شــــنـــیـــدم کـــه در وقــــت نـــزع روانبــه هـرمـز چــنـیـن گـفـت نـوشــیـروانکــه خـــاطــر نــگــهــدار درویــش بـــاشنــه در بــنــد آســایـش …
| شــــنـــیـــدم کـــه در وقــــت نـــزع روان | بــه هـرمـز چــنـیـن گـفـت نـوشــیـروان |
| کــه خـــاطــر نــگــهــدار درویــش بـــاش | نــه در بــنــد آســایـش خــویـش بــاش |
| نـــیـــاســـایـــد انـــدر دیـــار تــــو کـــس | چــو آسـایـش خـویـش جــویـی و بــس |
| نــیــایــد بـــه نــزدیــک دانـــا پـــســـنــد | شـبــان خــفـتــه و گـرگ در گـوسـفـنـد |
| بــــرو پــــاس درویـــش مـــحــــتــــاج دار | کــه شـــاه از رعـــیــت بـــود تـــاجـــدار |
| رعـیـت چـو بــیـخـنـد و سـلـطـان درخـت | درخـت، ای پـسر، بـاشد از بـیخ سخت |
| مــکــن تـــا تـــوانــی دل خـــلــق ریــش | وگـر مـی کـنی مـی کـنی بـیخ خـویش |
| اگــر جــاده ای بـــایــدت مــســتــقــیــم | ره پـــارســـایــان امــیــدســت و بـــیــم |
| طـــبـــیــعــت شـــود مــرد را بـــخـــردی | بـــه امـــیــد نــیــکـــی و بـــیــم بـــدی |
| گــر ایــن هــر دو در پـــادشــه یــافــتــی | در اقــلــیـم و مـلــکــش پــنـه یـافــتــی |
| کـــه بـــخـــشـــایــش آرد بـــر امــیــدوار | بـــه امــیــد بـــخـــشـــایــش کـــردگــار |
| گــزنــد کــســانــش نــیــایــد پـــســنــد | کـه تــرســد کـه در مـلـکـش آیـد گـزنـد |
| وگـر در سـرشـت وی این خـوی نـیسـت | در آن کـشـور آسـودگـی بـوی نـیـسـت |
| اگــر پـــای بـــنــدی رضــا پــیــش گــیــر | وگــر یـک ســواره ســر خــویـش گــیــر |
| فــراخــی در آن مـرز و کــشــور مــخــواه | کــه دلــتــنــگ بــیـنـی رعــیـت ز شــاه |
| ز مـــســـتـــکـــبـــران دلـــاور بــــتـــرس | ازان کـــو نـــتـــرســـد ز داور بــــتـــرس |
| دگــر کــشــور آبـــاد بــیــنــد بــه خــواب | کـــه دارد دل اهـــل کـــشـــور خــــراب |
| خـــرابـــی و بــــدنـــامـــی آیـــد ز جـــور | رسـد پـیش بـین این سـخـن را بـه غـور |
| رعــیــت نــشــایــد بــه بــیـداد کــشــت | کـه مـر سـلـطـنـت را پـنـاهند و پـشـت |
| مـراعــات دهـقــان کـن از بــهـر خــویـش | کـه مـزدور خــوشــدل کـنـد کـار بــیـش |
| مــروت نــبـــاشـــد بـــدی بـــا کــســـی | کـز او نـیـکـویـی دیـده بــاشـی بـسـی |
| *** | |
| شـنـیدم کـه خـسـرو بـه شـیرویه گـفـت | در آن دم کـه چـشـمش زدیدن بـخـفـت |
| بــرآن بـــاش تــا هــرچــه نــیــت کــنــی | نـــظـــر در صـــلـــاح رعـــیـــت کـــنـــی |
| الــا تــا نــپــیــچــی ســر از عــدل و رای | کـه مـردم ز دســتــت نـپــیـچــنـد پــای |
| گــــریــــزد رعـــــیــــت ز بـــــیــــدادگــــر | کـنـد نـام زشـتــش بــه گـیـتــی سـمـر |
| بــســی بــر نــیــایـد کــه بــنــیــاد خــود | بــکــنــد آن کــه بــنــهــاد بــنــیــاد بـــد |
| خــرابـــی کــنــد مــرد شــمــشــیــر زن | نــه چـــنــدان کــه دود دل طــفــل و زن |
| چــراغــی کــه بــیـوه زنـی بــرفــروخــت | بسی دیده باشی که شهری بسوخت |
| ازان بـــهــره ورتـــر در آفـــاق نــیــســـت | کـه در مـلـکــرانـی بــانـصــاف زیـســت |
| چـو نـوبــت رسـد زیـن جـهـان غـربــتـش | تـــرحــم فــرســتــنــد بـــر تـــربـــتــش |
| بــدو نــیـک مــردم چــو مــی بــگــذرنــد | هـمـان بـه کـه نـامـت بـه نـیـکـی بـرنـد |
| *** | |
| خـــدا تــــرس را بــــر رعـــیـــت گـــمـــار | کــه مـعــمـار مـلـک اســت پــرهـیـزگـار |
| بـد اندیش تـسـت آن و خـونـخـوار خـلـق | کــه نــفــع تـــو جـــویــد در آزار خــلــق |
| ریاسـت بـه دسـت کـسـانی خـطـاسـت | که از دسـتـشـان دسـتـها بـرخـداسـت |
| نـــکـــو کـــار پـــرور نـــبــــیـــنـــد بــــدی | چــو بــد پــروری خــصـم خــون خــودی |
| مــکــافــات مــوذی بــه مــالــش مــکــن | کــه بـــیــخـــش بـــرآورد بـــایــد ز بـــن |
| مـکـن صــبــر بــر عـامـل ظــلـم دوســت | چـه از فـربـهـی بــایـدش کـنـد پـوسـت |
| ســـر گـــرگ بــــایـــد هـــم اول بـــریـــد | نــه چــون گــوســفــنــدان مــردم دریـد |
| *** | |
| چــه خــوش گـفــت بــازارگــانـی اســیـر | چــو گـردش گـرفــتــنـد دزدان بــه تــیـر |
| چــــو مـــردانـــگــــی آیـــد از رهـــزنـــان | چــه مـردان لـشــکـر، چــه خــیـل زنـان |
| شـهـنـشـه کـه بــازارگـان را بــخــســت | در خـیـر بــر شـهـر و لـشـکـر بــبــسـت |
| کــی آن جــا دگــر هـوشــمــنــدان رونـد | چـــو آوازه رســـم بـــد بـــشـــنــونـــد؟ |
| نــکــو بـــایــدت نــام و نــیــکــو قـــبـــول | نـــــکـــــودار بـــــازارگـــــان و رســـــول |
| بـــزرگــان مــســافــر بـــجـــان پـــرورنــد | کــه نــام نــکــویــی بــه عــالــم بــرنــد |
| تــبــه گــردد آن مـمـلـکــت عــن قــریـب | کـــز او خــــاطــــر آزرده آیـــد غـــریـــب |
| غـریـب آشــنـا بــاش و ســیـاح دوســت | کــه ســیــاح جــلــاب نــام نــکــوســت |
| نــکــودار ضـــیــف و مــســـافـــر عـــزیــز | وز آســیـبــشــان بــر حــذر بــاش نــیـز |
| ز بــیـگــانــه پــرهـیـز کــردن نــکــوســت | کـه دشـمـن تــوان بــود در زی دوســت |
| *** | |
| قـــدیــمـــان خـــود را بـــیـــفـــزای قـــدر | کـــه هــرگــز نــیــایــد ز پـــرورده غـــدر |
| چـــو خـــدمــتـــگــزاریــت گــردد کـــهــن | حــق ســالــیــانــش فــرامــش مــکــن |
| گـر او را هـرم دسـت خـدمـت بــبــسـت | تـو را بـر کـرم همـچـنان دسـت هسـت |
| شــنـیـدم کــه شــاپــور دم در کــشــیـد | چـو خـسـرو بـه رسـمش قلم درکشـید |
| چــو شــد حــالــش از بــیـنـوایـی تــبــاه | نـبـشـت این حـکـایـت بـه نـزدیک شـاه |
| چــو بــذل تــو کــردم جــوانــی خــویـش | بــه هـنــگــام پــیـری مــرانــم ز پــیـش |
| *** | |
| غـریـبــی کـه پــر فـتـنـه بــاشـد سـرش | مــیــازار و بـــیــرون کــن از کــشـــورش |
| تــو گـر خــشـم بــروی نـگـیـری رواسـت | که خـود خـوی بـد دشمنش در قفاست |
| وگـــر پـــارســـی بــــاشـــدش زاد بـــوم | بـه صـنعـاش مفرسـت و سـقلاب و روم |
| هم آن جـا امـانـش مـده تـا بـه چـاشـت | نـشــایـد بــلـا بــر دگـر کـس گـمـاشـت |
| کــه گـویـنـد بــرگـشــتــه بــاد آن زمـیـن | کــز او مــردم آیــنــد بـــیــرون چــنــیــن |
| *** | |
| عــمـل گـر دهـی مـرد مـنـعــم شــنـاس | کـه مـفـلـس نـدارد ز ســلـطـان هـراس |
| چــو مـفـلـس فــرو بــرد گـردن بــه دوش | از او بـــر نـــیــایــد دگـــر جـــز خـــروش |
| چـو مشرف دو دسـت از امانت بـداشـت | بــبــایـد بــر او نـاظــری بــر گــمـاشــت |
| ور او نــیــز در ســاخــت بـــا خـــاطــرش | ز مـشــرف عــمـل بــر کــن و نـاظــرش |
| خــــدا تــــرس بــــایـــد امـــانـــت گـــزار | امـیـن کــز تــو تــرســد امـیـنـش مــدار |
| امـــیــن بـــایــد از داور انـــدیــشـــنـــاک | نـــه از رفـــع دیــوان و زجـــر و هــلـــاک |
| بــیـفـشــان و بــشــمـار و فـارغ نـشـیـن | کــه از صــد یـکــی را نــبــیـنـی امــیـن |
| دو هـمــجــنــس دیـریـنــه را هـم قــلــم | نــبـــایــد فــرســتـــاد یــک جــا بـــهــم |
| چــه دانـی کـه هـمـدسـت گـردنـد و یـار | یــکــی دزد بـــاشــد، یــکــی پــرده دار |
| چـــو دزدان زهــم بـــاک دارنـــد و بـــیــم | رود در مـــیـــان کـــاروانـــی ســـلـــیــم |
| *** | |
| یــکــی را کــه مــعـــزول کــردی ز جـــاه | چـو چــنـدی بــرآیـد بــبــخـشـش گـنـاه |
| بــــــــر آوردن کــــــــام امــــــــیــــــــدوار | بــه از قـیـد بــنـدی شــکـســتــن هـزار |
| نــویــســـنــده را گــر ســـتـــون عــمــل | بـــیـــفـــتـــد، نـــبــــرد طـــنـــاب امـــل |
| بـــه فـــرمـــانــبـــران بـــر شـــه دادگـــر | پــــدروار خــــشـــم آورد بــــر پــــســــر |
| گــهــش مــی زنــد تـــا شـــود دردنــاک | گــهـی مـی کــنـد آبــش از دیـده پــاک |
| چــو نـرمـی کــنـی خــصــم گــردد دلـیـر | وگـر خـشـم گـیـری شـونـد از تـو سـیـر |
| درشـتــی و نـرمـی بــهـم در بــه اســت | چـو رگ زن کـه جـراح و مرهم نه اسـت |
| جـوانمرد و خوش خوی و بـخشنده بـاش | چـو حق بـر تـو پـاشد تـو بـر خلق پـاش |
| نـیـامـد کــس انـدر جــهـان کــو بــمــانـد | مــگــر آن کــز او نــام نــیــکــو بــمــانــد |
| نـمـرد آن کـه مـانـد پــس از وی بــجــای | پـل و خـانـی و خـان و مـهـمـان سـرای |
| هـر آن کــو نـمــانــد از پــســش یـادگــار | درخـــــت وجـــــودش نــــیــــاورد بـــــار |
| وگـــر رفـــت و آثـــار خـــیــرش نــمــانــد | نـشـایـد پــس مـرگـش الـحـمـد خـوانـد |
| *** | |
| چــو خــواهـی کــه نـامـت بــود جــاودان | مـــکـــن نــام نــیــک بـــزرگـــان نــهــان |
| همین نقش بر خوان پس از عهد خویش | کـه دیدی پـس از عـهـد شـاهـان پـیش |
| هـمــیـن کــام و نــاز و طــرب داشــتــنـد | بــه آخــر بــرفــتــنــد و بــگــذاشــتــنــد |
| یــکــی نــام نــیــکــو بـــبـــرد از جــهــان | یـکــی رســم بــد مــانــد از او جــاودان |
| *** | |
| بــه ســمـع رضــا مـشــنـو ایـذای کــس | وگــر گــفــتــه آیــد بــه غــورش بـــرس |
| گــنــهــکـــار را عـــذر نــســـیــان بـــنــه | چـــو زنـــهـــار خـــواهــنـــد زنـــهــار ده |
| گـــر آیــد گـــنـــهـــکـــاری انـــدر پـــنـــاه | نـه شـرط اسـت کـشـتـن بـه اول گـنـاه |
| چــو بــاری بــگـفـتــنـد و نـشــنـیـد پــنـد | دگــر گــوش مـالــش بــه زنـدان و بــنـد |
| وگــر پـــنــد و بـــنــدش نــیــایــد بـــکــار | درخـتـی خـبــیـث اسـت بـیـخـش بــرآر |
| چــو خــشــم آیـدت بــر گــنــاه کــســی | تأمــل کــنــش در عــقــوبـــت بـــســی |
| که سهل است لعل بـدخـشان شکست | شـکـسـتــه نـشـایـد دگـربــاره بــسـت |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج
