فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 9 اردیبهشت 1404

پایگاه خبری شاعر

پادشاهی پیروز بیست و هفت سال بود

بــیـامـد بــتـخـت کـیـی بــرنـشـسـتچـنان چـون بـود شاه یزدان پـرسـتنـخـسـتـین چـنـین گـفـت بـا مـهتـرانکــه ای پــرهـنــر پــاکــدل ســرورانهــمــی خ…

بــیـامـد بــتـخـت کـیـی بــرنـشـسـت چـنان چـون بـود شاه یزدان پـرسـت
نـخـسـتـین چـنـین گـفـت بـا مـهتـران کــه ای پــرهـنــر پــاکــدل ســروران
هــمــی خــواهــم از داور بــی نــیــاز کــه بـــاشـــد مــرا زنــدگــانــی دراز
کـه کـه را بــه کـه دارم و مـه بــه مـه فـــراوان خـــرد بــــاشـــدم روز بــــه
ســـر مـــردمـــی بــــردبــــاری بــــود سـبـک سـر همـیشـه بـخـواری بـود
سـتـون خـرد داد و بـخـشـایـشـسـت در بــخـشـش او را چـو آرایـشـسـت
زبــان چـرب و گـویـنـدگـی فـر اوسـت دلــیـری و مــردانــگــی پــر اوســت
هـــران نـــامــــور کــــو نـــدارد خــــرد ز تــخــت بــزرگــی کــجــا بــرخــورد
خــردمـنـد هـم نـیـز جــاویـد نـیـسـت فـری بـرتـر از فـر جـمـشـید نـیسـت
چـو تـاجـش بـه مـاه انـدر آمـد بــمـرد نـشـسـت کـیـی دیـگـری را سـپـرد
نـمــانــد بــریـن خــاک جــاویـد کــس ز هـر بـد بـه یـزدان پـنـاهـیـد و بـس
هـمـی بــود یـک سـال بــا داد و پـنـد خــردمـنـد وز هـر بــدی بــی گــزنـد
دگــر ســال روی هـوا خــشــک شــد بـه جـو اندرون آب چـون مشک شـد
سـه دیـگـر هـمـان و چــهـارم هـمـان ز خـشـکی نبـد هیچـکـس شـادمان
هوا را دهان خـشک چـون خـاک شـد ز تــنـگـی بــه جــو آب تــریـاک شـد
ز بــــس مـــردن مـــردم و چـــارپـــای پــیـی را نــدیـدنــد بــر خــاک جــای
شـهنشـاه ایران چـو دید آن شـگـفـت خـراج و گـزیـت از جــهـان بــرگـرفـت
بـه هـر سـو کـه انـبــار بــودش نـهـان بــبــخـشـیـد بــر کـهـتــران و مـهـان
خـــروشــی بـــرآمــد ز درگــاه شـــاه کــه ای نــامــداران بـــا دســتـــگــاه
غـــلــه هــرچ داریــد پـــیــدا کـــنــیــد ز دیــنـــار پـــیــروز گـــنــج آگـــنــیــد
هـر آنـکــس کــه دارد نـهـانـی غــلــه وگــر گــاو و گـر گـوســفــنـد و گـلـه
بـه نرخـی فـروشـد که او را هواسـت کـه از خـوردنی جـانـور بـی نواسـت
بـــه هــر کــارداری و خــودکــامــه ای فــرســتــاد تــازان یـکــی نـامــه ای
کــه انــبـــارهــا بــرگــشــایــنــد بـــاز بـه گیتی بـرآنکس که هستـش نیاز
کـســی گـر بــمـیـرد بــنـایـافــت نـان ز بــــرنـــا و از پـــیـــر مـــرد و زنـــان
بــــریـــزم ز تــــن خــــون انــــبــــاردار کـجــا کـار یـزدان گـرفـتــسـت خــوار
بــفــرمــود تــا خــانـه بــگــذاشــتــنـد بـه دشـت آمـد و دسـت بـرداشـتـند
همـی بـه آسـمـان انـدر آمـد خـروش ز بــس مـویـه و درد و زاری و جـوش
ز کــوه و بــیــابـــان وز دشــت و غــار ز یـزدان هـمـی خـواسـتـی زیـنـهـار
بـرین گـونـه تـا هفـت سـال از جـهـان نـدیـدنـد ســبــزی کــهـان و مــهـان
بــهــشــتــم بــیــامــد مــه فــوردیــن بـــرآمـــد یــکـــی ابـــر بـــا آفـــریــن
هـمـی در بــاریـد بــر خــاک خــشـک همی آمد از بـوسـتـان بـوی مشـک
شــده ژالـه بــرگـل چــو مـل در قــدح هـمــی تــافــت از ابــر قــوس قــزح
زمــانــه بــرســت از بـــد بـــدگــمــان بــه هـرجــای بــر زه نـهـاده کــمــان
چـو پــیـروز ازان روز تــنـگـی بــرسـت بـر آرام بـر تـخـت شـاهی نشسـت
یـکـی شــارســتــان کـرد پــیـروز کـام بـــفـــرمـــود کـــو را نــهــادنــد نــام
جـهـانـدار گـوینـده گـفـت این ریـسـت کـه آرمـام شــاهـان فــرخ پــیـســت
دگــــر کــــرد بــــادان پــــیــــروزنــــام خــنــیـده بــهــرجــایـش آرام و کــام
کـه اکـنـونـش خـوانـی همـی اردبـیل کــه قــیــصــر بــدو دارد از داد مــیـل
چــو ایـن بــومـهـا یـکـســر آبــاد کــرد دل مـــردم پــــر خـــرد شـــاد کـــرد
درم داد بــــا لــــشــــکــــر نـــامــــدار سوی جـنگ جـسـتـن بـرآراست کار
بــدان جــنـگ هـرمـز بــدی پــیـش رو هــمــی رفــت بـــا کــارســـازان نــو
قـبــاد از پــس پــشــت پــیـروز شــاه همی راند چـون بـاد لـشـکـر بـه راه
کـــه پـــیــروز را پـــاک فـــرزنـــد بـــود خــردمـنـد شــاخــی بــرومـنـد بــود
بـلـاش از بـر تـخـت بـنـشـسـت شـاد کـه کـهـتـر پـسـر بـود بـا مـهـر و داد
یـکــی پــارســی بــود بــس نــامــدار ورا ســوفــزا خـــوانــدی شــهــریــار
بـــفــرمــود پــیــروز کــایــدر بـــبـــاش چـو دسـتـور شـایسـتـه نـزد بـلـاش
سـپـه را سـوی جـنگ تـرکـان کشـید هـمـی تـاج و تـخـت کـیی را سـزید
همـی راند بـا لـشـکـر و گـنـج و سـاز کـه پــیـکـار جــویـنـد بــا خــوشـنـواز
نـشــانـی کـه بــهـرام یـل کـرده بــود ز پــســتــی بــلـنـدی بــرآورده بــود
نـبـشـتـه یکـی عـهـد شـاهنـشـهـان کــه از تــرک و ایـرانــیـان در جــهـان
کـسـی زیـن نـشـان هـیـچ بــرنـگـذرد کــزان رود بــرتــر زمــیـن نــشــمــرد
چــو پــیـروز شـیـراوژن آنـجــا رســیـد نــشــان کــردن شــاه ایـران بــدیــد
چـنـین گـفـت یـکـسـر بـگـردنـکـشـان کـه از پـیش تـرکـان بـرین همنشـان
مـنـاره بــرآرم بــه شـمـشـیـر و گـنـج ز هـیـتـال تـا کـس نـبـاشـد بـه رنـج
چــو بــاشـد مـنـاره بــه پــیـش بــرک بــزرگـان بــه پــیـش مـن آرنـد چــک
بـــگــویــم کــه آن کــرد بــهــرام گــور بـــه مــردی و دانــایــی و فـــر و زور
نــمــانـم بــجــایـی پــی خــوشــنـواز بـه هـیتـال و تـرک از نـشـیب و فـراز
چـو بـشـنید فـرزنـد خـاقـان کـه شـاه ز جـیـحـون گـذر کـرد خـود بـا سـپـاه
هـمـی بــشـکـنـد عـهـد بــهـرام گـور بدان تازه شد کشتن و جنگ و شور
دبــیــر جــهــانــدیــده را خــوشــنــواز بـــفـــرمــود تـــا شـــد بـــر او فـــراز
یـکــی نــامــه بــنـوشــت بــا آفــریـن ز دادار بــــر شــــهـــریـــار زمــــیـــن
چـنـیـن گـفـت کـز عـهـد شـاهـان داد بــه گـردی نـخـوانـمـت خــسـرونـژاد
نــه ایــن بـــود عــهــد نــیــاکــان تـــو گــزیــده جــهــانــدار و پـــاکــان تـــو
چــو پــیــمــان آزادگــان بــشــکــنــی نـشـان بــزرگـی بــه خـاک افـگـنـی
مـرا بــا تـو پـیـمـان بـبـایـد شـکـسـت بـه نـاچـار بـردن بـشـمـشـیر دسـت
بـــه نــامــه ز هــر کــارش آگــاه کــرد بـسـی هـدیه بـا نـامـه هـمـراه کـرد
ســـواری ســـرایــنـــده و ســـرفـــراز هـمـی رفــت بــا نـامـه خــوشــنـواز
چــو آن نـامـه بــرخـوانـد پــیـروز شـاه بــرآشــفــت زان نـامـور پــیـشــگــاه
فــرســتــاده را گــفــت بــرخــیــز و رو بــه نــزدیــک آن مــرد دیـوانــه شــو
بــگــویــش کــه تــا پــیـش رود بــرک شــمــا را فــرســتــاد بــهـرام چــک
کـنون تـا لـب رود جـیحـون تـو راسـت بـلندی و پـستی و هامون تو راست
مـن ایـنـک بــیـارم ســپــاهـی گــران ســـرافـــراز گـــردان جــــنـــگ آوران
نــمــانــم مــگــر ســایـه خــوشــنـواز کــه بــاشــد بــروی زمــیـن بــر دراز
فـــرســـتـــاده آمـــد بـــکـــردار گـــرد شـنـیـده سـخــنـهـا هـمـه یـاد کـرد
همـی گـفـت یک چـنـد بـا خـوشـنواز ازان شــاه گــردنــکــش و دیــرســاز
چـو گـفـتـار بـشـنـید و نـامـه بـخـوانـد ســپــاه پــراگــنــده را بــرنــشــانــد
بــیـاورد لــشــکــر بــه دشــت نــبــرد هـمـان عـهـد را بــر ســر نـیـزه کـرد
کـه بــسـتــد نـیـایـش ز بــهـرامـشـاه که جـیحون میانجـیست ما را بـه راه
یـکــی مــرد بــیـنــادل و چــرب گــوی ز لــشــکــر گــزیـن کــرد بــا آبــروی
بـــدو گـــفـــت نـــزدیـــک پـــیـــروز رو بـه چربـی سخن گوی و پاسخ شنو
بــگــویــش کــه عــهــد نــیــای تــو را بــلــنــد اخــتــر و رهــنــمــای تــو را
هـمـی بــر سـر نـیـزه پــیـش سـپــاه بـیـارم چـو خـورشـیـد تـابــان بـه راه
بــدان تــا هـر آنـکــس کــه دارد خــرد بــه مــنــشــور آن دادگــر بـــنــگــرد
مــرا آفــریــن بـــر تــو نــفــریــن بـــود هـمـان نـام تـو شـاه بــی دیـن بــود
نـه یـزدان پـسـنـدد نـه یزدان پـرسـت نــه انــدر جــهـان مــردم زیـردســت
کـه بــیـداد جــویـد کـسـی در جـهـان بـپـیچـد سـر از عـهد شـاهنـشـهـان
بــه داد و بـه مـردی چـو بـهـرام شـاه کـسـی نـیـز نـنـهـاد بــر ســر کـلـاه
بــریـن بــر جــهـانـدار یـزدان گـواسـت کـه او را گوا خـواسـتـن ناسـزاسـت
کـه بــیـداد جـویـد هـمـی جـنـگ مـن چـنـیـن بـا سـپـه کـردن آهـنـگ مـن
نـبــاشــی تــو زیـن جــنـگ پــیـروزگـر نــیـابــی مــگــر ز اخــتــر نــیـک بــر
ازیـن پــس نـخـواهـم فـرسـتـاد کـس بــدیـن جــنـگ یـزدان مــرا یـار بــس
فــرســتــاده بــا نـامـه آمـد چــو گــرد ســخــنـهـا بــه پــیـروز بــر یـاد کــرد
چــو بــرخــوانـد آن نـامـه خــوشــنـواز پـر از خـشـم شـد شـاه گـردن فـراز
فـرسـتـاده را گـفـت چـنـدیـن سـخـن نــگــویـم جــهــانــدیـده مــرد کــهـن
کــه از چــاچ یـک پــی نــهـد نــزد رود بــه نـوک سـنـانـش فـرســتــم درود
فــرســتـــاده آمــد بـــر خـــوشــنــواز فـراوان سـخــن گـفـت بــا او بــه راز
کــه نــزدیــک پـــیــروز تـــرس خــدای نـدیـدم نـبــودش کـسـی رهـنـمـای
هـمـه دیـدمـش جـنـگ جـوید هـمـی بــه فــرمــان یـزدان نـگــویـد هـمـی
چـو بـشندی زو این سخـن خـوشنواز بــه یـزدان پـنـاهـیـد و بــردش نـمـاز
چــنـیـن گـفــت کـای داور داد و پــاک تــویــی آفــریــنــنــده هــور و خــاک
تـــو دانــی کـــه پـــیــروز بـــیــدادگــر ز بـــهــرام بـــیــشــی نــدارد هــنــر
پـــی او ز روی زمـــیــن بـــرگـــســـل مـه نـیرو مـه آهنـگ جـانـش مـه دل
ســخــنــهـای بــیـداد گــویـد هـمــی بـزرگـی بـه شـمـشـیر جـوید همـی
بــه گـرد سـپـه بــر یـکـی کـنـده کـرد سـرش را بــپــوشـیـد و آگـنـده کـرد
کــمــنــدی فــزون بـــود بـــالــای اوی همـان سـی ارش کـرده پـهنای اوی
چـو این کـرده شـد نـام یزدان بـخـواند ز پــیـش سـمـرقـنـد لـشـکـر بــرانـد
وزان روی ســرگـشـتــه پــیـروز شــاه همی راند چـون بـاد لـشـکـر بـه راه
وزیـن روی پــر بــیـم دل خــوشــنــواز چــنــیــن تـــا بـــرکــنــده آمــد فــراز
بــرآمـد ز هـردو سـپــه بــوق و کـوس هـوا شــد ز گــرد ســپــاه آبــنــوس
چــنــان تــیـربــاران بــد از هـر دو روی که چـون آب خون اندر آمد بـه جـوی
چـو نـزدیـکـی کـنـده شـد خـوشـنـواز هــمــی گــفـــت بـــا داور پـــاک راز
وزان روی چـــون بـــاد پـــیـــروزشـــاه هـمـی تـاخـت بـا خـوارمـایـه سـپـاه
چــو آمــد بــه نـزدیـکــی خــوشــنـواز ســپــهـدار تــرکـان ازو گـشــت بــاز
عـنـان را بــپـیـچـیـد و بـنـمـود پـشـت پــس او ســپــاه انـدر آمــد درشــت
بــرانـگـیـخـت پــس بــاره پــیـروزشـاه هـمـی رانـد بــا گـرز و رومـی کــلـاه
بــه کــنـده در افــتــاد بــا چــنـد مــرد بـــزرگـــان و شـــیـــران روز نـــبــــرد
چــو نـرســی بــرادرش و فــرخ قـبــاد بـــزرگـــان و شـــاهــان فـــرخ نـــژاد
بـرین سـان نگون شد سر هفت شاه هــمـــه نـــامـــداران زریــن کـــلـــاه
وزان جــایــگــه شــاددل خــوشــنــواز بـــه نــزدیــکــی کــنــده آمــد فـــراز
بـرآورد زان کـنده هر کـس که زیسـت همان خاک بـربـخت ایشان گریست
بـــزرگــان و پـــیــکــارجـــویــان هــران کــســی را کـه در کـنـده آمـد زمـان
شـکـسـتـه سـر و پـشـت پـیروزشـاه شـــه نـــامـــداران بـــا تـــاج و گـــاه
ز شــاهـان نـبــد زنـده جــز کـیـقـبــاد شـد آن لـشـکـر و پـادشـاهی بـبـاد
هـمـی رانـد بــا کــام دل خــوشــنـواز ســرافــراز بـــا لــشــکــر رزمــســاز
بــــه تـــاراج داده ســـپـــاه و بــــنـــه نـه کـس مـیسـره دید و نـه مـیمـنـه
ز ایــرانــیــان چــنــد بـــردنــد اســیــر چه افگنده بـر خاک و خستـه بـه تیر
نـبــایـد کـه بـاشـد جـهـانـجـوی زفـت دل زفـت بـا خـاک تـیره سـت جـفت
چــنــیــن آمــد ایــن چــرخ نــاپــایــدار چـه بـا زیردسـت و چـه بـا شـهـریـار
بـــپــیــچــانــد آن را کــه خــود پــرورد اگــر تـــو شــوی پـــاســبـــان خــرد
نـمــانــد بــریـن خــاک جــاویـد کــس تـو را تـوشـه از راسـتـی بـاد و بـس
چـو بـگـذشـت بـرکـنده بـر خـوشـنواز سپـاهش شد از خـواستـه بـی نیاز
بــه آهــن بــبــســتــنــد پــای قــبــاد ز تـــخــت و نــژادش نــکــردنــد یــاد
چــو آگــاهـی آمـد بــه ایـران ســپــاه ازان کـــنـــده و رزم پــــیـــروز شـــاه
خــروشــی بــرآمــد ز کــشــور بــدرد ازان شــــــهـــــر یـــــاران آزادمـــــرد
چو اندر جهان این سخن گشت فاش فــرود آمــد از تــخــت زریـن بــلــاش
همـه گـوشـت بـازو بـه دنـدان بـکـنـد همـی ریخـت بـر تـخـت خـاک نـژنـد
ســپــاهـی و شــهـری ز ایـران بــدرد زن و مـرد و کـودک همی مـویه کـرد
همه کنده موی و همه خـسـتـه روی هـمـه شـاه جـوی و همـه راه جـوی
کـه تــا چــون گـریـزنـد ز ایـران زمـیـن گـرآیـنـد لـشــکـر ازان دشــت کـیـن

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج