو کـاووس کـی در شـبـسـتـان رسـید نــگــه کـــرد ســـودابـــه او را بـــدیــد
بــر شــاه شــد زان ســخــن مــژده داد ز کــار ســیــاوش بـــســی کــرد یــاد
کـــه آمـــد نــگـــه کـــرد ایــوان هــمـــه بـــتــان ســیــه چــشــم کــردم رمــه
چــنـان بــود ایـوان ز بــس خــوب چــهـر کـه گـفـتـی هـمـی بـارد از مـاه مـهـر
جــز از دخــتــر مــن پــســنـدش نــبــود ز خـوبــان کـسـی ارجـمـنـدش نـبــود
چـنـان شـاد شـد زان سـخـن شـهـریـار کــه مـاه آمـدش گـفــتــی انـدر کــنـار
در گــنــج بـــگــشــاد و چــنــدان گــهــر ز دیــبـــای زربـــفـــت و زریــن کـــمــر
هــمــان یــاره و تـــاج و انــگــشــتـــری هـمـان طـوق و هـم تــخـت کـنـداوری
ز هــر چــیــز گــنــجــی بـــد آراســتـــه جــهـانـی سـراسـر پــر از خــواسـتــه
نــگــه کــرد ســودابــه خــیـره بــمــانــد بـه انـدیشـه افـسـون فـراوان بـخـواند
کــه گــر او نــیــایــد بـــه فـــرمــان مــن روا دارم ار بـــگـــســـلـــد جـــان مــن
بــد و نـیـک و هـر چــاره کــانـدر جــهـان کـــنـــنـــد آشـــکـــارا و انـــدر نــهــان
بــســازم گــر او ســربــپــیــچــد ز مــن کــنــم زو فــغــان بــر ســر انــجــمــن
***
نـشــســت از بــر تــخــت بــاگــوشــوار بــه ســر بــر نـهـاد افـسـری پــرنـگـار
سـیـاوخــش را در بــر خــویـش خــوانـد ز هـر گــونـه بــا او ســخــنـهـا بــرانـد
بــدو گـفـت گـنـجــی بــیـاراســت شـاه کـزان سـان ندیدسـت کس تـاج و گاه
ز هـر چـیـز چـنـدان کـه انـدازه نـیـسـت اگــر بــر نـهـی پــیـل بــایـد دویـســت
بــه تــو داد خــواهــد هــمــی دخــتــرم نــگــه کــن بــروی و ســر و افــســرم
بـــهــانــه چــه داری تـــو از مــهــر مــن بــپــیــچــی ز بـــالــا و از چــهــر مــن
کـــه تـــا مـــن تـــرا دیـــده ام بـــرده ام خـــروشـــان و جــــوشـــان و آزرده ام
هــمـــی روز روشـــن نـــبـــیــنــم ز درد بــرآنـم کـه خــورشـیـد شــد لـاجــورد
کـنـون هـفـت سـال سـت تـا مـهـر مـن همـی خـون چـکـانـد بـدین چـهـر مـن
یــکـــی شـــاد کـــن در نــهــانــی مــرا بــــبـــخـــشـــای روز جـــوانـــی مـــرا
فــزون زان کــه دادت جـــهــانــدار شــاه بـــیـــارایـــمـــت یـــاره و تـــاج و گـــاه
و گــر ســر بــپــیــچــی ز فــرمــان مــن نــیــایــد دلــت ســوی پــیـمــان مــن
کــنــم بــر تــو بــر پــادشــاهــی تــبــاه شـود تـیـره بــر روی تـو چـشـم شـاه
ســیـاوش بــدو گــفــت هــرگــز مــبــاد کـه از بـهـر دل سـر دهـم مـن بـه بـاد
چــنــیــن بــا پــدر بــی وفــایــی کــنــم ز مـــردی و دانــش جـــدایــی کـــنــم
تــو بــانـوی شــاهـی و خــورشـیـد گـاه سـزد کـز تــو نـایـد بــدیـنـسـان گـنـاه
وزان تـخت بـرخـاست بـا خشم و جـنگ بــدو انــدر آویـخــت ســودابــه چــنـگ
بـــدو گــفـــت مــن راز دل پـــیــش تـــو بــگــفــتــم نــهـان از بــدانــدیـش تــو
مـرا خــیـره خــواهـی کـه رســوا کـنـی بــه پــیـش خــردمــنــد رعــنــا کــنـی
بـــزد دســت و جـــامــه بـــدریــد پـــاک بـه نـاخـن دو رخ را هـمـی کـرد چـاک
بـــرآمــد خــروش از شــبــســتــان اوی فــغــانــش ز ایـوان بــرآمــد بــه کــوی
یـکـی غـلـغـل از بـاغ و ایـوان بـخـاسـت که گفتـی شب رستـخـیزست راست
بــه گــوش ســپــهـبــد رســیـد آگـهـی فـرود آمـد از تــخــت شــاهـنـشــهـی
پــرانــدیــشــه از تــخــت زریـن بــرفــت بـه سـوی شـبـسـتـان خـرامید تـفـت
بـــیــامــد چـــو ســـودابـــه را دیــد روی خــراشــیـده و کـاخ پــر گـفـت و گـوی
ز هـر کـس بــپـرسـیـد و شـد تـنـگ دل نـــدانــســـت کـــردار آن ســـنــگ دل
خــروشــیــد ســودابـــه در پــیــش اوی همـی ریخـت آب و همـی کـنـد مـوی
چـنین گـفـت کـامـد سـیاوش بـه تـخـت بـرآراسـت چـنـگ و بـرآویخـت سـخـت
کـه جــز تــو نـخـواهـم کـسـی را ز بــن جــز ایـنـت هـمـی رانـد بــایـد سـخـن
کــه از تــســت جــان و دلـم پــر ز مـهـر چـه پـرهیزی از من تـو ای خـوب چـهر
بــیـنـداخــت افـسـر ز مـشـکـیـن سـرم چـنـیـن چــاک شـد جــامـه انـدر بــرم
پـرانـدیـشـه شـد زان سـخـن شـهـریـار سـخــن کـرد هـرگـونـه را خــواسـتــار
بـه دل گـفـت ار این راسـت گـوید همی وزیـن گـونـه زشـتــی نـجـویـد هـمـی
ســـیــاووش را ســـر بـــبـــایــد بـــریــد بــدیـنـســان بــودبــنـد بــد را کــلــیـد
خــردمــنــد مــردم چــه گــویــد کــنــون خـوی شرم ازین داستـان گشت خون
کـسـی را کـه انـدر شـبــسـتـان بــدنـد هـشـیـوار و مـهـتــرپــرســتــان بــدنـد
گـســی کــرد و بــر گـاه تــنـهـا بــمـانـد سـیاووش و سـودابـه را پـیش خـوانـد
بــه هـوش و خـرد بــا سـیـاووش گـفـت کـه ایـن راز بــر مـن نـشــایـد نـهـفـت
نـکــردی تــو ایـن بــد کـه مـن کــرده ام ز گــــفــــتــــار بــــیـــهــــوده آزرده ام
چــرا خــوانــدم در شــبـــســتـــان تـــرا کـنـون غــم مـرا بــود و دســتــان تــرا
کـنـون راسـتـی جـوی و بــا مـن بـگـوی سخـن بـر چـه سـانست بـنمای روی
ســیـاووش گـفـت آن کـجــا رفـتــه بــود وزان در کـه ســودابــه آشــفـتــه بــود
چنین گفت سودابه کاین نیست راست کـه او از بـتـان جـز تـن من نخـواسـت
بــگــفــتــم هـمــه هـرچ شــاه جــهــان بــدو داد خــواســت آشــکــار و نـهـان
ز فـــرزنـــد و ز تــــاج وز خــــواســـتــــه ز دیــــنــــار وز گــــنــــج آراســــتـــــه
بــگـفـتـم کـه چـنـدیـن بــریـن بــر نـهـم هـمــه نــیـکــویـهــا بــه دخــتــر دهـم
مـرا گـفـت بــا خـواسـتــه کـار نـیـسـت بــه دخــتــر مــرا راه دیــدار نــیـســت
تــرا بــایــدم زیـن مــیــان گــفــت بــس نه گنجـم بـه کارست بـی تـو نه کس
مـرا خـواسـت کـارد بـه کـاری بـه چـنگ دو دست اندر آویخت چون سنگ تنگ
نـکــردمــش فــرمــان هـمـی مـوی مـن بــکـنـد و خــراشــیـده شــد روی مـن
یــکـــی کـــودکـــی دارم انـــدر نـــهــان ز پــشــت تــو ای شــهــریـار جــهــان
ز بــس رنـج کــشــتــنـش نـزدیـک بــود جـهـان پـیـش مـن تـنـگ و تـاریک بـود
چـنـیـن گـفـت بـا خـویـشـتـن شـهـریـار کــه گــفــتــار هـر دو نــیـایـد بــه کــار
بــریـن کـار بــر نـیـسـت جــای شـتــاب کـه تــنـگـی دل آرد خـرد را بــه خـواب
نـگــه کــرد بــایـد بــدیـن در نــخــســت گـواهـی دهـد دل چــو گـردد درســت
بــبــیـنـم کـزیـن دو گـنـهـکـار کـیـســت بـــبـــادافــره بــد ســزاوار کــیــســت
بـدان بـازجـسـتـن همـی چـاره جـسـت بــبــویـیـد دسـت سـیـاوش نـخـسـت
بـــــر و بـــــازو و ســـــرو بـــــالـــــای او ســـراســر بـــبـــویــیــد هــرجـــای او
ز ســودابــه بــوی مـی و مــشــک نـاب هـمـی یـافــت کــاووس بــوی گــلـاب
نــدیـد از ســیـاوش بــدان گــونــه بــوی نــشـــان بـــســـودن نــبـــود انــدروی
غـمـی گـشـت و سـودابـه را خـوار کـرد دل خـــویـــشـــتــــن را پــــرآزار کـــرد
بـه دل گفـت کـاین را بـه شـمشـیر تـیز بــبـــایــد کــنــون کــردنــش ریــز ریــز
ز هـامــاوران زان پــس انــدیـشــه کــرد کـــه آشـــوب خــــیـــزد پــــرآواز و درد
و دیــگــر بـــدانــگــه کــه در بــنــد بــود بــر او نـه خــویـش و نـه پــیـونــد بــود
پــرســتــار ســودابـــه بـــد روز و شــب کـه پــیـچــیـد ازان درد و نـگـشـاد لـب
سـه دیگر کـه یک دل پـر از مهر داشـت بــبــایـسـت زو هـر بـد انـدر گـذاشـت
چــهــارم کــزو کــودکــان داشــت خــرد غــم خــرد را خــوار نــتـــوان شــمــرد
ســـیــاوش ازان کـــار بـــد بـــی گــنــاه خــردمــنــدی وی بـــدانــســت شــاه
بـدو گـفـت ازیـن خـود مـینـدیـش هـیـچ هـشـیـواری و رای و دانـش بــســیـچ
مـکـن یـاد ایـن هـیـچ و بـا کـس مـگـوی نـبـایـد کـه گـیـرد سـخـن رنـگ و بـوی
***
چـو دانسـت سـودابـه کاو گشـت خـوار هـمـان ســرد شــد بــر دل شــهـریـار
یکـی چـاره جـسـت انـدر آن کـار زشـت ز کـیـنـه درخــتــی بــنـوی بــکـشــت
زنــــی بــــود بـــــا او ســــپــــرده درون پــر از جــادوی بــود و رنـگ و فـســون
گـران بــود انـدر شــکـم بــچــه داشــت همی از گرانی بـه سـخـتـی گذاشت
بــدو راز بــگـشــاد و زو چــاره جــســت کـز آغـاز پـیـمـانـت خـواهـم نـخـسـت
چــو پــیـمـان سـتــد چــیـز بــسـیـار داد سـخـن گـفـت ازین در مـکـن هـیچ یاد
یـکــی دارویـی ســاز کــایـن بــفــگـنـی تــهـی مــانـی و راز مــن نـشــکــنـی
مـگـر کـایـن هـمـه بـنـد و چـنـدین دروغ بــدیــن بــچــگــان تــو بــاشــد فــروغ
بــه کــاووس گــویـم کــه ایـن از مــنـنـد چـنـین کـشـتـه بـر دسـت اهریمـنـنـد
مـگـر کـیـن شـود بــر سـیـاوش درسـت کـنـون چــاره ایـن بــبــایـدت جــسـت
گــریـن نــشــنــوی آب مــن نــزد شــاه شـــود تـــیـــره و دور مـــانـــم ز گـــاه
بـــدو گـــفـــت زن مــن تـــرا بـــنــده ام بــفــرمــان و رایــت ســرافــگــنــده ام
چــو شـب تــیـره شـد داوری خــورد زن کـــه بـــفـــتـــاد زو بـــچـــه اهــرمـــن
دو بـــچــه چـــنــان چـــون بـــود دیــوزاد چــه گــونــه بــود بـــچــه جــادو نــژاد
نــهــان کــرد زن را و او خــود بــخــفــت فــغــانــش بـــرآمــد ز کــاخ نــهــفــت
در ایــوان پـــرســتـــار چــنــدانــک بـــود بــه نــزدیــک ســودابــه رفــتــنــد زود
یـکــی طــشــت زریـن بــیــاریـد پــیـش بـگفت آن سخـن بـا پـرسـتـار خـویش
نــــهـــاد انــــدران بــــچــــه اهـــرمــــن خـروشـیـد و بــفـگـنـد بــر جـامـه تــن
دو کـودک بــدیـدنـد مـرده بــه طــشــت از ایـوان بـه کـیـوان فـغـان بـرگـذشـت
چـو بــشـنـیـد کـاووس از ایـوان خـروش بــلـرزیـد در خــواب و بــگـشــاد گـوش
بــپــرســیـد و گــفــتــنــد بــا شــهـریـار کـه چــون گـشــت بــر مـاه رخ روزگـار
غـمـی گـشـت آن شــب نـزد هـیـچ دم بــه شـبــگـیـر بــرخـاسـت و آمـد دژم
بــرانـگــونـه ســودابــه را خــفــتــه دیـد سـراسـر شـبـسـتـان بـرآشـفـتـه دید
دو کــودک بــران گـونـه بــر طــشــت زر فـگـنـده بــه خـواری و خـسـتـه جـگـر
بــــبــــاریــــد ســــودابــــه از دیـــده آب بــدو گـفــت روشــن بــبــیـن آفــتــاب
هـمـی گـفـت بــنـگـر چـه کـرد از بــدی بــه گـفــتــار او خــیـره ایـمـن شــدی
دل شـــاه کـــاووس شـــد بـــدگـــمــان بـرفـت و در انـدیـشـه شـد یـک زمـان
همـی گـفـت کـاین را چـه درمـان کـنـم نـشـایـد کـه ایـن بــر دل آســان کـنـم
ازان پـــس نــگــه کــرد کــاووس شـــاه کـسـی را کـه کـردی بــه اخـتـر نـگـاه
بـجـسـت و ز ایشـان بـر خـویش خـوانـد بــپـرسـیـد و بــر تـخـت زریـن نـشـانـد
ز ســــــودابــــــه و رزم هـــــامــــــاوران سـخـن گـفـت هـرگـونـه بــا مـهـتـران
بـــدان تـــا شـــونـــد آگـــه از کـــار اوی بــــدانـــش بــــدانـــنــــد کــــردار اوی
وزان کــودکــان نــیــز بــســیــار گــفــت همـی داشـت پـوشـیده انـدر نـهـفـت
هــمــه زیــج و صــرلــاب بــرداشــتــنــد بــران کـار یـک هـفـتــه بــگـذاشـتــنـد
ســرانـجــام گـفــتــنـد کــایـن کـی بــود بـه جـامـی کـه زهر افـگـنی مـی بـود
دو کــودک ز پــشــت کــســی دیـگـرنـد نـه از پـشـت شـاه و نـه زیـن مـادرنـد
گـــر از گـــوهـــر شـــهـــریـــاران بـــدی ازیـن زیـجـهـا جــسـتــن آسـان بــدی
نــه پــیــداســت رازش دریـن آســمــان نـه انـدر زمـیـن ایـن شـگـفـتـی بــدان
نـــشـــان بــــدانـــدیـــش نـــاپــــاک زن بــگــفــتــنــد بـــا شــاه در انــجــمــن
نهان داشـت کـاووس و بـاکـس نـگـفـت همـی داشـت پـوشـیده انـدر نـهـفـت
بــریـن کـار بــگـذشـت یـک هـفـتـه نـیـز ز جـــادو جــهــان را بـــرآمــد قــفــیــز
بـــنــالــیــد ســودابــه و داد خــواســت ز شــاه جــهـانــدار فــریـاد خــواســت
هـمـی گـفـت هـمـداســتــانـم ز شــاه بـه زخـم و بـه افـگندن از تـخـت و گـاه
ز فــرزنــد کــشــتـــه بـــپـــیــچــد دلــم زمـان تــا زمـان سـر ز تــن بــگـسـلـم
بــــدو گـــفـــت ای زن تــــو آرام گـــیـــر چــه گـویـی ســخــنـهـای نـادلـپــذیـر
هــــمــــه روزبــــانــــان درگــــاه شــــاه بـــفـــرمــود تـــا بـــرگـــرفـــتـــنــد راه
هـمــه شــهـر و بــرزن بــه پــای آورنــد زن بــــدکـــنـــش را بــــجـــای آورنـــد
بــه نـزدیـکــی انــدر نـشــان یـافــتــنــد جــهـان دیـدگـان نـیـز بــشــتــافـتــنـد
کـــشـــیــدنـــد بـــدبـــخـــت زن را ز راه بــه خــواری بــبــردنــد نــزدیـک شــاه
بــه خـوبــی بــپـرسـیـد و کـردش امـیـد بـــســـی روز را داد نـــیــزش نـــویـــد
وزان پـس بـه خـواری و زخـم و بـه بـنـد بــه پــردخــت از او شــهـریـار بــلــنــد
نـبــد هـیـچ خــســتــو بــدان داســتــان نـبــد شــاه پــرمــایـه هـمــداســتــان
بــفــرمــود کــز پــیــش بــیــرون بـــرنــد بـسـی چـاره جـوینـد و افـسـون بـرنـد
چــو خــســتــو نـیـایـد مــیـانــش بــه ار بـــبـــریــد و ایــن دانــم آیــیــن و فـــر
بـــــبـــــردنــــد زن را ز درگــــاه شـــــاه ز شــمـشــیـر گـفـتــنـد وز دار و چــاه
چـنـیـن گـفـت جـادو کـه مـن بـی گـنـاه چــه گـویـم بــدیـن نـامـور پــیـشــگـاه
بـگـفـتـنـد بــاشـاه کـایـن زن چـه گـفـت جــهــان آفــریـن دانــد انــدر نــهـفــت
بــه ســودابــه فـرمـود تــا رفــت پــیـش سـتـاره شـمـر گـفـت گـفـتـار خـویش
کــه ایـن هـر دو کــودک ز جــادو زنــنــد پــدیـدنــد کــز پــشــت اهـریـمــنــنــد
چــنــیــن پــاســخ آورد ســودابـــه بـــاز کـه نـزدیـک ایـشـان جــز ایـنـسـت راز
فـزونـسـتـشـان زین سـخـن در نـهـفـت ز بـــهــر ســیــاوش نــیــارنــد گــفــت
ز بـــیــم ســپـــهــبـــد گــو پـــیــلــتـــن بــلــرزد هــمــی شــیـر در انــجــمــن
کــجــا زور دارد بـــه هــشــتـــاد پـــیــل بـــبــنــدد چــو خــواهــد ره آب نــیــل
هــمــان لــشـــکـــر نــامــور صـــدهــزار گــــریــــزنــــد ازو در صـــــف کـــــارزار
مــــرا نـــیـــز پــــایـــاب او چــــون بــــود مــگــر دیــده هــمــواره پــرخــون بــود
جــزان کـاو بــفــرمـایـد اخــتــرشــنـاس چـه گوید سـخـن وز کـه دارد سـپـاس
تـــراگــر غــم خـــرد فــرزنــد نــیــســت مـرا هـم فـزون از تـو پــیـونـد نـیـسـت
سـخـن گـر گـرفـتـی چـنـین سـرسـری بــدان گــیـتــی افــگــنـدم ایـن داوری
ز دیــــده فــــزون زان بـــــبـــــاریــــد آب کـــه بــــردارد از رود نـــیـــل آفـــتـــاب
ســـپـــهــبـــد ز گــفــتـــار او شـــد دژم هـمــی زار بــگــریـســت بــا او بــهـم
گـسـی کـرد سـودابــه را خــسـتــه دل بـــران کــار بــنــهــاد پــیــوســتــه دل
چـنـین گـفـت کـانـدر نـهـان این سـخـن پــژوهـیـم تــا خــود چــه آیـد بــه بــن
ز پــهـلــو هـمــه مــوبــدان را بــخــوانــد ز سـودابــه چــنـدی سـخـنـهـا بــرانـد
چـنـیـن گـفـت مـوبــد بــه شـاه جــهـان کــه درد ســپــهـبــد نــمــانــد نــهــان
چـو خـواهی که پـیدا کـنی گفـت وگوی بــبــایـد زدن ســنــگ را بــر ســبــوی
کـه هـر چـنـد فـرزنـد هـسـت ارجــمـنـد دل شــاه از انــدیـشــه یــابــد گــزنــد
وزیـــن دخــــتــــر شــــاه هــــامــــاوران پـر انـدیـشـه گـشـتـی بـه دیگـر کـران
ز هر در سـخـن چـون بـدین گونه گشت بــر آتــش یـکــی را بــبــایـد گـذشــت
چــنـیـن اســت ســوگـنـد چــرخ بــلـنـد کــه بــر بــیـگــنــاهـان نــیـایـد گــزنــد
جــهـانــدار ســودابــه را پــیـش خــوانـد همـی بـا سـیاوش بـگـفـتـن نـشـانـد
ســرانـجــام گــفــت ایـمــن از هـر دوان نـــگـــردد مـــرا دل نـــه روشـــن روان
مــگـــر کـــاتـــش تـــیــز پـــیــدا کـــنــد گـــنـــه کـــرده را زود رســــوا کـــنـــد
چــنـیـن پــاســخ آورد سـودابــه پــیـش که من راست گویم بـه گفتـار خـویش
فــگــنــده دو کــودک نــمــودم بـــشــاه ازیـن بــیـشــتــر کــس نـبــیـنـد گـنـاه
ســـیـــاووش را کـــرد بـــایـــد درســـت کـه این بـد بـکـرد و تـبـاهی بـجـسـت
بـــه پـــور جــوان گــفــت شــاه زمــیــن کـه رایـت چــه بــیـنـد کــنـون انـدریـن
سـیـاوش چـنـین گـفـت کـای شـهـریـار که دوزخ مرا زین سـخـن گشـت خـوار
اگـــر کـــوه آتـــش بــــود بــــســـپــــرم ازیـن تــنـگ خــوارســت اگـر بــگــذرم
پــرانـدیـشــه شــد جــان کــاووس کـی ز فـــرزنــد و ســـودابـــه نــیــک پـــی
کــزیــن دو یــکــی گــر شــود نــابــکــار ازان پــس کــه خــوانـد مـرا شــهـریـار
چــو فـرزنـد و زن بــاشـدم خـون و مـغـز کــرا بــیـش بــیـرون شــود کــار نـغــز
هــمــان بـــه کــزیــن زشــت کــردار دل بـــشــویــم کــنــم چــاره دلــگــســل
چــه گـفـت آن سـپــهـدار نـیـکـوسـخـن کــه بــا بــددلــی شــهـریـاری مـکــن
بـــه دســـتـــور فـــرمــود تـــا ســـاروان هــیــون آرد از دشـــت صـــد کـــاروان
هـیـونـان بــه هـیـزم کـشـیـدن شــدنـد هـمـه شـهـر ایـران بــه دیـدن شـدنـد
بــه صــد کــاروان اشــتــر ســرخ مــوی هــمــی هـیـزم آورد پــرخــاشــجــوی
نـــهــادنـــد هــیــزم دو کـــوه بـــلـــنـــد شـمـارش گـذر کـرد بــر چـون و چـنـد
ز دور از دو فــرســنــگ هـرکــش بــدیـد چـنـین جـسـت و جـوی بـلـا را کـلـیـد
هـمــی خــواســت دیـدن در راســتــی ز کـــار زن آیــد هــمـــه کـــاســـتـــی
چـو این داسـتـان سـر بـه سـر بـشنوی بـــه آیــد تـــرا گــر بـــدیــن بـــگــروی
نــهــادنــد بـــر دشــت هــیــزم دو کــوه جــهـانــی نــظــاره شــده هـم گــروه
گــذر بــود چــنــدان کــه گــویـی ســوار مـیـانـه بــرفـتــی بــه تــنـگـی چــهـار
بــدانــگــاه ســوگــنــد پــرمــایــه شــاه چــنــیــن بــود آیــیــن و ایــن بــود راه
وزان پــس بــه مــوبــد بــفــرمـود شــاه کــه بــر چــوب ریـزنــد نــفــط ســیــاه
بــــیآمـــد دو صـــد مـــرد آتــــش فـــروز دمـیـدنـد گـفـتــی شــب آمـد بــه روز
نـخــسـتــیـن دمـیـدن سـیـه شـد ز دود زبــــانـــه بــــرآمــــد پــــس از دود زود
زمـیـن گــشــت روشــنـتــر از آســمـان جــهـانــی خــروشــان و آتــش دمــان
ســراسـر هـمـه دشـت بــریـان شـدنـد بـران چـهـر خـنـدانـش گـریـان شـدنـد
ســیــاوش بـــیــامــد بـــه پــیــش پــدر یــکــی خــود زریـن نــهــاده بــه ســر
هــشــیـوار و بــا جــامــهــای ســپــیــد لــبــی پــر ز خــنــده دلــی پــرامــیــد
یـکـی تــازیـی بــر نـشــســتــه ســیـاه هـمـی خـاک نـعـلـش بـرآمـد بـه مـاه
پـــراگــنــده کــافــور بـــر خــویــشــتــن چـنـان چـون بــود رسـم و سـاز کـفـن
بــدانـگـه کـه شــد پــیـش کـاووس بــاز فـــرود آمـــد از بـــاره بـــردش نــمـــاز
رخ شــــاه کـــاووس پــــر شــــرم دیـــد سـخـن گـفـتـنـش بــا پـسـر نـرم دیـد
ســـیــاوش بـــدو گـــفـــت انــده مـــدار کـــزیــن ســـان بـــود گــردش روزگــار
ســر پــر ز شــرم و بــهـایـی مـراســت اگــر بــیـگــنــاهـم رهـایـی مــراســت
ور ایـدونـک زیـن کــار هـســتــم گــنــاه جـــهـــان آفـــریــنـــم نـــدارد نـــگـــاه
بـــه نــیــروی یــزدان نــیــکـــی دهــش کــزیــن کــوه آتــش نــیــابــم تــپــش
خــروشـی بــرآمـد ز دشــت و ز شــهـر غــم آمــد جــهــان را ازان کــار بـــهــر
چــو از دشــت ســودابـــه آوا شــنــیــد بـــرآمـــد بـــه ایــوان و آتـــش بـــدیــد
هـمـی خـواسـت کـاو را بــد آیـد بــروی همی بـود جـوشان پـر از گفت و گوی
جــهـانـی نـهـاده بــه کــاووس چــشــم زبــان پـر ز دشـنـام و دل پـر ز خـشـم
سـیـاوش سـیـه را بـه تـنـدی بــتـاخـت نـشـد تـنگـدل جـنگ آتـش بـسـاخـت
ز هـر ســو زبــانـه هـمــی بــرکــشــیـد کـسـی خـود و اسـپ سـیـاوش نـدید
یـکــی دشــت بــا دیـدگــان پــر ز خــون کــه تـــا او کــی آیــد ز آتـــش بـــرون
چــو او را بـــدیــدنــد بـــرخــاســت غــو کـــه آمـــد ز آتـــش بـــرون شـــاه نــو
اگـــر آب بــــودی مـــگـــر تــــر شــــدی ز تــری هـمـه جـامـه بــی بــر شـدی
چـــنــان آمــد اســـپ و قــبـــای ســوار کـه گـفـتـی سـمـن داشـت اندر کـنار
چــو بـــخــشــایــش پــاک یــزدان بـــود دم آتــــش و آب یــــکــــســــان بــــود
چـو از کـوه آتــش بــه هـامـون گـذشـت خــروشـیـدن آمـد ز شـهـر و ز دشــت
ســواران لــشــکــر بـــرانــگــیــخــتــنــد هـمـه دشـت پـیـشـش درم ریـخـتـنـد
یـکــی شــادمــانــی بــد انــدر جــهــان مـــیــان کـــهـــان و مـــیــان مـــهـــان
هـــمـــی داد مـــژده یـــکــــی را دگــــر کــه بــخــشــود بــر بــیـگــنــه دادگــر
هـمـی کـنـد سـودابــه از خـشـم مـوی همی ریخـت آب و همی خـست روی
چــو پــیـش پــدر شـد سـیـاووش پــاک نـه دود و نـه آتـش نـه گـرد و نه خـاک
فـــرود آمـــد از اســـپ کـــاووس شـــاه پــیــاده ســپــهــبـــد پــیــاده ســپــاه
ســـیــاووش را تـــنــگ در بـــرگـــرفـــت ز کـــردار بـــد پـــوزش انــدر گـــرفـــت
ســیـاوش بــه پــیـش جــهـانــدار پــاک بــیــامــد بــمــالــیــد رخ را بــه خــاک
کــه از تـــف آن کــوه آتـــش بـــرســـت همه کـامه دشـمـنان گـشـت پـسـت
بـــدو گــفـــت شـــاه ای دلــیــر جـــوان کـه پــاکـیـزه تــخــمـی و روشـن روان
چــــنـــانـــی کــــه از مـــادر پــــارســــا بـــزایــد شــود در جـــهــان پـــادشـــا
بـه ایـوان خـرامـیـد و بــنـشـسـت شـاد کــلــاه کــیــانــی بــه ســر بــرنــهــاد
مــی آورد و رامــشــگــران را بــخــوانــد هـمــه کــامــهـا بــا ســیـاوش بــرانـد
سـه روز انـدر آن سـور مـی در کـشـیـد نــبـــد بــر در گــنــج بــنــد و کــلــیــد
چـهـارم بــه تـخـت کـیـی بــرنـشـسـت یـکــی گـرزه گــاو پــیـکــر بــه دســت
بــرآشـفـت و سـودابـه را پـیـش خـوانـد گــذشــت ســخــنـهـا بــرو بــر بــرانـد
کـه بـی شـرمی و بـد بـسـی کـرده ای فـــــراوان دل مـــــن بـــــیـــــازرده ای
یـکــی بــد نــمــودی بــه فــرجــام کــار کــه بــر جــان فــرزنــد مــن زیــنــهــار
بــــخـــوردی و در آتـــش انـــداخـــتـــی بــریـن گـونـه بــر جـادویـی سـاخـتـی
نــیــایــد تــرا پــوزش اکــنــون بـــه کــار بـــــپــــرداز جــــای و بـــــرآرای کــــار
نـشــایـد کــه بــاشــی تــو انـدر زمـیـن جــز آویـخــتــن نـیـســت پــاداش ایـن
بــدو گـفــت ســودابــه کــای شــهـریـار تــو آتــش بــدیــن تــارک مــن بـــبـــار
مــرا گــر هــمــی ســر بــبــایــد بــریــد مـکـافـات ایـن بــد کـه بـر مـن رسـیـد
بـــفــرمــای و مــن دل نــهــادم بـــریــن نــبــود آتــش تــیــز بـــا او بــه کــیــن
سـیـاوش سـخـن راسـت گـویـد هـمـی دل شــاه از غــم بـــشــویــد هــمــی
هـــمـــه جــــادوی زال کـــرد انـــدریـــن نـخـواهـم کـه داری دل از مـن بـکـیـن
بـــدو گـــفـــت نــیــرنـــگ داری هــنــوز نـگـردد هـمـی پـشـت شـوخـیت کـوز
بـــه ایــرانــیــان گــفــت شــاه جــهــان کـزین بـد کـه این سـاخـت انـدر نـهان
چــه سـازم چــه بــاشـد مـکـافـات ایـن هــمــه شــاه را خـــوانــدنــد آفــریــن
کــه پــاداش ایـن آنـکـه بــیـجــان شــود ز بــد کـردن خــویـش پــیـچــان شــود
بــه دژخــیـم فـرمـود کـایـن را بــه کـوی ز دار انــــدر آویــــز و بـــــرتـــــاب روی
چــو ســودابــه را روی بـــرگــاشــتــنــد شـبـسـتـان هـمـه بـانـگ بـرداشـتـنـد
دل شـــــاه کـــــاووس پـــــردرد شـــــد نـهـان داشــت رنـگ رخــش زرد شــد
ســیـاوش چــنـیـن گـفـت بــا شـهـریـار کــه دل را بـــدیــن کــار رنــجــه مــدار
بــه مـن بــخـش سـودابـه را زیـن گـنـاه پـــذیــرد مــگـــر پـــنــد و آیــد بـــه راه
همی گـفـت بـا دل کـه بـر دسـت شـاه گـر ایـدون کـه ســودابــه گـردد تــبــاه
بــه فــرجــام کـار او پــشــیـمـان شــود ز مـن بـینـد او غـم چـو پـیـچـان شـود
بــهـانـه هـمـی جــســت زان کـار شـاه بــدان تــا بــبــخـشـد گـذشـتـه گـنـاه
ســیـاووش را گــفــت بــخــشــیـدمـش ازان پـس کـه خـون ریـخـتـن دیـدمـش
ســیــاوش بـــبـــوســیــد تــخــت پـــدر وزان تــخــت بــرخــاســت و آمـد بــدر
شـبـسـتـان هـمـه پـیـش سـودابـه بــاز دویـــدنــــد و بــــردنــــد او را نـــمــــاز
بــریـن گــونــه بــگــذشــت یـک روزگــار بـــرو گــرمــتـــر شـــد دل شــهــریــار
چــنــان شــد دلــش بــاز از مــهــر اوی کـه دیـده نـه بــرداشـت از چــهـر اوی
دگـــر بـــاره بـــا شـــهـــریـــار جـــهـــان هـمـی جــادوی سـاخــت انـدر نـهـان
بـــدان تـــا شــود بـــا ســـیــاووش بـــد بـــدانــســان کــه از گــوهــر او ســزد
ز گــفـــتـــار او شـــاه شـــد در گــمــان نـکــرد ایـچ بــر کــس پــدیـد از مـهـان
بــجــایـی کــه کــاری چــنــیـن اوفــتــاد خـــرد بـــایـــد و دانـــش و دیــن و داد
چــنــان چــون بـــود مــردم تـــرســکــار بــــرآیـــد بــــه کــــام دل مـــرد کــــار
بـــجـــایــی کـــه زهــر آگـــنــد روزگـــار ازو نـوش خــیـره مــکــن خــواســتــار
تــو بـــا آفــریــنــش بـــســنــده نــه ای مــشــو تـــیــز گــر پـــرورنــده نــه ای
چــنـیـن ســت کــردار گــردان ســپــهـر نـخـواهـد گـشـادن همـی بـر تـو چـهر
بــریـن داســتــان زد یـکــی رهـنــمــون کـه مـهری فـزون نیسـت از مهر خـون
چــو فــرزنــد شــایـســتــه آمــد پــدیــد ز مـــهـــر زنـــان دل بـــبـــایــد بـــریــد

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج