فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 3 اردیبهشت 1404

پایگاه خبری شاعر

بـــســـی بـــرنــیآمــد بـــریــن روزگــارکــه رنـگ انـدر آمـد بــه خــرم بــهـارجــدا گـشــت زو کـودکـی چــون پــریبـــه چـــهـــره بـــســـان بــــ…

بـــســـی بـــرنــیآمــد بـــریــن روزگــار کــه رنـگ انـدر آمـد بــه خــرم بــهـار
جــدا گـشــت زو کـودکـی چــون پــری بـــه چـــهـــره بـــســـان بــــت آزری
بــگــفــتــنــد بـــا شــاه کــاووس کــی کـه بــرخـوردی از مـاه فـرخـنـده پـی
یـــکـــی بـــچـــه فـــرخ آمـــد پـــدیـــد کـنـون تـخـت بــر ابــر بــایـد کـشـیـد
جهان گشت ازان خوب پر گفت و گوی کـزان گونه نشـنید کـس موی و روی
جــهـانـدار نـامــش ســیـاوخــش کــرد بــرو چــرخ گـردنـده را بــخــش کــرد
ازان کــاو شــمــارد ســپــهــر بــلــنــد بـدانـسـت نیک و بـد و چـون و چـنـد
ســتــاره بــران بــچــه آشــفــتــه دیـد غمی گشت چون بخت او خفته دید
بـــــدیـــــد از بـــــد و نـــــیـــــک آزار او بـــه یــزدان پـــنـــاهـــیـــد از کـــار او
چــنــیــن تـــا بـــرآمــد بـــریــن روزگــار تــهــمــتــن بــیــامــد بــر شــهــریـار
چـنـین گـفـت کـاین کـودک شـیـرفـش مــرا پـــرورانــیــد بـــایــد بـــه کـــش
چــو دارنــدگــان تــرا مــایـه نــیــســت مر او را بـگیتـی چـو من دایه نیسـت
بــسـی مـهـتـر انـدیـشـه کـرد انـدر آن نـیآمــد هـمــی بــر دلــش بــرگــران
بــه رســتــم ســپــردش دل و دیـده را جــهـانــجــوی گــرد پــســنــدیـده را
تــهـمـتــن بــبــردش بــه زابــلـسـتــان نشستـن گهش ساخت در گلستـان
ســواری و تــیــر و کــمــان و کــمــنــد عـنـان و رکـیب و چـه و چـون و چـند
نـشـسـتـن گـه مـجـلـس و مـیـگـسـار هـمـان بـاز و شـاهـین و کـار شـکـار
ز داد و ز بـــیــداد و تـــخـــت و کـــلــاه سـخـن گـفـتـن ززم و رانـدن سـپــاه
هـنـرهـا بــیـامـوخــتــش سـر بــه سـر بـسـی رنـج بــرداشـت و آمـد بـه بـر
سـیـاوش چـنـان شـد کـه انـدر جـهـان بــه مـانـنـد او کــس نـبــود از مـهـان
چـو یک چـند بـگـذشـت و او شـد بـلند سـوی گـردن شـیـر شـد بــا کـمـنـد
چــنـیـن گـفــت بــا رســتــم ســرفـراز کــه آمــد بــه دیـدار شــاهــم نــیــاز
بــسـی رنـج بــردی و دل ســوخــتــی هـنــرهــای شــاهـانــم آمــوخــتــی
پــدر بــایـد اکــنـون کــه بــیـنــد ز مــن هــنـــرهـــای آمـــوزش پـــیــلـــتـــن
گــو شــیــردل کــار او را بـــســـاخـــت فـرسـتـادگـان را ز هـر سـو بــتـاخـت
ز اســپ و پــرســتــنـده و ســیـم و زر ز مـهـر و ز تــخــت و کــلــاه و کــمـر
ز پــوشــیـدنــی هـم ز گــســتــردنـی ز هـــــر ســـــو بــــــیآورد آوردنـــــی
ازیـن هـر چــه در گـنـج رسـتــم نـبــود ز گــیــتـــی فـــرســـتـــاد و آورد زود
گــســی کــرد ازان گـونـه او را بــه راه کـه شـد بـر سـیاوش نـظـاره سـپـاه
هـمـی رفـت بــا او تـهـمـتــن بــه هـم بــدان تــا نـبــاشــد ســپــهـبــد دژم
جــهــانــی بـــه آیــیــن بــیآراســتــنــد چــو خـشـنـودی نـامـور خـواسـتــنـد
هـمــه زر بــه عــنـبــر بــرآمــیـخــتــنـد ز گـنـبـد بـه سـر بـر همـی ریخـتـنـد
جـهان گشـتـه پـر شـادی و خـواسـتـه در و بــــام هـــر بــــرزن آراســــتــــه
بـــه زیـــر پـــی تـــازی اســـپـــان درم بـــه ایــران نــبـــودنــد یــک تــن دژم
هــمــه یـال اســپ از کــران تــا کــران بــرانـدوه مـشــک و مـی و زعــفـران
چــو آمــد بــه کــاووس شــاه آگــهــی کــه آمــد ســـیــاووش بـــا فــرهــی
بــفـرمـود تــا بــا سـپــه گـیـو و طـوس بــرفــتــنـد بــا نــای رویـیـن و کــوس
هـمــه نــامــداران شــدنــد انــجــمــن چــو گـرگـیـن و خـراد لـشـکـرشـکـن
پــذیــره بــرفــتــنــد یــکــســر ز جــای بــه نـزد ســیـاووش فــرخــنــده رای
چـــو دیــدنــد گــردان گــو پـــور شـــاه خـــروش آمــد و بـــرگــشـــادنــد راه
پــرسـتــار بــا مـجــمـر و بــوی خــوش نـظــاره بــرو دســت کـرده بــه کـش
بــهـر کـنـج در سـیـصـد اسـتــاده بــود مـــیـــان در ســـیـــاووش آزاده بـــود
بــســی زر و گــوهـر بــرافــشــانــدنـد ســراســر هـمــه آفــریـن خــوانـدنـد
چــو کــاووس را دیـد بــر تــخــت عــاج ز یـاقـوت رخـشـنـده بــر سـرش تـاج
نـخــسـت آفـریـن کـرد و بــردش نـمـاز زمـانـی هـمـی گـفــت بــا خــاک راز
وزان پـــس بـــیآمـــد بـــر شـــهـــریــار سـپـهـبــد گـرفـتـش سـر انـدر کـنـار
شــگــفــتــی ز دیـدار او خــیـره مــانـد بــروبــر هـمـی نـام یـزدان بــخــوانـد
بــدان انـدکــی ســال و چــنـدان خــرد کــه گــفــتــی روانــش خــرد پــرورد
بــســی آفــریــن بــر جــهــان آفــریــن بــخــوانـد و بــمـالــیـد رخ بــر زمـیـن
هـمـی گـفــت کـای کـردگـار ســپــهـر خــداونــد هــوش و خــداونــد مــهــر
هـمـه نـیـکـویـهـا بـه گـیـتـی ز تـسـت نـیـایـش ز فــرزنـد گـیـرم نـخــســت
ز رســتــم بــپــرسـیـد و بــنـواخــتــش بــران تـخـت پــیـروزه بــنـشـاخـتـش
بـــزرگـــان ایــران هـــمـــه بـــا نـــثـــار بـــرفــتــنــد شــادان بــر شــهــریــار
ز فــــر ســــیـــاوش فـــرو مـــانـــدنـــد بــــدادار بــــرآفـــریـــن خـــوانـــدنـــد
بـــفــرمــود تــا پــیــشــش ایــرانــیــان بــبــســتــنـد گـردان لـشــکـر مـیـان
بــه کـاخ و بــه بــاغ و بــه مـیـدان اوی جــهـانـی بــه شــادی نـهـادنـد روی
بــه هـر جـای جـشـنـی بــیآراسـتــنـد می و رود و رامـشـگـران خـواسـتـند
یـکــی ســور فــرمــود کــانــدر جــهـان کـسـی پـیش از وی نـکـرد از مـهـان
بـه یک هـفـتـه زان گـونـه بـودنـد شـاد بــه هـشـتـم در گـنـجـهـا بــرگـشـاد
ز هـر چــیـز گـنـجــی بــفــرمـود شــاه ز مـهـر و ز تــیـع و ز تــخــت و کــلـاه
از اســپـــان تــازی بـــه زیــن پــلــنــگ ز بــر گـسـتــوان و ز خـفـتــان جـنـگ
ز دیـــــنـــــار و از بــــــدره هـــــای درم ز دیـبــای و از گــوهــر بــیـش و کــم
جــز افـسـر کـه هـنـگـام افـسـر نـبــود بــدان کــودکـی تــاج در خــور نـبــود
ســـیـــاووش را داد و کـــردش نـــویــد ز خــوبـــی بـــدادش فــراوان امــیــد
چـنـیـن هـفـت سـالـش هـمـی آزمـود بــه هــر کــار جــز پــاک زاده نــبـــود
بـــهــشــتـــم بـــفــرمــود تـــا تـــاج زر ز گــوهـر درافــشــان کــلـاه و کــمـر
نــبــشــتــنــد مــنــشــور بــر پــرنـیـان بـــه رســـم بـــزرگــان و فــر کــیــان
زمــیــن کـــهــســـتـــان ورا داد شـــاه کــه بــود او ســزای بــزرگـی و گــاه
چـنـیـن خـوانـدنـدش هـمـی پــیـشـتـر کــه خــوانـی ورا مــاوراء الــنـهـر بــر
بـــرآمـــد بـــریــن نـــیـــز یــک روزگـــار چــنـان بــد کــه ســودابــه پــرنـگــار
ز نـــاگـــاه روی ســــیـــاوش بــــدیـــد پـرانـدیشـه گـشـت و دلـش بـردمـید
چـنان شـد که گفـتـی طـراز نخ اسـت وگـر پــیـش آتــش نـهـاده یـخ اسـت
کــســی را فــرســتـــاد نــزدیــک اوی کـه پـنـهـان سـیـاووش را این بـگـوی
کـه انـدر شــبــســتــان شــاه جــهـان نـبـاشـد شـگـفـت ار شـوی نـاگـهان
فــرســتــاده رفــت و بـــدادش پـــیــام بـــرآشــفــت زان کــار او نــیــکــنــام
بــدو گــفــت مـرد شــبــســتــان نـیـم مـجـویـم کـه بـابـنـد و دسـتـان نـیـم
دگــر روز شــبــگــیــر ســودابــه رفــت بـــر شــاه ایــران خــرامــیــد تــفــت
بــدو گــفــت کــای شــهـریـار ســپــاه که چون تـو ندیدست خورشید و ماه
نـه انـدر زمــیـن کــس چــو فــرزنـد تــو جــهـان شــاد بــادا بــه پــیـونــد تــو
فرستـش بـه سوی شبـستـان خویش بــر خـواهـران و فـغـسـتــان خـویـش
هـمــه روی پــوشــیـدگــان را ز مــهــر پــر ازخـون دلـسـت و پـر از آب چـهـر
نـــمــــازش بــــرنـــد و نـــثــــار آورنـــد درخــت پــرســتــش بــه بـــار آورنــد
بـدو گفت شاه این سخـن در خورست بــرو بــر تــرا مــهـر صــد مــادرســت
سـپـهبـد سـیاووش را خـوانـد و گـفـت کـه خـون و رگ و مـهر نـتـوان نهفـت
پـــس پـــرده مــن تــرا خــواهــرســت چـو سودابـه خـود مهربـان مادرسـت
تـــرا پــــاک یـــزدان چـــنـــان آفـــریـــد کـه مـهـر آورد بــر تـو هـرکـت بــدیـد
بــه ویـژه کــه پــیـوســتــه خــون بــود چــو از دور بـــیــنــد تــرا چــون بـــود
پــس پــرده پــوشــیــدگــان را بــبــیـن زمــانـی بــمــان تــا کــنـنــد آفــریـن
سـیـاوش چـو بــشـنـیـد گـفـتــار شـاه هـمــی کــرد خــیـره بــدو در نــگــاه
زمـانـی هـمـی بــا دل انـدیـشــه کـرد بــکـوشــیـد تــا دل بــشــویـد ز گـرد
گــمــانــی چـــنــان بـــرد کــاو را پـــدر پـژوهـد هـمـی تـا چـه دارد بــه سـر
کـه بــسـیـاردان اسـت و چــیـره زبــان هـشــیـوار و بــیـنــادل و بــدگــمــان
بــپــیـچــیـد و بــر خـویـشـتــن راز کـرد از انـــجــــام آهـــنـــگ آغــــاز کــــرد
کـه گـر مـن شـوم در شـبـسـتـان اوی ز سـودابـه یابـم بـسی گفت و گوی
سـیـاوش چـنـین داد پـاسـخ کـه شـاه مــرا داد فــرمــان و تــخــت و کــلــاه
کـــز آنــجـــایــگــه کآفـــتـــاب بـــلــنــد بـــرآیــد کــنــد خـــاک را ارجـــمــنــد
چــو تــو شــاه نـنـهـاد بــر ســر کــلـاه بــه خـوبـی و دانـش بــه آیـیـن و راه
مـــرا مــوبـــدان ســـاز بـــا بـــخـــردان بـــــزرگـــــان و کـــــارآزمـــــوده ردان
دگــر نــیــزه و گــرز و تـــیــر و کـــمــان کـه چـون پـیچـم اندر صـف بـدگـمـان
دگـــرگـــاه شـــاهـــان و آیـــیـــن بـــار دگـر بــزم و رزم و مـی و مـیـگـســار
چــه آمـوزم انـدر شــبــســتــان شــاه بــدانــش زنــان کــی نــمــایــنــد راه
گــر ایـدونــک فــرمــان شــاه ایـن بــود ورا پــیــش مــن رفــتــن آیـیــن بــود
بـدو گـفـت شـاه ای پـسـر شـاد بـاش هـمـیـشـه خـرد را تـو بــنـیـاد بــاش
سـخــن کـم شـنـیـدم بــدیـن نـیـکـوی فـزایـد هـمـی مـغـز کـایـن بـشـنـوی
مـــدار ایــچ انـــدیــشـــه بـــد بـــه دل هـمـه شـادی آرای و غـم بــرگـسـل
بــبــیـن پــردگــی کــودکــان را یــکــی مــگــر شــادمــانـه شــونـد انـدکــی
پـــس پـــرده انــدر تــرا خــواهــرســت پـر از مهر و سودابـه چـون مادرسـت
ســیـاوش چــنـیـن گـفـت کـز بــامـداد بــیآیـم کــنــم هــر چــه او کــرد یـاد
***
یــکـــی مـــرد بـــد نـــام او هـــیــربـــد زدوده دل و مـــغـــز و رایـــش ز بــــد
کـه بــتــخــانـه را هـیـچ نـگـذاشــتــی کـــلـــیـــد در پــــرده او داشـــتــــی
ســپــهـدار ایـران بــه فــرزانــه گــفــت که چـون بـرکشـد تـیغ هور از نهفـت
بـه پـیش سـیـاوش هـمـی رو بـهـوش نـگـر تــا چــه فــرمـایـد آن دار گـوش
بــه ســودابــه فــرمـود تــا پــیـش اوی نـثــار آورد گــوهـر و مـشــک و بــوی
پــرســتــنــدگــان نــیـز بــا خــواهــران زبـــرجــد فــشــانــنــد بــر زعــفــران
چـو خـورشـیـد بـرزد سـر از کـوهـسـار ســیــاوش بـــرآمــد بـــر شــهــریــار
بـــرو آفـــریــن کـــرد و بـــردش نــمــاز سـخـن گـفـت بــا او سـپـهـد بــه راز
چـو پـردخـتـه شـد هـیـربـد را بـخـوانـد سـخـنهای شـایسـتـه چـنـدی بـراند
ســـیـــاووش را گـــفـــت بــــا او بــــرو بـــــیآرای دل را بـــــه دیـــــدار نـــــو
بــرفـتـنـد هـر دو بــه یـک جـا بــه هـم روان شــادمــان و تــهــی دل ز غــم
چــو بـــرداشــت پــرده ز در هــیــربـــد سـیـاوش هـمـی بـود تـرسـان ز بــد
شـبــسـتـان هـمـه پــیـشـبــاز آمـدنـد پــر از شــادی و بــزم ســاز آمــدنــد
هــمــه جــام بـــود از کــران تــا کــران پــر از مـشـک و دیـنـار و پـر زعـفـران
درم زیــر پــایــش هــمــی ریــخــتــنــد عــقــیـق و زبــرجــد بــرآمـیـخــتــنـد
زمــیــن بـــود در زیــر دیــبـــای چــیــن پـــر از در خـــوشـــاب روی زمـــیـــن
مــــی و رود و آوای رامــــشـــــگــــران هـمــه بــر ســران افــســران گــران
شـبــسـتـان بـهـشـتـی شـد آراسـتـه پــر از خــوبــرویــان و پــرخــواســتــه
ســیـاوش چــو نــزدیـک ایـوان رســیـد یـکـی تــخــت زریـن درفـشـنـده دیـد
بــــرو بــــر ز پـــیـــروزه کـــرده نـــگـــار بـــه دیــبـــا بـــیآراســتــه شــاهــوار
بـــران تـــخـــت ســـودابـــه مـــاه روی بـسـان بـهشـتـی پـر از رنـگ و بـوی
نـشـسـتـه چـو تــابــان سـهـیـل یـمـن سـر جـعـد زلـفـش سـراسـر شـکـن
یـکــی تــاج بــر ســر نــهــاده بــلــنــد فـرو هشـتـه تـا پـای مشـکین کـمند
پــرســتــار نــعــلــیــن زریـن بــدســت بـه پـای ایسـتـاده سرافگنده پـسـت
سـیـاوش چــو از پــیـش پــرده بــرفـت فـرود آمـد از تــخـت سـودابــه تـفـت
بـــیآمــد خـــرامـــان و بـــردش نــمـــاز بــه بــر در گــرفــتــش زمــانــی دراز
هـمـی چـشـم و رویش بـبـوسـیـد دیر نـــیآمـــد ز دیــدار آن شـــاه ســـیــر
هـمـی گـفـت صـد ره ز یزدان سـپـاس نیایش کنم روز و شب بـر سـه پـاس
کـه کـس را بـسـان تـو فـرزنـد نـیسـت هـمـان شـاه را نـیـز پـیونـد نـیـسـت
سـیاوش بـدانسـت کـان مهر چـیسـت چــنـان دوســتــی نـز ره ایـزدیـسـت
بـــه نــزدیــک خــواهــر خــرامــیــد زود کــه آن جــایــگــه کــار نــاســاز بــود
بـــرو خـــواهــران آفــریــن خــوانــدنــد بــه کـرســی زریـنـش بــنـشـانـدنـد
بــــر خـــواهـــران بــــد زمـــانـــی دراز خــرامـان بــیآمـد سـوی تــخــت بــاز
شبـستـان همه شد پـر از گفت وگوی کـه اینـت سـر و تـاج فـرهنـگ جـوی
تــو گــویـی بــه مـردم نـمــانـد هـمـی روانــش خــرد بــرفــشــانــد هـمــی
سـیـاوش بـه پـیـش پـدر شـد بـگـفـت کـه دیـدم بــه پــرده سـرای نـهـفـت
همـه نـیکـویی در جـهـان بـهـر تـسـت ز یـزدان بــهـانـه نــبــایـدت جــســت
ز جــم و فــریـدون و هـوشــنـگ شــاه فزونی بـه گنج و بـه شـمشـیر و گاه
ز گــفــتـــار او شــاد شــد شــهــریــار بــیآراســت ایــوان چــو خــرم بــهــار
مــی و بــربــط و نــای بــرســاخــتــنـد دل از بـــودنــیــهــا بـــپـــرداخــتــنــد
چـو شـب گذشـت پـیدا و شـد روز تـار شـد انـدر شـبــسـتـان شـه نـامـدار
پــژوهـنـده ســودابــه را شــاه گــفــت کـه ایـن رازت از مـن نـبــایـد نـهـفـت
ز فــرهـنــگ و رای ســیـاوش بــگــوی ز بــــالـــا و دیـــدار و گـــفـــتـــار اوی
پــســنـد تــو آمــد خــردمـنـد هـســت از آواز بـــه گــر ز دیــدن بـــهــســـت
بــدو گـفـت ســودابــه هـمـتــای شـاه نـدیـدسـت بـر گـاه خـورشـیـد و مـاه
چــو فـرزنـد تــو کـیـسـت انـدر جــهـان چــرا گـفـت بــایـد سـخــن در نـهـان
بــدو گـفـت شــاه ار بــه مـردی رســد نــبــایـد کــه بــیـنـد ورا چــشــم بــد
بــدو گـفــت ســودابــه گـر گـفـت مـن پـــذیــره شــود رای را جـــفــت مــن
هم از تـخـم خـویشـش یکـی زن دهم نــــه از نــــامــــداران بــــرزن دهـــم
کــــه فــــرزنــــد آرد ورا در جـــــهــــان بــــه دیـــدار او در مـــیـــان مـــهـــان
مـــرا دخـــتــــرانـــنـــد مـــانـــنـــد تـــو ز تـــخــم تـــو و پـــاک پـــیــونــد تــو
گـر از تـخـم کـی آرش و کـی پــشـیـن بــخــواهـد بــه شــادی کـنـد آفـریـن
بــدو گـفـت ایـن خـود بــکـام مـنـسـت بــزرگـی بــه فـرجــام نـام مـنـســت
سـیـاوش بـه شـبـگـیـر شـد نـزد شـاه هـمـی آفـریـن خـوانـد بـر تـاج و گـاه
پــدر بـــا پــســر راز گــفــتــن گــرفــت ز بــیـگـانـه مـردم نـهـفــتــن گـرفــت
هـمــی گــفــت کــز کــردگــار جــهـان یــــکــــی آرزو دارم انــــدر نــــهــــان
کـــه مــانــد ز تـــو نــام مــن یــادگـــار ز تــخــم تــو آیــد یـکــی شــهــریــار
چـنان کـز تـو من گـشـتـه ام تـازه روی تــو دل بــرگـشــایـی بــه دیـدار اوی
چــنـیـن یـافــتــم اخــتــرت را نــشــان ز گــفــت ســتــاره شــمـر مـوبــدان
کــه از پــشــت تــو شــهــریــاری بــود کـــه انــدر جـــهــان یــادگــاری بـــود
کــنــون از بــزرگــان یــکــی بــرگــزیــن نـگـه کـن پــس پــرده کـی پــشـیـن
بـه خـان کـی آرش همـان نـیز هسـت ز هـر سـو بـیآرای و بــپـسـاو دسـت
بـــدو گــفــت مــن شــاه را بـــنــده ام بــه فـرمـان و رایـش سـرافـگـنـده ام
هـرآن کـس کـه او بــرگـزیـنـد رواســت جـهـانـدار بــربــنـدگـان پــادشـاسـت
نــبــایـد کــه ســودابــه ایـن بــشــنـود دگــرگــونــه گــویــد بــدیــن نــگــرود
بـه سـودابـه زین گـونه گـفـتـار نیسـت مـرا در شـبــسـتــان او کـار نـیـسـت
ز گــفــت ســیـاوش بــخــنــدیـد شــاه نــــه آگــــاه بــــد ز آب در زیـــرکــــاه
گـــزیــن تـــو بـــایــد بـــدو گــفـــت زن ازو هــیــچ مــنــدیــش وز انــجــمــن
کــه گــفـــتـــار او مــهــربـــانــی بـــود بــه جــان تــو بــر پــاســبــانـی بــود
ســـیــاوش ز گــفــتـــار او شــاد شــد نــهــانــش ز انـــدیــشـــه آزاد شـــد
بـه شـاه جـهـان بــر سـتـایـش گـرفـت نـوان پـیش تـخـتـش نـیـایش گـرفـت
نـــهـــانـــی ز ســـودابــــه چـــاره گـــر همـی بـود پـیچـان و خـسـتـه جـگـر
بــدانـســت کـان نـیـز گـفـتــار اوســت هـمـی زو بــدریـد بـر تـنـش پـوسـت

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج