فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 11 اردیبهشت 1404

پایگاه خبری شاعر

رزم خاقان چین با هیتالیان – قسمت اول

چـنـیـن گـفـت پـرمـایه دهـقـان پـیـرســخــن هـرچ زو بــشــنـوی یـادگــیـرکــــه از نـــامـــداران بــــا فــــر و دادز مــردان جـــنــگـــی بـــه فـــ…

چـنـیـن گـفـت پـرمـایه دهـقـان پـیـر ســخــن هـرچ زو بــشــنـوی یـادگــیـر
کــــه از نـــامـــداران بــــا فــــر و داد ز مــردان جـــنــگـــی بـــه فـــر ونــژاد
چــوخـاقـان چـیـنـی نـبــود از مـهـان گـذشــتــه ز کـســری بــگـرد جــهـان
هـمـان تـا لـب رود جـیـحـون ز چـین بـــرو خـــوانـــدنـــدی بـــداد آفـــریـــن
سـپـهـدار بــا لـشـکـر و گـنـج و تـاج بــــگـــلـــزریـــون بـــودزان روی چـــاج
سـخـنـهای کـسـری بـه گـرد جـهان پـــراگـــنــده شـــد درمــیــان مـــهــان
بـــه مــردی و دانــایــی و فـــرهــی بـــزرگــی وآیــیــن شــاهــنــشــهــی
خــردمــنــد خـــاقــان بـــدان روزگــار همـی دوسـتـی جـسـت بـا شـهـریار
یـکـی چـنـد بـنـشـسـت بــا رای زن هـمــه نــامــداران شــدنـد انــجــمــن
بـدان دوستی را همی جای جست هـمـان از رد و مـوبــدان رای جــسـت
یکی هدیه آراسـت پـس بـی شمار هـــمـــه یــاد کـــرد از در شـــهـــریــار
ز اسـبــان چـیـنـی و دیـبــای چـیـن ز تــخــت وز تــاج وز تــیــغ و نــگــیــن
طـرایف کـه بـاشـد بـه چـین انـدرون بـــیــاراســت از هــر دری بـــرهــیــون
ز دیــنــار چـــیــنــی ز بـــهــر نــثـــار بــه گـنـجــور فــرمـود تــا ســی هـزار
بــیــاورد و بــا هــدیـه هــا یــار کــرد دگـــر را هـــمـــه بـــار دیـــنـــار کـــرد
سـخـنگوی مردی بـجـسـت از مهان خــردمــنــد و گــردیــده گــرد جــهــان
بــفــرمــود تــا پــیـش اوشــد دبــیـر ز خــاقــان یـکــی نـامـه ای بــرحــریـر
نـبــشـتــنـد بــرسـان ارژنـگ چــیـن ســوی شــاه بــا صــد هــزار آفــریــن
گــذر مــرد را ســوی هــیـتــال بــود هــمــه ره پــر از تــیـغ و کــوپــال بــود
ز سغد اندرون تـا بـه جـیحون سپـاه کــشــیـده رده پــیـش هـیـتــال شــاه
گــوی غــاتــفــر نــام ســالــارشــان بــه جــنـگ انــدورن نــامــبــردارشــان
چــو آگـه شـد از کـار خـاقـان چــیـن وزان هـــدیـــه شـــهـــریـــار زمـــیـــن
ز لـشـکـر جـهاندیده گـان را بـخـواند سخن سر بـه سر پـیش ایشان بـراند
چـنین گـفـت بـاسـرکـشـان غـاتـفـر کــه مــارا بــدآمــد ز اخــتــر بــه ســر
اگــر شــاه ایــران و خــاقــان چــیـن بـــســـازنــد وز دل کـــنــنــد آفـــریــن
هـراسـسـت زین دوسـتـی بـهـر مـا بــریــن روی ویــران شــود شــهــرمــا
بــبــایـد یـکـی تــاخــتــن سـاخـتــن جــهــان از فــرســتـــاده پـــرداخــتــن
زلــشــکــر یـکــی نـامــور بــرگــزیـد سـرافـراز جـنـگـی چـنـانـچـون سـزیـد
بــتــاراج داد آن هــمــه خــواســتــه هـــیـــونـــان واســـبــــان آراســـتــــه
فـرسـتـاده را سـر بــریـدنـد پــسـت ز تــرکـان چــیـنـی سـواری نـجــسـت
چــوآگـاهـی آمـد بــه خـاقـان چـیـن دلش گـشـت پـر درد و سـر پـر ز کـین
ســپــه را ز قـجــغـاربــاشـی بــرانـد بــه چــیـن وخــتــن نـامـداری نـمــانـد
ز خـویشـان ارجـاسـب وافـراسـیـاب نـپــرداخـت یـک تــن بــه آرام و خـواب
بــرفــتــنـد یـکــســر بــه گــلــزریـون همه سر پـر از خـشم و دل پـر زخـون
سـپـهدار خـاقـان چـین سـنجـه بـود همـی بـه آسـمـان بـر زد از خـاک دود
ز جــوش سـواران بــه چــاچ انـدرون چـو خـون شـد بـه رنـگ آب گـلـزریـون
چــو آگـاه شـد غـاتــفـر زان سـخــن کـه خـاقـان چـیـنـی چــه افـگـنـد بــن
ســپــاهـی ز هـیـتــالـیـان بــرگـزیـد کـه گـشـت آفـتــاب ازجـهـان نـاپــدیـد
زبــلــخ وز شــگــنــان و آمــوی و زم سـلـیح وسـپـه خـواسـت و گـنـج درم
ز ســومـان وز تــرمـذ و ویـسـه گـرد ســپــاهـی بــرآمــد زهـرســوی گــرد
ز کــوه و بــیــابــان وز ریــگ و شــخ بــجــوشـیـد لـشـکـر چـو مـور و مـلـخ
چــو بــگـذشـت خـاقـان بــرود بــرک تــوگـفــتــی هـمـی تــیـغ بــارد فـلـک
سـپـاه انجـمـن کـرد بـر مـای و مـرغ سـیه گشـت خـورشید چـون پـر چـرغ
ز بــس نـیـزه وتــیـغــهـای بــنـفــش درفــشــیــدن گــونــه گــونــه درفــش
بــه خــارا پــر از گــرد وکــوپــال بــود کــه لـشــکــرگـه شــاه هـیـتــال بــود
بـشـد غـاتـفـر بـا سـپـاهی چـو کوه ز هـــیـــتــــال گـــرد آور دیـــده گـــروه
چـو تـنگ انـدرآمـد ز هر سـو سـپـاه ز تــنــگــی بــبــســتــنــد بــر بــاد راه
درخــشــیــدن تـــیــغــهــای ســران گـــــرایــــیــــدن گــــرزهــــای گــــران
تــوگـفــتــی کــه آهـن زبــان داردی هــــوا گــــرز را تــــرجــــمــــان داردی
یکـی بـاد بـرخـاسـت و گردی سـیاه بـشـد روشـنـایـی ز خـورشـیـد و مـاه
کـشـانی وسـغـدی شـدند انـجـمـن پــــــر از آب رو کـــــودک و مـــــرد وزن
کــه تــا چــون بــود کــارآن رزمــگــاه کـــرا بـــردهـــد گـــردش هــور ومـــاه
یکـی هفـتـه آن لـشـکـر جـنگـجـوی بـــــروی انــــدر آورده بـــــودنــــد روی
بـه هر جـای بـرتـوده ای کشتـه بـود ز خون خاک وسنک ارغوان گشته بود
ز بــس نـیـزه و گـرز و کـوپـال و تـیـغ تـوگـفـتـی هـمـی سـنـگ بـارد ز مـیغ
نـهـان شــد بــگــرد انـدرون آفــتــاب پـر از خـاک شـد چـشـم پـران عـقـاب
بـهشـتـم سـوی غـاتـفر گشـت گرد ســیـه شـد جــهـان چــوشـب لـاژورد
شـکـسـت انـدر آمـد بـه هـیتـالـیـان شکسـتـی که بـسـتـنش تـا سـالیان
نـدیدنـد وهـرکـس کـزیشـان بـمـانـد بـه دل در هـمـی نـام یـزدان بــخـوانـد
پـراگنده بـر هر سویی خـسـتـه بـود هـمـه مـرز پــرکـشـتـه وبــسـتـه بــود
همی این بـدان آن بدین گفت جنگ نــدیـدیـم هــرگــز چــنــیـن بــا درنــگ
هـمـانـا نـه مـردم بــدنـد آن ســپــاه نـشــایـســت کـردن بــدیـشـان نـگـاه
بــه چــهـره هـمــه دیـو بــودنـد و دد بــه دل دور ز انــدیــشــه نــیـک و بــد
ز ژوپـــیــن وز نــیــزه و گــرز و تــیــغ تـــوگـــفـــتـــی نــدانــنــد راه گـــریــغ
هــمــه چــهــره اژدهــا داشــتـــنــد هـمــه نـیـزه بــر ابــر بــگــذاشــتــنــد
همـه چـنـگـهـاشـان بـسـان پـلـنـگ نشـد سـیر دلـشـان تـوگـویی ز جـنگ
یـکـی زیـن ز اسـبــان نـبـرداشـتـنـد بــخـفـتــنـد و بــر بــرف بــگـذاشـتـنـد
خــورش بــارگـی راهـمـه خــار بــود ســواری بــخــفــتــی دو بــیــدار بــود
نــداریــم مــا تـــاب خــاقــان چــیــن گــذر کــرد بـــایــد بـــه ایــران زمــیــن
گـر ای دون کـه فـرمـان بـرد غـاتـفـر بــبــنـدد بــه فــرمـان کــســری کـمـر
ســپــارد بـــدو شــهــر هــیــتــال را فـــرامــش کـــنــد گــرز و کـــوپـــال را
وگـرنـه خــود از تــخــمـه خـوشـنـواز گــزیــنــیــم جـــنــگــاوری ســـرفـــراز
کـه اوشـاد بــاشـد بــنـوشـیـن روان بــــدو دولـــت پــــیـــر گـــردد جــــوان
بــگــویــد بــدو کــار خــاقــان چــیـن جــهــانــی بـــروبـــر کــنــنــد آفــریــن
که بـا فر و بـرزست و بـخـش و خـرد هــمـــی راســـتـــی را خـــرد پـــرورد
نـهـادسـت بـر قـیـصـران بــاژ و سـاو نـــدارنــد بـــا او کـــســـی زور و تـــاو
ز هــیـتــالــیــان کــودک و مــرد وزن بـرین یـک سـخـن بـرشـدنـد انـجـمـن
چـــغـــانــی گــوی بـــود فــرخ نــژاد جـهـانـجـوی پـر دانـش و بـخـش و داد
خـردمـنـد و نـامـش فـغـانـیـش بــود کـه بـا گـنج و بـا لـشـکـر خـویش بـود
بــزرگــان هـیـتــال وخــاقــان چــیـن بــه شــاهـی بــرو خــوانـدنـد آفــریـن
پــس آگـاهـی آمـد بــه شـاه بــزرگ ز خــاقـان کـه شــد نـامـدار ســتــرگ
ز هــیــتـــال و گــردان آن انــجــمــن کـه آمـد ز خــاقـان بــریـشــان شـکـن
ز شـاه چــغـانـی کـه بــا بــخــت نـو بــیـامـد نـشــســت از بــر تــخــت نـو
پـرانـدیشـه بـنشـسـت شـاه جـهان ز گـــفـــتـــار بــــیـــدار کـــارآگـــهـــان
بـه ایوان بـیاراسـت جـای نشـسـت بــرفــتــنــد گــردان خــســروپــرســت
ابـــا مـــوبـــد مـــوبـــدان اردشـــیــر چــوشــاپــور وچــون یــزدگــرد دبـــیــر
هــمــان بـــخــردان نــمــایــنــده راه نـشـسـتـنـد یـک سـر بـر تـخـت شـاه
چـنین گفت کسری که ای بـخـردان جــهــان گــشــتــه و کــار دیــده ردان
یـکــی آگــهـی یـافــتــم نـاپــســنـد ســخــنـهـای نـاخــوب و نـاســودمـنـد
ز هـیـتــال وز تــرک وخــاقـان چــیـن وزان مـــرزبــــانـــان تــــوران زمـــیـــن
بـی انـدازه لـشـکـر شـدند انـجـمـن ز چــاچ وز چــیــن وز تـــرک و خــتـــن
یکـی هفـتـه هیتـال بـا تـرک و چـین ز اســبــان نــبــرداشــتــنــد ایـچ زیـن
بـه فـرجـام هـیـتـال بـرگـشـتـه شـد دو بـهره مگر خـسـتـه و کـشـتـه شـد
بــدان نــامــداری کــه هـیـتــال بــود جــهــانــی پــر از گــرز وکــوپــال بـــود
شگفتـست کآمد بـریشان شکست سـپـهـبــد مـبــاد ایـچ بــا رای پـسـت
اگــر غــاتــفــر داشــتــی نـام و رای نـبــردی سـپــهـر آن سـپــه را ز جـای
چـوشـد مـرز هـیـتـالـیـان پـر ز شـور بــجــســتــنــد از تــخــم بــهـرام گــور
نـو آیـیـن یـکـی شــاه بــنـشـانـدنـد بــه شــاهـی بــرو آفــریـن خــوانـدنـد
نشستـست خـاقان بـدان روی چـاج ســرافــراز بــا لــشــگــر و گــنـج تــاج
ز خـویشـان ارجـاسـب و افـراسـیاب جـز از مـرز ایـران نـبــیـنـنـد بــه خـواب
ز پـــیــروزی لـــشـــکـــر غـــاتـــفـــر هـمـی بــرفـرازد بــه خــورشـیـد ســر
سـزد گـر نـبــاشـیـم هـمـداسـتــان کـه خـاقـان نـخـوانـد چـنـیـن داسـتـان
که تـا آن زمین پـادشـاهی مراسـت کـه دارنـد ازو چـینـیـان پـشـت راسـت
همـه زیردسـتـان از ایشـان بـه رنـج سـپــرده بــدیـشـان زن و مـرد و گـنـج
چـه بـیـنـیـد یـکـسـر کـنـون انـدریـن چـه سـازیـم بــا تــرک وخـاقـان چـیـن
بــزرگــان دانــنــده بـــرخــاســتــنــد هـمــه پــاســخــش را بــیـاراســتــنـد
گــرفــتــنــد یــک ســر بــرو آفــریــن کـه ای شـاه نـیـک اخـتــر و پــاکـدیـن
هــمــه مــرز هـیـتــال آهــرمــنــنــد دورویــنــد وایـن مــرز را دشــمــنــنــد
بــریــشــان ســزد هــرچ آیــد ز بـــد هـم از شــاه گــفــتــار نــیـکــو ســزد
ازیـشـان اگـر نـیـسـتـی کـیـن و درد جـــــز از خـــــون آن شــــاه آزادمــــرد
بــکــشــتــنــد پــیــروز را نــاگــهــان چــنــان شــهــریــاری چــراغ جــهــان
مـبــادا کـه بــاشــنـد یـک روز شــاد کــه هــرگــز نــخـــیــزد ز بـــیــداد داد
چـــنــیــنــســـت بـــادافـــره دادگــر هـمـان بــدکـنـش را بــد آیـد بــه سـر
ز خــاقــان اگــر شــاه رانـد ســخــن کــه دارد بــه دل کــیــن و درد کــهــن
ســزد گـر ز خــویـشـان افـراسـیـاب بــــــدآمـــــوز دارد دو دیـــــده پـــــرآب
دگــر آنـک پــیـروز شــد دل گــرفــت اگـر زو بــتــرسـی نـبــاشـد شـگـفـت
ز هــیــتـــال وز لــشــکــر غــاتـــفــر مـکــن یـاد وتــیـمــار ایـشــان مــخــور
ز خـویشـان ارجـاسـب و افـراسـیاب زخـاقـان کـه بـنـشـسـت ازان روی آب
بـه روشـن روان کـار ایـشـان بـسـاز تــویــی درجــهــان شــاه گــردن فــراز
فـــروغ از تـــو گـــیـــرد روان و خـــرد انــوشـــه کـــســـی کــو روان پـــرورد
تــو دانــاتـــری از بـــزرگ انــجــمــن نـــــبـــــایــــدت فـــــرزانــــه و رای زن
تـو را زیـبـد انـدر جـهـان تـاج وتـخـت کـه بــا فـر و بـرزی و بــا رای و بــخـت
اگـر شــاه ســوی خــراســان شـود ازیـن پــادشــاهــی هــراســان شــود
هرآن گـه کـه بـینـنـد بـی شـاه بـوم زمــان تـــا زمــان لــشــکــر آیــد ز روم
از ایـرانــیــان بــاز خــواهــنــد کــیـن نـــمـــانـــد بـــروبـــوم ایــران زمـــیــن
نـه کـس پــای بــرخـاک ایـران نـهـاد نـه زیـن پــادشــاهـی بــبــد کــرد یـاد
اگـر شـاه را رای کـیـنـسـت وجـنـگ ازو رام گـــردد بــــه دریـــا نـــهـــنـــگ
چــو بــشـنـیـد ز ایـرانـیـان شـهـریـار ز بـــــزم وز پـــــرخـــــاش وز کـــــارزار
کـــســـی را نــبـــد گــرد رزم آرزوی بــه بــزم و بــنـاز انـدرون کـرده خــوی
بــدانـسـت شـاه جــهـان کـدخـدای کـه انـدر دل بــخــردان چــیـسـت رای
چـنین داد پـاسخ که یزدان سـپـاس کــزو دارم انــدر دو گــیــتـــی هــراس
که ایشان نجستـند جز خواب وخورد فـــرامـــوش کـــردنـــد گـــرد نـــبــــرد
شــمـا را بــر آســایـش و بــزمـگــاه گـران شـد چـنـیـنـتـان سـر از رزمـگـاه
تــن آســان شــود هــرک رنــج آورد ز رنــــج تــــنـــش بــــاز گــــنــــج آورد
بـــه نـــیـــروی یــزدان ســـرمـــاه را بــســیـجــیـم یـک ســر هــمــه راه را
بـه سـوی خـراسـان کشم لشکری بــخــواهـم سـپــاهـی ز هـرکـشـوری
جـهـان از بــدان پــاک بــی خـوکـنـم بـــداد ودهــش کــشــوری نــو کــنــم
هــمــه نــامـــداران فـــرومـــانــدنــد بــه پــوزش بـــرو آفــریــن خــوانــدنــد
کــه ای شــاه پــیــروز بـــا فــر و داد زمـــانـــه بـــه دیـــدار تـــوشـــاد بـــاد
هـمــه نــامــداران تــو را بــنـده ایـم بــه فـرمـان و رایـت ســرافـگـنـده ایـم
هـرآنـگــه کــه فــرمـان دهـد کــارزار نــبــیـنــد ز مــا کــاهـلــی شــهــریـار
ازان پـس چـو بـنشسـت بـا رای زن بــزرگـان وکـســری شــدنـد انـجــمـن
هـمـی بــود ازیـن گـونـه تــا مـاه نـو بـــرآمــد نــشـــســـت از بـــرگــاه نــو
تـو گـفـتـی کـه جـامـی ز یاقـوت زرد نــــهــــادنــــد بـــــر چـــــادر لـــــاژورد
بـــدیــدنــد بـــر چــهــره شــاه مــاه خـــروشـــی بـــرآمــد ز درگــاه شـــاه
چـو بـرزد سـر از کوه رخـشان چـراغ زمــیـن شــد بــه کــردار زریـن جــنـاغ
خــــروش آمـــد و نـــالــــه گــــاو دم بــبــســتــنــد بــر پــیـل رویـیـنـه خــم
دمـادم بــه لـشـکـر گـه آمـد سـپــاه تـــبـــیــره زنــان بـــرگـــرفـــتـــنــد راه
بـــدرگـــاه شـــد یــزدگـــرد دبـــیـــر ابـــــا رای زن مــــوبـــــد اردشــــیــــر
نـبــشـتـنـد نـامـه بـه هـر کـشـوری بـــهــر نـــامـــداری و هــرمـــهــتـــری
که شـد شـاه بـا لشـکـر از بـهر رزم شــمــا کــهـتــری را مــســازیـد بــزم
بــفــرمــود نـامــه بــخــاقــان چــیـن فــغـــانــیــش راهــم بـــکــرد آفــریــن
یـکــی لـشــکــری از مـدایـن بــرانـد کــه روی زمــیـن جــز بــدریـا نـمــانــد
زمـیـن کـوه تـاکـوه یـک سـر سـپــاه درفــش جـــهــانــدار بـــر قــلــبـــگــاه
یکی لشـکـری سـوی گرگان کشـید کـه گـشـت آفـتـاب از جـهـان نـاپــدیـد
بــیـاســود چــنـدی ز بــهـر شــکــار هـمـی گـشــت درکــوه و در مـرغــزار
بـسـغـد اندرون بـود خـاقان که شـاه بــه گـرگـان هـمـی رای زد بــا سـپـاه
ز خـویشـان ارجـاسـب و افـراسـیاب شـده سـغـد یـکـســر چــو دریـای آب
هـمـی گـفـت خــاقـان ســپــاه مـرا زمـــیـــن بـــرنـــتـــابـــد کـــلـــاه مـــرا
از ایـدر سـپـه سـوی ایـران کـشـیـم وز ایـران بــه دشــت دلـیـران کـشـیـم
هـمـه خـاک ایـران بــه چــیـن آوریـم هـــمـــان تـــازیـــان را بـــدیــن آوریــم
نـمـانم کـه کـس تـاج دارد نه تـخـت نـه اورنـگ شـاهی نه از تـخـت بـخـت
همی بـود یک چـند بـاگـفـت وگـوی جـهانـجـوی بـا لـشـکـری جـنـگـجـوی
چــنـیـن تــا بــیـامـد ز شــاه آگـهـی کــز ایــران بــجــنــبــیــد بـــا فــرهــی
وزان بــه خـت پــیـروزی و دسـتـگـاه ز دریــا بـــه دریــا کــشــیــده ســپــاه
بــپــیـچــیـد خــاقـان چــو آگـاه شـد بــــه رزم انـــدرون راه کـــوتـــاه شـــد
بـه انـدیشـه بـنـشـسـت بـا رای زن بــزرگــان لــشــکــر شــدنـد انـجــمـن
سـپـهدار خـاقـان بـه دسـتـور گـفـت کـه ایـن آگـهـی خـوار نـتــوان نـهـفـت
شنیدم که کسـری بـه گرگان رسید هـمـه روی کـشـور سـپــه گـسـتـریـد
نـــدارد هـــمـــانـــا ز مـــا آگـــاهــی وگـــــر تـــــارک از رای دارد تـــــهــــی
ز چین تـا بـه جـیحون سپـاه منست جـــهــان زیــر فــر کــلــاه مــنــســـت
مـرا پـیـش او رفـت بــایـد بـه جـنـگ بـــپـــوشـــد درم آتـــش نــام ونــنــگ
گـمـانـد کــزو بــگـذری راه نـیـســت و گـر در زمـانـه جــز او شـاه نـیـســت
بـیاگـاهد اکـنون چـومـن جـنـگـجـوی شـوم بــا سـواران چــیـن پــیـش اوی
خـردمـنـد مـردی بــه خـاقـان چــیـن چــنـیـن گـفـت کـای شـهـریـار زمـیـن
تــو بــا شــاه ایـران مــکــن رزم یــاد مـده پــادشــاهـی و لـشـکـر بــه بــاد
ز شـاهان نجـوید کـسـی جـای اوی مــگــر تــیــره بـــاشــد دل و رای اوی
کـه بـا فـر او تـخـت را شـاه نـیسـت بــدیــدار او در فــلــک مــاه نــیــســت
هـمــی بــاژ خــواهـد ز هـنـد وز روم ز جـایـی کـه گـنـجـسـت و آبــاد بــوم
خـداونـد تـاجـسـت و زیـبــای تـخـت جــهــانــدار و بــیـدار و پــیـروز بــخــت
چـوبـشـنید خـاقـان ز مـوبـد سـخـن یـکـی رای شــایـســتــه افــگـنـد بــن
چـنـیـن گـفـت بــا کـاردان راه جــوی کـه ایـن را چــه بــیـنـد خـردمـنـد روی
دوکــارســت پــیـش انـدرون نـاگـزیـر کـه خـامـش نـشـایـد بـدن خـیره خـیر
که آن را بـه پـایان جـز از رنج نیست بــه از بــر پــراگــنـدن گــنـج نـیـســت
ز دیـنـار پــوشــش نـیـایـد نـه خــورد نـه گــســتــردنـی روز نـنــگ و نــبــرد
بــدو ایــمــنــی بــایــد و خــوردنــی هـمـان پــوشـش و نـغـز گـسـتـردنـی
هرآنـکـس کـه از بـد هراسـان شـود درم خــوار گــیــرد تـــن آســان شــود
ز لـشـکـر سـخــنـگـوی ده بــرگـزیـد کــه دانــنــد گــفــتــار دانــا شــنــیــد
یـکـی نـامـه بــنـبــشــت بــا آفـریـن سـخـنـدان چـیـنـی چـو ار تـنـگ چـین
بــرفــت آن خــرد یـافــتــه ده ســوار نــهــان پـــرســخــن تــا درشــهــریــار
بـه کـسـری چـو بـرداشـتـنـد آگـهی بــیـاراســت ایـوان شــاهــنــشــهــی
بــفــرمــود تــا پــرده بـــرداشــتــنــد ز درگــاهـشــان شــاد بــگـذاشــتــنـد
بـــرفــتـــنــد هــر ده بـــرشــهــریــار ابـــا نـــامـــه و هـــدیــه و بـــا نـــثـــار
جـهـانـدار چـون دیـد بــنـواخـتـشـان ز خـاقـان بـپـرسـید و بـنشـاخـتـشـان
نـهـادنــد ســر پــیـش او بــر زمــیـن بـــدادنــد پـــیــغــام خـــاقــان چـــیــن
بـه چـینـی یکـی نـامـه ای بـرحـریـر فــرســتــاده بــنــهــاد پــیــش دبــیــر
دبـیر آن زمـان نامـه خـواندن گـرفـت هـمـه انـجــمـن مـانـد انـدر شــگـفـت
سـر نـامـه بــود از نـخــسـت آفـریـن ز دادار بــــر شــــهــــریــــار زمــــیـــن
دگـر ســر فــرازی و گـنـج و ســپــاه ســلـیـح وبــزرگـی نـمـودن بــه شــاه
سـه دیگر سـخـن آنک فـغـفور چـین مــراخـــوانــد انــدر جـــهــان آفـــریــن
مــــرا داد بـــــی آرزو دخـــــتـــــرش نـجــویـنـد جــز رای مــن لــشــکــرش
وزان هـدیه کـز پـیـش نـزدیـک شـاه فــرســتــاد وهــیـتــال بــســتــد ز راه
بـران کـینه رفـتـم مـن از شـهر چـاج کـه بــسـتــانـم از غـاتـفـر گـنـج وتــاج
بـــدان گــونــه رفــتــم ز گــلــزریــون کـه شـد لعـلگـون آب جـیحـون ز خـون
چـو آگـاهی آمد بـه مـاچـین و چـین بــگــویــنــده بـــرخــوانــدیــم آفــریــن
ز پـــیـــروزی شـــاه ومـــردانـــگـــی خـــردمــنــدی و شــرم و فــرزانــگــی
هـمـه دوســتــی بــودی انـدرنـهـان کــه جــویـیــم بــاشــهــریــار جــهــان
چـو آن نـامـه بـشـنید و گـفـتـار اوی بـــــزرگـــــی ومـــــردی وبــــــازار اوی
فـرســتــاده راجــایـگـه ســاخــتــنـد ســتــودنــد بــســیـار و بــنـواخــتــنـد
چـو خـوان ومی آراسـتـی میگـسـار فـرســتــاده راخــواســتــی شــهـریـار
بــبــودنــد یــک مــاه نــزدیـک شــاه بــه ایـوان بــزم و بــه نــخــچــیــرگــاه
یکی بـارگه ساخـت روزی بـه دشت ز گــردســواران هــوا تــیــره گــشــت
هــمــه مـــرزبـــانــان زریــن کـــمـــر بــلـوچــی و گـیـلـی بــه زریـن سـپــر
ســراســر بـــدان بـــارگــاه آمــدنــد پــرســتــنــده نــزدیـک شــاه آمــدنــد
چــوسـیـصـدز پــیـلـان زریـن سـتــام بــبــردنــد وشــمــشــیـر زریـن نــیــام
درخـشـیـدن تـیـغ و ژوپـین وخـشـت تــوگـویـی کـه زر انـدر آهـن سـرشـت
بــدیـبــا بــیـاراسـتــه پــشـت پــیـل بــدو تــخــت پــیـروزه هـم رنــگ نـیـل
زمـیـن پــرخـروش وهـوا پـر ز جـوش هــمــی کــر شــد مــردم تــیـزگــوش
فـــرســـتـــاده بـــردع وهــنــد و روم ز هـــر شـــهـــریـــاری ز آبــــاد بــــوم
ز دشــــت ســــواران نـــیـــزه گـــزار بــرفـتــنـد یـک ســر ســوی شـهـریـار
به چینی نمود آنک شاهی کراست ز خـورشید تـا پـشـت ماهی کراسـت
هـوا پــر شـد از جــوش گـرد ســوار زمـــیـــن پــــرشــــد از آلـــت کـــار زار
بــه دشـت انـدر آورد گـه سـاخـتـنـد ســواران جــنـگـی هـمـی تــاخــتــنـد
بــه کـوپـال و تـیـغ و بــتـیـر و کـمـان بــگـشـتــنـد گـردنـکـشــان یـک زمـان
هـمـه دشـت ژوپـیـن زن و نـیـزه دار بـه یک سـو پـیـاده بـه یک سـو سـوار
فـرســتــاده گـان را ز هـر کـشــوری ز هــر نـــامـــداری و هــر مـــهــتـــری
شـگـفـت آمد از لشـکـر و سـاز اوی هـــمــــان چــــهـــره و نـــام وآواز اوی
فـرسـتـادگـان یـک بــه دیـگـر بـه راز بــگـفــتــنـد کــیـن شــاه گــردن فــراز
هـنـر جــویـد وهـیـچ پــیـچــد عـنـان بــه کــردار پــیـکــر نــمــایــد ســنــان
هـنـرگـرد نـمـودی بــه مـا شـهـریـار ازو داشـــتـــی هــر یــکـــی یــادگـــار
چـو هـریک بـرفـتـی بـرشـاه خـویش سـخـن داشـتــی یـارهـمـراه خـویـش
بـگفتـی که چـون شـاه نوشین روان بـــدیــده نــبـــیــنــنــد پـــیــر و جــوان
ســخــن هـرچ گـفـتــنـد انـدر نـهـان بــگــفــتــنــد بـــا شــهــریــار جــهــان
بــه گـنـجـور فـرمـود پــس شـهـریـار کـــه آرد بــــه دشــــت آلـــت کـــارزار
بـــیـــاورد خـــفـــتـــان وخـــود و زره بـــفـــرمــود تـــا بـــرگــشـــایــد گـــره
گـــشـــاده بـــرون کـــرد زورآزمـــای نــبـــرداشــتـــی جــوشــن او زجــای
همان خـود و خـفـتـان و کـوپـال اوی نــبـــرداشــتـــی جــز بـــر و یــال اوی
کمانکـش نبـودی بـه لشـکـر چـنوی نـه ازنــامــداران چــنـان جــنـگــجــوی
بـه آوردگـه رفـت چـون پـیل مـسـت یـکــی گـرزه گــاو پــیـکــر بــه دســت
بـــه زیــر انـــدرون بـــا ره گـــامـــزن ز بـــالــای او خــیــره شــد انــجــمــن
خــــروش آمـــد و نـــالـــه کـــرنـــای هـم از پــشـت پــیـلـان جــرنـگ درای
تــبــیـره زنـان پــیـش بــردنـد سـنـج زمـیـن آمـد از سـم اســبــان بــه رنـج
شـهنشـاه بـا خـود و گـبـر و سـنـان چـپ و راسـت گـردان و پـیچـان عـنان
فــرســتــادگــان خــوانــدنـد آفــریـن یــکــایــک نــهــادنــد ســر بــر زمــیـن
بـه ایوان شـد از دشـت شـاه جـهان یــکــایــک بـــرفـــتـــنــد بـــا اومــهــان
بــفــرمـود تــا پــیـش او شــد دبــیـر ابــــا مـــوبــــد مـــوبـــدان اردشـــیـــر
بــه قــرطــاس بــرنـامـه خــســروی نـویـســنـده بــنـوشــت بــر پــهـلــوی
قلم چون دو رخ را به عنبـر بـشست ســرنـامـه کــرد آفــریـن از نـخــســت
بـــران دادگــر کــوســپــهــر آفــریــد بـــلــنــدی وتـــنــدی و مــهــر آفــریــد
همـه بـنـده گـانیم و او پـادشـاسـت خـــرد بـــرتـــوانـــایــی او گـــواســـت
نـفـس جــز بــه فـرمـان اونـشــمـرد پــی مــور بـــی او زمــیــن نــســپــرد
ازو خــواســتــم تـــا مــگــر آفــریــن رســانـد ز مـا ســوی خــاقــان چــیـن
نـخـسـت آنـک گـفـتـی ز هـیتـالـیان کــزان گـونـه بــســتــنـد بــد را مـیـان
بــه بـیـداد بــرخـیـره خـون ریـخـتـنـد بـــه دام نــهــاده خـــود آویــخـــتـــنــد
اگـر بــد کــنـش زور دارد چــو شــیـر نـبــایـد کــه بــاشــد بــه یـزدان دلــیـر
چــوایـشــان گــرفــتــنـد راه پــلـنـگ تـو پـیروز گشتـی بـرایشـان بـه جـنگ
و دیگـر کـه گـفـتـی ز گـنج و سـپـاه ز نـیـروی فــغــفــور و تــخــت و کــلـاه
کـسـی کـز بــزرگـی زنـد داســتــان نــبــاشــد خــردمــنـد هـمــداســتــان
تــوتــخـت بــزرگـی نـدیـدی نـه تــاج شـگـفـت آمـدت لـشــکـر و مـرز چــاج
چـنین بـاکـسـی گفـت بـاید که گنج نـبـیـنـد نـه لـشـکـر نـه رزم و نـه رنـج
بـــزرگــان گــیــتــی مــرا دیــده انــد کـســان کـم نـدیـدنـد بــشـنـیـده انـد
کـــه دریـــای چـــیــن را نـــدارم بآب شـــود کـــوه از آرام مــن درشـــتـــاب
سـراسـر زمـیـن زیـر گـنـج مـنـسـت کـجــا آب وخــاکـســت رنـج مـنـسـت
سه دیگر کجـا دوسـتـی خـواستـی بـــه پــیــونــد مــا دل بـــیــاراســتــی
همـی بـزم جـویی مـرا نـیسـت رزم نـه خـرد کـسـی رزم هـرگـز بــه بــزم
و دیــگــر کــه بـــا نــامــبـــردار مــرد نــجــویــد خــردمــنــد هــرگــز نــبـــرد
بـویژه که خود کرده بـاشد بـه جـنگ گــه رزم جــســتــن نــجــویــد درنــگ
بــســی دیــده بــاشــد گــه کــارزار نــــخــــواهــــد گــــه رزم آمــــوزگــــار

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج
آخرین اخبار شعر و ادبیات