فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 5 اردیبهشت 1404

پایگاه خبری شاعر

بـــنــام خـــداونــد خـــورشــیــد و مــاهکـــه دل را بـــنـــامـــش خـــرد داد راهخــداونــد هـســتــی و هـم راســتــینــخــواهــد ز تـــو کــژی و ک…

بـــنــام خـــداونــد خـــورشــیــد و مــاه کـــه دل را بـــنـــامـــش خـــرد داد راه
خــداونــد هـســتــی و هـم راســتــی نــخــواهــد ز تـــو کــژی و کــاســتــی
خــداونــد بــهــرام و کــیــوان و شــیــد ازویـــم نــــویـــد و بــــدویـــم امــــیـــد
ســـتـــودن مـــر او را نــدانــم هــمــی از انـدیـشـه جـان بــرفـشـانـم هـمـی
ازو گـــشـــت پـــیــدا مــکـــان و زمــان پــی مــور بــر هــســتــی او نــشــان
ز گـردنـده خــورشــیـد تــا تــیـره خــاک دگــر بـــاد و آتـــش هــمــان آب پـــاک
بــهــســتــی یـزدان گــواهــی دهــنــد روان تـــــرا آشــــنــــایــــی دهــــنــــد
ز هــرچ آفـــریــدســـت او بـــی نـــیــاز تـــو در پـــادشــاهــیــش گــردن فــراز
ز دسـتـور و گـنـجـور و از تــاج و تــخـت ز کـمـی و بــیـشـی و از نـاز و بــخــت
هـمـه بــی نـیـازسـت و مـا بــنـده ایـم بــفــرمـان و رایـش ســرافــگـنـده ایـم
شــب و روز و گــردان ســپــهـر آفــریـد خــور و خـواب و تــنـدی و مـهـر آفـریـد
جـــز او را مـــدان کـــردگـــار بـــلـــنـــد کــزو شــادمــانـی و زو مــســتــمــنـد
شگفتـی بـگیتـی ز رسـتـم بـس است کـزو داسـتــان بــر دل هـرکـس اسـت
ســر مــایـه مــردی و جــنـگ ازوســت خـردمـنـدی و دانش و سـنگ ازوسـت
بــخـشـکـی چـو پـیـل و بــدریـا نـهـنـگ خــردمــنـد و بــیـنـادل و مــرد ســنـگ
کــنــون رزم کـــامــوس پـــیــش آوریــم ز دفــتــر بـــگــفــتــار خــویــش آوریــم
چـــو لــشــکــر بـــیــامــد بـــراه چـــرم کــــلــــات از بــــر و زیــــر آب مــــیـــم
هـــمــــی یـــاد کــــردنــــد رزم فــــرود پــشــیــمــانــی و درد و تــیـمــار بــود
هــمــه دل پــر از درد و از بـــیــم شــاه دو دیـده پــر از خــون و تــن پــر گــنـاه
چــنـان شــرمـگــیـن نـزد شــاه آمـدنـد جــگــر خــســتــه و پــر گــنـاه آمـدنـد
بــرادرش را کــشــتــه بــر بــی گــنــاه بــدشــمـن ســپــرده نـگــیـن و کــلـاه
هـمـه یـکـســره دســت کـرده بــکـش بــرفـتــنـد پــیـشـش پــرســتــار فـش
بـدیـشـان نـگـه کـرد خـسـرو بــخـشـم دلش پـر ز درد و پـر از خـون دو چـشم
بــیـزدان چــنـیـن گــفــت کــای دادگــر تـــو دادی مــرا هــوش و رای و هــنــر
هـمــی شــرم دارم مــن از تــو کــنـون تـو آگه تـری بـی شـک از چـند و چـون
وگـــرنـــه بـــفـــرمـــودمـــی تـــا هــزار زدنـــدی بــــمـــیـــدان پــــیـــکــــار دار
تــن طــوس را دار بـــودی نــشــســت هـرانـکـس کـه بـا او مـیـان را بـبـسـت
ز کـــیـــن پـــدر بــــودم انـــدر خـــروش دلـش داشـتـم پــر غـم و درد و جـوش
کــنـون کــیـنـه نـو شــد ز کــیـن فــرود ســـر طـــوس نـــوذر بــــبــــایـــد درود
بــگـفــتــم کــه ســوی کــلـات و چــرم مــرو گــر فــشـــانــنــد بـــر ســـر درم
کــزان ره فــرودســت و بــا مــادرســت سـپــهـبــد نـژادسـت و کـنـداور اسـت
دمــان طــوس نــامــدار نــاهــوشـــیــار چــرا بــرد لـشــکــر بــســوی حــصــار
کــنــون لــاجـــرم کــردگــار ســـپـــهــر ز طــوس و ز لــشــکــر بــبــریـد مــهـر
بـــد آمــد بـــگــودرزیــان بـــر ز طـــوس کـه نـفـرین بـرو بـاد و بـر پـیل و کـوس
هـمــی خــلــعــت و پــنـدهـا دادمــش بـــجـــنــگ بـــرادر فـــرســـتـــادمــش
جــهـانـگــیـر چــون طــوس نـوذر مـبــاد چــنـو پــهـلـوان پــیـش لـشـکـر مـبــاد
دریــــغ آن فــــرود ســــیــــاوش دریـــغ کـه بــا زور و دل بــود و بــا گـرز و تـیـغ
بــسـان پــدر کـشـتـه شـد بــی گـنـاه بــدســت ســپــهـدار مـن بــا ســپــاه
بــگـیـتـی نـبــاشـد کـم از طـوس کـس کــه او از در بــنـد چــاهـســت و بــس
نـه در سـرش مـغـز و نـه در تـنـش رگ چـه طـوس فرومایه پـیشـم چـه سـگ
ز خـــــون بـــــرادر بـــــکــــیــــن پـــــدر همی گشـت پـیچـان و خـسـتـه جـگر
ســپــه را هـمــه خــوار کــرد و بــرانــد ز مـژگـان همـی خـون بـرخ بـرفـشـاند
در بـــار دادن بـــریــشــان بـــبـــســـت روانــش بـــمــرگ بـــرادر بـــخـــســت
بـــزرگـــان ایــران بـــمـــاتـــم شـــدنــد دلــیــران بـــدرگــاه رســتـــم شــدنــد
بــپــوزش کــه ایــن بــودنــی کــار بــود کـــــرا بـــــود آهــــنـــــگ رزم فـــــرود
بـدانگـه کـجـا کـشـتـه شـد پـور طـوس سر سرکشان خیره گشت از فسوس
هـــمـــان نـــیـــز دامـــاد او ریـــونـــیـــز نــبــود از بــد بــخــت مــانــنــد چــیــز
کـــه دانـــســــت نـــام و نـــژاد فــــرود کـجــا شـاه را دل بــخــواهـد شـخــود
تـو خـواهشگری کن که بـرناسـت شاه مـگـر ســر بــپــیـچــد ز کـیـن ســپــاه
نــه فـــرزنـــد کـــاوس کـــی ریــونــیــز بــجـنـگ انـدرون کـشـتـه شـد زار نـیـز
کـه کـهـتـر پـسـر بــود و پـرخـاشـجـوی دریــغ آنــچــنــان خــســرو مــاهــروی
چـنـیـن اسـت انـجـام و فـرجـام جـنـگ یـکــی تــاج یـابــد یـکــی گــور تــنــگ
***
چـو شـد روی گـیـتـی ز خـورشـیـد زرد بــــخــــم انـــدر آمـــد شــــب لـــاژورد
تــهــمــتــن بــیــامــد بــنــزدیـک شــاه بــبــوســیــد خــاک از در پــیــشــگــاه
چــنـیـن گــفــت مـر شــاه را پــیـلـتــن کــه بـــادا ســرت بــرتــر از انــجــمــن
بـــخــواهــشــگــری آمــدم نــزد شــاه هـمـان از پــی طـوس و بــهـر ســپــاه
چـنـان دان کـه کـس بـی بـهانـه نـمـرد ازیـن در ســخــنــهـا بــبــایـد شــمــرد
و دیـگــر کــزان بــدگــمــان بــدســپــاه کـــه فـــرخ بـــرادر نـــبـــد نــزد شـــاه
همان طوس تـندست و هشیار نیست و دیگـر کـه جـان پـسـر خـوار نـیـسـت
چـو در پــیـش او کـشـتـه شـد ریـونـیـز زرســـپ آن جـــوان ســـرافـــراز نــیــز
گــر او بــرفــروزد نـبــاشــد شــگــفــت جــهـانـجــوی را کـیـن نـبــایـد گـرفــت
بــدو گـفـت خــســرو کـه ای پــهـلـوان دلــم پـــر ز تـــیــمــار شــد زان جــوان
کـــنــون پـــنــد تـــو داروی جـــان بـــود وگــر چـــه دل از درد پـــیــچـــان بـــود
بــپــوزش بــیـامــد ســپــهــدار طــوس بــپـیـش سـپــهـبــد زمـیـن داد بــوس
هــمــی آفــریــن کــرد بـــر شــهــریــار کــه نــوشــه بـــدی تـــا بـــود روزگــار
زمــیــن بــنــده تــاج و تــخــت تــو بــاد فــلــک مــایــه فــر و بــخــت تــو بـــاد
مـنـم دل پــر از غــم ز کــردار خــویـش بـغـم بـسـتـه جـان را ز تـیمـار خـویش
هـمـان نـیـز جــانـم پــر از شــرم شــاه زبـــان پـــر ز پـــوزش روان پـــر گـــنــاه
ز پـــاکــیــزه جـــان و فـــرود و زرســـپ هـمـی بــرفــروزم چــو آذرگـشــســپ
اگـــر مــن گــنــهــکـــارم از انــجـــمــن هـمـی پــیـچــم از کـرده خــویـشـتــن
بــــویــــژه ز بــــهــــرام وز ریـــونــــیــــز هـمـی جـان خـویـشـم نـیـایـد بــچـیـز
اگـــر شـــاه خـــشـــنــود گــردد ز مــن وزیــن نــامــور بــی گــنــاه انــجــمــن
شـــوم کـــیـــن ایــن نـــنـــگ بـــازآورم ســـــر شـــــیــــب را بـــــرفــــراز آورم
هـمــه رنــج لــشــکــر بــتــن بــرنــهـم اگــر جــان ســتــانـم اگــر جــان دهـم
ازیـن پــس بــتــخــت و کــلــه نـنـگــرم جــز از تــرک رومــی نــبــیــنــد ســرم
ز گــفــتـــار او شـــاد شــد شــهــریــار دلـش تـازه شـد چـون گـل انـدر بــهـار
***
چـــو تـــاج خـــور روشــن آمــد پـــدیــد ســپــیــده ز خــم کــمــان بـــردمــیــد
ســپــهــبــد بــیـامــد بــنــزدیـک شــاه ابــــا او بــــزرگــــان ایـــران ســــپــــاه
بــدیـشـان چـنـیـن گـفـت شـاه جـهـان کــه هـرگـز پــی کــیـن نـگــردد نـهـان
ز تـــور و ز ســلــم انــدر آمــد ســخــن ازان کــیــن پــیــشــیــن و رزم کــهــن
چــنـیـن نــنــگ بــر شــاه ایـران نــبــود زمــیــن پـــر ز خـــون دلــیــران نــبـــود
هـــمـــه کـــوه پـــر خـــون گـــودرزیــان بــزنــار خــونــیــن بــبــســتــه مــیــان
هـمـان مـرغ و مـاهـی بــریـشـان بــزار بـــگــریــد بـــدریــا و بـــر کــوهــســـار
از ایــران هــمـــه دشـــت تـــورانـــیــان سر و دست و پـایست و پشت و میان
شــمـا را هـمـه شــادمـانـیـســت رای بــکـیـنـه نـجـنـبــد هـمـی دل ز جــای
دلــیـران هـمــه دســت کــرده بــکــش بــپــیـش خــداونــد خــورشــیــدفــش
هـمـه هـمــگــنـان خــاک دادنـد بــوس چـو رهام و گرگین، چـو گودرز و طـوس
چــــو خــــراد بــــا زنـــگــــه شــــاوران دگـــر بـــیـــژن و گـــیــو و کـــنـــداوران
کـه ای شــاه نـیـک اخــتــر و شــیـردل بــبــرده ز شــیـران بــشــمـشــیـر دل
هـمـه یـک بــیـک پـیـش تـو بــنـده ایـم ز تــشـویـر خــســرو سـرافـگـنـده ایـم
اگــر جــنــگ فــرمــان دهــد شــهـریـار هــمــه ســـرفـــشـــانــیــم در کــارزار
سـپــهـدار پــس گـیـو را پــیـش خـوانـد بــتــخــت گــرانـمـایـگــان بــرنـشــانـد
فــراوانــش بــســتــود و بــنــواخــتــش بـسـی خـلـعـت و نـیکـوی سـاخـتـش
بــدو گــفــت کــانـدر جــهـان رنـج مــن تـو بــردی و بــی بــهـری از گـنـج مـن
نـبــایـد کـه بــی رای تـو پــیـل و کـوس سـوی جــنـگ رانـد ســپــهـدار طـوس
بــتــنـدی مـکـن سـهـمـگـیـن کـار خـرد کــه روشـــن روان بـــاد بـــهــرام گــرد
ز گــفــتـــار بـــدگــوی وز نــام و نــنــگ جـهـان کـرد بـر خـویشـتـن تـار و تـنـگ
درم داد و روزی دهـــان را بــــخـــوانـــد بـسـی بــا سـپـهـبـد سـخـنـهـا بـرانـد
هــمــان رای زد بـــا تــهــمــتــن بـــران چـــنــیــن تـــا رخ روز شـــد در نــهــان
چـو خـورشـید بـر زد سـنـان از نـشـیب شــتــاب آمــد از رفــتــن بــا نــهــیــب
ســپــهــبــد بــیـامــد بــنــزدیـک شــاه ابـــا گــیــو گــودرز و چــنــدی ســپــاه
بــــدو داد شــــاه اخــــتــــر کــــاویـــان بــران سـان کـه بــودی بــرسـم کـیـان
ز اخــتــر یــکــی روز فــرخ بـــجــســت کـه بــیـرون شـدن را کـی آیـد درسـت
همی رفـت بـا کـوس خـسـرو بـدشـت بــدان تـا سـپــهـبــد بــدو بــرگـذشـت
یـکـی لـشـکـری هـمـچــو کـوه ســیـاه گــذشــتــنـد بــر پــیـش بــیـدار شــاه
پــس لـشــکـر انـدر ســپــهـدار طــوس بــیــامــد بــر شــه زمــیــن داد بــوس
بــرو آفــریــن کــرد و بــر شــد خــروش جـهـان آمـد از بــانـگ اسـپـان بـجـوش
یــکــی ابــر بــســت از بــر گــرد ســم بــــرآمــــد خــــروشــــیـــدن گــــاو دم
ز بــس جــوشــن و کــاویـانـی درفــش شـده روی گـیـتـی سـراسـر بــنـفـش
تـو خـورشـید گفتـی بـه آب اندر اسـت سـپـهـر و سـتـاره بـخـواب انـدر اسـت
نــهــاد از بـــر پـــیــل پـــیــروزه مـــهــد هـمـی رفـت زین گـونـه تـا رود شـهـد
***
هـــیـــونـــی بــــکــــردار بــــاد دمــــان بـــدش نــزد پــیــران هــم انــدر زمــان
کــه مــن جــنــگ را گــردن افــراخــتــه ســوی رود شــهــد آمــدم ســاخــتــه
چـو بـشنید پـیران غمی گشت سخت فــروبــســت بــر پــیـل نــاکــام رخــت
بـــرون رفــت بـــا نــامــداران خـــویــش گـــزیـــده دلـــاور ســـواران خـــویـــش
کـه ایران سـپـه را بـبـیند کـه چـیسـت سرافراز چـندسـت و بـا طوس کیست
رده بـــرکـــشـــیــدنــد زان ســـوی رود فـــرســـتـــاد نــزد ســـپـــهــبـــد درود
وزیــن روی لــشــکــر بـــیــاورد طــوس درفــش هـمـایـون و پــیـلــان و کــوس
ســپــهـدار پــیـران یـکــی چــرپ گـوی ز تـــرکــان فــرســـتـــاد نــزدیــک اوی
بـگـفـت آنـک مـن بـا فـرنـگـیس و شـاه چــه کــردم ز خــوبــی بــهـر جــایـگـاه
ز درد ســـیـــاوش خــــروشـــان بــــدم چــو بــر آتــش تــیــز جــوشــان بـــدم
کــنــون بـــار تــریــاک زهــر آمــدســت مــرا زو هـمــه رنــج بــهــر آمــدســت
دل طــوس غـمـگـیـن شــد از کـار اوی بـــپـــیــچــیــد زان درد و پــیــکــار اوی
چــنــیـن داد پــاســخ کــه از مــهـر تــو فــراوان نــشــانــســت بــر چــهــر تــو
ســـر آزاد کــن دور شـــو زیــن مــیــان بـــبـــنـــد ایــن در بـــیـــم و راه زیـــان
بـــر شــاه ایــران شــوی بـــا ســـپـــاه مـکـافــات یـابــی بــه نـیـکـی ز شــاه
بــــایـــران تـــرا پـــهـــلـــوانـــی دهـــد هــمــان افــســر خــســروانــی دهــد
چـــو یـــاد آیـــدش خـــوب کـــردار تــــو دلــش رنــجـــه گــردد ز تـــیــمــار تـــو
چــنـیـن گـفـت گـودرز و گـیـو و ســران بـــزرگــان و تــیــمــارکــش مــهــتــران
ســرایــنــده پـــاســـخ آمــد چـــو بـــاد بـــنـــزدیــک پـــیـــران ویــســـه نـــژاد
بــگــفــت آنـچ بــشــنـیـد بــا پــهـلـوان ز طــــوس و ز گــــودرز روشـــــن روان
چـنـین داد پـاسـخ کـه مـن روز و شـب بــیــاد ســپــهــبــد گــشــایـم دو لــب
شــوم هـرچ هـســتــنــد پــیـونــد مــن خــردمــنــد کــو بــشــنـود پــنــد مــن
بـــایــران گـــذارم بـــر و بـــوم و رخـــت ســر نــامــور بــهـتــر از تــاج و تــخــت
وزیـن گـفـتــتــهـا بــود مـغــزش تــهـی هــمــی جــســت نــو روزگــار بــهــی
***
هـیـونـی بــرافــگــنــد هـنـگــام خــواب فـــرســـتـــاد نــزدیــک افـــراســـیــاب
کــزایـران ســپــاه آمـد و پــیـل و کـوس هـمـان گـیـو و گـودرز و رهـام و طـوس
فـــراوان فـــریــبـــش فـــرســـتـــاده ام ز هــر گـــونـــه ای بـــنـــدهـــا داده ام
ســپــاهــی ز جــنــگــاوران بــرگــزیــن کـه بــر زیـن شـتـابـش بـیـایـد ز کـیـن
مــگــر بــومــشــان از بــنــه بــرکــنـیـم بــتــخــت و بــگــنـج آتــش انـدر زنـیـم
وگــر نــه ز کــیــن ســیــاوش ســپـــاه نـیـاســایـد از جــنـگ هـرگـز نـه شــاه
چـو بــشـنـیـد افـراسـیـاب ایـن سـخـن سـران را بــخــوانـد از هـمـه انـجــمـن
یـکـی لـشـکـری سـاخــت افـراسـیـاب کــه تــاریـک شــد چــشــمـه آفــتــاب
دهــم روز لــشــکــر بــپــیـران رســیــد ســپــاهـی کـزو شــد زمـیـن نـاپــدیـد
چــو لــشــکــر بــیــاســود روزی بـــداد ســپــه بــرگــرفــت و بــنــه بــرنــهــاد
ز پـــیــمــان بـــگــردیــد وز یــاد عــهــد بـــیــامــد دمــان تـــا لــب رود شــهــد
طــلــایــه بــیــامــد بــنــزدیــک طــوس کــه بــربــنـد بــر کــوهـه پــیـل کــوس
کـه پــیـران نـدانـد سـخــن جــز فـریـب چــو دانـد کـه تــنـگ انـدر آمـد نـهـیـب
درفــش جــفــا پــیــشــه آمــد پـــدیــد ســپــه بــر لـب رود صـف بــرکـشــیـد
بــیـاراسـت لـشـکـر ســپــهـدار طـوس بــهـامـون کـشـیـدنـد پــیـلـان و کـوس
دو رویــه ســپــاه انــدر آمــد چــو کــوه ســــواران تــــرکــــان و ایـــران گـــروه
چــنــان شــد ز گــرد ســپـــاه آفــتــاب کــــه آتــــش بــــرآمــــد ز دریـــای آب
درخـشـیـدن تــیـغ و ژوپــیـن و خـشـت تـو گفـتـی شـب اندر هوا لاله کـشـت
ز بـــس تـــرگ زریـــن و زریــن ســـپـــر ز جـــوشـــن ســـواران زریــن کـــمـــر
بــرآمــد یـکــی ابــر چــون ســنــدروس زمـیـن گـشــت از گـرد چــون آبــنـوس
ســـــر ســـــروران زیــــر گــــرز گــــران چــو سـنـدان شـد و پــتــک آهـنـگـران
ز خـون رود گفتـی میسـتـان شـدسـت ز نـیزه هـوا چـون نـیسـتـان شـدسـت
بـــســی ســر گــرفــتــار دام کــمــنــد بــسـی خـوار گـشـتــه تــن ارجــمـنـد
کفن جـوشن و بـسـتـر از خـون و خـاک تــن نــازدیــده بـــشــمــشــیــر چــاک
زمــیــن ارغـــوان و زمــان ســـنــدروس ســپـــهــر و ســتــاره پـــرآوای کــوس
اگــر تــاج جــویــد جــهــانــجــوی مــرد وگــــر خــــاک گــــردد بــــروز نـــبــــرد
بـــنــاکــام مــی رفـــت بـــایــد ز دهــر چــه زو بــهـر تــریـاک یـابــی چـه زهـر
نـدانـم سـرانـجــام و فـرجـام چـیـسـت بـریـن رفـتـن اکـنـون بـبـایـد گـریـسـت
***
یــکـــی نـــامـــداری بـــد ارژنـــگ نـــام بــــابــــر انـــدر آورده از جـــنـــگ نـــام
بــــــــرآورد از دشــــــــت آورد گــــــــرد از ایـرانـیـان جــســت چــنــدی نــبــرد
چــو از دور طــوس ســپــهــبــد بــدیــد بــغــریـد و تــیـغ از مـیـان بــرکــشــیـد
بــپــور زره گــفــت نــام تــو چــیـســت ز تــرکــان جــنـگـی تــرا یـار کـیـســت
بــدو گــفــت ارژنــگ جــنــگــی مــنــم ســـرافــراز و شــیــر درنــگــی مــنــم
کـنـون خــاک را از تــو رخــشــان کـنـم بآوردگـــه بـــرســـرافـــشـــان کـــنـــم
چـــو گــفــتـــار پـــور زره شـــد بـــبـــن سـپــهـدار ایـران شـنـیـد ایـن سـخــن
بـــپـــاســـخ نـــدیــد ایـــچ رای درنـــگ هـمـان آبــداری کــه بــودش بــچــنـگ
بــــزد بــــر ســـر و تـــرگ آن نـــامـــدار تــو گـفــتــی تــنـش ســر نـیـاورد بــار
بــرآمــد ز ایـران ســپــه بــوق و کــوس کــه پـــیــروز بـــادا ســـرافــراز طــوس
غـمـی گـشـت پــیـران ز تـوران سـپــاه ز تـــرکـــان تـــهــی مـــانـــد آوردگـــاه
دلـــــیـــــران تـــــوران و کـــــنـــــداوران کــشــیـدنـد شــمـشــیـر و گـرز گـران
کـه یـکـسـر بـکـوشـیـم و جـنـگ آوریـم جــهــان بــر دل طــوس تــنــگ آوریــم
چـنـین گـفـت هومـان کـه امـروز جـنـگ بـــســـازیــد و دل را مـــداریــد تـــنــگ
گــر ایــدونــک زیـشــان یـکــی نــامــور ز لــشــکــر بـــرارد بـــه پــیــکــار ســر
پـــذیــره فـــرســـتـــیــم گــردی دمــان بــبــیــنــیــم تــا بــر کــه گــردد زمــان
وزیـشــان بــتــنـدی نــجــویـیـد جــنـگ بـــبـــایــد یــک امـــروز کـــردن درنـــگ
بــدانـگـه کـه لـشـکـر بــجـنـبـد ز جـای تـــبـــیـــره بــــرآیـــد ز پـــرده ســـرای
هـمـه یـکــســره گــرزهـا بــرکــشــیـم یــکــی از لــب رود بـــرتـــر کــشــیــم
بــانــبــوه رزمــی بــســازیــم ســخــت اگــر یـار بــاشــد جــهـانــدار و بــخــت
***
بــــاســـپ عـــقـــاب انـــدر آورد پــــای بــرانـگــیـخــت آن بــارگــی را ز جــای
تــو گــفــتــی یـکــی بــاره آهـنــســت وگــر کــوه الــبــرز در جــوشــنــســت
بــه پــیـش سـپــاه انـدر آمـد بــجــنـگ یکی خـشـت رخـشـان گرفتـه بـچـنگ
بــجــنـبــیـد طـوس سـپــهـبــد ز جــای جــهــان پـــر شــد از نــالــه کــر نــای
بـهومان چـنین گـفـت کـای شـوربـخـت ز پــالــیــز کــیــن بــرنــیــامــد درخــت
نــمــودم بـــارژنــگ یــک دســـت بـــرد کــه بــود از شــمــا نـامــبــردار و گــرد
تــو اکــنــون هــمــانــا بــکــیـن آمــدی کـه بـا خـشـت بـر پـشـت زیـن آمـدی
بـــجـــان و ســر شــاه ایــران ســپـــاه کـه بـی جـوشـن و گـرز و رومی کـلـاه
بـــجــنــگ تــو آیــم بـــســان پــلــنــگ کــه از کــوه یـازد بــنــخــچــیـر چــنـگ
بـــبـــیــنــی تــو پــیــکــار مــردان مــرد چـــو آورد گـــیــرم بـــدشـــت نـــبـــرد
چــنــیـن پــاســخ آورد هـومــان بــدوی که بیشی نه خوبـست بیشی مجوی
گــر ایــدونــک بـــیــچـــاره ای را زمــان بــدســت تــو آمــد مـشــو در گــمــان
بــــجـــنـــگ مـــن ارژنـــگ روز نـــبـــرد کـجـا داشـتــی خـویـشـتــن را بــمـرد
دلـــیــران لـــشـــکـــر نــدارنــد شـــرم نـجــوشــد یـکــی را بــرگ خــون گـرم
کـه پــیـکــار ایـشــان ســپــهـبــد کـنـد بــرزم انـدرون دســتــشــان بــد کــنـد
کــــجــــا بــــیـــژن و گـــیـــو آزادگــــان جـــهــانــگــیــر گــودرز کــشـــوادگــان
تــو گــر پــهـلــوانــی ز قــلــب ســپــاه چـــرا آمــدســتـــی بـــدیــن رزمــگــاه
خـــردمــنــد بـــیــگــانــه خـــوانــد تـــرا هـــشـــیــوار دیــوانـــه خـــوانـــد تـــرا
تـــو شـــو اخـــتـــر کـــاویــانـــی بـــدار ســپـــهــبـــد نــیــایــد ســوی کــارزار
نـگـه کـن کـه خــلـعــت کــرا داد شــاه ز گــردان کــه جــویـد نـگــیـن و کــلـاه
بـــفــرمــای تـــا جــنــگ شــیــر آورنــد زبــــردســــت را دســــت زیـــر آورنـــد
اگـر تـو شـوی کـشـتـه بــر دسـت مـن بـــد آیــد بـــدان نــامـــدار انــجـــمـــن
سـپــاه تــو بــی یـار و بــیـجـان شـونـد اگــر زنــده مــانـنــد پــیـچــان شــونــد
و دیگـر کـه گـر بـشـنوی گـفـت راسـت روان و دلـــم بـــر زبـــانــم گـــواســـت
کـــه پـــر درد بـــاشـــم ز مــردان مــرد کـــه پـــیــش مـــن آیــنــد روز نــبـــرد
پــــس از رســـتـــم زال ســـام ســـوار نــدیــدم چــو تـــو نــیــز یــک نــامــدار
پـــدر بــــر پـــدر نـــامـــبـــردار و شـــاه چـو تــو جــنـگـجــویـی نـیـایـد سـپــاه
تــو شـو تــا ز لـشـکـر یـکـی نـامـجـوی بــــیـــایـــد بــــروی انــــدر آریـــم روی
بــدو گـفــت طــوس ای ســرافـراز مـرد ســپــهـبــد مــنــم هـم ســوار نــبــرد
تـــو هــم نــامــداری ز تــوران ســپـــاه چــــــــرا رای کــــــــردی بآوردگــــــــاه
دلــت گــر پـــذیــرد یــکــی پــنــد مــن بــجــویــی بــدیــن کــار پــیــونــد مــن
کــزیـن کــیـنـه تــا زنــده مــانـد یـکــی نــیـاســود خــواهـد ســپــاه انــدکــی
تـو بـا خـویش وپـیونـد و چـنـدین سـوار هــمــه پـــهــلــوان و هــمــه نــامــدار
بــخــیــره مــده خــویـشــتــن را بــبــاد بـــبـــایــد کــه پـــنــد مــن آیــدت یــاد
سـزاوار کـشـتـن هرآنکـس که هسـت بــمـان تــا بــیـازنـد بــر کـیـنـه دســت
کــزیـن کــیـنــه مــرد گــنــهـکــار هـیـچ رهــایــی نــیــابـــد خـــرد را مــپـــیــچ
مــرا شــاه ایــران چـــنــیــن داد پـــنــد کــه پــیـران نــبــایـد کــه یـابــد گــزنـد
کـــه او ویــژه پـــروردگـــار مـــنــســـت جــهـانــدیـده و دوســتــدار مــنـســت
بــه بــیــداد بــر خــیـره بــا او مــکــوش نـگـه کــن کــه دارد بــپــنـد تــو گـوش
چـنـیـن گـفـت هـومـان بـه بـیـداد و داد چـــو فــرمــان دهــد شــاه فــرخ نــژاد
بـــران رفــت بـــایــد بـــبـــیــچـــارگــی ســـپـــردن بـــدو دل بـــیــکــبـــارگــی
هــمــان رزم پــیــران نــه بــر آرزوســت کــه او راد و آزاده و نــیــک خـــوســت
بـدین گـفـت و گـوی اندرون بـود طـوس کـه شـد گـیو را روی چـون سـنـدروس
ز لــشـــکـــر بـــیــامــد بـــکـــردار بـــاد چــنـیـن گـفـت کـای طـوس فـرخ نـژاد
فــریـبــنــده هــومــان مــیــان دو صــف بـــیــامــد دمــان بـــر لــب آورده کـــف
کـنـون بــا تـو چـنـدیـن چـه گـویـد بــراز مــیــان دو صـــف گــفــت و گــوی دراز
سـخـن جـز بـشـمـشـیـر بــا او مـگـوی مــجـــوی از در آشــتـــی هــیــچ روی
چـو بـشـنید هومان بـرآشـفت سـخـت چـنـیـن گـفـت بــا گـیـو بــیـدار بــخـت
ایـــا گـــم شــــده بــــخــــت آزادگـــان کــه گــم بـــاد گــودرز کـــشـــوادگــان
فــــراوان مـــرا دیـــده ای روز جــــنـــگ بآوردگـــه تـــیــغ هــنـــدی بـــچـــنــگ
کـس از تـخـم کـشـواد جـنـگـی نمـانـد کــه مــنـشــور تــیـغ مــرا بــرنـخــوانـد
تــرا بــخــت چــون روی آهـرمــنـســت بــخــان تــو تــا جــاودان شـیـونـســت
اگر من شـوم کشـتـه بـر دسـت طوس نــه بــرخــیـزد آیـیـن گــوپــال و کــوس
بـــجــایــســت پــیــران و افــراســیــاب بــخــواهــد شــدن خــون مــن رود آب
نـه گــیـتــی شــود پــاک ویـران ز مــن ســخــن رانـد بــایـد بــدیـن انـجــمــن
وگــر طــوس گــردد بــدســتــم تــبـــاه یـکــی ره نــیــابــنــد ز ایــران ســپــاه
تـــو اکـــنـــون بـــمـــرگ بـــرادر گـــری چـــه بـــا طــوس نــوذر کــنــی داوری
بـدو گفت طوس این چـه آشـفتـنسـت بــدیـن دشـت پـیـکـار تـو بــا مـنـسـت
بـــیــا تـــا بـــگــردیــم و کـــیــن آوریــم بــجــنــگ ابــروان پــر ز چــیــن آوریــم
بـدو گـفـت هـومـان کـه دادسـت مـرگ ســری زیــر تـــاج و ســری زیــر تــرگ
اگــر مــرگ بـــاشــد مــرا بــی گــمــان بآوردگـــــه بـــــه کـــــه آیــــد زمـــــان
بـــدســـت ســـواری کـــه دارد هــنـــر سـپــهـبــدسـر و گـرد و پــرخــاشـخــر
گـــرفـــتـــنــد هــر دو عـــمـــود گـــران هـمـی حـمـلـه بـرد آن بـرین این بـران
ز مـی گـشــت گــردان و شــد روز تــار یــکـــی ابـــر بـــســـت از بـــر کـــارزار
تـو گـفـتـی شـب آمـد بــریـشـان بــروز نـهـان گـشـت خـورشـید گـیـتـی فـروز
ازان چــــاک چــــاک عــــمـــود گــــران ســرانـشــان چــو ســنـدان آهـنـگـران
بــابــر انـدرون بــانـگ پــولـاد خــاســت بــدریـای شـهـد انـدرون بــاد خــاسـت
ز خــون بــر کـف شــیـر کـفـشـیـر بــود همـه دشـت پـر بـانگ شـمـشـیر بـود
خــــم آورد رویـــیـــن عــــمـــود گـــران شـد آهـن بــه کـردار چــاچــی کـمـان
تـو گفتی که سنگ است سر زیر تـرگ ســیـه شــد ز خــم یـلــان روی مــرگ
گـرفـتــنـد شـمـشـیـر هـنـدی بــچـنـگ فـرو ریـخــت آتــش ز پــولـاد و ســنـگ
ز نــیــروی گــردنــکــشــان تــیـغ تــیــز خـــم آورد و در زخـــم شـــد ریـــز ریــز
هـمـه کـام پــرخــاک و پــر خــاک ســر گـــرفــــتــــنـــد هـــر دو دوال کــــمـــر
ز نــیـروی گــردان گــران شــد رکــیــب یـکــی را نـیـامــد ســر انـدر نـشــیـب
ســـپـــهــبـــد تـــرکـــش آورد چـــنــگ کــمــان را بــزه کــرد و تــیـغ خــدنــگ
بـــران نـــامـــور تـــیــربـــاران گـــرفـــت چـپ و راسـت جـنـگ سـواران گـرفـت
ز پـــولـــاد پـــیـــکـــان و پـــر عـــقـــاب ســپــر کــرد بــر پــیــش روی آفــتــاب
جهان چون ز شب رفته دو پاس گشت همه روی کـشـور پـر الـمـاس گـشـت
ز تـیر خـدنـگ اسـپ هـومـان بـخـسـت تـن بــارگـی گـشـت بــا خـاک پـسـت
ســپــر بـــر ســر آورد و نــنــمــود روی نـگـه داشـت هـومـان سـر از تـیـر اوی
چــــو او را پــــیـــاده بــــران رزمـــگـــاه بـــدیــدنــد گــفــتــنــد تــوران ســپــاه
کـه پــردخــت مـانـد کــنـون جــای اوی بـــبـــردنـــد پـــرمـــایــه بـــالـــای اوی
چـو هومـان بـران زین تـوزی نـشـسـت یـکـی تـیـغ بـگـرفـت هـنـدی بــدسـت
کــه آیـد دگــر بــاره بــر جــنـگ طــوس شد از شـب جـهان تـیره چـون آبـنوس
هــمــه نــامــداران پـــرخـــاشـــجـــوی یـــکـــایـــک بـــدو در نـــهـــادنـــد روی
چـو شـد روز تــاریـک و بــیـگـاه گـشـت ز جــنـگ یـلـان دسـت کـوتــاه گـشـت
بــپــیـچــیـد هـومــان جــنـگــی عــنـان سـپــهـبــد بــدو راسـت کـرده سـنـان
بـــنــزدیــک پـــیــران شـــد از رزمــگــاه خــروشــی بـــرآمــد ز تــوران ســپــاه
ز تــو خــشــم گــردنـکــشــان دور بــاد دریـن جــنـگ فــرجــام مــا ســور بــاد
کــه چــون بــود رزم تــو ای نـامــجــوی چــو بــا طــوس روی انـدر آمــد بــروی
هـمـه پــاک مـا دل پــر از خــون بــدیـم جــز ایـزد نـدانـد کــه مـا چــون بــدیـم
بـلـشـکـر چـنـین گـفـت هـومـان شـیـر کــــه ای رزم دیـــده ســــران دلـــیـــر
چـو روشن شود تـیره شب روز ماسـت کـه ایـن اخـتــر گـیـتـی افـروز مـاسـت
شــمــا را هــمــه شـــادکــامــی بـــود مــرا خـــوبـــی و نــیــکــنــامــی بـــود
ز لـشـکـر هـمـی بــرخـروشـیـد طـوس شــب تــیـره تــا گــاه بــانــگ خــروس
همی گـفـت هومـان چـه مـرد منسـت کــه پــیـل ژیـان هـم نـبــرد مــنـســت
***
چــو چــرخ بــلـنـد از شــبــه تــاج کــرد شـــمـــامـــه پـــراگـــنــد بـــر لـــاژورد
طــلــایـه ز هـر ســو بــرون تــاخــتــنــد بــهـر پــرده ای پــاسـبــان سـاخـتــنـد
چـو بــرزد سـر از بـرج خـرچـنـگ شـیـد جـهان گشت چـون روی رومی سـپـید
تـــبـــیــره بـــرآمـــد ز هـــر دو ســـرای جــهــان شــد پـــر از نــالــه کــر نــای
هــوا تــیــره گــشــت از فــروغ درفــش طـبـر خـون و شـبـگون و زرد و بـنفـش
کـشـیـده هـمـه تــیـغ و گـرز و ســنـان هــمــه جــنــگ را گــرد کــرده عــنــان
تــو گـفـتــی ســپــهـر و زمـان و زمـیـن بـــپـــوشــد هــمــی چــادر آهــنــیــن
بـــپـــرده درون شــد خـــور تـــابـــنــاک ز جـــوش ســواران و از گــرد و خـــاک
ز هــــرای اســــپـــــان و آوای کــــوس هـمـی آسـمـان بــر زمـیـن داد بــوس
ســپــهـدار هـومـان دمـان پــیـش صـف یکـی خـشـت رخـشـان گرفـتـه بـکـف
همـی گـفـت چـون مـن بـرایم بـجـوش بــرانــگــیــزم اســپ و بــرارم خــروش
شــمـا یـک بــیـک تــیـغـهـا بــرکـشـیـد سـپـرهـای چـیـنـی بـسـر در کـشـیـد
مــبــیـنــیـد جــز یــال اســپ و عــنــان نــشــایــد کــمــان و نــبــایـد ســنــان
عــنــان پــاک بــر یـال اســپــان نــهـیـد بــدانـســان کــه آیـد خــوریـد و دهـیـد

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج