فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 2 خرداد 1403

مثنوی رزمیه (کذا)(قندهارنامه)

بـــرازنــده تـــاج و تـــخـــت و کـــلـــاهخــدیـو جــوان بــخــت عـبــاس شـاهچـو بـر تـخـت فـرمـانـروایی نشـسـتبــه نـظــم مـمــالــک بــرآورد دســت…

بـــرازنــده تـــاج و تـــخـــت و کـــلـــاهخــدیـو جــوان بــخــت عـبــاس شـاه
چـو بـر تـخـت فـرمـانـروایی نشـسـتبــه نـظــم مـمــالــک بــرآورد دســت
نــســق کــرد از عــلــم کــار آگــهــیبــه فــرمــانـبــری کــار فــرمـانـدهـی
بـــه تـــلــقــیــن دولــت در آغــاز کــارحـــدود خـــدایــی نــمــود اســـتـــوار
نــپـــیــچــیــد آن زبـــده اصــل و فــرعســر طــاعــت از خــط فـرمـان شــرع
اثــر در جــهـان از مـنـاهـی نـهـشــتز تـقوی جـهان شد چـو خرم بـهشت
بــه دوران مـنـعــش مـی لــالــه رنـگنهان گشت چون لعل در صلب سنگ
شــد از عـصـمـت او جــهـان آنـچــنـانکـه شـد پــردگـی زهـره بــر آسـمـان
ازان شــــهــــریــــاران روی زمــــیــــنگــذارنــد بـــر آســتــانــش جــبـــیــن
کــه آن پـــادشــاه مــلــایــک ســپــاهنــپــیــچــد ســر از خــط حــکــم الــه
ز عــدل آنــچـــنــان زد صــلــای امــانکـه دربـسـتـه شـد خـانه های کـمان
بـه عـهـدش چـنـان ظـلـم نـایـاب شـدکـه در تــیـغ، جــوهـر رگ خـواب شـد
شـد از بــخـت او بــخـت عـالـم جـوانچـــان کــز بـــهــاران زمــیــن و زمــان
ز خـلـق خـوش آن بـحـر پـنـهـاورسـتکـه بـاطـن گهر، ظـاهرش عـنبـرسـت
دلــش کــوه و دریـا بــود ســیـنـه اشخــرد گـوهـر و مـغــز گــنـجــیـنـه اش
قـــضـــای الـــهــی اســـت در روز رزمبـهـشـت خـدایی اسـت هنـگـام بـزم
عـــلـــم بـــر ســـر آن خـــدیــو زمــانبـــود کـــشـــتـــی نــوح را بـــادبـــان
مـحـیطـی اسـت از دسـت گـوهر نثـارکـــه دارد ز دامـــان ســـایــل کـــنـــار
ز جـودش ضـعـیـفـان شـدنـد آنـچـنـانکـه گـوهر عـرق مـی کـنـد ریسـمـان
یـتــیـمـان بــه دوران آن عــدل کــیـشبــشـویـنـد در آب گـهـر روی خــویـش
زمـیـن پــر دل از پــایـه تــخـت اوسـتفـلـک سـبـز از سـایـه بــخـت اوسـت
نـیـنـدیـشـد از شـور و آشـوب جــنـگکــه طــوفــان بــود روز عــیـد نـهـنـگ
بـــه امـــداد لـــشـــکـــر نــدارد نــیــازکـه خــورشـیـد تــنـهـا کـنـد تــرکـتــاز
نـــگـــردد دم تــــیـــغــــش از کــــارزارکــه دارد دم از صــاحــب ذوالــفــقــار
چــنـاری کــه گـردد ز تــیـغــش قــلـمشــود جــوهــرش مــوج بــحــر عــدم
بــه سـرپــنـجــه مـردی آن پــرشـکـوهبــــرون آورد تــــیـــغ از دســـت کـــوه
خــدنــگــش نــپــرد بــه بــال عــقــابز پــر بــی نــیـازســت تــیـر شــهـاب
ز تــیـر و کـمـان چــون شـود رزم سـازدهـن هـا بــمــانـد چــو ســوفــار بــاز
شد از نعل اسـبـان در آن دشـت کینچــو مــاهـی زره پــوش، گــاو زمـیـن
چــنـان جــوش زد خـون گـردنـکـشـانکه شد جـوی خون بـر فلک کهکشان
چـو شـیران ز غیرت در آن عـرصـه مردبـــرآوردی از خـــود ســـلـــاح نــبـــرد
نــمــودی در آن بـــزم هــر پـــرجـــگــرهـم از نـاخـن خـویـش تــیـغ و سـپــر
چــنـان لـرزه بــر دشـت کـیـن اوفـتــادکــه قــارون بــرون از زمــیـن اوفــتــاد
ز قـربــان کـشــیـدنـد یـکـســر کـمـانبــه یـکـبــار شــد پــرهـلـال آســمـان
ز بــحـر کـمـان خـاسـت ابــری سـیـاهکــه بــارانـش بــد نــاوک عــمــر کــاه
چـنـان بــافـت پــر در پــر هـم خـدنـگکـه شـد تــنـگ، مـیـدان پــرواز تــنـگ
ز بــــاران پــــیــــکــــان خــــارا گــــذارفـــشــــانـــدنـــد گـــرد از رخ کـــارزار
چــنـان تــیـر در فـیـل شــد جــایـگـیـرکـه خـرطـوم او گـشـت قـنـدیـل تــیـر
ز پـــیـــکـــان دل خـــاک شـــد آبـــدارفـلـک تـرکـشـی شـد پــر از تـیـر مـار
کـــمـــان طــــاق دروازه مـــرگ بــــودکـه سـهمش دل از پـردلان می ربـود
گـذشـتـی چـنـان صـاف از سـینـه تـیرکــه مــوج ســبـــکــبـــال از آبــگــیــر
بــه مــردان کــیـن نــاوک دلــگــســلز پــیـکــان در آن جــنـگ مــی داد دل
چــو از نــاخــن تــیــر نــگــشــود کــارنـــمـــودنـــد رمـــح آوری اخـــتـــیـــار
بــه نــوک ســنــان صــد هـزاران گــرهگــشـــودنــد از حـــلــقـــه هــای زره
گـذشـت از سـر نـیـزه هـا مـوج خــونفلک تـاز شـد چـون شـفق فوج خـون
کشید از سنان جـنگ ایشان بـه طولدلـیـران شــدنـد از دو جــانـب مـلــول
فــکـنـدنـد از کـف ســنـان بــی درنـگبـه گـرز و بـه شـمـشـیر بـردند چـنگ
قــیـامـت ز شــمـشــیـر بــالـا گـرفــتز گــرز گــران، کــوه صــحــرا گــرفــت
چــنـان تــیـغ بــاریـد از پــیـش و پــسکه صد چـاک شد خودها چون جـرس
کـشــیـدنـد تــیـغ از مـیـان آن دو فـوجفــتـــادنــد در هــم چــو از بـــاد مــوج
بــه یـکـدیـگـر آمـیـخـتــنـد آن دو صـفچـو در حـالـت پــنـجـه گـیـری دو کـف
ز مــــغــــز دلــــیـــران آهـــن قــــبــــاکــف آورد بـــر ســـر مــحـــیــط بـــلــا
ز مـهـتــاب شــمـشـیـر روشــن گـهـرزره چــون کــتــان ریـخــت از یـکــدگـر
بــه یـکــدم ســپــرهـای دامــن فــراخز شمشیر شد همچـو گل شاخ شاخ
ســپــر کـشـتــیـی بــود بــر آب تــیـغکــه بـــد تــار و پــودش ز مــوج دریــغ
زمـیـن هـمــچــو غــواص دریـا ســپــرفــرو بـــرد در آب شــمــشــیــر ســـر
دویـدی چـنـان تــیـغ در جــسـم و روحکــه در کــوچــه رگ شــراب صــبــوح
بـه شـمشـیر، گـردان ز خـرطـوم فـیلجـــدا کــرده نــهــری ز دریــای نــیــل
زمـــیـــن بــــود دریـــا ز خــــون عـــدوز شــمـشــیـر کـج، مـوج خــونـریـز او
فـتـاده در آن بـحـر خـون بـی حـسـابکـلـاه و کـمـر هـمـچـو مـوج و حـبــاب
نـم خــون بــلـنـدی گــرفــت آنـچــنـانکــه شــد یـک ورق دفــتــر آســمــان
فـرو خـورد خـون بـس که دریای خـاکچـو اوراق گل شـد طـبـق های خـاک
چـنـان تـنـگ شـد عـرصـه بــر پـردلـانکـه شـد تـیـغ در قـبــضـه خـود نـهـان
ز بـــس تــنــگ شــد عــرصــه کــارزارنـمـی یـافـت مـیـدان جـسـتـن شـرار
ز بــرق سـنـان شـد جــگـرهـا کـبــابز پـیـکـان بــه چـشـم زره گـشـت آب
تـــــن مــــرد از تــــنــــگــــی کــــارزارز جـوشـن بـرآمـد چـو از پـوسـت مـار
شـد از زخـم شـمشـیر الماس کـیشسـر نیزه ها همـچـو مـسـواک، ریش
سـنانهای خـطـی بـه رگـهای جـسـمنهان چـون الـف گـشـت در مد بـسـم
شد از بس رگ جان بر او گشت جمعسـر نـیزه از رشـتـه جـان چـو شـمـع
ز هـر جــانـبــی خــشـت پــران شـدهازو قــالــب مــرد بـــی جـــان شـــده
خــرد مــانــده حــیــران در آن مــاجــراکه خـشـت اسـت پـران و قـالب بـجـا
شــد از خـــشــت آهــن در آن کــارزاربـــنــای نــبـــرد از دو ســو اســتـــوار
ز فـیل آنچـنان خـشـت پـران گـذشـتکـز ابـر سـیه بـرق رخـشـان گذشـت
خــلــل یــافــت از گــرز دنــدان پـــیــلشــکــســت از گـرانـی پــل رود نـیـل
ز گــرز انــدر آن عــرصـــه پـــای لــغــزســـر فــیــل گــردیــد کــوه دو مــغــز
تــزلــزل در آن زنــده فــیــلــان فــتـــادچـو ابــری کـه گـردد پـریـشـان ز بــاد
تـهی گـشـت از فـیلـبـان پـشـت فـیلفـــرو بــــرد فـــرعــــون را رود نـــیـــل
ز بـــاریـــدن گـــرز در دشـــت کـــیـــندل و گـــرده خـــاک شـــد آهــنـــیــن
هــوا از نــم تـــیــغ شــنــگــرف شـــدز مـغــز پــریـشــان پــر از بــرف شــد
بـه خـون لـعـل شـد نیزه های سـفـیدهـوا گـشـت چـون بـیشـه سـرخ بـید
ز بـس مـهـره پـشـت بـر خـاک ریخـتتـو گفتی که تـسبـیح انجم گسیخت
کـــمــنــد دلــیــران در آن گـــرد پـــاکنـهـان مــانـد چــون دام در زیـر خــاک
شـد از گـرد، شـمـشـیر مـردان جـنگگـران خـیـز چـون سـبــزه زیـر سـنـگ
در آن پــهــن صــحــرا ز گــرد و غــبــارحـصـاری شـد آن لـشـکـر بـی شـمار
در آن دشـت خــونـخـوار، طـوفـان گـردبــســی مـرده را زنـده در خــاک کـرد
ســتــاره شــد از گــرد بـــر آســمــانچـو تـخـمـی کـه در خـاک مـانـد نهان
ز گـرد سـپـه، کـشـتـه بـعـد از هـلـاکنـیـفــتــادی از خــانـه زیـن بــه خــاک
پــــر از خــــاک گـــردیـــد دامـــان روحزبــانـهـا شــد از گــرد، ســوهـان روح
غــبــار ســپــه رفـت بــر کـهـکـشــانپـــر از خـــاک شــد کــلــه آســـمــان
ســـپـــرهــای زریــن ز گــرد ســـپـــاهنـــمـــودی چـــو از پـــرده ابـــر، مـــاه
ز گـــرد آنــچـــنـــان آب نــایــاب شـــدکـه در بـحـر، مـاهـی چـو قـلـاب شـد
کـمـنـد آشـنـا گـشـت دسـت و بــغـلجـــلــو ریــز آمــد بـــه مــیــدان اجــل
ز نـــیـــزه در آن عـــرصـــه پـــر جـــدلبـه چـندین عـصـا راه مـی رفـت اجـل
دلـــیــران در آن عـــرصـــه پـــر جـــدلبـه جـان مـی خـریـدنـد مـرگ از اجـل
بـه صـد چـشـم حـیران اجـل در مـیانکــه گــیـرد ز دســت کــه نــقــد روان
ز خــود دشـت دریـای خــونـخـوار بــوددر او کـشـتـه پـنهان چـو کهسـار بـود
بــه کـشـتــی در آن قـلـزم بــی کـنـارنـمــودی اجــل جــان مــردم شــکــار
بـــســـاطـــی فـــکــنــدنــد در کــارزارکـه بـودش ز تـیـر و سـنـان پـود و تـار
فـــتـــاده بـــه زیــر ســـم مــرکــبـــانچـــو ریـــگ روان، نـــقـــدهـــای روان
سـر بــخـت دشـمـن نـگـونـسـار شـدز خـــوابـــانــدن تـــیــغ بـــیــدار شــد
دل و دســت جــنـگـاوران ســرد شــدســپــرهـا چــو بــرگ خــزان زرد شـد
زره پــوش ازان عــرصــه پـــرســتــیــزبـه صـد چـشـم می جـسـت راه گریز
نـمـانـد از صــف دشــمـنـان یـکـقــلـمجــز انـگــشــت زنـهـار دیـگــر عــلــم
بــه یـک زخــم از نـاوک ســیـنـه تــابکــشــد صــیــد را و نــمــایـد کــبــاب
کـسـی را کـه پـرداخـت از جـان بــدنبــه جــز بــال کـرکـس نـیـابــد کـفــن
زره در بـــر او نـــدیــده اســـت کـــسکـه سـیمرغ را نیسـت جـا در قـفـس
ســنــانـش کــنــد در صــف تــرکــتــاززبــــان اجـــل را بـــه دشـــمـــن دراز
کــنـد نـیـزه در خــاک چــون اســتــوارشــود ســیـنـه گــاو و مـاهـی فــگـار
نـیـفـتــاده در جـنـگ از شـسـت پــاکچـو آه یـتـیـمـان خـدنـگـش بــه خـاک
کــمــنــد عــدوگــیــر آن پـــرشـــکــوهگـسـسـتــن نـدارد چــو رگـهـای کـوه
چـو از چـین کمندش کند سـاز و بـرگدرآیـد بــه مــیـدان جــلــو ریـز، مــرگ
بـه یک حـملـه سـازد سـران را خـرابچـو مـوجـی کـه تـازد بـه فـوج حـبـاب
شـکـوهـش اگـر حـمـلـه آرد بــه فـیـلدهـد کـوچــه از بــیـم چــون رود نـیـل
نهنگی اسـت تـیغش بـه بـحـر مصافکــه یـک لــقــمــه او بــود کــوه قــاف
سـپــر در پـس پـشـت آن پــر شـکـوهچـو خـورشـید تـابـنده بـر پـشـت کوه
کــنــد حــلــقــه جــوشــنــش روز رزمبــه کـسـر عـدو حــکـم از روی جــزم
قــضــا بــســت تــا نـیـزه اش را کـمـراجـــل در گــریــبـــان فــرو بـــرد ســر
ز یـک مــیـل گــرزش کــشــد در وغــابــه چـشـم زره ز اسـتــخـوان تــوتـیـا
اگــر بـــیــســـتـــون را درآرد بـــه زیــرکـند اسـتـخـوان در تـنش جـوی شـیر
ز حــلــم گــرانـســنـگ او کــوهـســارز لـالـه کــنـد خــون عــرق هـر بــهـار
تـــوان دیــدن از پـــرچـــم آن ســنــانهــمــای ظــفــر را بـــلــنــد آشــیــان
چــو تــیـغـش شــود از نـیـام آشــکـاربـــــرون آورد اژدهــــا ســـــر ز غـــــار
بـه چـوگـان چـو گـوی افـکـند بـر فـلکشـود چــشـم خـورشـیـد را مـردمـک
درفـشــش بــود صــبــح امـیـد فــتــحکه یک اخـتـر اوسـت خـورشـید فـتـح
گــر از قــامـت چــون ســنـان دلـبــرانفــکــنــدنــد افــســـر ز فــرق ســران
تــــمـــاشــــای آن نـــیـــزه دلــــربــــاســـران را ســـرافــکــنــد در زیــر پـــا
ز اقــبـــال او فــتـــح صــاحــب جــگــرز تــیـغ کـجـش راسـت پــشـت ظـفـر
شکستـی صفی را بـه یک چـوبـه تـیرچو سطری که بـر وی کشد خط دبـیر
کـشـیدی بـه سـرپـنـجـه آن نره شـیررگ کــوه را هـمــچــو مــو از خــمــیـر
بـه هر کس که از خـشـم کـردی نگاهشـدی طـعـمـه بـرق هـمـچـون گـیـاه
چـو پـیکـان سـپـاهـش همـه یکـدلـنـدگــشــایـنــده عــقــده مــشــکــلــنـد
جــگـردار و خــونـریـز و گـردنـکــشــنـدچـو مـژگـان همـه تـیر یک تـرکـشـنـد
بــه شــیـر خــدا مــی رســانــد نــژادگـرانـمـایـه اصــلـی کـه ایـن فــرع زاد
بـــر ایــن خــســرو تـــاجــدار آفــریــنکـه تـخـتـش بــود پــشـتـبــان زمـیـن
***
چـــو روز دگـــر مــهــر زریــن ســـنــانزد از کـوه شـمشـیر خـود بـر فـسـان
ز صــبــح آیـت فــتــح بــر خــود دمـیـدجــگـرگـاه شـب را بــه خـنـجــر دریـد
بـــه خـــون شـــفــق تـــیــغ را آب دادبــه تــسـخـیـر گـردنـکـشـان رو نـهـاد
دو لـشـکـر بــه نـاورد بــرخــاســتــنـددو صـف چـون صف محـشـر آراسـتـند
ازان فـــوج آهـــن، عـــلـــمـــهـــای آلنــمــایــان چــو آتــش ز تــیـغ جــبــال
ز دســـت دلـــیـــران خـــارا شـــکـــوهسـنـان هـا نـمـایان چـو رگـهـای کـوه
شـد از خـود جــوشـن قـبــایـان کـیـننـهـان زیـر ســرپــوش، خــوان زمـیـن
ز نــعـــل تـــکـــاور زمــیــن و مــغـــاکتــنـوری شــد از بــهـر طـوفـان خــاک
چــنـان پــا فـشـردنـد در دشـت کـیـنکــه شــد خــرد زانــوی گــاو زمــیــن
بــیــابـــان ازان لــشــکــر پــرشــکــوهشــده چــار پــهــلــو بــه کــردار کــوه
زمـیـن گــشــت در نـاف مـرکــز نـهـانچــو در خــال، حــســن رخ دلــبـــران
ز نـــعـــل ســـتـــوران خـــاراشـــکـــنســـواران در مـــرگ را حـــلـــقـــه زن
ز خــرطــوم پــیـلـان در آن جــنـگ گـاهبــه مـلـک عـدم بــود یـک کـوچــه راه
ز گــرد آســـمــان قــلــزم قــیــر شــدسـتــاره هـمـان جـا زمـیـن گـیـر شـد
چـنـان بـر سـمـا رفـت گـرد از سـمـککـه گـردیـد یـک بــرج خــاکـی، فـلـک
ز تـــیــر و ز شـــمــشـــیــر گــرد وغــاشــبــی بــود آبــســتــن فــتــنـه هـا
دوال آشـنـا گـشـت بــا طـبــل جـنـگبــپــیــچــیـد بــر روی دریــا نــهــنــگ
بــــرآمــــد نــــفــــیـــر از دل کــــرنــــادهـــن بــــاز کــــرد اژدهـــای بــــلـــا
بــه زایــیــدن فــتــنــه، کــوس نــبــردچــو آبــســتــنـان نـالــه بــنـیـاد کــرد
در آن رزمـــگـــاه قـــیـــامـــت عـــلـــمدو صــد فـتــنـه زایـیـد از یـک شــکـم
سـلـامـت سـر خــود گـرفـت از مـیـانامان گوشـه کرد از جـهان چـون کمان
ز ره چـــشـــم مــالــیــدن آغـــاز کــردنــی تــیــر بـــرگ ســفــر ســاز کــرد
ز پــرچــم گـره زد ســنـان مـوی ســربـه خـون ریخـتـن بـسـت ده جـا کـمر
ســـپـــر کـــرد گــردآوری خـــویــش راز پــیـکــان کــمــان داد دل کــیــش را
بــپــیـچــیـد بــر خـود ز غـیـرت کـمـنـدچـو دیوانـگـان تـیـغ بـگـسـسـت بـنـد
کـمر بـسـت چـون مار دوزخ سـرشـتبـه قـالب تـهی کردن خـلق، خـشـت
بــه انـداز مــغــزیـلــان گــرز خــاســتز خــواب گـران کـوه الـبــرز خــاســت
ز پـرچـم سـنـان خـامـه مـوی داشـتبـه خـون صورت مرگ را می نگاشـت
ز غـــریــدن شـــیــر مـــردان جـــنـــگچــو بــرگ خـزان ریـخـت داغ پــلـنـگ
ز فــــریـــاد گــــردان در آن داروگـــیـــرفـرو ریـخـت در بـیشـه چـنـگـال شـیر
ز آواز دنــــــــدان کـــــــــیــــــــن آورانجــهــان شــد چــو بــازار آهــنــگــران

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج