فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 30 اردیبهشت 1403

خردنامه بقراط

ز هـر تــار حــکـمـت کـه او تــافـتــه ســتدو صـد خـرقـه تــن رفـو یـافـتــه سـتز نــقــشــی کــه در خــاطــر آورده اســتبـــســـی صـــورت نــادر آورد…

ز هـر تــار حــکـمـت کـه او تــافـتــه ســتدو صـد خـرقـه تــن رفـو یـافـتــه سـت
ز نــقــشــی کــه در خــاطــر آورده اســتبـــســـی صـــورت نــادر آورده اســـت
شـــنـــیـــدم کـــه بـــود انـــدر آن روزگـــاریـکــی پــادشــه بــخــتــش آمــوزگــار
ازیــــن چــــار مــــادر وز ایــــن نــــه پــــدرنــدادش خــداونــد جـــز یــک پـــســر
رخـــش بـــود بـــدر ســـپـــهـــر جـــمـــالولی شـد ز کـاهش تـنش چـون هلال
حـــکـــیــمـــان ســـپـــردنـــد راه عـــلـــاجنــشـــد دورش آن انــحـــراف از مــزاج
شــــه نــــامــــور خــــوانــــد بــــقــــراط راســـبـــب دان تـــعـــدیــل اخـــلــاط را
ســر و زر هــمــه زیــر پــایــش فــشــانــدبــه بــالــیـن آن دلــربــایـش نـشــانـد
چـو خـنـیاگـر چـسـت پـیشـش نـشـسـتسوی سـاعدش بـرد چـون عود دست
بــر اوتــار نـبــضــش شــد انـگـشــت مـالنــوایــی نــیــامـــد بـــرون زاعـــتـــدال
ز قــاروره اش جــســت ازان پــس دلــیــلنـدیـدش تــن از هـیـچ عــلـت عــلـیـل
بــدانـســت کــان رنــج و درد از دل اســتتـنـش لـاغـر و چـهـره زرد از دل اسـت
دگــر بــاره دســتــش ســوی نــبــض بــردبـه افـسـانه عـشـق نبـضـش فـشـرد
بـــه نــوعــی دگــر جــنــبـــش آغــاز کــردبـر آن لحـن رقـصـی عـجـب سـاز کـرد
یقـین شـد که عـشـقـش ره دل زده سـتقـدم در ره سـخـت مشـکل زده سـت
بــه خــلــوت درون دایــه اش را بــخــوانــدز شـهـزاده بــا وی بـسـی قـصـه رانـد
در آن نــکــتــه از وی بـــیــانــی نــیــافــتوز آن راز بــا وی نــشــانــی نــیـافــت
بــــه شـــه گـــفـــت تــــا پــــرده داران رازکـــه بـــودنــد بـــر راز او پـــرده ســـاز
گـــشـــایـــنـــد پــــرده ز هـــر پــــردگـــیچـــو بــــرگ گـــل از نـــازپـــروردگـــی
کـــنـــیــزان پـــوشـــیــده رخ چـــون پـــریدر آیــنــد در عـــرض جـــولـــانــگـــری
بـــه کــف نــبـــض شــهــزاده بـــقــراط رادنـــظـــر بـــر بـــتـــان پـــریــرخ نـــهــاد
بــســا ســرو گـلـرخ کـه بــر وی گـذشــتکه نبـض وی از جـنبـش خـود نگشـت
ز نــاگــه یـکــی مــاه مــشــکــیـن نـقــاببـــرون آمــد از پـــرده چـــون آفــتـــاب
نـــگـــاری ز ســـر تـــا قـــدم جـــان پـــاکز هـر تـن مـخـاطـب بـه روحـی فـداک
چــو شــهــزاده را چــشــم بــر وی فــتــادتـو گـویی مـگـر شـعـلـه در نـی فـتـاد
بـــه پـــهــلــوی او دل طــپــیــدن گــرفــتز رخــسـار او خــون چــکـیـدن گـرفـت
ز نــــبـــــضــــش قــــرار از دل آرام رفــــتبــه هــمــراهـی آن گــل انــدام رفــت
بــدانـســت بــقــراط کـان مـهـوش اســتکه شـهزاده زو سـینه در آتـش اسـت
از آنــــجـــــا قــــدم جـــــانــــب شــــاه زدکـــه شــــهـــزاده را دلـــبــــری راه زد
ز خـــورشـــیـــدرویــی در آفـــاق طـــلـــقفـتـاده سـت همـچـون مه اندر محـاق
بـــــدان شـــــوخ دارد گــــرفــــتـــــاریــــیجــز ایـن نـبــودش هـیـچ بــیـمــاریـی
بــپــرســیـد شــه کــان دلـارام کــیـســتمـر او را نـشـیمـن کـجـا نـام چـیسـت
بـــگــفــتــا بـــه جــایــی دل از دســت دادکـه انـگـشـت نـتــوان بــر آنـجــا نـهـاد
بــه صــیـدی کــمـنـد امـیـد افــکـن اســتکـه هـمـخـوابــه مـهـد نـاز مـن اسـت
دریـن کــهـنـه ویـرانـه گــنــج مــن اوســتســرور سـرای ســپــنـج مـن اوســت
بــدو گـفــت شــه کــای گـرامـی حــکـیـمدلـــی بـــهــر فـــرزنـــد دارم دو نــیــم
فــــرود آی ازیـــن نــــیـــکــــرو بــــارگــــیرهــان خــاطــرم را ز غــمــخــوارگــی
ازیــن بـــارگـــی گـــر بـــتـــابـــی عـــنــانکــشــم مــرکــبــی بــهـتــرت زیـر ران
بــه شــه گـفــت بــقــراط کـای شــهـریـارکـس از جــان خـود مـی نـگـیـرد کـنـار
مـر او چــو جــان اســت و جــان را خــلــلچــو افــتــد نــیـابــد کــس آن را بــدل
مــیــانــشــان ازیـنــســان جــواب و سؤالبـسـی رفـت و کوتـه نشـد قیل و قال
چــو شــه را بــرون نــامــد آن مــه ز مــیـغچـو خـورشـید آهیخـت رخـشـنده تـیغ
کــه کــام پـــســـر زان ســمــنــبـــر بـــدهو یـا زیـر شــمــشــیـر مـن ســر بــنـه
بـــگــفــتـــا کــه عــمــری بـــه هــر داوریکــنـی دعــوی مـعــدلـت گــســتــری
نــبـــاشــد دریــن مــعــدلــت بــوی خــیــرکه خـود ندهی انصـاف و جـویی ز غیر
اگـــر قـــبــــلـــه مـــیـــل آن ســــرو بــــنکـنـیـز تــو بــاشـد هـمـیـن حـکـم کـن
شــهـش آفــریـن گــفــت کــای رهـنـمـونکـه عــقـل تــو از عــلـمـت آمـد فـزون
وجـــــــودت ز هــــــر آفـــــــت آزاد بـــــــادز عـقـلـت جــهـان حـکـمـت آبــاد بــاد
گــذشــتــم مــن از صــحــبــت آن کــنــیــزاگـر چــه مـرا بــود چــون جــان عــزیـز
دل از صــــورت مــــهــــر او ســــاده کــــردفـرسـتــاد و تــسـلـیـم شـهـزاده کـرد
چـــو شـــهــزاده از لــعــل او کــام یــافــتز بــی صــبــری خــویـش آرام یــافــت
شـــب وی ازان مــه شــب قــدر گــشــتهلالش بـه یک چـند شب بـدر گشت
بـــیــا ای تـــو را دل بـــه حـــکــمــت گــرودمـی بـرگـشـا گـوش حـکـمـت شـنـو
بـــنــه گــوش دل را بــه فــهــم ســلــیــمبـدان نکتـه هایی که گفت این حـکیم
چـه خـوش گفت کای مانده در تـاب و پـیچقـناعـت کـن از خـوان گـیتـی بـه هیچ
کــشــش هـای حــاجــت ز خــود دور کـنز بــی حـاجـتـی سـیـنـه پــر نـور کـن
چو بی حاجت است آن که مقصود توستبـدین نسـبـت خـود بـه او کن درسـت
کـسـی را کـه بــی حــاجــتــی بــیـشـتــرقــدمــگــاه قــربــش بــود پــیــشــتــر
بــه قــوت کــم از خــوان گــیـتــی بــســازمـکــن رنـجــت از بــیـش خــوردن دراز
کـــــم نــــاگــــوار انــــدک پـــــر گــــزنــــدبـه از بـیـش اگـر خـود بــود سـودمـنـد
چـرا بـیمـت از فـقـر و بـی سـیمـی اسـتکه بـی سیمیت عین بی بیمی است
تــهـیـدسـت بــا ایـمـنـی خــفـتــه جــفـتبــه از مـالــداری کــه ایـمـن نـخــفــت
مـــزن پـــشـــت پـــا بـــخـــت فـــیـــروز رابـه قـسـمت سـه کن هر شـبـانروز را
بــه بـــقــراط شــد عــلــم طــب آشــکــاربـــه او گــشــت قــانــون آن اســتــوار
یــکــی را بـــه تـــحــصــیــل دانــش گــذارکه بی دانشی نیست جز عیب و عار
بــــه دانـــش شــــو انـــدر دوم کــــارگــــرسـوم را بــه بــی دانـشـان بــر سـپـر
بـــدیــن نــکــتـــه دانــا و بـــخـــرد شـــدمکــه دانــا بـــه نــادانــی خــود شــدم
نـــگـــویــم نـــدانــم کـــه ایــن اعـــتـــرافز دانــایــی خــود بـــود مــحــض لــاف
بــود پــیــش دانــای مــشــکــل گــشــایتـو مهمان جـهان همچـو مهمانسـرای
بــخــور هـر چــه پــیـشــت نـهـد مـیـزبــانهمـه تـن بـه شـکـرانـه اش شـوزبـان
وگـــر هــیــچ نــدهــد تـــقـــاضـــا مــکـــنخــیـال طــلــب را بــه دل جــا مــکــن
نـعـیـمـیـسـت دنـیـا کـه پــایـنـده نـیـسـتبـه جـز رنج و مـحـنت فـزاینده نیسـت
چــو دســتــت دهـد خــیـر مـی کــن در اونــوابــخــشــی غــیـر مــی کــن در او
و گــــر نـــی ز نــــاداری خــــود مــــنــــالبــود عــرصــه شــکــر واســع مـجــال
نــبـــیــنــد یــکــی حــال یــزدان شــنــاسکـه واجـب نـبـاشـد بـر آنـش سـپـاس
ز ادبـــــار شـــــر رو نــــه انــــدر گــــریــــزبــه اقـبــال هـر خــیـر شــو زود خــیـز
مـرو روی در شــغـل شــر چــون خــســانوگـر خــیـر بــاشـد بــه غـایـت رســان
هـــمـــی دار ازان طـــرف دامـــان نـــگـــاهوز این بـر سـر خـویـش مـی نـه کـلـاه
بــــرآور بــــه کــــار نــــکــــو در جــــهــــانبــه عــرض زمـیـن نـام و طــول زمــان
بـــه صـــد نــام اگــر مــرد نــام آور اســـتطـلـبـگـار خـیـر از هـمـه بـهـتـر اسـت
بـه هر لـقـمـه زین خـوان کـه دسـت آوریتـــو را او خـــورد یــا تـــو او را خـــوری
تــــو را او خــــورد چــــون بــــود نـــاگــــوارتــو او را خــوری چــون فـتــد سـازگـار
نـتــرسـد ز مـرگ آن کـه تـسـلـیـم اوسـتاگـر تـلـخـیی هـسـت در بـیـم اوسـت
مـــبــــر چـــیـــزهـــا را بـــرون زاعـــتـــدالمــکـــن تـــارک طـــبـــع را پـــایــمــال
گــر آبــت زلــال اســت و نـقــلــت شــکــربـــه انــدازه نــوش و بــه انــدازه خــور
فـراش ار حـریـر اسـت و هـمـخـوابــه حـورمــنــه پـــای بـــیــرون خــیــر الــامــور
مـــیـــان دو کـــس مـــعـــنـــی زیـــرکـــیبــــود مــــایـــه اتــــحــــاد و یـــکــــی
هــمــه زیـرکــان زان بــه هـم دوســتــنــدیکـی مـغـز را گـشـتـه صـد پـوسـتـنـد
ولـــی هـــســــت در دیـــده اعــــتــــبــــارطـــریــق جـــهـــالـــت هـــزاران هــزار
دو جــاهـل بــه هـم مـتــحــد نـیـســتــنـدره عــقــل را مــعــتــقــد نـیـســتــنــد
ز عـاقـل بــسـی تــا بــه جـاهـل ره اسـتره هـر یـکــی زان دگـر کــوتــه اســت
کــی آیـد بــه هــم راســت پــیـونــدشــانبـه هم هسـت پـیونـدشـان بـندشـان

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج