فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 15 اردیبهشت 1403

ابیات پراکنده از مثنوی بحر رمل دو منظومه کلیله ودمنه وسندبادنامه

هــرکــه نــامــخـــت ازگــذشـــت روزگــارنـــیـــز نـــامـــوزد ز هـــیـــچ آمـــوزگــــار***از خـــــراســــان بـــــه روز طــــاوس وشسـوی خـاور می …

هــرکــه نــامــخـــت ازگــذشـــت روزگــارنـــیـــز نـــامـــوزد ز هـــیـــچ آمـــوزگــــار
***
از خـــــراســــان بـــــه روز طــــاوس وشسـوی خـاور می خـرامـد شـاد و خـوش
کآفــتــاب آیــد بــه بـــخــشــش زی بــرهروی گــیــتــی ســبــز گــردد یـکــســره
مــهــر دیـدم بــامــدادان چــون بــتــافــتاز خـراسـان سـوی خـاور می شـتـافـت
نــیــم روزان بـــر ســر مــا بـــرگــذشــتچــو بــه خـاور شـد ز مـا نـادیـد گـشـت
***
هم چـنـان سـرمـه کـه دخـت خـوب رویهـــم بـــه ســـان گـــرد بــــردارد ز روی
گـــرچـــه هـــر روز انـــدکـــی بـــرداردشبـــــافــــدم روزی بــــه پــــایــــان آردش
***
شـب زمـسـتـان بـود، کـپـی سـرد یافـتکـرمـکـی شـب تـاب نـاگـاهـی بــتـافـت
کــپــیـان آتــش هــمــی پــنــداشــتــنــدپـــشــتــه آتـــش بـــدو بـــرداشــتـــنــد
***
آن گــرنـج و آن شــکــر بــرداشــت پــاکونـدر آن دســتــار آن زن بــســت خــاک
بـــاز کــرد از خــواب زن را نــرم و خــوشگـــفـــت: دزدانــنــد و آمــد پـــای پـــش
آن زن از دکـــان فـــرود آمـــد چــــو بــــادپـس فـلـرزنـگـش بــه دسـت انـدر نـهـاد
شـوی بــگـشـاد آن فـلـرزش، خــاک دیـدکـرد زن را بــانـگ و گـفـتـش: ای پــلـیـد
***
دمنه را گفتـا که تـا: این بـانگ چـیسـت؟بـا نـهـیـب و سـهـم این آوای کـیـسـت؟
دمــنــه گــفـــت او را: جـــزیــن آوا دگـــرکـار تـو نـه هـسـت و سـهمـی بـیشـتـر
آب هــر چـــه بـــیــشــتـــر نــیــرو کــنــدبـــنــد ورغ ســســت بــوده بـــفــگــنــد
دل گــســســتــه داری از بــانـگ بــلــنـدرنـــجـــکـــی بـــاشـــدت و آواز گـــزنـــد
***
گـفـت: هـنـگـامـی یـکـی شـهـزاده بــودگــــوهــــری و پــــر هـــنــــر آزاده بــــود
شـد بـه گـرمـا بـه درون یک روز غـوشـتبــود فــربــی و کـلـان و خــوب گـوشــت
***
کـشـتـیـی بـر آب و کـشـتـیـبــانـش بــادرفــتــن انــدر وادیـی یــکــســان نــهــاد
نــه خــلــه بــایـد، نـه بــاد انــگــیـخــتــننـه ز کـشــتــی بــیـم و نـه ز آویـخــتــن
***
بـــانــگ زلــه کــرد خـــواهــد کــر گــوشوایــچ نــاســایــد بــه گــرمــا از خــروش
بــــرزنــــد آواز دونــــانـــک بــــه دســــتبـانـگ دونـانـک سـه چـنـد آوای هسـت
***
وز درخــت انــدر، گــواهـی خــواهـد اویتــو بــدانـگــاه از درخــت انــدر بــگــوی:
کـــان تـــبـــنــگـــوی انــدرو دیــنــار بـــودآن ســتــد ز یـدر کــه نــاهــشــیـار بــود
***
هـم چـنـان کـبــتــی، کـه دارد انـگـبــیـنچــون بــمــانــد داســتــان مــن بــریـن:
کــبــت نــاگــه بــوی نـیـلــوفــر بــیـافــتخـوشـش آمـد سـوی نیلـوفـر شـتـافـت
وز بــر خــوشــبــوی نـیـلـوفـر نـشـســتچــون گـه رفــتــن فـراز آمـد بــجــســت
تـــا چـــو شــد در آب نــیــلــوفــر نــهــاناو بـــه زیـــر آب مـــانـــد از نـــاگـــهـــان
***
هـیـچ شـادی نـیـسـت انـدر ایـن جــهـانبـــــرتـــــر از دیــــدار روی دوســــتـــــان
هـیـچ تــلـخـی نـیـسـت بــر دل تـلـخ تــراز فــــراق دوســــتـــــان پـــــر هــــنــــر
***
تـــا جـــهــان بـــود از ســـر مــردم فـــرازکــس نــبـــود از راز دانــش بـــی نــیــاز
مـــردمـــان بــــخــــرد انـــدر هـــر زمـــانراز دانـــش را بـــه هـــر گـــونـــه زبـــان
گـــرد کـــردنــد و گـــرامــی داشـــتـــنــدتـا بـه سـنـگ انـدر همـی بـنـگـاشـتـنـد
دانــش انـــدر دل چـــراغ روشـــنــســـتوز هـمـه بــد بــر تــن تــو جـوشـنـسـت
***
گــفــت بــا خــرگــوش خــانـه خــان مـنخــیــز خــاشــاکــت ازو بــیــرون فــگــن
چـون یـکـی خـاشـاک افـگـنـده بـه کـویگـــوش خـــاران را نـــیـــاز آیـــد بــــدوی
***
آن کـه را دانـم کـه: اویـم دشــمـنـســتوز روان پــــاک بــــدخـــواه مـــنـــســـت
هم بـه هـر گـه دوسـتـی جـویمـش مـنهم سـخـن بـه آهسـتـگی گویمش من
***
کــار چــون بــســتــه شــود بــگـشــایـداوز پــــس هـــر غـــم طــــرب افـــزایـــدا
***
بـــار کـــژ مــردم بـــه کـــنــگــرش انــدراچــون ازو ســودســت مــر شــادی تــرا
***
آفـــــریــــده مـــــردمـــــان مــــر رنــــج رابـــیــش کـــرده جـــان رنـــج آهــنـــج را
***
انـــدر آمـــد مـــرد بــــا زن چـــرب چـــربگـنـده پـیـر از خـانـه بـیـرون شـد بــتـرب
***
شـــاه دیــگــر روز بـــاغ آراســـت خـــوبتـخـت هـا بــنـهـاد و بــر گـسـتـرد بــوب
***
خــود تــرا جــویـد هـمـه خــوبــی و زیـبهم چـنـان چـون تـو جـبـه جـوید نشـیب
***
پـــس تـــبـــیــری دیــد نــزدیــک درخــتهر گهی بـانگی بـجستی تـند و سخت
***
بـــاکــروز و خـــرمــی آهــو بـــه دشـــتمی خرامد چون کسی کومست گشت
***
خــایـگـان تــو چــو کــابــیـلـه شــدســترنـگ او چــون رنـگ پــاتــیـلـه شـدسـت
***
چـــون درآمـــد آن کـــدیــور، مــرد زفـــتبــیـل هـشــت و داس گـالـه بــرگـرفــت
***
آمـــد ایــن شـــبـــدیــز بـــا مـــرد خـــراجدربــجــنــبـــانــیــد بـــا بــانــگ و تــلــاج
***
دسـت و کـف و پــای پــیـران پــر کـلـخـجریــش پـــیــران زرد از بـــس دود نــخــج
***
گــر خـــوری از خـــوردن افـــزایــدت رنــجور دمــی مــیــنــو فـــراز آوردت و گــنــج
***
گـفـت: خـیـز اکـنـون و سـازه ره بـسـیـچرفـت بـایـد، ای پـسـر، مـمـغـز تـو هـیـچ
***
آهــــــــــــو از دام انـــــــــــــدرون آواز دادپـــاســـخ گـــرزه بـــه دانـــش بــــاز داد
***
پـــادشـــا ســـیـــمـــرغ دریـــا را بـــبـــردخــانــه و بــچــه بــدان تــیــتــو ســپــرد
***
انـدر آن شــهـری کـه مـوش آهـن خــوردبـــــاز پـــــرد در هــــوا، کـــــودک بـــــرد
***
از فــراوانــی، کــه خـــشـــکــا مــار کــردزن نـــهـــان مـــر مـــرد را بـــیــدار کـــرد
***
آنـگــهـی گــنــجــور مــشــک آمــار کــردتـــا مـــرو را زان بــــدان بــــیـــدار کـــرد
***
چــونـکــه مـالـیـده بــدو گـســتــاخ شــدکــــار مــــالــــیـــده بــــدو در واخ شــــد
***
چــون کــه نـالـنـده بــدو گـســتــاخ شــدتــــن درســـتــــی آمـــد و در واخ شـــد
***
کــــرد روبــــه یـــوزواری یـــک ز غــــنـــدخـویـشـتـن را زان مـیـان بــیـرون فـگـنـد
***
مـــرد دیــنــی رفـــت و آوردش کـــنــنـــدچـون همی مهمان در من خـواست کند
***
گــنــبـــدی نــهــمــار بــر بــرده، بــلــنــدنـه ســتــونــش از بــرون، نـه زیـر بــنــد
***
روز جــســتــن تـــازیــانــی چــون نــونــدروز دن چـون شـسـت سـالـه سـودمـند
***
روز جــســتــن تـــازیــانــی چــون نــونــدبـیـش بــاشـد تـا تـو بـاشـی سـودمـنـد
***
گــر بـــزان شــهــر بـــا مــن تـــاخــتــنــدمـن نـدانـسـتـم چـه تـنـبـل سـاخـتـنـد؟
***
نـان آن مــدخــل ز بــس زشــتــم نـمــوداز پـــی خـــوردن گــوارشـــتـــم نــبـــود
***
گــفــت دیــنــی را کــه: ایـن دیـنــار بــودکــیــن فـــراکـــن مــوش را پـــروار بـــود
***
زن چـو این بـشـنـیده شـد خـامـوش بـودکــفــشــگــر کــانـا و مـردی لــوش بــود
***
ســرخــی خــفـچــه نـگـر از ســرخ بــیـدمعـصـفـر گون، پـوشـش او خـود سـفـید
***
چــون کـشــف انـبــوه غــوغــایـی بــدیـدبـــانــگ وژخ مــردمــان، خــشــم آوریــد
***
ســــر فــــرو بــــردم مـــیـــان آبــــخــــوراز فــرنــج مــنــش خــشــم آمــد مــگــر
***
خـــور بـــه شـــادی روزگـــار نـــوبـــهـــارمــی گــســار انــدر تـــکــوک شــاهــوار
***
داشـــتـــی آن تـــاجـــر دولــت شـــعـــارصــــد قـــطـــار ســــار انـــدر زیـــر بــــار
***
مــــرد مــــزدور انــــدر آغـــــازیــــد کــــارپـیـش او دوسـتـان هـمـی زد بـی کـیـار
***
آشـــکـــوخـــد بـــر زمــیــن هــمـــوارتـــرهـم چــنـان چــون بــر زمـیـن دشـوارتــر
***
از تـــو دارم هــر چـــه در خــانــه خــنــوروز تـــو دارم نـــیـــز گـــنـــدم در کـــنـــور
***
گــرســنــه روبـــاه شــد تـــا آن تـــبـــیــرچـشـم زی او بــرده، مـانـده خـیـر خـیـر
***
آتــشـی بــنـشـانـد از تــن تــفـت و تــیـزچــون زمــانـی بــگــذرد، گــردد گــمــیـز
***
وز چــکــاوک نــوف بــیـنــی رســتــخــیـزدشـــت بـــرگـــیـــرد بـــدان آوای تـــیــز
***
چــون گــل ســرخ از مــیـان پــیـلــگــوشیـا چــو زریـن گــوشــوار از خــوب گـوش
***
شیر خشم آورد و جست از جای خویشو آمـد آن خــرگـوش را الـفــغــده پــیـش
***
ابــــلـــه و فـــرزانـــه را فـــرجـــام خـــاکجـــایــگـــاه هــر دو انــدر یــک مــغـــاک
***
مـوی سـر جــغـبــوت و جــامـه ریـمـنـاکاز بــرون ســو بــاد ســرد و بــیــمــنــاک
***
زد کـــلــوخـــی بـــر هــبـــاک آن فـــزاکشـــد هــبـــاک او بـــه کـــردار مــغـــاک
***
از دهـــان تـــو هــمـــی آیــد غـــشـــاکپـیـر گـشـتـی ریـخـت مـویـت از هـبــاک
***
خـشـم آمـدش و همـان گـه گـفـت: ویکخــواســت کـورا بــرکـنـد از دیـده کـیـک
***
مـاده گـفـتـا: هیچ شـرمت نیسـت، ویکبـس سـبـکـبـاری، نـه بـد دانی، نه نیک
***
دم ســگ بــیــنــی ابـــا بــتــفــوز ســگخـشـک گـشـت، کـش نجـنبـد هیچ رگ
***
چــــون فــــراز آیـــد بــــدو آغــــاز مـــرگدیــدنــش بـــیــگــار گــردانــد مــجـــرگ
***
ایــســـتـــاده دیــدم آن جـــا دزد و غــولروی زشت و چـشم ها همچون دو غول
***
چــون کـه زن را دیـد فـغ، کـرد اشــتــلـمهـمـچــو آهـن گـشـت و نـداد ایـچ خــم
***
تـــا بـــه خـــانـــه بـــرد زن را بــــا دلـــامشــادمـانـه زن نـشــســت و شــادکــام
***
نــزد آن شـــاه زمـــیــن کـــردش پـــیــامدارویــی فـــرمـــود زامـــهــران بـــه نــام
***
بــس کـه بــرگـفـتـه پـشـیـمـان بــوده امبــس کـه بــر نـاگـفـتـه شـادان بــوده ام
***
کـــــرد بـــــایــــد مـــــر مــــرا و او را رونشــیــر تــا تــیــمــار دارد خــویــشــتــن
***
پـــس شــتــابـــان آمــد ایــنــک پــیــرزنروی یـکـسـو، کـاغـه کـرده خـویـشـتــن
***
زش ازو پـــاســـخ دهـــم انـــدر نـــهـــانزش بـــه بـــیــداری مـــیــان مـــردمـــان
***
چــــون بــــگـــردد پــــای او از پــــایـــدانخــود شـکـوخـیـده بــمـانـد هـم چــنـان
***
مــار و غــنــده کــربــشــه بـــا کــژدمــانخــورد ایـشــان گــوشــت روی مـردمـان
***
تـــاک رز بـــیــنــی شـــده دیــنـــارگـــونپــــرنـــیـــان ســـبــــز او زنـــگـــارگـــون
***
از هـــمـــالــــان وز بــــرادر مـــن فــــزونزان کـــه مـــن امـــیـــدوارم نـــیــز یــون
***
گــــر درم داری، گــــزنــــد آرد بـــــدیــــنبــفــگـن او را گــرم و درویـشــی گـزیـن
***
مــرد را نــهــمـــار خـــشـــم آمـــد ازیــنغــاو شــنـگـی بــه کـف آوردش، گـزیـن
***
ار هــمـــه خـــوبـــی و نــیــکـــی دارد اومـــاده ور بـــر کـــار خـــویـــش ار دارد او
***
تــنــگ شــد عــالــم بـــرو از بـــهــر گــاوشـــور شــور انــدر فــگــنــد و کــاو کــاو
***
گــفــت: فــردا بــیـنــی ام در پــیـش تــوخـود بــیـا هـنـجـم سـتـیـم از ریـش تــو
***
کــاش آن گـویـد کــه بــاشــد بــیـش نـهبـــر یــکــی بـــر چــنــد بـــفــزایــد فــره
***
هـیـچ گـنـجـی نـیـسـت از فـرهـنـگ بــهتـــا تـــوانـــی رو هـــوا زی گـــنـــج نـــه
***
روی هـر یـک چــون دو هـفـتــه گـرد مـاهجـامه شـان غـفـه، سـمـوریشـان کـلـاه
***
اخــتــرانــنــد آســمــانــشــان جــایـگــاههـــفـــت تــــابــــنـــده دوان در دو و داه
***
ســوس پــرورده بــه مــی بـــگــداخــتــهنــیــک درمــانــی زنــان را ســـاخـــتـــه
***
پــر بــکـنـده، چــنـگ و چــنـگـل ریـخـتــهخـاک گـشـتــه، بــاد خـاکـش بــیـخـتــه
***
نــــزد تـــــو آمــــاده بـــــدو آراســــتـــــهجــنــگ او را خــویـشــتــن پــیـراســتــه
***
ســنــجــد چــیـلــان بــدو نـیـمــه شــدهنــقــطــه ســرمــه بــه یــک یـک بــرزده
***
هـســت از مــغــز ســرت، ای مـنـگــلــههـمـچـو رش مـانـده تـهـی از کـشـکـلـه
***
بــهــتــریــن یــاران و نــزدیــکــان هــمــهنـــزد او دارم هـــمـــیـــشــــه انـــدمـــه
***
پــس بـــیــو بـــاریــد ایــشــان را هــمــهنـی شــبــان را مـیـش زنـده، نـی رمــه
***
جـــای کـــرد از بـــهـــر بـــودن کـــازه ایزان کـــه کـــرده بـــودشـــان انــدازه ای
***
گــفــت: ای مــن، مــرد خــام کــل درایپــــیـــش آن فـــرتـــوت پـــیـــر ژاژخـــای
***
بـــیــنــی و گـــنــده دهــان داری و نــایخـایگـان غـر، هـر یـکـی هـمـچـون درای
***
پــیـســی و نـاســور کـون و گـربــه پــایخـایـه غـر داری تــو، چـون اشـتــر درای
***
آبـــکــنــدی دور و بـــس تـــاریــک جـــایلــغــز لــغــزان چــون درو بــنـهـنـد پــای
***
زشــت و نــافــرهــخــتــه و نــابـــخــردیآدمــــی رویــــی و در بــــاطــــن بــــدی
***
مـن ســخــن گـویـم، تــو کـانـایـی کـنـیهـر زمـانـی دســت بــر دســتــی زنـی
***
دســـتـــگــاه او نــدانــد کـــز چـــه روی؟تــنــبـــل و کــنــبـــوره در دســتــان اوی
***
شـو، بـدان گـنـج انـدرون خـمـی بــجـویزیر او سـمـچـیسـت، بـیرون شـد بـدوی
***
چـون یکـی جـبـغـبـوت پـسـتـان بـند اویشـیـر دوشـی زو بــه روزی دو سـبــوی
***
خــم و خــنــبـــه پــر ز انــده، دل تــهــیزعــفــران و نــرگــس و بــیــد و بـــهــی

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج