بــنـه بــر نـهـاد و سـپــه بــر نـشـانـددمــان از پــس شــاه تــرکــان بــرانــدچــو نـزدیـک شـهـر آمـد افـراســیـاببـران بـد که رسـتـم شـود سـیرخـوا…
بــنـه بــر نـهـاد و سـپــه بــر نـشـانـد | دمــان از پــس شــاه تــرکــان بــرانــد |
چــو نـزدیـک شـهـر آمـد افـراســیـاب | بـران بـد که رسـتـم شـود سـیرخـواب |
کـنون من شـبـیخـون کـنم بـرسـرش | بـــرآیــم گـــرد از ســـر لــشـــکـــرش |
بـــتــاریــکــی انــدر طــلــایــه بــدیــد | بــشــهـر انــدر آواز ایـشــان شــنــیـد |
فـرومـانـد زان کـار رســتــم شـگـفـت | هـمـی رانـد و انـدیـشــه انـدر گـرفـت |
هـمـه کـوفــتــه لـشــکــر و ریـخــتــه | بـــشـــیــریــن روان انــدر آویــخـــتـــه |
بــپــیـش انـدرون رسـتــم تــیـزچـنـگ | پــس پــشـت شـاه و سـواران جـنـگ |
کـسـی را که نزدیک بـد پـیش خـواند | وزیـشــان فــراوان ســخــنـهـا بــرانــد |
بــپـرسـیـد کـیـن را چـه بـیـنـیـد روی | چـنـیـن گـفـت بــا نـامـور چـاره جــوی |
کـه در گـنـگ دژ آن همـه گـنـج شـاه | چــه بــایـسـت اکـنـون هـمـه رنـج راه |
زمـین هـشـت فـرسـنـگ بـالـای اوی | هـمـانـا کــه چــارســت پــهـنـای اوی |
زن و کـودک و گـنـج و چـنـدان سـپـاه | بــزرگـی و فــرمـان و تــخــت و کــلـاه |
بــــران بــــاره دژ نـــپــــرد عــــقــــاب | نـبــیـنـد کـسـی آن بــلـنـدی بــخـواب |
خورش هست و ایوان و گنج و سپـاه | تـــرا رنـــج بـــدخـــواه را تـــاج و گـــاه |
هـمـان بـوم کـو را بـهـشـتـسـت نـام | هــمــه جـــای شـــادی و آرام و کــام |
بــهـر گـوشــه ای چــشــمـه آبــگـیـر | بـــبـــالــا و پـــهــنــای پـــرتــاب تــیــر |
هــمــی مــوبـــد آورد از هــنــد و روم | بـــهــشـــتـــی بـــر آورده آبـــاد بـــوم |
همـانـا کـزان بـاره فـرسـنـگ بـیسـت | بـبـینند آسـان کـه بـر دشـت کـیسـت |
تـرازین جـهان بـهره جـنگست و بـس | بــفــرجــام گــیـتــی نـمــانـد بــکــس |
چــو بــشــنـیـد گـفـتــارهـا شـهـریـار | خـوش آمـدش و ایـمـن شـد از روزگـار |
بـیـامـد بــدلـشـاد بــبــهـشـت گـنـگ | ابـــا آلــت لــشــکــر و ســاز جـــنــگ |
همی گشـت بـر گـرد آن شـارسـتـان | بــدســتــی نـدیـد انـدرو خــارسـتــان |
یـکــی کــاخ بــودش ســر انــدر هــوا | بــــــرآورده شــــــاه فــــــرمــــــان روا |
بـــــایــــوان فــــرود آمــــد و بــــار داد | ســـــپـــــه را درم داد و دیــــنــــار داد |
فـرســتــاد بــر هـر ســوی لـشـکـری | نـگــهـبــان هـر لــشــکــری مـهـتــری |
پــیــاده بـــران بـــاره بـــر دیــده بـــان | نـگـهـبــان بــروز و بــشـب پــاسـبــان |
رد و مـوبــدش بـود بـر دسـت راسـت | نـویـسـنـده نـامـه را پــیـش خـواسـت |
یـکـی نـامـه نـزدیـک فــغــفـور چــیـن | نــبــشــتــنــد بــا صــد هــزار آفــریــن |
چــنـیـن گــفــت کــز گــردش روزگــار | نـــیــامـــد مـــرا بـــهــره جـــز کـــارزار |
بـپـروردم آن را کـه بــایـسـت کـشـت | کـــنــون شـــد ازو روزگـــارم درشـــت |
چـو فـغـفـور چـین گـر بـیـاید رواسـت | کــه بــر مـهـر او بــر روانـم گــواســت |
وگـر خــود نـیـایـد فـرســتــد ســپــاه | کـزین سـو خـرامـد همـی کـینه خـواه |
فـــرســـتـــاده از نــزد افـــراســـیــاب | بــچــیـن انـدر آمــد بــهـنـگــام خــواب |
ســرافــراز فــغــفــور بـــنــواخــتـــش | یــکــی خــرم ایــوان بـــپـــرداخــتــش |
وزان ســو بــگـنـگ انـدر افــراســیـاب | نـه آرام بــودش نـه خـورد و نـه خـواب |
بــــدیـــوار عــــراده بــــر پــــای کـــرد | بــــبـــرج انـــدرون رزم را جـــای کـــرد |
بـــفــرمــود تـــا ســنــگــهــای گــران | کــشــیـدنـد بــر بــاره افــســونـگــران |
بـــس کــاردانــان رومــی بـــخـــوانــد | ســپــاهــی بــدیــوار دژ بــرنــشــانــد |
بــــرآورد بــــیـــدار دل جـــاثـــلـــیـــق | بـــران بـــاره عــراده و مــنــجـــنــیــق |
کـمـانـهـای چـرخ و سـپــرهـای کـرگ | هـمـه بــرجـهـا پــر ز خـفـتــان و تـرگ |
گــروهـی ز آهـنــگــران رنــجــه کــرد | ز پــولـاد بــر هـر ســوی پــنـجــه کـرد |
بـــبــســتــنــد بــر نــیــزه هــای دراز | کـه هـر کـس کـه رفـتــی بــر دژ فـراز |
بــدان چــنــگ تــیـز انــدر آویــخــتــی | و گـــرنـــه ز دژ زود بـــگـــریــخـــتـــی |
ســــپـــــه را درم داد و آبـــــاد کــــرد | بــهــر کــار بــا هـر کــســی داد کــرد |
همان خـود و شمشیر و بـر گستـوان | سـپــرهـای چــیـنـی و تــیـر و کـمـان |
بـبـخـشـید بـر لشـکـرش بـی شـمار | بـــویــژه کــســـی کــو کــنــد کـــارزار |
چو آسوده شد زین بشادی نشست | خـود و جـنـگـسـازان خـسـرو پـرسـت |
پــری چــهـره هـر روز صـد چــنـگ زن | شــدنــدی بــدرگــاه شــاه انــجــمــن |
شـب و روز چـون مـجـلـس آراسـتـی | سـرود از لـب تـرک و مـی خـواسـتـی |
هـمــی داد هـر روز گــنــجــی بــبــاد | بـــر امـــروز و فـــردا نــیــامـــدش یــاد |
دو هفتـه بـرین گونه شادان بـزیسـت | کـه دانـد کـه فـردا دل افـروز کـیـسـت |
سـیم هفـتـه کـیخـسـرو آمـد بـگـنگ | شــنــیــد آن غــونــای و آوای چــنــگ |
بــخــنـدیـد و بــرگـشـت گـرد حــصـار | بـــمـــانـــد انــدر آن گـــردش روزگـــار |
چـنین گفـت کـان کو چـنین بـاره کـرد | نــه از بـــهــر پــیــکــار پــتــیــاره کــرد |
چــو خـون سـر شـاه ایـران بــریـخـت | بـمـا بـر چـنـیـن آتـش کـیـن بـبـیـخـت |
شـگـفـت آمـدش کـانچـنان جـای دید | ســـپـــهــری دلـــارام بـــر پـــای دیــد |
بـرسـتـم چـنـین گـفـت کـای پـهلـوان | ســزد گــر بــبــیــنــی بــروشــن روان |
کـه بــا مـا جــهـانـدار یـزدان چـه کـرد | ز خـــوب و پـــیـــروزی انـــدر نـــبــــرد |
بـــدی را کــجــا نــام بـــد بـــر بـــدی | بـــتـــنـــدی و کـــژی و نـــابـــخـــردی |
گـریـزان شـد از دسـت مـا بـر حـصـار | بـــریــن ســـان بـــرآســـود از روزگـــار |
بــدی کـو بــد آن جـهـان را سـرسـت | بــپــیـری رســیـده کـنـون بــتــرســت |
بــدیـن گــر نــدارم ز یـزدان ســپــاس | مبـادا که شب زنده بـاشم سـه پـاس |
کــزویـســت پــیــروزی و دســتــگــاه | هـــم او آفـــریــنـــنـــده هـــور و مـــاه |
ز یک سـوی آن شـارسـتـان کـوه بـود | ز پــیـکــار لــشــکــر بــی انــدوه بــود |
بـــــــروی دگــــــر بــــــودش آب روان | کــه روشـــن شـــدی مــرد را زو روان |
کـشـیـدنـد بــر دشـت پــرده ســرای | ز هــر ســوی دژ پــهـلــوانــی بــپــای |
زمین هفـت فـرسـنگ لشـکـر گرفـت | ز لشـکـر زمین دسـت بـر سـر گرفـت |
سراپـرده زد رسـتـم از دسـت راست | ز شـاه جـهـانـدار لـشـکـر بــخـواسـت |
بـــچــپ بـــر فــریــبـــرز کــاوس بــود | دل افــروز بـــا بــوق و بــا کــوس بــود |
بـــرفــتــنــد و بــردنــد پــرده ســرای | ســیــم روی گــودرز بـــگــزیــد جـــای |
شـب آمـد بـر آمـد ز هر سـو خـروش | تــو گـفـتــی جــهـان را بــدریـد گـوش |
زمـیـن را هـمـی دل بــرآمــد ز جــای | ز بــس نـالـه بــوق و شــیـپــور و نـای |
چـو خـورشید بـرداشـت از چـرخ زنگ | بـــدریــد پـــیــراهــن مـــشـــک رنــگ |
نشسـت از بـر اسـب شـبـرنگ شـاه | بـــیــامــد بـــگـــردیــد گــرد ســـپـــاه |
چــنـیـن گـفـت بــا رسـتــم پــیـلـتــن | کــه ایــن نــامــور مــهــتــر انــجــمــن |
چــنــیـن دارم امــیـد کــافــراســیــاب | نـبــیـنـد جــهـان نـیـز هـرگـز بــخــواب |
اگـر کـشـتــه گـر زنـده آیـد بــدســت | بــبــیـنــد ســر تــیـغ یـزدان پــرســت |
بــرآنــم کــه او را ز هـر ســو ســپــاه | بـــیــاری بـــیــایــد بـــدیــن رزمــگـــاه |
بــتــرســنــد وز تــرس یـاری کــنــنــد | نـه از کــیـن و از کــامــکــاری کــنـنــد |
بــکـوشـیـم تـا پـیـش ازان کـو سـپـاه | بـــخــوانــد بـــرو بـــر بـــگــیــریــم راه |
هــــمــــه بـــــاره دژ فـــــرود آوریــــم | هـمـه سـنـگ و خــاکـش بــرود آوریـم |
سـپـه را کنون روز سـخـتـی گذشـت | هــمـــان روز رزم انــدر آرام گـــشـــت |
چــو دشــمــن بــدیـوار گــیـرد پــنــاه | ز پــیـکـار و کـیـنـش نـتــرسـد سـپــاه |
شکستـه دلست او بـدین شارستـان | کزین پـس شود بـی گمان خـارستـان |
چـــو گـــفـــتـــار کـــاوس یــاد آوریــم | روان را هــــمــــه ســــوی داد آوریـــم |
کـجـا گـفـت کـایـن کـیـن بـا دار و بـرد | بـــپــوشــد زمــانــه بـــزنــگــار و گــرد |
پــسـر بــر پـسـر بــگـذرانـم بــدسـت | چـنین تـا شود سـال بـر پـنج شسـت |
بـــســان درخــتــی بــود تــازه بـــرگ | دل از کـیـن شـاهـان نـتـرسـد ز مـرگ |
پــذر بــگــذرد کــیـن بــمـانـد بــجــای | پــســر بــاشــد ایـن درد را رهـنـمـای |
بـــزرگــان بـــرو آفــریــن خـــوانــدنــد | ورا خـــســرو پـــاکــدیــن خـــوانــدنــد |
کــه کــیــن پــدر بــر تــو آیــد بــســر | مــبـــادی بـــجــز شــاه و پـــیــروزگــر |
دگـــر روز چـــون خـــور بـــرآمــد ز راغ | نـــهـــاد از بــــر چــــرخ زریـــن چـــراغ |
خــروشــی بــرآمـد بــلـنـد از حــصـار | پـر اندیشـه شـد زان سـخـن شـهریار |
هــمــانــگــه در دژ گــشـــادنــد بـــاز | بــرهــنــه شــد از روی پــوشــیـده راز |
بـــیــامــد ز دژ جـــهــن بـــاده ســوار | خــردمــنــد و بـــادانــش و مــایــه دار |
بــشـد پــیـش دهـلـیـز پــرده سـرای | هــمــی بــود بـــا نــامــداران بـــپــای |
ازان پــس بــیـامــد مــنـوشــان گــرد | خــرد یـافــتــه جــهــن را پــیـش بــرد |
خـردمـنـد چـو پـیـش خـسـرو رسـیـد | شـــد از آب دیــده رخـــش نــاپـــدیــد |
بـمـاند اندرو جـهن جـنگـی شـگـفـت | کــلــاه بـــزرگــی ز ســر بـــر گــرفــت |
چــو آمــد بــنـزدیـک تــخــتــش فــراز | بـــرو آفـــریــن کــرد و بـــردش نــمــاز |
چـنـیـن گـفـت کـای نـامـور شـهـریـار | هـمـیـشـه جــهـان را بــشــادی گـذار |
بــر و بــوم مـا بــر تــو فـرخــنـده بــاد | دل و چـشـم بــدخـواه تــو کـنـده بــاد |
همیشـه بـدی شـاد و یزدان پـرسـت | بـر و بـوم مـا پـیـش گـسـتـرده دسـت |
خـجــسـتــه شـدن بــاد و بــاز آمـدن | بــه نـیـکـی هـمـی داســتــانـهـا زدن |
پـــیـــامـــی گـــزارم ز افـــراســـیــاب | اگــر شـــاه را زان نــگــیــرد شــتـــاب |
چـو از جـهـن گـفـتـار بــشـنـیـد شـاه | بــفــرمــود زریـن یــکــی پــیــشــگــاه |
نـــهـــادنـــد زیــر خـــردمـــنـــد مـــرد | نــشــســت و پــیــام پـــدر یــاد کــرد |
چـنـیـن گـفـت بـا شـاه کـافـراسـیـاب | نشـسـتـسـت پـر درد و مژگـان پـر آب |
نـخـسـتــیـن درودی رسـانـم بــشـاه | ازان داغ دل شـــاه تــــوران ســـپــــاه |
کـه یـزدان ســپــاس و بــدویـم پــنـاه | کــه فــرزنــد دیــدم بــدیــن پــایــگــاه |
کـه لـشـکـر کـشـد شـهـریـاری کـنـد | بـــپـــیــش ســـواران ســواری کــنــد |
ز راه پـــدر شـــاه تـــا کـــیـــقـــبــــاد | ز مـــــادر ســـــوی تـــــور دارد نـــــژاد |
ز شـاهـان گـیتـی سـرش بـرتـرسـت | بــچـیـن نـام او تــخـت را افـسـرسـت |
بـــابـــر انــدرون تــیــز پـــران عــقــاب | نــــهــــنــــگ دلــــاور بـــــدریــــای آب |
هــمــه پــاســبــانــان تــخــت ویـنــد | دد و دام شـــادان بـــبـــخـــت ویــنــد |
بــزرگــان کــه بــا تــاج و بــا زیــورنــد | بـــروی زمــیــن مــر تـــرا کــهــتــرنــد |
شــگــفــتــی تــر از کــار دیــو نــژنــد | کـه هـرگـز نـخـواهـد بــمـا جــز گـزنـد |
بـــدان مــهــربـــانــی و آن راســتــی | چــرا شـد دل مـن ســوی کـاســتــی |
کـه بــردســت مـن پــور کـاوس شـاه | سـیـاوش رد کـشـتـه شـد بـی گـنـاه |
جـگر خـستـه ام زین سخـن پـر ز درد | نشـسـتـه بـیکسـو ز خـواب و ز خـورد |
نـه مـن کـشـتـم او را کـه نـاپـاک دیو | بــبــرد از دلـم تــرس گــیـهـان خــدیـو |
زمــــانـــه ورا بــــد بــــهـــانـــه مــــرا | بــچــنــگ انــدرون بــد فــســانـه مــرا |
تــو اکــنـون خــردمــنــدی و پــادشــا | پـــــذیــــرنــــده مـــــردم پـــــارســـــا |
نــگــه کــن تــا چــنــد شــهــر فــراخ | پــر از بــاغ و ایــوان و مــیــدان و کــاخ |
شدست اندرین کینه جـستـن خـراب | بـــهــانــه ســـیــاوش و افــراســیــاب |
هــمــان کــارزاری ســـواران جـــنــگ | بــتــن هـمـچــو پــیـل و بــزور نـهـنـگ |
کـه جـز کـام شـیران کـفـنشـان نبـود | ســری تــیـز نـزدیـک تــنـشــان نـبــود |
یـکــی مــنـزل انـدر بــیـابــان نـمــانـد | بــکـشـور جـز از دشـت ویـران نـمـانـد |
جـز از کـیـنـه و زخـم شـمـشـیـر تـیـز | نــمــانــد ز مــا نــام تـــا رســتــخــیــز |
نــیــایـد جــهــان آفــریـن را پــســنــد | بــفـرجــام پــیـچــان شــویـم از گـزنـد |
وگـر جـنـگ جـویـی هـمـی بـیـگـمـان | نـیـاســایـد از کــیـن دلــت یـک زمــان |
نــگــه کـــن بـــدیــن گــردش روزگــار | جـــز او را مـــکـــن بـــر دل آمــوزگـــار |
کـه ما در حـصـاریم و هامون تـراسـت | سری پر ز کین دل پر از خون تر است |
همی گـنگ خـوانم بـهشـت منسـت | بـــرآورده بــوم و کــشــت مــنــســت |
هـم ایـدر مــرا گــنــج و ایـدر ســپــاه | هــم ایـدر نــگــیـن و هـم ایـدر کــلــاه |
هم اینجـام کشت و هم اینجام خورد | هــم ایــنـــجـــام مـــردان روز نـــبـــرد |
تــراگـاه گـرمـی و خـوشـی گـذشـت | گـل و لـالـه و رنـگ و شــی گـذشــت |
زمسـتـان و سـرمـا بـپـیش اندرسـت | کـه بـر نیزه ها گـردد افـسـرده دسـت |
بــدامـن چــو ابــر انـدرافــگـنـد چــیـن | بــر و بــوم مــا ســنـگ گــردد زمــیـن |
ز هـر سـو کـه خـوانـم بـیـایـد سـپـاه | نــتــابــی تــو بــا گــردش هـور و مــاه |
ور ایـدون گــمــانــی کــه هــر کــارزار | تـــــرا بـــــردهــــد اخــــتــــر روزگــــار |
از انـدیـشــه گــردون مــگــر بــگــذرد | ز رنــج تــو دیــگــر کــســی بــرخــورد |
گـر ایـدونـک گـویی کـه تـرکـان چـیـن | بــگــیــرم زنــم آســمــان بــر زمــیــن |
بــشـمـشـیـر بــگـذارم ایـن انـجــمـن | بـــدســـت تـــو آیــم گــرفـــتـــار مــن |
مـپــنـدار کـایـن نـیـز نـابــود نـیـســت | نـسـاید کـسـی کـو نفـرسـود نیسـت |
نــبـــیــره ســـر خـــســروان زادشــم | ز پـــشــت فــریــدون وز تـــخــم جــم |
مــرا دانــش ایــزدی هــســـت و فــر | هـــــمـــــان یـــــاورم ایـــــزد دادگـــــر |
چـــو تـــنــگ انـــدر آیــد بـــد روزگـــار | نـــخـــواهــد دلـــم پـــنـــد آمـــوزگـــار |
بــفــرمــان یـزدان بــهـنــگــام خــواب | شــوم چـــون ســـتـــاره بـــرآفــتـــاب |
بـــدریــای کـــیــمــاک بـــر بـــگـــذرم | ســپـــارم تــرا لــشــکــر و کــشــورم |
مــرا گــنــگ و دژ بـــاشـــد آرامــگــاه | نــبــیـنــد مــرا نــیــز شــاه و ســپــاه |
چــو آیـد مــرا روز کــیـن خــواســتــن | بــبــیـن آنـزمــان لــشــکــر آراســتــن |
بـیـایـم بـخـواهـم ز تـو کـیـن خـویـش | بــهـرجــای پــیـدا کـنـم دیـن خـویـش |
و گــر کــیـنـه از مـغــز بــیـرون کــنـی | بـمـهر انـدرین کـشـور افـسـون کـنـی |
گــشـــایــم در گــنــج تـــاج و کـــمــر | هـمـان تــخــت و دیـنـار و جــام گــهـر |
کــه تـــور فـــریــدون بـــه ایــرج نــداد | تــو بــردار وز کــیـن مــکــن هـیـچ یـاد |
و گـر چـین و ماچـین بـگیری رواسـت | بـدان رای ران دل همی کت هواسـت |
خـراسان و مکران زمین پـیش تـست | مـرا شـادکـامـی کـم وبــیـش تـسـت |
بــراهـی کـه بـگـذشـت کـاوس شـاه | فــرســتــم چــنــدانـک بــایـد ســپــاه |
هـمـه لــشــکــرت را تــوانـگــر کــنـم | تـــرا تـــخــت زریــن و افــســر کــنــم |
هــمــت یــار بـــاشــم بـــهــر کــارزار | بــهـر انـجــمـن خــوانـمــت شــهـریـار |
گـر از پـنـد مـن سـر بـپـیچـی هـمـی | و گـر بــا نـیـاکـیـن بـسـیـچـی هـمـی |
چــو زیـن بــاز گـردی بــیـارای جــنـگ | مـنم سـاخـتـه جـنـگ را چـون پـلـنـگ |
چـو از جـهـن پـیـغـام بــشـنـیـد شـاه | هـمــی کــرد خــنــدان بــدوبــر نـگــاه |
بـپـاسـخ چـنین گفـت کـای رزمجـوی | شنیدیم سـر تـا سـر این گفت و گوی |
نـخــســت آنـک کــردی مــرا آفــریـن | هـمـان بــاد بـر تـخـت و تـاج و نـگـیـن |
درودی کـــه دادی ز افــــراســــیـــاب | بــگـفـتــی کـه او کـرد مـژگـان پــر آب |
شـنـیدم هـمـین بـاد بـر تـاج و تـخـت | مــبــادم مـگــر شــاد و پــیـروزبــخــت |
دوم آنـک گـفـتــی ز یـزدان ســپــاس | کـه بـینـم هـمـی پـور یـزدان شـنـاس |
زشـــاهــان گــیــتـــی دل افـــروزتـــر | پــســنــدیــده تــر شــاه و پــیــروزتــر |
مــرا داد یـزدان هـمــه هــرچ گــفــت | کـه بــا ایـن هـنـرهـا خـرد بــاد جـفـت |
تـرا چند خواهی سخن چـرب هست | بـدل نـیـسـتـی پـاک و یـزدان پـرسـت |
کــســی کــو بــدانـش تــوانـگـر بــود | زگـــفـــتــــار کـــردار بــــهـــتـــر بــــود |
فــریــدون فــرخ ســتـــاره نــگــشــت | نـه از خـاک تـیـره هـمـی بــرگـذشـت |
تـو گویی که من بـر شـوم بـر سـپـهر | بـشـسـتـی بـرین گونه از شـرم چـهر |
دلـت جـادوی را چـو سـرمایه گـشـت | سـخـن بـر زبـانـت چـو پـیرایه گـشـت |
زبـــان پـــر زگــفــتـــار و دل پـــر دروغ | بــــر مــــرد دانـــا نـــگــــیـــرد فــــروغ |
پـدر کـشـتـه را شـاه گـیتـی مـخـوان | کـنون کـز سـیاوش نمـانـد اسـتـخـوان |
هـــمــــان مـــادرم را ز پــــرده بــــراه | کشیدی و گشـتـی چـنین کینه خـواه |
مــــــرا نــــــوز نــــــازاده از مــــــادرم | هـمـی آتــش افــروخــتــی بــرســرم |
هـر آنـکــس کــه او بــد بــدرگــاه تــو | بـــنــفـــریــد بـــر جـــان بـــی راه تـــو |
کـه هرگـز بـگـیتـی کـس آن بـد نکـرد | ز شـــاهــان و گـــردان و مــردان مــرد |
کـه بــر انـجــمـن مـر زنـی را کـشـان | ســپــارد بــزرگــی بــمــردم کــشــان |
زنـــنـــده هـــمـــی تـــازیــانـــه زنـــد | کـه تــا دخــتــرش بــچــه را بــفــگـنـد |
خــردمــنـد پــیـران بــدانــجــا رســیـد | بــدیـد آنــک هـرگــز نــدیـد و شــنـیـد |
چــنـیـن بــود فــرمـان یـزدان کـه مـن | ســـرافـــراز گــردم بـــهــر انــجـــمــن |
گـزنـد و بــلـای تــو از مـن بــگـاشــت | کــه بــا مـن زمـانـه یـکـی راز داشــت |
ازان پــس کـه گـشـتــم ز مـادر جــدا | چـــنــانــچــون بـــود بـــچــه بـــیــنــوا |
بــپــیــش شــبــانــان فــرســتــادیـم | بـــــپــــرواز شــــیــــران نــــر دادیــــم |
مــرا دایــه و پـــیــشــکــاره شــبـــان | نـــه آرام روز و نـــه خـــواب شـــبـــان |
چـنـیـن بــود تــا روز مـن بــرگـذشـت | مــــرا انـــدر آورد پــــیـــران ز دشــــت |
بـــپـــیــش تـــو آورد و کــردی نــگــاه | کـه هـسـتــم سـزاوار تــخـت و کـلـاه |
بـــســان ســیــاوش ســرم را ز تـــن | بـــبــری و تــن هــم نــیــابـــد کــفــن |
زبـــان مــرا پــاک یــزدان بـــبـــســت | همـان خـیره مـاندم بـجـای نشـسـت |
مــرا بــی دل و بــی خــرد یــافــتــی | بـــکــردار بـــد تـــیــز نــشــتـــافــتــی |
سـیـاوش نـگـه کـن کـه از راســتــی | چـه کـرد و چـه دید از بـد و کـاسـتـی |
ز گــیــتــی بــیــامــد تــرا بـــرگــزیــد | چـــنــان کـــز ره نــامـــداران ســـزیــد |
ز بــهــر تــو پــرداخــت آیــیــن و گــاه | بــیـامـد ز گـیـتــی تــرا خــوانـد شــاه |
وفـا جـسـت و بـگـذاشـت آن انجـمن | بــدان تـا نـخـوانـیـش پــیـمـان شـکـن |
چــــو دیــــدی بــــر و گــــردگــــاه ورا | بــــــــزرگـــــــی و گـــــــردی و راه ورا |
بــجــنـبــیـدت آن گــوهـر بــد ز جــای | بـــیــفــگــنــدی آن پــاک دلــرا ز پــای |
ســر تـــاجــداری چــنــان ارجــمــنــد | بــریــدی بــســان ســر گــوســفــنــد |
ز گـــاه مــنــوچـــهــر تـــا ایــن زمــان | نــبــودی مــگــر بــدتــن و بــدگــمــان |
ز تــور انــدر آمــد زیـان از نــخــســت | کـجـا بــا پـدر دسـت بـد را بـشـسـت |
پـسـر بــر پـسـر بــگـذرد هـمـچـنـیـن | نـــه راه بـــزرگـــی نـــه آیــیـــن دیــن |
زدی گــــــردن نــــــوذر نــــــامــــــدار | پـــدر شــاه وز تـــخـــمــه شــهــریــار |
بــــرادرت اغـــریـــرث نـــیـــکـــخـــوی | کـــجـــا نــیــکــنــامــی بـــدش آرزوی |
بــکـشـتـی و تــا بــوده ای بــدتــنـی | نـــه از آدم از تــــخــــم آهـــرمـــنـــی |
کـســی گـر بــدیـهـات گـیـرد شــمـار | فـــــزون آیـــــد از گـــــردش روزگـــــار |
نــهــالــی بـــدوزخ فـــرســـتـــاده ای | نــگـــویــی کـــه از مــردمــان زاده ای |
دگــر آنـک گــفــتــی کــه دیـو پــلـیـد | دل و رای من سـوی زشـتـی کـشـید |
همین گفت ضـحـاک و هم جـمشـید | چـو شـدشـان دل از نـیکـویی نـاامـیـد |
کـه مـا را دل ابــلـیـس بــی راه کــرد | ز هـر نـیـکــویـی دســت کـوتــاه کــرد |
نـه بــرگـشــت ازیـشــان بــد روزگــار | ز بـــد گـــوهــر و گـــفـــت آمـــوزگـــار |
کـسـی کـو بــتـابــد سـر از راسـتـی | گــزیـنــد هـمــی کــژی و کــاســتــی |
بــجـنـگ پـشـن نـیـز چـنـدان سـپــاه | کــه پــیـران بــکــشــت انـدر آوردگــاه |
زمـیـن گــل شــد از خــون گـودرزیـان | نـــجـــویــی جـــز از رنـــج و راه زیــان |
کـــنـــون آمـــدی بـــا هـــزاران هــزار | ز تــــــرکـــــان ســـــوار از در کـــــارزار |
بآمـوی لـشــکـر کـشـیـدی بــجــنـگ | وزیـشـان بــپـیـش مـن آمـد پــشـنـگ |
فــرســتـــادیــش تـــا بـــبـــرد ســرم | ازان پــس تــو ویـران کـنـی کــشــورم |
جــهــانــدار یـزدان مــرا یــار گــشــت | سـر بـخـت دشـمن نگونسـار گـشـت |
مـرا گـویـی اکـنـون کـه از تــخـت تــو | دل افــروز و شــادانــم از بـــخــت تـــو |
نـگـه کــن کــه تــا چــون بــود بــاورم | چــــو کــــردارهــــای تـــــو یــــاد آورم |
ازیـن پـس مـرا جـز بـشـمـشـیـر تـیـز | نـبــاشـد سـخـن بـا تـو تـا رسـتـخـیـز |
بــکـوشــم بــنـیـروی گـنـج و ســپــاه | بــنـیـک اخــتــر و گــردش هـور و مــاه |
هـمـان پـیـش یـزدان بـبــاشـم بـپـای | نـخــواهـم بــگـیـتــی جــزو رهـنـمـای |
مـگــر گــز بــدان پــاک گــردد جــهـان | بــداد و دهــش مــن بــبــنــدم مــیـان |
بـــدانــدیــش را از مــیــان بــر کــنــم | ســر بــدنـشـان را بــی افـســر کـنـم |
سـخــن هـرچ گـفـتــم نـیـا را بــگـوی | کـه درجـنـگ چـنـدیـن بـهـانـه مـجـوی |
یــکــی تــاج دادش زبـــر جــد نــگــار | یــکــی طـــوق زریــن و دو گــوشـــوار |
هـمـانـگـه بــشـد جـهـن پــیـش پــدر | بــگـفــت آن ســخــنـهـا هـمـه دربــدر |
ز پــاســخ بــرآشــفــت افــراســیــاب | سـواری ز تــرکـان کـجـا یـافـت خـواب |
بــبــخــشــیـد گـنـج درم بــر ســپــاه | همان تـرگ و شمشیر و تـخت و کلاه |
شـب تــیـره تــا بــرزد از چــرخ شـیـد | بـشـد کـوه چـون پـشـت پـیل سـپـید |
هـمـی لـشـکـر آراســت افـراسـیـاب | دلـش بــود پــردرد و سـر پــر شـتــاب |
چـو از گـنـگ بــرخـاسـت آوای کـوس | زمــیـن آهــنــیـن شــد هـوا آبــنــوس |
ســر مـوبــدان شــاه نـیـکــی گـمـان | نـشـسـت از بــر زیـن سـپـیـده دمـان |
بـــیــامــد بـــگــردیــد گــرد حـــصـــار | نــگــه کــرد تـــا چـــون کــنــد کـــارزار |
بــرسـتـم بــفـرمـود تــا هـمـچـو کـوه | بـــیـــارد بـــیــک ســـود دریـــا گـــروه |
دگـر سـوش گـسـتـهـم نـوذر بــپــای | سـه دیـگـر چــو گـودرز فـرخــنـده رای |
بـــســـوی چـــهــارم شـــه نــامـــدار | ابــا کـوس و پــیـلـان و چــنـدی سـوار |
سـپـه را هـمـه هـرچ بــایـسـت سـاز | بــــکـــرد و بــــیـــامـــد بــــر دژ فـــراز |
بــلـشــکـر بــفـرمـود پــس شــهـریـار | یـکــی کــنـده کــردن بــگــرد حــصــار |
بــدان کــار هـر کــس کـه دانـا بــدنـد | بـــجـــنــگ دژ انـــدر تـــوانـــا بـــدنـــد |
چـــه از چـــیــن وز روم وز هــنـــدوان | چـــه رزم آزمــوده ز هــر ســـو گـــوان |
همـه گـرد آن شـارسـتـان چـون نونـد | بـگـشـتـنـد و جـسـتـنـد هر گـونه بـند |
دو نـیـزه بــبــالــا یـکــی کــنـده کــرد | ســپــه را بــگــردش پــراگــنــده کــرد |
بــدان تــا شـب تـیـره بــی سـاخـتـن | نــیــارد تـــرکـــان یــکــی تـــاخـــتـــن |
دو صـد سـاخــت عـراده بــر هـر دری | دو صـد مـنـجـنـیـق از پـس لـشـکـری |
دو صـد چــرخ بــر هـر دری بــا کـمـان | ز دیــوار دژ چـــون ســـر بـــدگـــمـــان |
پــدیـد آمــدی مــنــجــیـنـق از بــرش | چـو ژالـه هـمـی کـوفـتـی بــر سـرش |
پــس مــنــجــنـیـق انــدرون رومــیـان | ابــا چــرخــهـا تــنـگ بــســتــه مـیـان |
دو صـد پــیـل فـرمـود پــس شـهـریـار | کـشــیـدن ز هـر ســو بــگـرد حــصــار |
یــکـــی کـــنــده ای زیــر بـــاره درون | بــکــنــد و نــهــادنــد زیـرش ســتــون |
بــد آن مـنـکـری بــاره مـانـده بــپــای | بــدان نــیـزه هـا بــرگــرفــتــه ز جــای |
پــس آلــود بــر چــوب نــفــط ســیـاه | بــدیـن گــونــه فــرمــود بــیــدار شــاه |
بـیـک سـو بــر از مـنـجـنـیـق و ز تـیـر | رخ سـرکـشـان گـشـتـه همچـون زریر |
بــه زیـر انـدرون آتـش و نـفـط و چـوب | ز بـــر گــرزهــای گــران کـــوب کـــوب |
بــهــر چــارســو ســاخــت آن کــارزار | چــنـانـچـون بــود سـاز جــنـگ حـصـار |
وزآن جـــایــگـــه شـــهــریــار زمــیــن | بــیــامــد بـــپــیــش جــهــان آفــریــن |
ز لـشــکــر بــشــد تــا بــجــای نـمـاز | ابـــا کـــردگـــار جـــهـــان گـــفـــت زار |
ابــر خـاک چـون مـار پــیـچـان ز کـیـن | هـمــی خــوانـد بــر کــردگــار آفــریـن |
همی گـفـت کـام و بـلـندی ز تـسـت | بــهـر سـخـتـیـی یـارمـنـدی ز تـسـت |
اگــر داد بـــیــنــی هــمــی رای مــن | مــرگــدان ازیــن جــایــگــه پــای مــن |
نـگـون کــن ســر جــاودانـرا ز تــخــت | مــرادار شــادان دل و نــیــک بـــخــت |
چـو بـرداشـت از پـیش یـزدان سـرش | بــجـوشـن بــپــوشـیـد روشـن بــرش |
کمر بـر میان بـسـت و بـرجـسـت زود | بـــجـــنــگ انــدر آمـــد بـــکـــردار دود |
بــفــرمــود تــا ســخــت بــر هـر دری | بــجــنـگ انـدر آیـد یـکــی لـشــکــری |
بــدان چـوب و نـفـط آتــش انـدر زدنـد | ز بـرشـان همـی سـنگ بـر سـر زدنـد |
زبــانــگ کــمــانــهــای چــرخ و ز دود | شـده روی خــورشـیـد تــابــان کـبــود |
ز عـــراده و مـــنــجـــنــیــق و ز گـــرد | زمــیـن نــیـلــگــون شــد هــوا لــاژورد |
خــروشــیـدن پــیـل و بــانـگ ســران | درخـــشـــیــدن تـــیــغ و گـــرز گـــران |
تـو گـفـتـی بـرآویـخـت بــا شـیـد مـاه | ز بــــاریـــدن تـــیـــر و گـــرد ســـیـــاه |
ز نـفـط ســیـه چــوبــهـا بــرفـروخــت | بـه فـرمان یزدان چـو هیزم بـسـوخـت |
نگون بـاره گفـتـی که بـرداشـت پـای | بـــکـــردار کـــوه انـــدر آمـــد ز جـــای |
وزان بــاره چــنــدی ز تــرکــان دلــیــر | نــگــون انــدر آمــد چــو بـــاران بــزیــر |
کـــه آیــد بـــدام انــدرون نـــاگـــهــان | سـر آرد بــران شـوربــخــتــی جــهـان |
بـــپــیــروزی از لــشــکــر شــهــریــار | بــــرآمــــد خــــروشــــیــــدن کــــارزار |
ســـوی رخـــنـــه دژ نـــهــادنـــد روی | بــیـامـد دمـان رســتــم کـیـنـه جــوی |
خــبــر شــد بــنــزدیـک افــراســیــاب | کـجــا بــاره شـارسـتــان شـد خــراب |
پــس افـراسـیـاب انـدر آمـد چــو گـرد | بــه جــهــن و بــگــرســیــوز آواز کــرد |
کــه بـــا بــاره دژ شــمــا را چــه کــار | ســپــه را ز شـمـشـیـر بــایـد حــصـار |
ز بــهـر بــر و بــوم و پــیـونـد خـویـش | هـمـان از پـی گـنـج و فـرزنـد خـویـش |
بـــبـــنــدیــم دامــن یــک انــدر دگـــر | نـمــانـیـم بــر دشــمــنــان بــوم و بــر |
ســپــاهـی ز تــرکــان گــروهـا گــروه | بــدان رخــنـه رفـتــنـد بــر ســان کـوه |
بـــکــردار شــیــران بـــرآویــخــتـــنــد | خــروش از دو رویـه بــرانـگــیـخــتــنــد |
ســـواران تـــرکـــان بـــکـــردار بـــیــد | شــــده لـــرزلـــرزان و دل نـــاامـــیـــد |
بــرســتــم بــفـرمـود پــس شـهـریـار | پــیـاده هـرآنــکــس کــه بــد نــامــدار |
کـه پـیـش انـدر آیـد بـدان رخـنـه گـاه | هـمـیـدون بــی نـیـزه ور کـیـنـه خـواه |
ابــا تــرکــش و تــیــغ و تــیــر و تــبــر | ســـوار ایــســـتـــاده پـــس نــیــزه ور |
ســواران جــنــگــی نــگــهــدارشــان | بـدانگـه کـه شـد سـخـت پـیکـارشـان |
ســـوار و پـــیــاده بـــهــر ســو گــروه | بـــجـــنــگ انــدر آمــد بـــکــردار کــوه |
بـــرخــنــه در آورد یــکــســر ســپــاه | چـو شـیـر ژیـان رسـتــم کـیـنـه خـواه |
پـــیـــاده بـــیـــامـــد بـــکـــردار گـــرد | درفــش ســیـه را نــگــون ســار کــرد |
نــشــان ســپــهـدار ایـران بــنــفــش | بــران بــاره زد شــیـر پــیـکــر درفــش |
بـــپـــیــروزی شـــاه ایــران ســـپـــاه | بـــرآمـــد خـــروشـــیــدن از رزمــگـــاه |
فـراوان ز تــوران سـپــه کـشـتـه شـد | سـر بــخـت تــورانـیـان گـشـتــه شـد |
بـدانگـه کـجـا رزمـشـان شـد درشـت | دو تـن رسـتـم آورد ازیشـان بـمـشـت |
چــو گــرســیـو و جــهــن رزم آزمــای | کـه بـد تـخـت تـوران بـدیـشـان بـپـای |
بـــرادر یــکــی بـــود و فــرخ پـــســـر | چــنـیـن آمـد از شـوربــخــتــی بــسـر |
بــدان شـارسـتــان انـدر آمـد سـپــاه | چـنـان داغ دل لـشـکـری کـیـنـه خـواه |
بــتــاراج و کــشــتــن نــهــادنــد روی | بـــرآمــد خـــروشــیــدن هــای هــوی |
زن و کــودکــان بــانـگ بــرداشــتــنـد | بـــایــرانــیــان جــای بــگــذاشــتــنــد |
چــه مــایــه زن و کــودک نــارســیــد | کــه زیــر پــی پــیــل شــد نــاپـــدیــد |
هـمـه شـهـر تـوران گـریـزان چـو بــاد | نــیــامــد کــســی را بـــر و بــوم یــاد |
بــشـد بــخــت گـردان تــرکـان نـگـون | بـــزاری هــمــه دیــدگــان پــر ز خــون |
زن و گـنـج و فـرزنـد گـشـتــه اســیـر | ز گـردون روان خـسـتــه و تــن بــتــیـر |
بــایــوان بــرآمــد پــس افــراســیــاب | پـــر از خــون دل از درد و دیــده پــرآب |
بـران بــاره بـر شـد کـه بــد کـاخ اوی | بــیـامـد سـوی شـارسـتـان کـرد روی |
دو بــهـره ز جـنـگـاوران کـشـتــه دیـد | دگـر یکـسـر از جـنـگ بـرگـشـتـه دیـد |
خـــروش ســـواران و بـــانـــگ زنـــان | هـم از پــشـت پــیـلـان تــبــیـره زنـان |
هـمــی پــیـل بــر زنــدگــان رانــدنــد | همـی پـشـتـشـان بـر زمـین مـانـدنـد |
هـمـه شـارسـتــان دود و فـریـاد دیـد | هـمـان کـشــتــن و غـارت و بــاد دیـد |
یـکـی شـاد و دیـگـر پــر از درد و رنـج | چـنـانـچـون بــود رسـم و رای سـپـنـج |
چــو افــراســیـاب آنـچــنـان دیـد کــار | چــنــان هــول و بــرگــشــتــن کــارزار |
نــه پــور و بـــرادر نــه بــوم و نــه بــر | نـه تـاج و نه گـنـج و نه تـخـت و کـمـر |
هـمـی گـفـت بــا دل پـر از داغ و درد | کـه چـرخ فـلک خـیره بـا من چـه کـرد |
بـــدیــده بـــدیــدم هـــمـــان روزگـــار | کـه آمـد مـرا کـشــتــن و مـرگ خــوار |
پــــر از درد ازان بـــــاره آمــــد فــــرود | هــمــی داد تـــخـــت مــهــی را درود |
هـمـی گـفـت کـی بـینـمـت نـیـز بـاز | ایـــــــاروز شــــــــادی و آرام و نـــــــاز |
وزان جــایـگــه خــیـره شــد نـاپــدیـد | تـو گفـتـی چـو مرغـان همی بـر پـرید |
در ایـــوان کـــه در دژ بــــرآورده بــــود | یــکـــی راه زیــر زمــیــن کـــرده بـــود |
ازان نــامـــداران دو صـــد بـــرگـــزیــد | بـــران راه بـــی راه شـــد نـــاپـــدیـــد |
وزآنـــجـــای راه بـــیــابـــان گـــرفـــت | همـه کـشـورش مـانـد انـدر شـگـفـت |
نـشـانـی نـدادش کـس انـدر جــهـان | بـــدان گـــونــه آواره شـــد در نــهــان |
چــو کــیــخــســرو آمــد درایـوان اوی | بــــپــــای انــــدر آورد کــــیــــوان اوی |
ابـر تـخـت زریـنـش بـنـشـسـت شـاه | بـجـسـتـنـش بـر کـرد هر سـو سـپـاه |
فـراوان بــجــسـتــنـد جــایـی نـشـان | نــیــامــد ز ســـالــار گــردنــکــشـــان |
ز گـرســیـوز و جــهـن پــرسـیـد شـاه | ز کـــار ســـپـــهــدار تـــوران ســـپـــاه |
که چـون رفت و آرامگاهش کجـاست | نهان گشتـه ز ایدر پـناهش کجـاسـت |
ز هر گـونه گـفـتـنـد و خـسـرو شـنید | نــیـامــد هــمــی روشــنــایـی پــدیـد |
بـــایــرانــیــان گــفــت پـــیــروز شــاه | کــه دشــمـن چــو آواره گــردد ز گــاه |
ز گـیـتـی بـرو نـام و کـام انـدکـیسـت | ورا مــرگ بــا زنــدگــانـی یـکــیـســت |
ز لـشـکـر گـزیـن کـرد پــس بــخـردان | جــهــانــدیــده و کــار بــیـن مــوبــدان |
بــدیـشـان چـنـیـن گـفـت کآبــاد بـیـد | هــمــیـشــه بــهــر کــار بــا داد بــیــد |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج