فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 1 خرداد 1404

پایگاه خبری شاعر

صفت فیل و مدح آن پادشاه

همـی گـذشـت بـه میدان شـاه کـشـورعظـیم شـخـصـی قلعه سـتـان و صـفدربـسـان گـردون رفـتـار و رنـگ و فـعـلـشچــــو مـــاه بــــر روی آئیـــنـــه مـــنـــو…

همـی گـذشـت بـه میدان شـاه کـشـورعظـیم شـخـصـی قلعه سـتـان و صـفدر
بـسـان گـردون رفـتـار و رنـگ و فـعـلـشچــــو مـــاه بــــر روی آئیـــنـــه مـــنـــور
چـو چـرخ و عقدش تـابـان بـسـان انجـمچـو ابــر و بـرقـش غـران بـه جـای تـنـدر
نـه بــاد لـیـکــن در جــنـگ بــاد صــولـتنـه کـوه لـیـکـن در حــمـلـه کـوه پــیـکـر
بـــســان مــرکــز بـــر مــرکــز مــعــلــقبــه زیــر گــنــبــد چــون گــنــبــد مــدور
بـــه پـــای گــرد بـــرآرد ز کـــوه بـــابـــلبـه یـشـک خـاک بــرآرد ز حـصـن خـیـبـر
بـــه گــاه رفــتــن مــانــنــده ســمــاریچــهــار پــایــش مــانــنــد چــار لــنــگــر
گـــه دویــدن مـــانـــنـــد اســـب تـــازیرونــده اســبــی از نــیــکــویـی مــصــور
زمـیـن نـوردی زیـن خـنـگ زیـور اسـبـیکـه هـسـت زیـور اســبــان خــنـگ زیـور
سـرین و گردن و پـشت و بـرش مسمنمـیـان گــرده و پــای و رخــش مـضــمــر
بــه گـاه جــســتــن مـانـنـد بــرق لـامـعگـــه دویــدن مـــانــنـــد بـــاد صـــرصـــر
بــه شــکــل چــنـبــر نــاوردگــاه ســازدوگـر بــخـواهـی بــیـرون جـهـد ز چـنـبــر
چـو چـرخ مـحـور گـردد بــه گـاه جــولـانچــنـانـکـه گـردد زو خـیـره چــرخ مـحــور
نــــه از مؤخــــر پــــیــــدا ورا مــــقــــدمنــــه از مــــقــــدم پــــیــــدا ورا مؤخــــر
زوهـــم پـــیــش شـــود او گـــه دویــدناگــر کــنـنـدش بــا وهـم هـیـچ هـمـبــر
چـــنــان دود چـــو دوانــی بـــرابـــر او راکـه پـای بـیـرون بــنـهـد ز خـط مـسـطـر
ز هـیـچ چــیـز نــتــرســد بــســان نـیـزهز هــیـچ بــاک نــدارد بــســان خــنــجــر
چـگونه خنجـری آن خنجـری که وصفشهمـی نـگـنـجـد کـس را بـه خـاطـر انـدر
سـپـهر صورت تـیغی که از صـحـیفه شبـه جـای زهـره و تـیـر و نـجـوم دو پـیکـر
هــزار کــوکــب مــریـخ گــشــتــه پــیـداکه حکمشان همه نحسست بر عدو بر
چــو وهـم لـابــد انـدر شـود بــه هـر دلچـو عـقـل نـاچـار اندر شـود بـه هر سـر
ز گـونـه گـونـه عـرضـهـاسـت پـر جـواهرولــی جــواهـر او را عــرض چــو جــوهـر
چـــنــیــن شــنــیــدم از مــردمــان دانــاکــه مـی بــســنـبــد الـمـاس گـوهـرآور
دروسـت گـوهر و الـمـاس طـبـع تـیغـشچــرا نــســنــبـــد الــمــاس وار گــوهــر
چــو چــرخ و نـورش مـانـنـد نـور کـوکــبچــو آب و فــعــلــش مــانـنـد فــعــل آذر
ز نــور او شــده روز حـــســود مــظــلــمز صـفـوتــش شــده عـیـش عـدو مـکـدر
چـو وصل شـاه جـهان یافت او ز شـادیعــروس وار بــیــاراســت تــن بــه زیــور
چـو نـوعـروسـان زیـن روی دایـم اکـنـونگـهی لـبـاسـش احـمـر بـود گـه اخـضـر
هر آن تنی که بدین تیغ گشت بی جاننــبــاشــد او را هـول نــکــیـر و مــنــکــر
غـذای او هـمـه مـغـز عــدوی بــی دیـنلــبــاس او هـمــه از خــون مــرد کــافــر
چـو آتـشـسـت و بــسـوزد دل مـخـالـفوز آب گـــردد افــــزون فــــروغ اخــــگـــر
هر آنـکـه روزی در دهر گـشـت کـشـتـهازو طـلـب کـنـد او جـان بـه روز مـحـشـر
اگــر نــداری بـــاور هــمــی حـــدیــثـــمازو بــــری بــــه گـــه کـــارزار کـــیـــفـــر
همیشـه بـاشـد ازو مـمـلـکـت بـه رونقچـو کـلـک بــاشـد بـا او هـمـیـشـه یـاور
چــگـونـه کــلـکـی کـلـکـی کــزو بــزایـدهــزار مـــعـــنـــی چـــون زایــد ز مـــادر
چـو یـار دلـبـر مـعـشـوق و سـرو قـامـتچــو مـرد بــیـدل گــریـان و زرد و لــاغــر
چـو کـار گـیـتـی بــسـتـه گـره ز گـیـتـیچـو رنگ خـورشید رنگش ز تـابـش خـور
بـسـان ماه و چـو پـیدا شد از سـپـهرشبــه نـور مـعـنـی گـردد سـپــهـرش انـور
چـو از سـپـهر فـرو شـد چـو ماه روشـنشـود سـپـهـرش تـاری و تـیـره یک سـر
بـــه رنــگ زر شـــده بـــیــمــاروار و او راز مـشـک بـالـین و ز سـیم نـاب بـسـتـر
اگــر ز بــالــیــن تــیــره شــود ســر او راولـیـک تـنـش بــه بــسـتـر هـمـه مـنـور
ز بــیـم آنـکـه ســر او چــو تــنـش گـرددهمی خـضـاب کند سـر بـه مشـک اذفر
بـسـان مـسـتـان از ره رود بـه یـک سـوز بـاده گویی خـورده ست یک دو سـاغر
از آنـکـه در خــم مـانـنـد رنـگ و بــویـشبـه رنگ لـعـل بـدخـشـی و بـوی عـنـبـر
بـه جـامی از وی گردد غـمی نشـاطـیبــه جــرعــه از وی گــردد جــبــان دلـاور
بــه جــام زریـن هـمـچــون گــل مـوجــهدرونـش احــمـر بــاشـد بــرونـش اصـفـر
گــهـی چــو مـرد مـعــمـر ولــیـکــن از اوشــود بــه طــبــع جــوان مـردم مـعــمـر
مـعـیـن مـن بــه گـه مـدح شــاه عــالـمکه هسـت بـر همه شـاهان دهر سـرور
امـیـر غــازی مــحــمــود ســیـف دولــتخــدایـگــان جــهـان شــاه دادگــســتــر
شـهی کـه دارد ظـاهـر چـو پـاک بـاطـنشـهی کـه دارد مخـبـر چـو خـوب منظـر
مــراد او را گــشــتـــه قــضــا مــتـــابـــعهــوای او را گــشــتــه قــدر مــســخــر
زمـیـن ز پــایـه تــخــتــش فـزود رتــبــتفـلـک ز عــالـی قـدرش گـرفـت مـفـخــر
شــده ز ســهـمـش تــاری هـزار خــانـهشــده ز نــامــش روشــن هـزار مــنـبــر
سـپـید گشـتـه بـه مدحـش هزار خـاطرسـیـاه گـشـتـه ز شـکـرش هـزار دفـتــر
بـه گـاه بــخـشـش مـانـنـد حـاتـم طـیبــه گــاه کــوشــش مـانـنـد رســتــم زر
نه بـا سنانش جـوشن بـود چـو جـوشننه بـا حـسـامـش مغـفـر بـود چـو مغـفـر
بـه خـواب دیـد غـضـنـفـر حـسـام او زآنز تــب نـبــاشــد خــالـی تــن غـضـنـفـر
ز بـس کـه شـاهان بـوسـنـد فـرش او راشـدســت فـرشـش ز آثــار لـب مـجــدر
بـــه پـــیــش خــاطــر او آفــتـــاب تــاریبــه نــزد هـمــت او آســمــان مــحــقــر
شها ز عدل تـو چـونان شـدسـت گیتـیکـه بــاز جـفـت شـد از بـیـم بــا کـبـوتـر
شـده نـگـون ز نـهـیـب تـو تــاج کـسـریشــده خــراب ز بــیـم تــو قـصــر قـیـصـر
مـنـور اسـت بــه رأی تــو هـفـت گـردونمـزین اسـت بـه روی تـو هـفـت کـشـور
فـراخـتـه سـت بــرای تــو چـتــر و رایـتفروخـتـه سـت بـه فر تـو تـخـت و افسر
ز نـور روی تــو عـالـم شـدســت روشـنز بــوی خـلـق تـو گـیـتـی شـده مـعـطـر
هـمـی سـعـود بــود حـکـم نـجـم زهـرهچـو گـشـت رای تـو شـاهـا بـرو مـجـاور
بـلـنـد گـردون بـا هـمـتـت زمـیـن اسـتبـــزرگ دریــا بـــا فــک تــســت فــرغــر
ز ذوالـفــقــار تــو آن دیـده انـد شــاهـانکـه خــلـق دیـدنـد از ذوالـفــقــار حــیـدر
بـه نزد خـلـق ظـفـر زآن سـتـوده بـاشـدکـه مر حـسـام و سـنان تـراسـت رهبـر
اگـر چـه شـعـر رهی نـیسـت شـهـریارابـه لـفـظ و مـعـنـی بــا شـعـرهـا بــرابـر
ز دق مـســلـم بــاشـد ز عـیـب خــالـینـبــاشــد از ســخــن هـیـچ کــس مـزور
چـو بـنـده پـیش تـو مـدحـت کـنـد روایتدهـان بـنـده بـه مـدحـت شـود مـعـنـبـر
هـر آن مـدیـح کـه خـالـی بــود ز نـامـتبــودش مـعـنـی مـنـحـول و لـفـظ ابــتــر
ســخــن بــه مـدح تــو نـازد خــدایـگــانـاچـنـانـکـه اخـبــار از هـاشـمـی پـیـمـبـر
نـکـرد شــاهـا بــنـده هـیـچ وصــف نـادرکـه در صــفــات مـعــانـی نـشــد مـکـرر
تـمام کـرد یکـی مدحـتـی چـو بـسـتـانز وزن و مـعــنـی لــالـه ز لـفــظ عــبــهـر
چـنـانکـه راشـدی اسـتـاد این صـنـاعـتکـنـد فـضـایـل آن پــیـش شـه مـفـســر
بــدیـهـه گـفـتـه سـت انـدر کـتـابــخـانـهبــه فــر دولــت شــاهـنـشــه مــظــفــر
بــدان طـریـق بـنـا کـردم ایـن کـه گـویـدحــکـیـم راشــدی آن فـاضـل ســخــنـور
رونده شـخـصـی قلعـه گشـای و صـفدرپــنـاه عــســکــر و آرایـش مــعــســکــر
مـفــاعــلـن فــعــلـاتــن مـفــاعــلـن فـعز وزن مـجـتــث بــاشـد بــه وزن کـمـتــر
خــــدایــــگــــانــــا امــــروز راشــــدی رابــه فـر دولـت ســلـطــان ابــوالـمـظـفـر
رسید شعر بـه شعری و شد بـه گیتـیچــو جــود کـف تــو اشــعـار او مـشــهـر
ز شـعـر اوسـت همـه شـعـرهای عـالـمچـنانکـه هسـت همه فـعـل ها ز مصـدر
چــو نــثــر او نــبــود نـثــر پــر مــعــانـیچــو نــظــم او نــبـــود نــظــم روح پــرور
اگـر نـبــاشــد پــیـشــت رهـی مـصـدقوگـــر نــداری مـــر بـــنــده را تـــو بـــاور
حــدیـث کـردن بــی حـشـو او نـگـه کـنبـدین قـصـیده کـه امـروز خـوانـده بـنـگـر
دهـنـد بـی شـک افـاضـل بـدان گـواهیاگـر بـه فـضـلـش سـازد رهـیت مـحـضـر
هـر آنـکـه یـارش اقــبــال شــاه بــاشــدطــریــق شــعــر بــود نــزد او مــیــســر
خــدایـگـانـا مـی خــور بــه شـاد کـامـیبـه لـحـن چـنگ و بـه آرامی نای و مزمر
بـه روی حـوری رویش چـو نـقـش مـانیز دسـت تـرکی قدش چـو سـرو کشـمر
بـه روی مـاه تـمام و بـه چـشـم نرگـسبــه زلـف عـنـبــر نـاب و بـه قـد صـنـوبــر
بـــه آب رویــش نـــور جـــمـــال پـــیـــدابـه خـم چـشـمش سـحـر حـلال مضمر
زیــاد بـــادت از بـــخــت هــر زمــان عــزفــزونـت بــادا در مــلــک هـر زمــان فــر
هـمـیـشـه تـا ز زمـین بـردمـد بـنـفـشـههـمـیشـه تـا ز فـلـک مـی بـتـابـد اخـتـر
بـه فر و شـادی و لهو و نشـاط بـنشـینز عـمـر و دولـت و شـادی ملـک بـر خـور
هـمـیـشــه دولـت تــو یـاور و مـســاعـدهــمــیــشــه نــاصــر تــو ایــزد کــروگــر
زمـانـه رای تـو را گـشـتـه همـچـو بـنـدهســپــهـر قـدر بــلـنـد تــو را چــو چــاکـر
همیشـه چـتـر تـو را یمن و فـتـح همـرههمیشـه تـیغ تـو را نصـر و سـعـد همبـر

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج