فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 2 اردیبهشت 1404

پایگاه خبری شاعر

شماره ٩ – قسمت اول

چـو خـورشـیـد تـابـنـده بـنـمـود پـشـتهـوا شـد سـیـاه و زمـیـن شـد درشـتسـیاووش لـشـکـر بـه جـیحـون کـشـیدبـه مژگـان همی از جـگـر خـون کـشـیدچــو آمـد…

چـو خـورشـیـد تـابـنـده بـنـمـود پـشـت هـوا شـد سـیـاه و زمـیـن شـد درشـت
سـیاووش لـشـکـر بـه جـیحـون کـشـید بـه مژگـان همی از جـگـر خـون کـشـید
چــو آمـد بــه تــرمـذ درون بــام و کــوی بـــســان بــهــاران پــر از رنــگ و بـــوی
چـنـان بــد هـمـه شـهـرهـا تـا بـه چـاچ تـو گفتـی عـروسـیسـت بـاطـوق و تـاج
بــه هـر مـنـزلـی سـاخــتــه خــوردنـی خــورشــهــای زیــبــا و گــســتــردنــی
چـنـیـن تـا بــه قـچـقـار بــاشـی بــرانـد فــرود آمــد آنــجــا و چــنــدی بــمــانــد
چـــو آگــاهــی آمــد پـــذیــره شـــدنــد هـمـه ســرکـشـان بــا تــبــیـره شـدنـد
ز خــویـشــان گـزیـن کــرد پــیـران هـزار پـــذیـــره شـــدن را بــــرآراســـت کـــار
بـــیــاراســتـــه چــار پـــیــل ســپـــیــد ســپــه را هــمــه داد یــکــســر نــویــد
یــکــی بـــرنــهــاده ز پـــیــروزه تــخــت درفــشــنــده مــهـدی بــســان درخــت
ســرش مـاه زریـن و بــومـش بــنـفـش بـــه زر بـــافــتــه پـــرنــیــایــی درفــش
ابـــا تـــخـــت زریــن ســه پـــیــل دگــر صــــد از مــــاه رویـــان زریـــن کــــمــــر
سپـاهی بـران سـان که گفتـی سپـهر بــیــاراســت روی زمــیــن را بــه مــهــر
صــد اســـپ گــرانــمــایــه بـــا زیــن زر بــه دیـبــا بــیـاراســتــه ســر بــه ســر
ســیـاووش بــشــنـیـد کــامــد ســپــاه پـــذیــره شــدن را بـــیــاراســـت شــاه
درفـــش ســـپـــهــدار پـــیــران بـــدیــد خــروشـیـدن پــیـل و اســپــان شــنـیـد
بــشــد تــیـز و بــگـرفــتــش انـدر کـنـار بـــپـــرســیــدش از نــامــور شــهــریــار
بـــدو گــفــت کــای پــهــلــوان ســپــاه چـــرا رنـــجـــه کـــردی روان را بــــه راه
هـمـه بـردل انـدیشـه این بـد نـخـسـت کـه بــیـنـد دو چـشـمـم تـرا تـنـدرسـت
بـــبـــوســیــد پـــیــران ســر و پـــای او هـــمـــان خــــوب چــــهـــر دلــــارای او
چــنـیـن گـفــت کـای شــهـریـار جــوان مــراگــر بـــخـــواب ایــن نــمــودی روان
سـتـایـش کـنـم پـیش یـزدان نـخـسـت چــو دیــدم تــرا روشــن و تــنــدرســت
تــرا چــون پـــدر بـــاشــد افــراســیــاب هــمــه بــنــده بــاشــیــم زیـن روی آب
ز پـیـوسـتـگـان هـسـت بــیـش از هـزار پـــرســـتـــنــدگــانــنــد بـــا گــوشـــوار
تــو بــی کــام دل هــیــچ دم بـــر مــزن تــرا بــنــده بــاشــد هـمــی مــرد و زن
مــراگــر پـــذیــری تـــو بـــا پـــیــر ســر ز بــهــر پــرســتــش بـــبـــنــدم کــمــر
بــرفـتــنـد هـر دو بــه شــادی بــه هـم ســخــن یـاد کــردنـد بــر بــیـش و کــم
هـــمــــه ره ز آوای چــــنـــگ و ربــــاب هـمـی خـفـتــه را سـر بــرآمـد ز خـواب
همی خاک مشکین شد از مشک و زر هـــمـــی اســـپ تـــازی بــــرآورد پــــر
سـیـاوش چـو آن دیـد آب از دو چــشـم بــبــاریـد و ز انـدیـشـه آمـد بــه خـشـم
کــه یــاد آمــدش بـــوم زابـــلــســتــان بــیــاراســتــه تــا بــه کــابـــلــســتــان
هـمــان شــهــر ایـرانــش آمــد بــه یـاد هـمـی بــرکـشـیـد از جــگـر سـرد بــاد
ز ایـران دلــش یـاد کــرد و بــســوخــت بــه کــردار آتــش رخــش بـــرفــروخــت
ز پــیـران بــپــیــچــیـد و پــوشــیـد روی ســپــهــبـــد بــدیــد آن غــم و درد اوی
بـــدانــســت کــاو را چـــه آمــد بـــیــاد غـمـی گـشـت و دندان بـه لـب بـر نهاد
بــه قــچــقــار بـــاشــی فــرود آمــدنــد نـشــســتــنــد و یـکــبــار دم بــر زدنــد
نـــگـــه کـــرد پــــیـــران بــــه دیـــدار او نــشــســت و بــر و یــال و گــفــتــار او
بـدو در دو چـشـمش همی خـیره مـاند هـمـی هـر زمــان نـام یـزدان بــخــوانـد
بــدو گــفــت کــای نــامــور شــهــریــار ز شـــاهــان گــیــتـــی تـــوی یــادگـــار
سـه چـیـزسـت بـر تـو کـه انـدر جـهـان کــســی را نــبــاشــد ز تــخــم مــهـان
یــکــی آنــک از تـــخــمــه کــیــقــبـــاد هــمــی از تــو گــیــرنــد گــویــی نــژاد
و دیــگــر زبـــانــی بـــدیــن راســـتـــی بـــه گــفــتـــار نــیــکــو بـــیــاراســتــی
سـه دیـگـر کـه گـویـی کـه از چـهـر تــو بــبــارد هــمــی بــر زمــیــن مــهــر تــو
چــنـیـن داد پــاسـخ سـیـاووش بــدوی کــه ای پــیـر پــاکــیـزه و راســت گـوی
خــنـیـده بــه گــیـتــی بــه مـهـر و وفــا ز آهــــرمــــنــــی دور و دور از جــــفــــا
گـر ایـدونـک بــا مـن تـو پــیـمـان کـنـی شـنـاســم کـه پــیـان مـن مـشــکـنـی
گــر از بــودن ایــدر مــرا نــیـکــویـســت بــریـن کــرده خــود نــبــایـد گــریـســت
و گــر نــیــســت فــرمــای تــا بــگــذرم نـــمـــایـــی ره کــــشــــوری دیـــگـــرم
بــدو گـفــت پــیـران کـه مـنـدیـش زیـن چــو انــدر گــذشــتــی ز ایــران زمــیـن
مــگـــردان دل از مــهــر افـــراســـیــاب مـکــن هـیـچ گـونـه بــرفــتــن شــتــاب
پـراگـنـده نـامـش بـه گـیـتـی بـدیسـت ولـیـکـن جـز ایـنـسـت مـرد ایـزدیـسـت
خــــرد دارد و رای و هـــوش بــــلـــنـــد بـــه خـــیــره نــیــایــد بـــه راه گـــزنـــد
مـرا نـیـز خـویـشـیـسـت بـا او بـه خـون هـمــش پــهـلــوانـم هـمـش رهـنـمـون
هــمــانــا بــریـن بــوم و بــر صــد هــزار بــه فـرمـان مـن بــیـش بــاشــد ســوار
همم بـوم و بـر هسـت و هم گوسـفـند هـم اسـپ و سـلـیح و کـمـان و کـمـنـد
مــرا بــی نـیـازیـســت از هـر کــســی نـهـفـتـه جـزیـن نـیـز هـسـتــم بــسـی
فــدای تــو بــادا هـمــه هــرچ هـســت گر ایدونک سـازی بـه شـادی نشسـت
پــــذیـــرفـــتـــم از پــــاک یـــزدان تــــرا بـــه رای و دل هـــوشـــمـــنـــدان تـــرا
کــه بـــر تــو نــیــایــد ز بـــدهــا گــزنــد نـــدانــد کـــســـی راز چـــرخ بـــلـــنــد
مـگـر کـز تــو آشـوب خــیـزد بــه شـهـر بـــیـــامـــیــزی از دور تـــریـــاک و زهـــر
ســیـاووش بــدان گــفــتــهــا رام شــد بـــرافــروخــت و انــدر خــور جــام شــد
بــخــوردن نـشــســتــنــد یـک بــا دگــر سـیـاوش پــسـر گـشـت و پـیـران پــدر
بـــرفــتـــنــد بـــا خـــنــده و شــادمــان بــه ره بــر نـجــســتــنـد جــایـی زمــان
چــنـیـن تــا رســیـدنـد در شـهـر گـنـگ کــــزان بــــود خــــرم ســــرای درنــــگ
پـــیــاده بـــه کــوی آمــد افــراســیــاب از ایـوان مـیـان بــســتــه و پــر شـتــاب
ســـیـــاوش چـــو او را پـــیــاده بـــدیــد فــرود آمـد از اســپ و پــیـشــش دویـد
گــرفـــتـــنــد مــر یــکــدگــر را بـــه بـــر بــسـی بـوس دادنـد بــر چـشـم و سـر
ازان پــس چــنـیـن گـفــت افـراســیـاب کـه گـردان جــهـان انـدر آمـد بــه خـواب
ازیـن پـس نـه آشـوب خـیـزد نـه جـنـگ بــه آبــشــخــور آیـنـد مـیـش و پــلـنـگ
بـــرآشـــفــت گــیــتـــی ز تـــور دلــیــر کـنـون روی گـیتـی شـد از جـنـگ سـیر
دو کـشــور ســراســر پــر از شـور بــود جـــهــان را دل از آشـــتـــی کــور بـــود
بـــه تـــو رام گـــردد زمـــانـــه کـــنـــون بــرآســایــد از جــنــگ وز جــوش خــون
کــنــون شــهـر تــوران تــرا بــنــده انــد هــمــه دل بــه مــهــر تــو آگــنــده انــد
مـرا چـیز بـا جـان هـمـی پـیش تـسـت سپهبـد بـه جان و بـه تن خویش تست
ســیــاوش بــرو آفــریـن کــرد ســخــت کــه از گــوهــر تـــو مــگــر داد بـــخـــت
ســپـــاس از خــدای جـــهــان آفــریــن کــزویــســت آرام و پــرخــاش و کــیــن
سـپـهـدار دسـت سـیـاوش بــه دسـت بـیـامـد بـه تـخـت مـهـی بـر نـشـسـت
بــه روی ســیـاوش نـگـه کـرد و گـفــت که این را به گیتی کسی نیست جفت
نــه زیـن گــونـه مــردم بــود در جــهـان چــنــیــن روی و بـــالــا و فــر و مــهــان
ازان پــس بــه پـیـران چـنـیـن گـفـت رد کــه کــاووس تــنـدســت و انـدک خــرد
کـه بــشـکـیـبــد از روی چـونـیـن پـسـر چــنــیـن بــرز بــالــا و چــنــدیـن هــنــر
مــــــرا دیــــــده از خــــــوب دیـــــدار او بـــمــانــدســـت دل خـــیــره از کـــار او
کـه فـرزنـد بــاشــد کـســی را چــنـیـن دو دیـــده بـــگـــردانـــد انـــدر زمـــیـــن
از ایــوانــهــا پـــس یــکـــی بـــرگــزیــد هــمــه کــاخ زربــفــتــهــا گــســتــریــد
یـکــی تــخــت زریـن نــهــادنــد پــیـش هـمــه پــایـهــا چــون ســر گــاومــیـش
بــه دیــبــای چــیـنــی بــیــاراســتــنــد فــراوان پــرســتــنـدگــان خــواســتــنـد
بـــفــرمــود پـــس تــا رود ســوی کــاخ بــبــاشــد بــه کــام و نـشــیـنــد فــراخ
ســیـاوش چــو در پــیـش ایـوان رسـیـد ســر طــاق ایـوان بــه کــیـوان رســیــد
بــیـامـد بــران تــخـت زر بــر نـشـسـت هـشـیـوار جـان انـدر انـدیـشـه بــسـت
چــو خــوان ســپــهـبــد بــیـاراســتــنـد کــس آمـد ســیـاووش را خــواســتــنـد
ز هـر گـونـه ای رفـت بـر خـوان سـخـن هــمــه شــادمــانــی فــگــنــدنــد بــن
چــو از خــوان ســالــار بــرخــاســتــنـد نـشــســتــنـگــه مــی بــیـاراســتــنــد
بـــرفـــتـــنــد بـــا رود و رامــشـــگـــران بــبــاده نـشــســتــنـد یـکـســر ســران
بــــدو داد جــــان و دل افـــراســــیـــاب هـمـی بـی سـیـاوش نـیامـدش خـواب
همـی خـورد مـی تـا جـهـان تـیره شـد ســرمـیـگــســاران ز مـی خــیـره شــد
ســیــاوش بــه ایـوان خــرامــیــد شــاد بــه مــســتــی ز ایـران نــیـامــدش یـاد
بــدان شــب هـم انـدر بــفـرمـود شــاه بــدان کــس کــه بــودنـد بــر بــزمـگــاه
چــنـیـن گـفـت بــا شـیـده افـراســیـاب کـه چـون سـر بــرآرد سـیـاوش ز خـواب
تــو بــا پــهـلــوانـان و خــویـشــان مــن کــســی کــاو بــود مــهـتــر انــجــمــن
بــه شــبــگــیـر بــا هـدیـه و بــا غــلـام گــرانــمــایــه اســپـــان زریــن ســتــام
ز لـشـکـر هـمـی هـر کـسـی بــا نـثـار ز دیــــنــــار وز گــــوهــــر شـــــاهــــوار
ازیــن گــونــه پــیــش ســیــاوش رونــد هــشــیـوار و بــیــدار و خــامــش رونــد
فــراوان ســپــهــبــد فــرســتــاد چــیــز بـدین گـونـه یک هـفـتـه بـگـذشـت نـیز
***
شـبـی بـا سـیاوش چـنین گـفـت شـاه کــه فــردا بـــســـازیــم هــر دو پـــگــاه
کـه بـا گوی و چـوگان بـه میدان شـویم زمــانــی بــتــازیــم و خــنــدان شــویـم
ز هـر کــس شــنـیـدم کـه چــوگـان تــو نــبـــیــنــنــد گــردان بـــه مــیــدان تـــو
تـــو فـــرزنــد مـــایــی و زیــبـــای گـــاه تــو تــاج کــیــانــی و پــشــت ســپـــاه
بـــدو گــفــت شــاهــا انــوشــه بـــدی روان را بــــه دیـــدار تــــوشــــه بــــدی
هـمــی از تــو جــویـنـد شــاهـان هـنـر کــه یــابـــد بـــه هــرکــار بـــر تــو گــذر
مــرا روز روشـــن بـــه دیــدار تـــســـت همـی از تـو خـواهم بـد و نیک جـسـت
بـه شـبـگـیر گـردان بـه مـیـدان شـدنـد گـــرازان و تـــازان و خـــنــدان شـــدنــد
چـنـیـن گـفـت پـس شـاه تـوران بــدوی کــه یــاران گــزیــنــیــم در زخــم گــوی
تـو بــاشـی بـدان روی و زیـن روی مـن بــدو نـیـم هـم زیـن نـشــان انــجــمــن
ســیـاوش بــدو گـفــت کـای شــهـریـار کـجـا بـاشـدم دسـت و چـوگـان بـه کـار
بــــرابـــر نـــیـــارم زدن بــــا تـــو گـــوی بــه مــیــدان هــم آورد دیــگــر بــجــوی
چـــو هـــســـتـــم ســـزاوار یــار تـــوام بـــریــن پـــهــن مــیــدان ســـوار تـــوام
ســپــهــبـــد ز گــفــتــار او شــاد شــد سـخــن گـفـتــن هـر کـسـی بــاد شـد
بــه جــان و ســر شــاه کـاووس گـفـت که بـا من تـو بـاشـی هم آورد و جـفـت
هـنــر کــن بــه پــیـش ســواران پــدیـد بـــدان تــا نــگــویــنــد کــاو بـــد گــزیــد
کــنــنــد آفــریــن بـــر تـــو مــردان مــن شــگــفــتــه شــود روی خــنــدان مــن
سـیـاوش بــدو گـفـت فـرمـان تـراسـت سـواران و مـیـدان و چــوگـان تــراســت
ســپــهــبـــد گــزیــن کــرد کــلــبـــاد را چــو گــرســیــوز و جــهــن و پـــولــاد را
چـو پــیـران و نـسـتــیـهـن جــنـگـجـوی چــو هــومــان کــه بـــردارد از آب گــوی
بـــه نــزد ســیــاووش فــرســتـــاد یــار چــو رویـیــن و چــون شــیــده نــامــدار
دگــــر انـــدریـــمــــان ســــوار دلــــیـــر چـو ارجـاسـپ اسـپ افـگـن نـره شـیـر
سـیاوش چـنـین گـفـت کـای نـامـجـوی ازیـشــان کـه یـارد شــدن پــیـش گـوی
هـمــه یـار شــاهـنــد و تــنــهــا مــنــم نــگــهــبـــان چـــوگــان یــکــتـــا مــنــم
گــر ایـدونــک فــرمــان دهــد شــهـریـار بـــیــارم بـــه مـــیــدان ز ایــران ســـوار
مــرا یــار بـــاشـــنــد بـــر زخـــم گــوی بــران ســان کـه آیـیـن بــود بــر دو روی
سـپــهـبــد چــو بــشـنـیـد زو داسـتــان بــران داسـتــان گـشـت هـم داسـتــان
ســیــاوش از ایــرانــیــان هــفــت مــرد گــزیــن کــرد شـــایــســـتـــه کــارکــرد
خــروش تــبــیـره ز مـیـدان بــخــاســت همی خـاک بـا آسـمان گـشـت راسـت
از آوای ســـــنــــج و دم کـــــره نـــــای تــو گـفـتـی بــجـنـبــیـد مـیـدان ز جـای
سـیـاووش بــرانـگـیـخــت اســپ نـبــرد چـو گـوی اندر آمد بـه پـیشـش بـه گـرد
بـزد هـم چـنـان چـون بـه مـیدان رسـید بـران سـان کـه از چـشـم شـد نـاپـدیـد
بـــفــرمــود پـــس شــهــریــار بـــلــنــد کــه گــویـی بــه نـزد ســیـاوش بــرنــد
ســیــاوش بـــران گــوی بـــر داد بــوس بـــرآمــد خـــروشـــیــدن نــای و کــوس
سـیاوش بـه اسـپـی دگـر بـرنشـسـت بـیانداخـت آن گـوی خـسـرو بـه دسـت
ازان پــس بــه چــوگــان بــرو کــار کــرد چــنــان شــد کــه بــا مــاه دیــدار کــرد
ز چـــوگـــان او گـــوی شـــد نــاپـــدیــد تـو گـفـتـی سـپـهرش همی بـرکـشـید
ازان گــوی خــنــدان شــد افــراســیـاب ســــر نـــامـــداران بــــرآمـــد ز خــــواب
بـــه آواز گـــفـــتـــنـــد هــرگـــز ســـوار نــدیــدیــم بــر زیــن چــنــیــن نــامــدار
ز مــیـدان بــه یـکــســو نــهـادنــد گــاه بــیــامــد نــشــســت از بــرگــاه شــاه
سـیـاووش بـنـشـسـت بـا او بـه تـخـت بــه دیـدار او شـاد شـد شـاه ســخــت
بـه لشـگـر چـنین گـفـت پـس نامجـوی کـه مـیـدان شـمـا را و چــوگـان و گـوی
هـمـی سـاخـتـنـد آن دو لـشـکـر نـبـرد بــرآمـد هـمـی تــا بــه خــورشـیـد گـرد
چــو تــرکـان بــه تــنـدی بــیـاراسـتــنـد هــمــی بــردن گــوی را خــواســتــنــد
ربـــودنـــد ایــرانـــیـــان گـــوی پـــیــش بــمــانــدنــد تــرکــان ز کــردار خــویـش
ســیـاووش غـمـی گـشــت ز ایـرانـیـان ســخــن گــفــت بــر پــهـلــوانـی زبــان
کــه مــیــدان بـــازیــســـت گــر کــارزار بـــریــن گــردش و بـــخــشــش روزگــار
چــو مــیــدان ســرآیــد بــتــابــیــد روی بــدیــشــان ســپــاریــد یـک بــار گــوی
ســواران عــنــانــهـا کــشــیـدنــد نــرم نـکـردنـد زان پــس کـسـی اســپ گـرم
یـکــی گــوی تــرکــان بــیـنــداخــتــنــد بـــه کــردار آتــش هــمــی تــاخــتــنــد
ســپــهــبــد چــو آواز تــرکــان شــنــود بــدانـســت کـان پــهـلـوانـی چــه بــود
چـنـیـن گـفـت پـس شـاه تـوران سـپـاه کـه گـفـتـسـت بـا مـن یکـی نیک خـواه
که او را ز گیتـی کسـی نیسـت جـفـت بـه تـیر و کمان چـون گشـاید دو سـفت
سـیـاوش چــو گـفـتــار مـهـتــر شـنـیـد ز قــربـــان کــمــان کــی بـــرکــشــیــد
سـپـهـبــد کـمـان خـواسـت تـا بــنـگـرد یــکــی بـــرگــرایــد کــه فـــرمــان بـــرد
کــمـان را نـگــه کــرد و خــیـره بــمـانـد بــســی آفــریــن کــیــانــی بـــخــوانــد
بــــه گـــرســـیـــوز تـــیـــغ زن داد مـــه کـــه خـــانـــه بـــمـــال و در آور بـــه زه
بـــکـــوشـــیــد تـــا بـــر زه آرد کـــمــان نــیــامــد بــرو خــیـره شــد بــدگــمــان
ازو شـاه بــســتــد بــه زانـو نـشـسـت بــمـالـیـد خــانـه کــمـان را بــه دســت
بـه زه کـرد و خـندان چـنین گفـت شـاه کــه ایـنـت کــمـانـی چــو بــایـد بــه راه
مـــرا نـــیـــز گـــاه جـــوانـــی کـــمـــان چــنـیـن بــود و اکـنـون دگـر شــد زمـان
بـه تـوران و ایران کـس این را بـه چـنگ نـیـارد گــرفــتــن بــه هـنــگــام جــنــگ
بــر و یــال و کــتــف ســیــاوش جــزیـن نـخــواهـد کـمـان نـیـز بــر دشـت کـیـن
نــشــانــی نــهــادنــد بــر اســپــریـس سـیـاوش نـکـرد ایـچ بــا کـس مـکـیـس
نــشــســت از بــر بــادپــایـی چــو دیـو بـــرافـــشـــارد ران و بـــرآمـــد غـــریـــو
یــکــی تـــیــر زد بـــر مــیــان نــشـــان نــهــاده بــدو چــشــم گــردنــکــشــان
خـــدنــگـــی دگـــر بـــاره بـــا چـــارپـــر بــیــنــداخــت از بـــاد و بـــگــشــاد پــر
نــشــانــه دوبـــاره بـــه یــک تــاخــتــن مــغـــربـــل بـــکــرد انــدر انــداخـــتـــن
عـنـان را بــپــیـچـیـد بــر دسـت راسـت بـزد بــار دیـگـر بـران سـو کـه خـواسـت
کــمــان را بــه زه بــر بــبــاز و فــگــنــد بـــیـــامـــد بـــر شـــهـــریــار بـــلـــنـــد
فــرود آمــد و شــاه بـــرپــای خــاســت بــرو آفــریــن ز آفــریـنــنــده خــواســت
وزان جـــایــگــه ســـوی کـــاخ بـــلــنــد بـــرفــتـــنــد شـــادان دل و ارجـــمــنــد
نـشـســتــنـد خــوان و مـی آراسـتــنـد کـسـی کـاو سـزا بــود بــنـشـاسـتــنـد
مـیـی چـنـد خـوردنـد و گـشـتـنـد شـاد بـــه نـــام ســـیـــاووش کـــردنـــد یـــاد
بـخـوان بـر یکـی خـلعـت آراسـت شـاه از اســپ و ســتــام و ز تــخــت و کـلـاه
هــمــان دســـت زر جـــامــه نــابـــریــد کـه انـدر جـهـان پـیش ازان کـس نـدیـد
ز دیــــــنـــــــار وز بـــــــدرهـــــــای درم ز یــاقــوت و پـــیــروزه و بـــیــش و کــم
پــرســتــار بــســیـار و چــنـدی غــلــام یـکــی پــر ز یـاقــوت رخــشــنـده جــام
بــفــرمـود تــا خــواســتــه بــشــمـرنـد هــمــه ســوی کــاخ ســیــاوش بــرنــد
ز هر کـش بـه تـوران زمین خـویش بـود ورا مـــهــربـــانـــی بـــرو بـــیــش بـــود
بـه خـویشـان چـنین گـفـت کـاو را همه شـمـا خــیـل بــاشـیـد هـم چــون رمـه
بــدان شــاهـزاده چــنـیـن گـفـت شـاه کــه یـک روز بــا مـن بــه نـخــچــیـرگـاه
گـر آیـی کــه دل شــاد و خــرم کــنـیـم روان را بــه نـخــچــیـر بــی غـم کـنـیـم
بـــدو گــفـــت هــرگــه کــه رای آیــدت بـــران ســو کــه دل رهــنــمــای آیــدت
بـــرفــتــنــد روزی بـــه نــخــچــیــرگــاه هــمــی رفــت بــا یــوز و بــا بــاز شــاه
ســپــاهـی ز هـرگــونــه بــا او بــرفــت از ایــران و تــوران بــنــخــچــیــر تــفــت
ســیـاوش بــه دشـت انـدرون گـور دیـد چــو بـــاد از مــیــان ســپــه بــردمــیــد
سـبـک شـد عـنـان و گـران شـد رکـیب هـمــی تــاخــت انـدر فــراز و نـشــیـب
یـکـی را بــه شــمـشــیـر زد بــدو نـیـم دو دســتــش تــرازو بــد و گــور ســیـم
بــه یـک جــو ز دیـگــر گــرانــتــر نــبــود نــظــاره شـــد آن لــشــکــر شـــاه زود
بــگــفــتــنـد یـکــســر هـمـه انـجــمــن کــه ایـنـت ســرافــراز و شــمـشــیـرزن
بـــه آواز گـــفـــتـــنـــد یـــک بــــا دگـــر کــه مــا را بـــد آمــد ز ایــران بـــه ســر
ســـر ســروران انــدر آمــد بـــه تـــنــگ ســزد گـر بــســازیـم بــا شــاه جــنـگ
سـیـاوش هـیـمـدون بــه نـخـچـیـر بــور هـمـی تـاخـت و افـگـنـد در دشـت گـور
بـه غـار و بـه کوه و بـه هامون بـتـاخـت بــشـمـشـیـر و تـیـر و بــنـیـزه بـیـاخـت
بــه هـر جــایـگـه بــر یـکـی تــوده کــرد ســپـــه را ز نــخــچـــیــر آســوده کــرد
وزان جـــایـــگـــه ســـوی ایــوان شـــاه هــمــه شـــاد دل بـــرگـــرفـــتـــنــد راه
سـپـهـبــد چـه شـادان چـه بــودی دژم بــجــز بــا ســیـاوش نــبــودی بــه هـم
ز جــهــن و ز گــرســیــوز و هــرک بــود بــه کـس راز نـگـشــاد و شـادان نـبــود
مـگــر بــا ســیـاوش بــدی روز و شــب ازو بـــرگــشــادی بـــه خــنــده دو لــب
بــریـن گـونـه یـک ســال بــگـذاشـتــنـد غــم و شــادمــانــی بــهـم داشــتــنــد
***
ســیــاوش یـکــی روز و پــیــران بــهــم نـشـسـتـنـد و گـفـتـنـد هر بـیش و کـم
بــدو گــفــت پــیـران کــزیـن بــوم و بــر چــنـانـی کـه بــاشــد کـســی بــرگـذر
بـدیـن مـهـربــانـی کـه بـر تـسـت شـاه بـــه نــام تــو خــســپــد بـــه آرامــگــاه
چــنــان دان کــه خــرم بــهــارش تــوی نـگـارش تــویـی غـمـگـســارش تــویـی
بـــزرگـــی و فـــرزنـــد کـــاووس شـــاه سـر از بــس هـنـرهـا رسـیـده بــه مـاه
پــدر پــیــر ســر شــد تــو بــرنــا دلــی نــگــر ســر ز تــاج کــیـی نــگــســلــی
بـــه ایــران و تـــوران تـــوی شــهــریــار ز شــاهــان یــکــی پـــرهــنــر یــادگــار
بــنـه دل بــریـن بــوم و جــایـی بــسـاز چــنــان چــون بـــود درخــور کــام و نــاز
نـبــیـنـمـت پــیـوســتــه خــون کـسـی کــجــا داردی مــهــر بـــر تـــو بـــســی
بـــرادر نـــداری نـــه خـــواهـــر نـــه زن چــو شــاخ گــلــی بـــر کــنــار چــمــن
یـکــی زن نـگـه کــن ســزاوار خــویـش از ایــران مــنــه درد و تــیــمــار پـــیــش
پــس از مـرگ کـاووس ایـران تــراســت هـمـان تــاج و تــخـت دلـیـران تــراسـت
پــــس پــــرده شــــهـــریـــار جــــهـــان ســه مــاهـســت بــا زیـور انــدر نــهـان
اگـــر مـــاه را دیـــده بــــودی ســـیـــاه از ایـشـان نـه بــرداشـتـی چـشـم مـاه
ســه انـدر شـبــســتــان گـرســیـوزانـد کـــه از مـــام وز بــــاب بــــا پــــروزانـــد
نـــبـــیــره فـــریــدون و فـــرزنــد شـــاه کــه هـم جــاه دارنـد و هـم تــاج و گـاه
ولــــیــــکــــن تـــــرا آن ســـــزاوارتـــــر کـــه از دامـــن شـــاه جـــویــی گـــهــر
پـــس پــــرده مـــن چـــهـــارنـــد خـــرد چــو بــایــد تــرا بــنــده بــایــد شــمــرد
ازیـشـان جــریـرســت مـهـتــر بــســال کـــه از خـــوبـــرویــان نـــدارد هـــمـــال
یـکــی دخــتــری هـســتــی آراســتــه چــو مـاه درخــشــنـده بــا خــواســتــه
نـخـواهد کـسـی را کـه آن رای نیسـت بــجـز چـهـر شـاهـش دلـارای نـیـسـت
ز خـــوبـــان جـــریــرســـت انــبـــاز تـــو بـــود روز رخـــشـــنــده دمـــســـاز تـــو
اگــر رای بــاشــد تــرا بــنــده ایــســت بــه پـیـش تـو انـدر پـرسـتـنـده ایـسـت
ســیـاوش بــدو گــفــت دارم ســپــاس مــرا خــود ز فــرزنــد بـــرتـــر شــنــاس
گــر او بـــاشـــدم نــازش جـــان و تـــن نـخــواهـم جــزو کــس ازیـن انــجــمــن
سـپـاسـی نـهی زین هـمـی بـر سـرم کــه تـــا زنــده ام حـــق آن نــســپـــرم
پـــس آنــگـــاه پـــیــران ز نــزدیــک اوی ســوی خــانــه خــویـش بــنــهــاد روی
چــو پــیـران ز پــیـش سـیـاوش بــرفـت بــه نـزدیـک گــلــشــهـر تــازیـد تــفــت
بـــدو گــفـــت کـــار جـــریــره بـــســـاز بـــه فــر ســیــاووش خــســرو بــه نــاز
چـــگــونــه نــبـــاشــیــم امــروز شـــاد کــه دامــاد بـــاشـــد نــبـــیــره قـــبـــاد
بــــیآورد گـــلـــشـــهـــر دخـــتــــرش را نـــهـــاد از بــــر تــــارک افـــســــرش را
بـــــه دیــــبـــــا و دیــــنـــــار و در و درم بـه بـوی و بـه رنگ و بـه هر بـیش و کم
بـــیــاراســـت او را چـــو خـــرم بـــهــار فــرســـتـــاد در شـــب بـــر شــهــریــار
مــراو را بـــپـــیــوســـت بـــا شـــاه نــو نــشـــانــد از بـــر گــاه چـــون مــاه نــو
نــدانـســت کــس گــنــج او را شــمــار ز یـــاقــــوت و ز تــــاج گـــوهـــرنـــگـــار
ســیــاوش چـــو روی جـــریــره بـــدیــد خـوش آمـدش خـنـدیـد و شـادی گـزیـد
هــمــی بــود بـــا او شــب و روز شــاد نــیـامــد ز کــاووس و دســتــانــش یـاد
بــریـن نــیــز چــنــدی بــگــردیــد چــرخ ســیــاووش را بــد ز نــیـکــیـش بــه رخ
ورا هــر زمـــان پـــیــش افـــراســـیــاب فـرونـتــر بــدی حــشـمـت و جــاه و آب
***
یــکـــی روز پـــیـــران بـــه بـــه روزگـــار ســـیــاووش را گــفـــت کــای نــامــدار
تــو دانـی کــه ســالــار تــوران ســپــاه ز اوج فــــلــــک بـــــرفـــــرازد کــــلــــاه
شــــب و روز روشــــن روانـــش تــــوی دل و هــوش و تــوش و تــوانــش تــوی
چــو بــا او تــو پــیـوسـتــه خـون شـوی ازیـن پــایـه هــر دم بــه افــزون شــوی
بــبــاشــد امــیــدش بــه تــو اســتــوار کــه خــواهــی بــدن پــیـش او پــایــدار
اگـر چــنـد فـرزنـد مـن خـویـش تــسـت مـرا غــم ز بــهـر کـم و بــیـش تــســت
فــرنــگــیــس مــهــتــر ز خــوبـــان اوی نـبـینـی بـه گـیـتـی چـنـان مـوی و روی
بــه بــالـا ز ســرو سـهـی بــرتــرســت ز مشـک سـیه بـر سـرش افـسـرسـت
هــنـــرهــا و دانــش ز انـــدازه بـــیــش خـــرد را پـــرســتـــار دارد بـــه پـــیــش
از افــراســیـاب ار بــخــواهـی رواســت چـنو بـت بـه کشمیر و کابـل کجـاسـت
شــود شـــاه پـــرمــایــه پـــیــونــد تـــو درفـــشــــان شـــود فـــر و اورنـــد تــــو
چـو فـرمـان دهـی مـن بــگـویـم بــدوی بــــجـــویـــم بــــدیـــن نـــزد او آبــــروی
سـیـاوش بـه پـیـران نـگـه کـرد و گـفـت کــه فــرمــان یـزدان نــشــایـد نـهـفــت
اگــر آســمــانــی چــنــیـن اســت رای مــرا بــا ســپــهـر روان نــیـســت پــای
اگــر مــن بــه ایـران نـخــواهـم رســیـد نــخــواهــم هــمــی روی کــاووس دیـد
چــو دســتــان کـه پــروردگـار مـنـسـت تــهـمـتــن کـه روشـن بــهـار مـنـســت
چــو بـــهــرام و چــون زنــگــه شــاوران جـــــزیــــن نــــامــــدران کـــــنــــداوران
چــو از روی ایــشــان بـــبـــایــد بـــریــد بــه تــوران هـمــی جــای بــایـد گــزیـد
پــدر بــاش و ایـن کــدخــدایـی بــســاز مـگـو ایـن سـخـن بــا زمـیـن جـز بـه راز
اگــر بــخــت بــاشــد مــرا نــیـکــخــواه هــمــانــا دهــد ره بـــه پــیــونــد شــاه
هـمـی گـفــت و مـژگـان پــر از آب کـرد هــمــی بــرزد انــدر مــیــان بــاد ســرد
بـــدو گــفــت پـــیــران کــه بـــا روزگــار نـــســــازد خــــرد یـــافــــتــــه کــــارزار
نــیــابــی گــذر تــو ز گــردان ســپــهــر کــزویــســت آرام و پـــرخــاش و مــهــر
بـــه ایــران اگــر دوســتـــان داشــتــی بــه یـزدان ســپــردی و بــگــذاشــتــی
نـشـسـت و نـشـانـت کـنـون ایدرسـت سـر تـخـت ایـران بــه دسـت انـدرسـت
بــگـفـت ایـن و بــرخـاسـت از پـیـش او چــو آگــاه گــشــت از کــم و بــیــش او
بــه شــادی بــشــد تــا بــدرگـاه شــاه فــــرود آمــــد و بــــرگــــشــــادنـــد راه
هــمــی بــود بــر پــیــش او یـک زمــان بـــدو گــفــت ســـالــار نــیــکــوگــمــان
که چندین چه بـاشی به پیشم به پای چـه خـواهـی بـه گـیتـی چـه آیدت رای
ســپــاه و در گـنـج مـن پــیـش تــسـت مـرا سـودمـنـدی کـم و بــیـش تــسـت
کـسـی کـاو بـه زنـدان و بـنـد مـنـسـت گــشــادنــش درد و گــزنــد مــنــســت
ز خــشــم و ز بــنــد مــن آزاد گــشــت ز بــهـر تــو پــیـگــار مــن بــاد گــشــت
ز بــســیـار و انـدک چــه بــایـد بــخــواه ز تــیــغ و ز مــهــر و ز تــخــت و کــلــاه
خــردمــنــد پــاســخ چــنــیــن داد بـــاز کــه از تــو مــبــادا جــهــان بــی نــیــاز
مـرا خـواسـتـه هسـت و گـنج و سـپـاه بـه بـخـت تـو هـم تـیغ و هم تـاج و گـاه
ز بــــهـــر ســـیـــاوش پـــیـــامـــی دراز رســانـم بــه گـوش ســپــهـبــد بــه راز
مـرا گــفــت بــا شــاه تــرکــان بــگــوی کـه مـن شـاد دل گـشـتـم و نـامـجـوی
بــــپـــروردیـــم چـــون پـــدر در کـــنـــار هــمــه شــادی آورد بـــخــت تـــو بـــار
کـنـون هـمـچـنـیـن کـدخـدایـی بــسـاز بــه نــیـک و بــد از تــو نــیـم بــی نـیـاز
پـــس پـــرده تــو یــکــی دخــتــرســت کــه ایـوان و تــخــت مــرا درخــورســت
فــرنــگــیـس خــوانــد هـمــی مــادرش شـود شــاد اگـر بــاشــم انـدر خــورش
پــرانــدیـشــه شــد جــان افــراســیـاب چــنــیـن گــفــت بــا دیـده کــرده پــرآب
کـه مـن گـفـتـه ام پـیش ازین داسـتـان نـبــودی بــران گــفــتــه هـمـداســتــان
چـنـین گـفـت بـا مـن یکـی هوشـمـنـد کــه رایـش خــرد بــود و دانـش بــلــنــد
کــــه ای دایـــه بــــچــــه شــــیـــرنـــر چـه رنـجـی کـه جـان هم نـیاری بـه بـر
و دیــگـــر کـــه از پـــیــش کـــنـــدآوران ز کـــار ســـتـــاره شـــمـــر بــــخـــردان
شـــمــار ســـتـــاره بـــه پـــیــش پـــدر هـــمـــی رانـــدنـــدی هـــمـــه دربـــدر
کـــزیــن دو نــژاده یــکـــی شـــهــریــار بـــیــایــد بـــگــیــرد جـــهــان در کــنــار
بــه تــوران نـمــانـد بــرو بــوم و رســت کــلــاه مــن انـدازد از کــیـن نـخــســت
کـنـون بــاورم شــد کـه او ایـن بــگـفـت کــه گــردون گــردان چــه دارد نـهـفــت
چـرا کـشـت بــایـد درخـتـی بـه دسـت کـه بـارش بـود زهر و بـرگـش کـبـسـت
ز کـــاووس وز تــــخـــم افـــراســـیـــاب چـــو آتـــش بـــود تـــیـــز یـــا مـــوج آب
نــدانــم بـــه تــوران گــرایــد بــه مــهــر وگــر ســوی ایــران کــنــد پــاک چــهــر
چــرا بــر گــمــان زهـر بــایـد چــشــیـد دم مـــار خــــیـــره نـــبــــایـــد گـــزیـــد
بــدو گــفــت پــیـران کــه ای شــهـریـار دلــت را بــدیـن کــار غــمــگــیـن مــدار
کـــســـی کـــز نــژاد ســـیــاوش بـــود خــردمــنــد و بــیــدار و خــامــش بـــود
بــگــفــت ســتــاره شــمـر مـگــرو ایـچ خــردگــیـر و کــار ســیــاوش بــســیــچ
کــــزیـــن دو نـــژاده یـــکــــی نـــامـــور بــرآرد بــه خــورشــیــد تــابــنــده ســر
بــــایـــران و تـــوران بـــود شـــهـــریـــار دو کـــشــــور بــــرآســــایـــد از کـــارزار
وگــر زیــن نــشــان راز دارد ســـپـــهــر بــیـفــزایـدش هـم بــانــدیـشــه مــهــر
بــخــواهـد بــدن بــی گــمــان بــودنـی نـــکـــاهــد بـــه پـــرهــیــز افـــزودنـــی
نــگــه کــن کــه ایــن کـــار فـــرخ بـــود ز بــخــت آنــچ پــرســنــد پــاســخ بــود
ز تـــخـــم فـــریـــدون وز کـــیـــقـــبـــاد فـــروزنــده تـــر زیــن نـــبـــاشـــد نــژاد
بـه پـیران چـنـین گـفـت پـس شـهـریـار کــه رای تــو بــر بـــد نــیــایــد بــه کــار
بــه فــرمــان و رای تــو کــردم ســخــن بــرو هــرچ بـــایــد بــه خــوبــی بــکــن
دو تــا گــشــت پــیـران و بــردش نـمـاز بــســی آفـریـن کـرد و بــرگـشــت بــاز
بـــه نـــزد ســـیــاوش خـــرامـــیــد زود بــرو بــر شــمـرد آن کـجــا رفــتــه بــود
نـشـسـتـنـد شـادان دل آن شـب بـهم بــه بــاده بــشـســتــنـد جــان را ز غـم

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج
آخرین اخبار شعر و ادبیات