ز هـر تــار حــکـمـت کـه او تــافـتــه ســتدو صـد خـرقـه تــن رفـو یـافـتــه سـتز نــقــشــی کــه در خــاطــر آورده اســتبـــســـی صـــورت نــادر آورد…
ز هـر تــار حــکـمـت کـه او تــافـتــه ســت | دو صـد خـرقـه تــن رفـو یـافـتــه سـت |
ز نــقــشــی کــه در خــاطــر آورده اســت | بـــســـی صـــورت نــادر آورده اســـت |
شـــنـــیـــدم کـــه بـــود انـــدر آن روزگـــار | یـکــی پــادشــه بــخــتــش آمــوزگــار |
ازیــــن چــــار مــــادر وز ایــــن نــــه پــــدر | نــدادش خــداونــد جـــز یــک پـــســر |
رخـــش بـــود بـــدر ســـپـــهـــر جـــمـــال | ولی شـد ز کـاهش تـنش چـون هلال |
حـــکـــیــمـــان ســـپـــردنـــد راه عـــلـــاج | نــشـــد دورش آن انــحـــراف از مــزاج |
شــــه نــــامــــور خــــوانــــد بــــقــــراط را | ســـبـــب دان تـــعـــدیــل اخـــلــاط را |
ســر و زر هــمــه زیــر پــایــش فــشــانــد | بــه بــالــیـن آن دلــربــایـش نـشــانـد |
چـو خـنـیاگـر چـسـت پـیشـش نـشـسـت | سوی سـاعدش بـرد چـون عود دست |
بــر اوتــار نـبــضــش شــد انـگـشــت مـال | نــوایــی نــیــامـــد بـــرون زاعـــتـــدال |
ز قــاروره اش جــســت ازان پــس دلــیــل | نـدیـدش تــن از هـیـچ عــلـت عــلـیـل |
بــدانـســت کــان رنــج و درد از دل اســت | تـنـش لـاغـر و چـهـره زرد از دل اسـت |
دگــر بــاره دســتــش ســوی نــبــض بــرد | بـه افـسـانه عـشـق نبـضـش فـشـرد |
بـــه نــوعــی دگــر جــنــبـــش آغــاز کــرد | بـر آن لحـن رقـصـی عـجـب سـاز کـرد |
یقـین شـد که عـشـقـش ره دل زده سـت | قـدم در ره سـخـت مشـکل زده سـت |
بــه خــلــوت درون دایــه اش را بــخــوانــد | ز شـهـزاده بــا وی بـسـی قـصـه رانـد |
در آن نــکــتــه از وی بـــیــانــی نــیــافــت | وز آن راز بــا وی نــشــانــی نــیـافــت |
بــــه شـــه گـــفـــت تــــا پــــرده داران راز | کـــه بـــودنــد بـــر راز او پـــرده ســـاز |
گـــشـــایـــنـــد پــــرده ز هـــر پــــردگـــی | چـــو بــــرگ گـــل از نـــازپـــروردگـــی |
کـــنـــیــزان پـــوشـــیــده رخ چـــون پـــری | در آیــنــد در عـــرض جـــولـــانــگـــری |
بـــه کــف نــبـــض شــهــزاده بـــقــراط راد | نـــظـــر بـــر بـــتـــان پـــریــرخ نـــهــاد |
بــســا ســرو گـلـرخ کـه بــر وی گـذشــت | که نبـض وی از جـنبـش خـود نگشـت |
ز نــاگــه یـکــی مــاه مــشــکــیـن نـقــاب | بـــرون آمــد از پـــرده چـــون آفــتـــاب |
نـــگـــاری ز ســـر تـــا قـــدم جـــان پـــاک | ز هـر تـن مـخـاطـب بـه روحـی فـداک |
چــو شــهــزاده را چــشــم بــر وی فــتــاد | تـو گـویی مـگـر شـعـلـه در نـی فـتـاد |
بـــه پـــهــلــوی او دل طــپــیــدن گــرفــت | ز رخــسـار او خــون چــکـیـدن گـرفـت |
ز نــــبـــــضــــش قــــرار از دل آرام رفــــت | بــه هــمــراهـی آن گــل انــدام رفــت |
بــدانـســت بــقــراط کـان مـهـوش اســت | که شـهزاده زو سـینه در آتـش اسـت |
از آنــــجـــــا قــــدم جـــــانــــب شــــاه زد | کـــه شــــهـــزاده را دلـــبــــری راه زد |
ز خـــورشـــیـــدرویــی در آفـــاق طـــلـــق | فـتـاده سـت همـچـون مه اندر محـاق |
بـــــدان شـــــوخ دارد گــــرفــــتـــــاریــــی | جــز ایـن نـبــودش هـیـچ بــیـمــاریـی |
بــپــرســیـد شــه کــان دلـارام کــیـســت | مـر او را نـشـیمـن کـجـا نـام چـیسـت |
بـــگــفــتــا بـــه جــایــی دل از دســت داد | کـه انـگـشـت نـتــوان بــر آنـجــا نـهـاد |
بــه صــیـدی کــمـنـد امـیـد افــکـن اســت | کـه هـمـخـوابــه مـهـد نـاز مـن اسـت |
دریـن کــهـنـه ویـرانـه گــنــج مــن اوســت | ســرور سـرای ســپــنـج مـن اوســت |
بــدو گـفــت شــه کــای گـرامـی حــکـیـم | دلـــی بـــهــر فـــرزنـــد دارم دو نــیــم |
فــــرود آی ازیـــن نــــیـــکــــرو بــــارگــــی | رهــان خــاطــرم را ز غــمــخــوارگــی |
ازیــن بـــارگـــی گـــر بـــتـــابـــی عـــنــان | کــشــم مــرکــبــی بــهـتــرت زیـر ران |
بــه شــه گـفــت بــقــراط کـای شــهـریـار | کـس از جــان خـود مـی نـگـیـرد کـنـار |
مـر او چــو جــان اســت و جــان را خــلــل | چــو افــتــد نــیـابــد کــس آن را بــدل |
مــیــانــشــان ازیـنــســان جــواب و سؤال | بـسـی رفـت و کوتـه نشـد قیل و قال |
چــو شــه را بــرون نــامــد آن مــه ز مــیـغ | چـو خـورشـید آهیخـت رخـشـنده تـیغ |
کــه کــام پـــســـر زان ســمــنــبـــر بـــده | و یـا زیـر شــمــشــیـر مـن ســر بــنـه |
بـــگــفــتـــا کــه عــمــری بـــه هــر داوری | کــنـی دعــوی مـعــدلـت گــســتــری |
نــبـــاشــد دریــن مــعــدلــت بــوی خــیــر | که خـود ندهی انصـاف و جـویی ز غیر |
اگـــر قـــبــــلـــه مـــیـــل آن ســــرو بــــن | کـنـیـز تــو بــاشـد هـمـیـن حـکـم کـن |
شــهـش آفــریـن گــفــت کــای رهـنـمـون | کـه عــقـل تــو از عــلـمـت آمـد فـزون |
وجـــــــودت ز هــــــر آفـــــــت آزاد بـــــــاد | ز عـقـلـت جــهـان حـکـمـت آبــاد بــاد |
گــذشــتــم مــن از صــحــبــت آن کــنــیــز | اگـر چــه مـرا بــود چــون جــان عــزیـز |
دل از صــــورت مــــهــــر او ســــاده کــــرد | فـرسـتــاد و تــسـلـیـم شـهـزاده کـرد |
چـــو شـــهــزاده از لــعــل او کــام یــافــت | ز بــی صــبــری خــویـش آرام یــافــت |
شـــب وی ازان مــه شــب قــدر گــشــت | هلالش بـه یک چـند شب بـدر گشت |
بـــیــا ای تـــو را دل بـــه حـــکــمــت گــرو | دمـی بـرگـشـا گـوش حـکـمـت شـنـو |
بـــنــه گــوش دل را بــه فــهــم ســلــیــم | بـدان نکتـه هایی که گفت این حـکیم |
چـه خـوش گفت کای مانده در تـاب و پـیچ | قـناعـت کـن از خـوان گـیتـی بـه هیچ |
کــشــش هـای حــاجــت ز خــود دور کـن | ز بــی حـاجـتـی سـیـنـه پــر نـور کـن |
چو بی حاجت است آن که مقصود توست | بـدین نسـبـت خـود بـه او کن درسـت |
کـسـی را کـه بــی حــاجــتــی بــیـشـتــر | قــدمــگــاه قــربــش بــود پــیــشــتــر |
بــه قــوت کــم از خــوان گــیـتــی بــســاز | مـکــن رنـجــت از بــیـش خــوردن دراز |
کـــــم نــــاگــــوار انــــدک پـــــر گــــزنــــد | بـه از بـیـش اگـر خـود بــود سـودمـنـد |
چـرا بـیمـت از فـقـر و بـی سـیمـی اسـت | که بـی سیمیت عین بی بیمی است |
تــهـیـدسـت بــا ایـمـنـی خــفـتــه جــفـت | بــه از مـالــداری کــه ایـمـن نـخــفــت |
مـــزن پـــشـــت پـــا بـــخـــت فـــیـــروز را | بـه قـسـمت سـه کن هر شـبـانروز را |
بــه بـــقــراط شــد عــلــم طــب آشــکــار | بـــه او گــشــت قــانــون آن اســتــوار |
یــکــی را بـــه تـــحــصــیــل دانــش گــذار | که بی دانشی نیست جز عیب و عار |
بــــه دانـــش شــــو انـــدر دوم کــــارگــــر | سـوم را بــه بــی دانـشـان بــر سـپـر |
بـــدیــن نــکــتـــه دانــا و بـــخـــرد شـــدم | کــه دانــا بـــه نــادانــی خــود شــدم |
نـــگـــویــم نـــدانــم کـــه ایــن اعـــتـــراف | ز دانــایــی خــود بـــود مــحــض لــاف |
بــود پــیــش دانــای مــشــکــل گــشــای | تـو مهمان جـهان همچـو مهمانسـرای |
بــخــور هـر چــه پــیـشــت نـهـد مـیـزبــان | همـه تـن بـه شـکـرانـه اش شـوزبـان |
وگـــر هــیــچ نــدهــد تـــقـــاضـــا مــکـــن | خــیـال طــلــب را بــه دل جــا مــکــن |
نـعـیـمـیـسـت دنـیـا کـه پــایـنـده نـیـسـت | بـه جـز رنج و مـحـنت فـزاینده نیسـت |
چــو دســتــت دهـد خــیـر مـی کــن در او | نــوابــخــشــی غــیـر مــی کــن در او |
و گــــر نـــی ز نــــاداری خــــود مــــنــــال | بــود عــرصــه شــکــر واســع مـجــال |
نــبـــیــنــد یــکــی حــال یــزدان شــنــاس | کـه واجـب نـبـاشـد بـر آنـش سـپـاس |
ز ادبـــــار شـــــر رو نــــه انــــدر گــــریــــز | بــه اقـبــال هـر خــیـر شــو زود خــیـز |
مـرو روی در شــغـل شــر چــون خــســان | وگـر خــیـر بــاشـد بــه غـایـت رســان |
هـــمـــی دار ازان طـــرف دامـــان نـــگـــاه | وز این بـر سـر خـویـش مـی نـه کـلـاه |
بــــرآور بــــه کــــار نــــکــــو در جــــهــــان | بــه عــرض زمـیـن نـام و طــول زمــان |
بـــه صـــد نــام اگــر مــرد نــام آور اســـت | طـلـبـگـار خـیـر از هـمـه بـهـتـر اسـت |
بـه هر لـقـمـه زین خـوان کـه دسـت آوری | تـــو را او خـــورد یــا تـــو او را خـــوری |
تــــو را او خــــورد چــــون بــــود نـــاگــــوار | تــو او را خــوری چــون فـتــد سـازگـار |
نـتــرسـد ز مـرگ آن کـه تـسـلـیـم اوسـت | اگـر تـلـخـیی هـسـت در بـیـم اوسـت |
مـــبــــر چـــیـــزهـــا را بـــرون زاعـــتـــدال | مــکـــن تـــارک طـــبـــع را پـــایــمــال |
گــر آبــت زلــال اســت و نـقــلــت شــکــر | بـــه انــدازه نــوش و بــه انــدازه خــور |
فـراش ار حـریـر اسـت و هـمـخـوابــه حـور | مــنــه پـــای بـــیــرون خــیــر الــامــور |
مـــیـــان دو کـــس مـــعـــنـــی زیـــرکـــی | بــــود مــــایـــه اتــــحــــاد و یـــکــــی |
هــمــه زیـرکــان زان بــه هـم دوســتــنــد | یکـی مـغـز را گـشـتـه صـد پـوسـتـنـد |
ولـــی هـــســــت در دیـــده اعــــتــــبــــار | طـــریــق جـــهـــالـــت هـــزاران هــزار |
دو جــاهـل بــه هـم مـتــحــد نـیـســتــنـد | ره عــقــل را مــعــتــقــد نـیـســتــنــد |
ز عـاقـل بــسـی تــا بــه جـاهـل ره اسـت | ره هـر یـکــی زان دگـر کــوتــه اســت |
کــی آیـد بــه هــم راســت پــیـونــدشــان | بـه هم هسـت پـیونـدشـان بـندشـان |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج