فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 29 فروردین 1404

پایگاه خبری شاعر

چـو سـال اندر آمد بـه هفتـاد و هشـتجــهـانـدار بــیـدار بــیـمــار گــشــتبـــفــرمــود تــا رفــت شــاپــور پــیــشورا پـــنــدهــا داد ز انــدازه بـ…

چـو سـال اندر آمد بـه هفتـاد و هشـت جــهـانـدار بــیـدار بــیـمــار گــشــت
بـــفــرمــود تــا رفــت شــاپــور پــیــش ورا پـــنــدهــا داد ز انــدازه بـــیــش
بــدانـســت کــامــد بــه نـزدیـک مــرگ همی زرد خـواهد شدن سبـز بـرگ
بــدو گــفــت کــایـن عــهـد مــن یـاددار هــمــه گــفــت بــدگــوی را بــاددار
سـخـنـهـای مـن چــون شـنـودی بــورز مــــگــــر بـــــازدانــــی ز نــــاارز ارز
جـهان راسـت کـردم بـه شـمـشـیر داد نـــگـــه داشـــتـــم ارج مـــرد نـــژاد
چـو کـار جـهان مـر مـرا گـشـت راسـت فـزون شـد زمین زندگانی بـکاسـت
ازان پــس کــه بــســیــار بــردیـم رنــج بــه رنـج انـدرون گـرد کــردیـم گـنـج
شـمـا را هـمـان رنـج پـیشـسـت و نـاز زمــانـی نــشــیـب و زمــانـی فــراز
چــنـیـن اســت کـردار گـردان ســپــهـر گــهـی درد پــیـش آردت گــاه مـهـر
گهی بـخـت گردد چـو اسپـی شموس بـه نعـم اندرون زفتـی آردت و بـوس
زمــانــی یــکــی بــاره یـی ســاخــتــه ز فـرهـخــتــگـی سـر بــرافـراخـتــه
بــدان ای پــســر کـایـن سـرای فـریـب نــدارد تــرا شــادمــان بــی نـهـیـب
نـــگــــهـــدار تــــن بــــاش و آن خــــرد چـو خـواهی که روزت بـه بـد نگذرد
چــو بــر دیـن کــنــد شــهـریـار آفــریـن بـــرادر شــود شــهــریــاری و دیــن
نه بـی تخت شاهیست دینی بـه پـای نه بـی دین بـود شهریاری بـه جای
دو دیــبـــاســت یــک در دگــر بــافــتــه بـــرآورده پـــیــش خـــرد تـــافـــتـــه
نــه از پــادشــا بــی نــیــازســت دیــن نـه بــی دیـن بــود شــاه را آفــریـن
چــنــیـن پــاســبــانــان یــکــدیــگــرنــد تــو گـویـی کـه در زیـر یـک چـادرنـد
نـه آن زیـن نـه ایـن زان بــود بــی نـیـاز دو انـبــاز دیـدیـمـشـان نـیـک ســاز
چـــو بـــاشـــد خـــداونــد رای و خـــرد دو گـیـتـی هـمـی مـرد دیـنـی بــرد
چــو دیــن را بــود پــادشــا پــاســبـــان تـو ایـن هـر دو را جـز بـرادر مـخـوان
چـــو دیــن دار کــیــن دارد از پـــادشـــا مــخــوان تـــا تــوانــی ورا پـــارســا
هــرانــکــس کــه بــر دادگــر شــهـریـار گــشــایـد زبــان مـرد دیـنـش مــدار
چـه گـفـت آن سـخـن گـوی بــا آفـریـن کـه چـون بـنگری مغـز دادسـت دین
سـر تـخـت شـاهـی بـپـیچـد سـه کـار نـخــسـتــیـن ز بــیـدادگـر شـهـریـار
دگــر آنــک بـــی ســـود را بـــرکــشــد ز مــرد هـنــرمــنــد ســر درکــشــد
سـه دیگـر کـه بـا گـنـج خـویشـی کـند بـه دینـار کـوشـد کـه بـیشـی کـنـد
بــه بــخــشـنـدگـی یـاز و دیـن و خــرد دروغ ایــچ تـــا بـــا تـــو بـــرنــگــذرد
رخ پــــــادشــــــا تــــــیـــــره دارد دروغ بــلــنــدیـش هـرگــز نـگــیـرد فــروغ
نـگــر تــا نــبــاشــی نـگــهـبــان گــنـج کــه مــردم ز دیـنــار یــازد بــه رنــج
اگــــــر پــــــادشــــــا آز گـــــنـــــج آورد تـــن زیــردســـتـــان بـــه رنــج آورد
کـجـا گـنـج دهـقـان بــود گـنـج اوسـت وگر چـند بـر کوشـش و رنج اوسـت
نـــگـــهــبـــان بـــود شـــاه گـــنـــج ورا بـــــه بـــــار آورد شـــــاخ رنــــج ورا
بــدان کـوش تــا دور بــاشـی ز خـشـم بـه مردی بـه خواب از گنهکار چشم
چـو خـشـم آوری هم پـشـیمان شـوی بـه پـوزش نـگـهـبــان درمـان شـوی
هــرانــگــه کــه خــشــم آورد پــادشــا ســبــک مـایـه خــوانـد ورا پــارســا
چـو بـر شـاه زشتـسـت بـد خـواسـتـن بــبــایـد بــه خــوبــی دل آراســتــن
وگـــر بـــیــم داری بـــه دل یــک زمــان شــود خــیـره رای از بــد بــدگـمـان
ز بــخــشــش مــنـه بــر دل انـدوه نـیـز بــدان تــا تـوان ای پــسـر ارج چـیـز
چنان دان که شاهی بـدان پـادشاست کـه دور فـلـک را بـبـخـشـید راسـت
زمـــانـــی غـــم پـــادشـــاهـــی بــــرد رد و مـــوبــــدش رای پـــیـــش آورد
بـــپـــرســد هــم از کــار بـــیــداد و داد کـنـد ایـن سـخــن بــر دل شـاه یـاد
بــــه روزی کـــه رای شــــکـــار آیـــدت چـــو یــوز درنـــده بـــه کـــار آیـــدت
دو بــــازی بــــهـــم در نــــبــــایـــد زدن می و بـزم و نخـچـیر و بـیرون شدن
کـه تــن گـردد از جــسـتــن مـی گـران نگـه داشـتـنـد این سـخـن مـهتـران
وگــر دشــمــن آیـد بــه جــایـی پــدیـد ازیــن کــارهــا دل بـــبـــایــد بــریــد
درم دادن و تــــیـــغ پــــیــــراســــتــــن ز هـر پـادشـاهی سـپـه خـواسـتـن
بــــه فــــردا مـــمــــان کــــار امـــروز را بــر تــخــت مــنــشــان بـــدآمــوز را
مــجـــوی از دل عــامــیــان راســـتـــی که از جـسـت وجـو آیدت کـاسـتـی
وزیــشـــان تـــرا گـــر بـــد آیــد خـــبـــر تـو مـشـنو ز بـدگـوی و انـده مـخـور
نـه خـسـروپـرسـت و نه یزدان پـرسـت اگـر پـای گـیری سـر آیـد بـه دسـت
چــنــیـن بــاشــد انــدازه عــام شــهــر تـــرا جـــاودان از خـــرد بـــاد بـــهــر
بــــتـــرس از بــــد مـــردم بـــدنـــهـــان کـه بـر بـدنـهـان تـنـگ گـردد جـهـان
ســخــن هــیــچ مــگــشــای بــا رازدار کـــه او را بـــود نــیــز انــبـــاز و یــار
ســخــن را تــو آگــنــده دانــی هـمــی ز گـیـتـی پـراگـنـده خـوانـی هـمـی
چــو رازت بــه شــهــر آشــکــارا شــود دل بــــخـــردان بـــی مـــدرا شـــود
بــرآشـوبــی و سـر ســبــک خــوانـدت خــردمـنـد گـر پــیـش بــنـشــانـدت
تـو عـیـب کـسـان هـیـچ گـونـه مـجـوی که عـیب آورد بـر تـو بـر عـیب جـوی
وگـــر چـــیــره گـــردد هـــوا بـــر خـــرد خــردمـنـدت از مــردمــان نـشــمـرد
خـــردمــنــد بـــایــد جـــهــانــدار شــاه کـجـا هـرکـسـی را بـود نـیک خـواه
کــســی کـو بــود تــیـز و بــرتــرمـنـش بــپــیـچــد ز پــیـغــاره و ســرزنــش
مــبــادا کــه گــیـرد بــه نــزد تــو جــای چـنـین مـرد گـر بـاشـدت رهـنـمـای
چـو خـواهـی کـه بــسـتـایـدت پــارسـا بنه خشم و کین چون شوی پادشا
هوا چـونک بـر تـخت حـشمت نشست نـبـاشـی خـردمـند و یزدان پـرسـت
نـبــایـد کـه بــاشــی فــراوان ســخــن بــه روی کـسـان پــارسـایـی مـکـن
ســخــن بــشـنـو و بــهـتــریـن یـادگـیـر نــگــر تـــا کـــدام آیــدت دلــپـــذیــر
سـخـن پـیش فـرهنگیان سـخـتـه گوی گـــه مـــی نـــوازنـــده و تـــازه روی
مــکــن خـــوار خــواهــنــده درویــش را بــر تــخــت مـنـشـان بــدانـدیـش را
هـرانـکــس کـه پــوزش کـنـد بــر گـنـاه تـو بـپـذیـر و کـین گـذشـتـه مـخـواه
هـــمـــه داده ده بــــاش و پـــروردگـــار خــنـک مـرد بــخــشـنـده و بــردبــار
چـو دشـمـن بـتـرسـد شـود چـاپـلـوس تـو لـشـکـر بـیـارای و بـربـنـد کـوس
به جنگ آنگهی شو که دشمن ز جنگ بـپـرهیزد و سـسـت گـردد بـه ننـگ
وگــر آشـــتـــی جـــویــد و راســـتـــی نـبـینی بـه دلـش اندرون کـاسـتـی
ازو بــاژ بــســتــان و کــیــنــه مــجــوی چـــنـــیــن دار نـــزدیـــک او آب روی
بـــیـــارای دل را بــــه دانـــش کـــه ارز بــه دانــش بـــود تــا تــوانــی بــورز
چـو بـخـشـنده بـاشـی گـرامی شـوی ز دانـــایــی و داد نـــامـــی شـــوی
تـــو عـــهـــد پـــدر بــــا روانـــت بــــدار بــه فـرزنـدمـان هـم چـنـیـن یـادگـار
چـــو مـــن حـــق فـــرزنـــد بـــگـــزاردم کــســـی را ز گــیــتـــی نــیــازاردم
شــمـا هـم ازیـن عــهـد مـن مـگــذریـد نفـس داسـتـان را بـه بـد مشـمرید
تــو پـــنــد پـــدر هــمــچــنــیــن یــاددار بــه نـیـکــی گـرای و بــدی بــاد دار
بــــه خـــیـــره مـــرنـــجـــان روان مـــرا بــــه آتــــش تــــن نـــاتــــوان مـــرا
بـــه بـــد کــردن خـــویــش و آزار کــس مجـوی ای پـسـر درد و تـیمار کـس
بـــریــن بــگــذرد ســالــیــان پــانــصــد بــزرگـی شـمـا را بــه پــایـان رسـد
بــپــیــچــد ســر از عــهــد فــرزنــد تــو هـم انـکـس کـه بـاشـد ز پـیونـد تـو
ز رای و ز دانـش بــه یـکــســو شــونـد هـمـان پــنـد دانـنـدگـان نـشــنـونـد
بـــگــردنــد یــکــســـر ز عـــهــد و وفــا بــه بــیـداد یــازنــد و جــور و جــفــا
جــهــان تــنــگ دارنــد بـــر زیــردســت بـر ایشان شود خـوار یزدان پـرسـت
بـــپـــوشـــنــد پـــیــراهــن بـــدتـــنــی بــبــالــنــد بــا کــیــش آهــرمــنــی
گـشـاده شـود هـرچ مـا بــســتــه ایـم بـبـالاید آن دین که ما شـسـتـه ایم
تــبـــه گــردد ایــن پـــنــد و انــدرز مــن بــه ویــرانــی آرد رخ ایـن مــرز مــن
هــمــی خــواهـم از کــردگــار جــهــان شــنــاســـنــده آشــکــار و نــهــان
کــه بــاشــد ز هــر بــد نــگــهــدارتــان هـمــه نــیـک نــامــی بــود یـارتــان
ز یـــزدان و از مـــا بــــر آن کــــس درود کـه تــارش خــرد بــاشـد و داد پــود
نـیـارد شــکـســت انـدریـن عــهـد مـن نکـوشـد که حـنظـل کـند شـهد من
بــرآمـد چـهـل سـال و بــر سـر دو مـاه کـه تـا بـرنـهـادم بـه شـاهـی کـلـاه
بـه گـیتـی مرا شـارسـتـانسـت شـش هـوا خـوشـگـوار و بـه زیر آب خـوش
یــکـــی خـــوانـــدم خـــوره اردشـــیـــر کـه گـردد زبــادش جــوان مـرد پــیـر
کـــزو تـــازه شـــد کــشـــور خـــوزیــان پـــر از مــردم و آب و ســود و زیــان
دگــر شــارســتــان گــنـدشــاپــور نــام کـه موبـد ازان شـهر شـد شـادکـام
دگـــر بـــوم مـــیـــســـان و رود فـــرات پـر از چـشـمـه و چـارپــای و نـبــات
دگــر شــارســتـــان بـــرکــه اردشــیــر پــر از بــاغ و پــر گـلـشـن و آبــگـیـر
چــو رام اردشــیـرســت شــهـری دگـر کـزو بــر ســوی پــارس کــردم گـذر
دگــر شــارســتـــان اورمــزد اردشــیــر هوا مشک بـوی و به جوی آب شیر
روان مـــــرا شـــــادگـــــردان بـــــه داد کـه پـیـروز بـادی تـو بـر تـخـت شـاد
بــســی رنــجــهــا بــردم انــدر جــهـان چــه بــر آشـکـار و چــه انـدر نـهـان
کــنــون دخــمــه را بــرنــهـادیـم رخــت تـو بــسـپــار تـابــوت و پـرداز تـخـت
بـگـفـت ایـن و تـاریـک شـد بـخـت اوی دریـغ آن سـر و افـسـر و تـخـت اوی
چــنــیــن اســت آیـیــن خــرم جــهــان نـخــواهـد بــمـا بــرگـشــادن نـهـان
انـوشــه کــســی کــو بــزرگــی نـدیـد نـبـایسـتـش از تـخـت شـد نـاپـدیـد
بــکــوشــی و آری ز هــرگــونــه چــیــز نـه مـردم نـه آن چـیـز مـانـد بـه نـیز
سـرانـجــام بــا خـاک بــاشـیـم جــفـت دو رخ را بــه چــادر بــبــایـد نـهـفـت
بــیـا تــا هـمــه دســت نـیـکــی بــریـم جـهان جـهان را بـه بـد نـسـپـرسـم
بــکــوشــیـم بــر نـیـک نـامـی بــه تــن کــزیـن نــام یــابــیـم بــر انــجــمــن
خـنـک آنـک جـامـی بـگـیـرد بـه دسـت خــورد یـاد شـاهـان یـزدان پــرسـت
چـــو جـــام نــبـــیــدش دمــادم شـــود بــخـسـپـد بـدانـگـه کـه خـرم شـود
کــنــون پـــادشــاهــی شــاپــور گــوی زبـان بـرگشـای از می و سـور گوی
بـــران آفـــریـــن کـــافـــریـــن آفـــریـــد مــکــان و زمــان و زمــیــن آفـــریــد
هــم آرام ازویــســت و هــم کــار ازوی هم انجـام ازویسـت و فـرجـام ازوی
ســپــهـر و زمـان و زمـیـن کـرده اسـت کـم و بـیـش گـیـتـی بـرآورده اسـت
ز خــاشـاک نـاچــیـز تــا عـرش راســت سراسر بـه هستـی یزدان گواست
جـــز او را مــخـــوان کــردگــار جـــهــان شــنــاســـنــده آشــکــار و نــهــان
ازو بـــــــر روان مــــــحـــــــمــــــد درود بــیـارانــش بــر هـریـکــی بــرفــزود
ســـرانــجـــمــن بـــد ز یــاران عـــلــی کــه خـــوانــنــد او را عــلــی ولــی
هــمــه پـــاک بـــودنــد و پــرهــیــزگــار سـخـنهایشـان بـرگذشـت از شـمار
کـنـون بــر ســخــنـهـا فــزایـش کـنـیـم جـهـان آفـریـن را سـتــایـش کـنـیـم
ســـتـــایــیــم تـــاج شـــهــنــشـــاه را کـه تـخـتـش درفـشـان کـنـد مـاه را
خــداونــد بـــا فــر و بـــا بـــخــش و داد زمـانـه بــه فـرمـان او گـشـت شـاد
خــداونـد گـوپــال و شـمـشـیـر و گـنـج خـــداونـــد آســـانــی و درد و رنـــج
جــهـانـدار بــا فــر و نـیـکــی شــنــاس کـه از تـاج دارد بــه یـزدان سـپــاس
خــردمــنــد و زیــبــا و چــیـره ســخــن جــوانـی بــســال و بــدانـش کـهـن
هــمــی مــشــتــری بـــارد از ابــر اوی بــــتــــازیـــم در ســـایـــه فـــر اوی
بــه رزم آســمــان را خــروشــان کــنـد چـو بـزم آیدش گـوهـرافـشـان کـنـد
چـــو خـــشــم آورد کــوه ریــزان شــود ســپــهـر از بــر خــاک لـرزان شــود
پــدر بــر پــدر شــهــریـارســت و شــاه بــنــازد بـــدو گــنــبـــد هــور و مــاه
بــــمــــانــــاد تــــا جــــاودان نـــام اوی هـمــه مـهـتــری بــاد فــرجــام اوی
ســــر نــــامــــه کــــردم ثـــــنــــای ورا بـــــزرگـــــی و آیــــیـــــن و رای ورا
ازو دیــدم انـــدر جـــهــان نـــام نـــیــک ز گــیــتــی ورا بــاد فــرجــام نــیـک
ز دیـــدار او تـــاج روشـــن شـــدســـت ز بـدها ورا بـخـت جـوشن شدست
بـــــنــــازد بـــــدو مــــردم پـــــارســـــا هم انکس که شد بـر زمین پـادشـا
هـــوا روشـــن از بــــارور بـــخـــت اوی زمــیــن پــایــه نــامــور تــخــت اوی
بــه رزم انـدرون ژنـده پــیـل بــلــاســت بــه بــزم انـدرون آسـمـان وفـاسـت
چـــو در رزم رخــشــان شــود رای اوی هــمــی مــوج خــیـزد ز دریـای اوی
بــه نـخــچــیـر شـیـران شـکـار وی انـد دد و دام در زیــــنــــهــــار وی انــــد
از آواز گـــرزش هـــمـــی روز جــــنـــگ بـــدرد دل شــیــر و چــرم پــلــنــگ
ســرش ســبــز بــاد و دلــش پــر ز داد جـهـان بــی سـر و افـسـر او مـبــاد

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج
آخرین اخبار شعر و ادبیات