چـو خـورشـید بـرزد سـر از کـوهـسـاربـــگــســتــرد یــاقــوت بـــر جــویــبـــارتــهـمـتــن هـمـه خـواسـتـه گـرد کـردبــبــخــشـیـد یـکـسـر بــه مـردا…
چـو خـورشـید بـرزد سـر از کـوهـسـار | بـــگــســتــرد یــاقــوت بـــر جــویــبـــار |
تــهـمـتــن هـمـه خـواسـتـه گـرد کـرد | بــبــخــشـیـد یـکـسـر بــه مـردان مـرد |
خــــروش آمـــد و نـــالــــه کــــرنـــای | تـهـمـتـن بـرانـگـیـخـت لـشـکـر ز جـای |
نــهــادنــد ســر ســوی افــراســیــاب | هــمــه رخ ز کــیــن ســیــاوش پــر آب |
پـس آگـاهـی آمـد بــه پـرخـاشـجـوی | کــه رســتـــم بـــه تــوران در آورد روی |
بــه پـیـران چـنـیـن گـفـت کـایـرانـیـان | بــدی را بــبــســتــنـد یـکــســر مـیـان |
کـنـون بـوم و بــر جـمـلـه ویـران شـود | بــــه کــــام دلــــیـــران ایـــران شــــود |
کــســی نــزد رســتــم بــرد آگــهــی | ازیــن کـــودک شـــوم بـــی فـــرهــی |
هـم آنـگـه بــرنـدش بــه ایـران سـپـاه | یــکــی نــاســزا بــرنــهــنــدش کــلــاه |
نــونــدی بــرافــگــن هـم انــدر زمــان | بــــر شــــوم پــــی زاده بــــدگـــمـــان |
کـه بــا مـادر آن هـر دو تـن را بـه هـم | بــیـارد بــگـویـد ســخــن بــیـش و کـم |
نــونــدی بـــیــامــد بـــبـــردنــدشـــان | شـدنـد آن دو بـیچـاره چـون بـیهـشـان |
بـــه نــزدیــک افـــراســـیــاب آمــدنــد | پـــر از درد و تــیــمــار و تـــاب آمــدنــد |
وز آن جــایــگــه شــاه تــوران زمــیــن | بــیــاورد لــشــکــر بــه دریــای چــیــن |
*** | |
تـهـمـتـن نـشـسـت از بـر تـخـت اوی | بــه خــاک انـدر آمـد ســر بــخــت اوی |
یکـی داسـتـانی بـگـفـت از نـخـسـت | که پـرمایه آنکس که دشـمن نجـسـت |
چـو بـدخـواه پـیش آیـدت کـشـتـه بـه | گــر آواره از پــیــش بـــرگــشــتــه بــه |
از ایـوان هـمـه گــنـج او بــازجــســت | بــگــفــتــنــد بــا او یــکــایــک درســت |
غــلـامـان و اســپ و پــرســتــنـدگـان | هـمــان مــایـه ور خــوب رخ بــنــدگــان |
در گـــنــج دیــنــار و پـــرمـــایــه تـــاج | هـمـان گـوهـر و دیـبــه و تــخــت عـاج |
یـکـایـک ز هـر سـو بـه چـنـگ آمـدش | بــســی گـوهـر از گـنـج گـنـگ آمـدش |
سـپـه سـر بـه سـر زان تـوانگر شدند | ابــا یـاره و تــخــت و افــســر شــدنــد |
یـکـی طــوس را داد زان تــخــت عـاج | هـمـان یـاره و طـوق و مـنـشــور چــاچ |
ورا گــفــت هــر کــس کــه تـــاب آورد | وگـــــر نـــــام افـــــراســــــیـــــاب آورد |
هـمـانـگــه ســرش را ز تــن دور کــن | ازو کــرگــســـان را یــکــی ســور کــن |
کـســی کـاو خــرد جــویـد و ایـمـنـی | نــیــازد ســـوی کـــیــش آهــرمـــنــی |
چــو فــرزنـد بــایـد کــه داری بــه نــاز | ز رنـج ایـمـن از خــواســتــه بــی نـیـاز |
تــو درویـش را رنــج مــنــمــای هـیـچ | هــمــی داد و بـــر داد دادن بــســیــچ |
که گیتـی سپـنجست و جاوید نیست | فـری بــرتــر از فـر جـمـشـیـد نـیـسـت |
ســپــهــر بـــلــنــدش بـــه پـــا آوریــد | جــــهـــان را جــــزو کـــدخــــدا آوریـــد |
یــکـــی تـــاج پـــرگــوهــر شـــاهــوار | دو تـــا یـــاره و طـــوق بـــا گـــوشـــوار |
سـپـیـجـاب و سـغـدش بـه گـودرز داد | بــســی پــنـد و مـنـشــور آن مــرز داد |
ســـتـــودش فـــراوان و کــرد آفــریــن | که چون تو کسی نیست ز ایران زمین |
بــــزرگـــی و فـــر و بـــلـــنـــدی و داد | هــمــان بـــزم و رزم از تــو داریــم یــاد |
تــرا بـــا هــنــر گــوهــرســت و خــرد | روانـــت هــمـــی از تـــو رامـــش بـــرد |
روا بــاشــد ار پــنــد مــن بــشــنــوی | کــــه آمــــوزگــــار بـــــزرگــــان تــــوی |
ســـپـــیـــجـــاب تـــا آب گـــلـــزریــون | ز فـــرمــان تـــو کــس نــیــایــد بـــرون |
فـــــریــــبـــــرز کـــــاووس را تـــــاج زر | فــرســتــاد و دیـنـار و تــخــت و کــمــر |
بــدو گــفــت ســالــار و مـهـتــر تــوی | ســـــیـــــاووش رد را بــــــرادر تـــــوی |
مــیــان را بــه کــیــن بـــرادر بـــبــنــد | ز فــتــراک مــگــشــای بــنــد کــمــنـد |
بــه چــیـن و خــتــن انــدرآور ســپــاه | بـه هر جـای از دشـمـنـان کـینـه خـواه |
مــیــاســـای از کــیــن افــراســـیــاب | ز تـــن دور کــن خـــورد و آرام و خــواب |
بـه مـاچـیـن و چـیـن آمـد ایـن آگـهـی | که بـنشسـت رستـم بـه شاهنشهی |
هـمـه هـدیـه هـا سـاخــتــنـد و نـثــار | ز دیـــنــــار و ز گــــوهــــر شــــاهـــوار |
تــهـمـتــن بــه جــان داد زنـهـارشــان | بـــدیــد آن روانـــهـــای بـــیــدارشـــان |
وزان پـس بـه نـخـچـیـر بـه ایـوز و بــاز | بـــــرآمــــد بـــــریــــن روزگـــــاری دراز |
*** | |
چــنــان بـــد کــه روزی زواره بـــرفــت | بــه نـخــچــیـر گـوران خــرامـیـد تــفـت |
یـکـی تــرک تــا بــاشـدش رهـنـمـای | بــه پـیـش انـدر افـگـنـد و آمـد بــجـای |
یکـی بـیشـه دید انـدران پـهن دشـت | کـه گـفـتـی بــرو بـر نـشـایـد گـذشـت |
ز بــس بــوی و بــس رنــگ و آب روان | هـمـی نـو شــد از بــاد گـفــتــی روان |
پـس آن تـرک خـیـره زبــان بــرگـشـاد | بـــه پـــیــش زواره هــمــی کـــرد یــاد |
کـه نـخــچــیـرگـاه ســیـاوش بــد ایـن | بــریـن بــود مـهـرش بــه تــوران زمـیـن |
بــدیـن جــایـگــه شــاد و خــرم بــدی | جــز ایـدر هـمــه جــای بــا غــم بــدی |
زواره چــو بــشــنـیـد زو ایـن ســخــن | بــــرو تــــازه شــــد روزگــــار کــــهـــن |
چـو گـفـتـار آن تـرکـش آمـد بـه گـوش | ز اســپ انـدر افـتــاد و زو رفـت هـوش |
یـکـی بــاز بــودش بــه چـنـگ انـدرون | رها کـرد و مژگـان شـدش جـوی خـون |
رســـیــدنــد یــاران لــشــکــر بـــدوی | غــمــی یــافــتـــنــدش پـــر از آب روی |
گــرفــتــنـد نـفــریـن بــران رهـنـمــای | بــه زخـمـش فـگـنـدنـد هـر یـک ز پـای |
زواره یـکـی سـخــت سـوگـنـد خــورد | فــــرو ریـــخــــت از دیـــدگــــان آب زرد |
کزین پـس نه نخـچـیر جـویم نه خواب | نـــپــــردازم از کـــیـــن افـــراســـیـــاب |
نـمـانـم کــه رســتــم بــرآســایـد ایـچ | هـمـی کـیـنـه را کــرد بــایـد بــســیـچ |
هـمـانـگـه چـو نـزد تــهـمـتــن رسـیـد | خـــروشــیــد چـــون روی او را بـــدیــد |
بــدو گـفــت کـایـدر بــه کـیـن آمـدیـم | و گـــر لـــب پـــر از آفـــریــن آمـــدیـــم |
چــو یــزدان نــیــکــی دهــش زور داد | از اخــــتــــر تــــرا گــــردش هــــور داد |
چــرا بــایـد ایـن کــشــور آبــاد مــانــد | یـکـی را بــریـن بــوم و بــر شـاد مـانـد |
فــرامــش مـکــن کــیـن آن شــهـریـار | کــه چـــون او نــبـــیــنــد دگــر روزگــار |
بــرانـگـیـخــت آن پــیـلـتــن را ز جــای | تــهـمـتــن هـم آن کــرد کــاو دیـد رای |
هـمـان غـارت و کـشـتـن انـدر گـرفـت | همـه بـوم و بـر دسـت بـر سـر گـرفـت |
ز تـوران زمـیـن تـا بـه سـقـلـاب و روم | نـــمـــانـــدنـــد یــک مـــرز آبـــاد بـــوم |
هــمــی ســر بــریـدنــد بــرنــا و پــیـر | زن و کـــودک خـــرد کـــردنــد اســـیــر |
بـرین گـونـه فـرسـنـگ بـیـش از هـزار | بـــرآمــد ز کــشـــور ســـراســـر دمــار |
هـرآنـکـس کـه بــد مـهـتـری بــا گـهـر | هـمـه پــیـش رفـتــنـد بــر خــاک ســر |
کـه بــیـزار گـشــتــیـم ز افــراســیـاب | نــخـــواهــیــم دیــدار او را بـــه خــواب |
ازان خـون کـه او ریـخـت بــر بــیـگـنـاه | کـــســـی را نـــبـــود انــدر آن روی راه |
کــنـون انـجــمــن گــر پــراگــنـده ایـم | هـمـه پــیـش تــو چــاکـر و بــنـده ایـم |
چـو چـیـره شـدی بـیگـنـه خـون مـریز | مــکــن چــنـگ گــردون گــردنــده تــیـز |
نـدانـیـم مـاکـان جــفـاگـر کـجــاســت | بــه ابــرســت گــر در دم اژدهــاســت |
چــو بــشــنـیـد گـفــتــار آن انـجــمـن | بـــپـــیــچــیــد بـــیــنــادل پـــیــلــتـــن |
ســوی مـرز قـچــغـار بــاشـی بــرانـد | ســران ســپــه را ســراسـر بــخــوانـد |
شـدنـد انـجــمـن پــیـش او بــخــردان | بــــــزرگــــــان و کــــــارآزمـــــوده ردان |
که کاووس بـی دست و بـی فر و پای | نشـسـتـسـت بـر تـخـت بـی رهنمای |
گـر افــراســیـاب از رهـی بــی درنـگ | یـکـی لـشـکـر آرد بـه ایـران بـه جـنـگ |
بــیــابــد بــران پــیــر کــاووس دســت | شـود کـام و آرام مـا جــمـلـه پــســت |
یـکـایـک هـمـه فـام کـیـن تــوخــتــیـم | هــمــه شــهــر آبـــاد او ســوخــتــیــم |
کـجــا ســالـیـان انـدر آمـد بــه شـش | کـه نـگـذشـت بـر مـا یـکـی روز خـوش |
کـنـون نـزد آن پــیـر خــســرو شــویـم | چــو رزم انــدر آیـد هـمــه نــو شــویـم |
چــو دل بــر نـهـی بــر ســرای کــهـن | کــنــد نــاز و ز تــو بــپــوشــد ســخــن |
تـهـمـتـن بـران گـشـت هـمـداسـتـان | کـه فـرخـنـده مـوبــد زد ایـن داسـتــان |
چــنـیـن گــفــت خــرم دل رهـنـمــای | که خـوبـی گزین زین سپـنجـی سرای |
بــنــوش و بــنــاز و بــپــوش و بــخــور | تــرا بــهــره ایــنــســت زیــن رهــگــذر |
سـوی آز مـنـگـر کـه او دشـمـنـســت | دلـــش بـــرده جـــان آهــرمـــنــســـت |
نگه کن که در خاک جـفت تـو کیست | بـرین خـواستـه چـند خـواهی گریست |
تـهـمـتـن چـو بـشـنـیـد شـرم آمـدش | بـــرفـــتـــن یــکــی رای گــرم آمــدش |
نـگـه کـرد ز اسـپـان بـه هر سـو گـلـه | کــه بــودنـد بــر دشــت تــرکــان یـلــه |
غــلــام و پـــرســتــنــدگــان ده هــزار | بـــیــاورد شـــایــســـتـــه شـــهــریــار |
هـمـان نـافـه مـشـک و مـوی سـمـور | ز در ســـپـــیـــد و ز کـــیـــمـــال بــــور |
بــه رنـگ و بــه بــوی و بـه دیـبــا و زر | شــد آراســتــه پـــشــت پــیــلــان نــر |
ز گــســتــردنــیـهـا و از بــیـش و کــم | ز پـــوشـــیــدنـــیــهــا و گـــنـــج و درم |
ز گــنـج ســلـیـح و ز تــاج و ز تــخــت | بـه ایران کـشـیـدنـد و بـربـسـت رخـت |
ز تـوران سـوی زابــلـسـتــان کـشـیـد | بـه نـزدیک فـرخـنـده دسـتـان کـشـیـد |
سوی پارس شد طوس و گودرز و گیو | ســپــاهـی چــنــان نــامــبــردار و نـیـو |
نــهـادنــد ســر ســوی شــاه جــهـان | هـــمــــه نـــامــــداران فــــرخ نـــهـــان |
وزان پــس چـو بــشـنـیـد افـراسـیـاب | کـه بــگـذشـت رسـتــم بــران روی آب |
شـد از بــاخــتــر سـوی دریـای گـنـگ | دلـی پــر ز کـیـنـه سـری پــر ز جــنـگ |
هــمــه بـــوم زیــر و زبـــر کــرده دیــد | مـهـان کـشـتـه و کـهـتــران بــرده دیـد |
نه اسپ و نه گنج و نه تـاج و نه تخت | نـــه شـــاداب در بـــاغ بـــرگ درخـــت |
جــهــانــی بــه آتــش بــرافــروخــتــه | هـمــه کــاخــهـا کــنــده و ســوخــتــه |
ز دیــده بـــبـــاریــد خـــونــابـــه شــاه | چــنـیـن گــفــت بــا مـهـتــران ســپــاه |
کـه هر کـس کـه این را فـرامـش کـند | هـمــی جــان بــیـدار خــامــش کــنــد |
همـه یک بـه یک دل پـر از کـین کـنید | سـپــر بــسـتــر و تـیـغ بــالـیـن کـنـیـد |
بــه ایــران ســپــه رزم و کــیـن آوریـم | بـــه نــیــزه خــور انــدر زمــیــن آوریــم |
بـه یک رزم اگـر بـاد ایشـان بـجـسـت | نـبـایـد چـنـین کـردن انـدیـشـه پـسـت |
بــرآراســت بــر هـر سـوی تــاخــتــن | نـــدیــد ایــچ هــنــگـــام پـــرداخـــتـــن |
هـمـی سـوخــت آبــاد بــوم و درخـت | بــه ایـرانـیـان بــر شـد آن کـار سـخـت |
ز بـاران هوا خـشک شـد هفت سـال | دگـرگونه شـد بـخـت و بـرگشـت حـال |
شـد از رنج و سـخـتـی جـهان پـر نیاز | بــــــرآمـــــد بــــــریـــــن روزگـــــار دراز |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج