فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 28 اردیبهشت 1403

در وصف خزان و مدح احمدبن عبدالصمد وزیر سلطان مسعود

الــمــنــت لــلــه کــه ایــن مــاه خـــزانــســـتمـــــاه شـــــدن و آمـــــدن راه رزانــــســـــتاز بــســکــه دریـن راه رز انــگــور کــشــانــنــ…

الــمــنــت لــلــه کــه ایــن مــاه خـــزانــســـتمـــــاه شـــــدن و آمـــــدن راه رزانــــســـــت
از بــســکــه دریـن راه رز انــگــور کــشــانــنــدایـن راه رز ایـدون چــو ره کــاهـکـشــانـســت
چــون قــوس قــزح بــرگ رزان رنـگــبــر نـگــنـددر قــوس قــزح خــوشــه انـگـور گـمـانـســت
آبــی چــو یـکـی کـیـسـگـکـی از خـز زردسـتدر کـیـسـه یـکـی بــیـضـه کـافـور کـلـانـسـت
وانـــدر دل آن بــــیـــضـــه کـــافـــور ریـــاحـــیده نـافــه و ده نـافــگـک مـشــک نـهـانـســت
وان ســیــب بـــکــردار یــکــی مــردم بــیــمــارکـز جــمـلـه اعـضـا و تــن او را دو رخــانـسـت
یک نیمـه رخـش زرد و دگـر نیمـه رخـش سـرخایــن را هــیــجـــان دم و آن را یــرقــانــســـت
وان نــار هـمــیـدون بــه زنـی حــامــلــه مــانـدوانـدر شـکـم حـامـلـه مـشـتـی پـسـرانسـت
تــا مــی نــزنــی بــر ز مــیـش، بــچــه نــزایــدچـون زاد بـچـه، زادن و خـوردنش همـانـسـت
مــادر، بــچــه ای، یــا دو بــچــه زایـد یــا ســهویـن نـار چــرا مـادر ســیـصـد بــچــگـانـســت
مــادر بـــچـــه را تـــا ز شـــکــم نــارد بـــیــرونبـسـتـر نـکـنـد، وین نـه نهانـسـت عـیانـسـت
انـدر شـکـم او خـود بــچـه را بــسـتــرکـی زردکـرده سـت و بـدو در ز سـر بـچـه نشـانسـت
اکـــنــون صـــفـــت بـــچـــه انــگــور بـــگــویــمکـاین هـر صـفـتـی در صـفـت او هـذیـانـسـت
انــگــور بـــکــردار زنــی غــالــیــه رنــگــســـتو او را شـکـمی همچـو یکـی غـالیه دانسـت
اندر شـکمش هسـت یکی جـان و سـه تـا دلوین هر سه دل او را ز سه پـاره ستخوانست
گــویــنــد کــه حــیـوان را جــان بــاشــد در دلو او را سـتـخـوانی دل وجـانسـت و روانسـت
جـان را نـشـنیدم کـه بـود رنـگ، ولـی جـانـشهمـرنگ یکـی لـالـه کـه در لـالـه سـتـانسـت
جــان را نـبــود بــوی خــوش و بــوی خــوش اوچـون بـوی خـوش غـالـیه و عـنـبـر و بـانسـت
انگور سیاهست و چوماهست و عجب نیستزیـرا کــه ســیـاهـی صــفــت مـاه روانـســت
عیبیش جز این نیست که آبـستن گشته ستاو نــوز یـکــی دخــتــرکــی تــاز جــوانــســت
بـی شـوی شـد آبـسـتـن، چـون مـریم عـمرانوین قصه بـسی طرفه تـر و خوشتـر از آنست
زیـرا کـه گـر آبــســتــن مـریـم بــه دهـان شـداین دخـتـر رز را، نـه لـبـسـت و نه دهانـسـت
آبــســتــنـی دخــتــر عـمـران بــه پــســر بــودآبــســتــنـی دخــتــر انـگــور بــه جــانــســت
آن روح خــداونــد هـمــه خــلــق جــهــان بــودویـن راح خــداونـد هـمـه خــلـق جــهـانـسـت
گـر قـصـد جـهـودان بــد در کـشـتــن عـیـسـیدر کـشـتـن این، قـصـد همـه اهل قـرانـسـت
آن را بــگـرفـتــنـد و کـشـیـدنـد و بــکـشــتــنـدوین را بکشند و بکشند، این به چه سانست
آن، زنــده یــکــی را و دو را کــرد بــه مــعــجــزویـن، زنـده گـر جـان هـمـه خـلـق زمـانـسـت
نـاکـشــتــه کـشــتــه صــفـت روح قـدس بــودنـاکـشـتـه کـشـتـه صـفـت ایـن حـیـوانـسـت
آن را، نـگــر از کــشــتــن آنـهـا چــه زیـان بــوداین را، نـگـر از کـشـتـن اینـهـا چـه زیـانـسـت
آن را، پــس سـخـتــی ز هـمـه رنـج امـان بــودوین را، پـس سـخـتـی ز همـه رنج امـانسـت
آن را بـه سـمـاوات مـکـان گـشـت و مـر ایـن رابــر دســت امـیـران و وزیـرانـش مـکــانـســت
چـون دسـت وزیـر مـلـک شـرق کـه دسـتــشاز بـاده گـران نیسـت، کـه از جـود گـرانـسـت
شــمـس الـوزرا احــمـد عــبــدالــصــمـد آنـکــوشمس الوزرا نیسـت که شمس الثـقلانست
آن پـــیــشـــرو پـــیــشـــروان هــمــه عـــالـــمچـون پـیـشـرو نـیـزه خـطـی کـه سـنـانـسـت
مـهـتـر ز همـه خـلـق جـهـان او بـه دو کـوچـکمهتر بـه دو کوچک، بـه دلست و به زبـانست
درانـــه و دوزان بـــه ســـر کـــلـــک نـــیــابـــیدرانـه و دوزان بــه ســر کــلـک و بــنـانـســت
انـدر کـرمـش، هـر چـه گـمـان بـود یـقـین شـدواندر نسـبـش، هر چـه یقـین بـود گـمانسـت
خـردش نگـرش نیسـت، کـه خـردک نگرشـنیدر کـار بــزرگـان هـمـه ذلـسـت و هـوانـسـت
دیــنـــار دهــد، نـــام نـــکـــو بـــاز ســـتـــانـــددانـد کــه عــلــی حــال زمــانـه گــذرانـســت
مــرحــاشــیــه شــاه جـــهــان را و حــشــم راهم مـال دهنده سـت و هم مال سـتـانسـت
زیـرا کـه ولـایـت چـو تــنـی هـسـت و درآن تـنایـن حــاشـیـه شـاه رگـسـت و شـریـانـسـت
دسـتــور طـبــیـبــسـت کـه بــشـنـاسـد رگ راچون بـا ضربـان بـاشد و چون بـی ضربـانست
چــون بـــا ضــربــانــســت کــنــد قــوت او کــمورکـم نـکـنـد، بــیـم خـنـاق از هـیـجــانـسـت
چــون بــی ضــربــان بــاشــد، نـیـرو دهـد او راورنــه دل مــلــکــت را بـــیــم یــرقــانــســـت
ایــن کــار وزارت کــه هــمــی رانــد خـــواجـــهنـه کــار فــلــان بــن فــلـان بــن فــلـانـســت
بـود آن همـگـان را غـرض و مـصـلـحـت خـویشایـن را غـرض و مـصـلـحـت شـاه جـهـانـسـت
هــرگــز نــدهــد خــردمــنــش را بـــر خــود راهکـز خـردمـنـش مـحـتــشـمـانـرا حـدثـانـسـت
از پـــشــه عــنــا و الــم پـــیــل بـــزرگــســـتوز مــور، فــســاد بــچــه شــیــر ژیــانــســت
خـــســرو تـــنــه مــلــک بـــود او دلــه مــلــکمـلـکـت چـو قـرآن، او چـو مـعـانی قـرانـسـت
مـلـکــت چــو چــراگـاه و رعــیـت رمـه بــاشــدجـلـاب بــود خـسـرو و دسـتــور شـبــانـسـت
لشـکـر چـو سـگـان رمه و دشـمن چـون گـرگوین کـار سـگ و گـرگ و رمه بـا رمه بـانسـت
مــا را رمــه بــانـیـســت نـه زو در رمـه آشــوبنه ایمن ازو گرگ و نه سـگ زو بـه فـغـانسـت
هـرگـز نـکـنـد بــا ضــعــفــا ســخــت کــمـانـیبـا آنکـه بـدانـدیش بـود، سـخـت کـمـانـسـت
تــا بــر بــم و بــر زیـر نــوای گــل نـوش اســتتــا بـــر گــل بــربـــار خــروش ورشــانــســت
عــمــر و مـن او را نـه قــیـاس و نـه کــران بــادچـون فضل و منش را نه قیاس و نه کرانسـت
بــادا بــه بــهـار انــدر چــنـدانـکــه بــهـارســتبــادا بــه خــزان انـدر چــنـدانـکـه خــزانـسـت

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج