فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 4 مرداد 1403

دیوان رباعیات خیام نیشابوری

بــــرخـــیـــز و بــــیـــا بــــتــــا بــــرای دل مـــا    حــل کـن بــه جــمـال خــویـشـتــن مـشـکـل مـا
یــک کــوزه شــراب تــا بــهــم نــوش کــنــیـم    زان پـــیــش کــه کــوزه هــا کـــنــنــد از گــل مــا
***
چــون عــهـده نـمـی شــود کــســی فــردا را    حـــالـــی خـــوش کـــن تـــو ایــن دل شـــیــدا را
مــی نــوش بـــمــاهــتــاب ای مــاه کــه مــاه    بــــســــیــــار بــــتــــابــــد و نــــیـــابــــد مــــا را
***
قـــرآن کــه مــهــیــن کــلــام خـــوانــنــد آن را    گــــه گــــاه نــــه بـــــر دوام خــــوانــــنــــد آن را
بــر گــرد پــیــالــه آیــتــی هــســت مــقــیــم    کـــانـــدر هــمـــه جـــا مـــدام خـــوانـــنـــد آن را
***
گــر مـی نـخــوری طــعــنـه مـزن مـســتــانـرا    بـــنــیــاد مـــکـــن تـــو حـــیــلـــه و دســـتـــانــرا
تــو غــره بــدان مـشــو کـه مـی مـیـنـخــوری    صــد لـقــمـه خــوری کـه مـی غــلـام ســت آنـرا
***
هـر چــنـد کــه رنـگ و بــوی زیـبــاســت مــرا    چـــون لــالــه رخ و چـــو ســرو بـــالــاســت مــرا
مــعــلــوم نــشــد کــه در طــربــخــانـه خــاک    نــــقــــاش ازل بـــــهــــر چـــــه آراســـــت مــــرا
***
مــائیـم و مـی و مـطــرب و ایـن کــنـج خــراب    جـــان و دل و جـــام و جـــامــه در رهــن شــراب
فـــارغ ز امـــیـــد رحـــمـــت و بـــیـــم عـــذاب    آزاد ز خـــــــــاک و بــــــــــاد و از آتـــــــــش و آب
***
آن قـصــر کـه جــمـشــیـد در او جــام گـرفــت    آهـــو بــــچــــه کــــرد و شــــیـــر آرام گـــرفــــت
بــهـرام کـه گـور مـی گـرفــتــی هـمـه عــمـر    دیــدی کـــه چـــگــونــه گــور بـــهــرام گـــرفـــت
***
ابــر آمــد و بــاز بــر ســر ســبــزه گــریـســت    بـــی بـــاده ارغـــوان نـــمـــیـــبـــایـــد زیــســـت
ایـن ســبــزه کـه امـروز تــمـاشـاگـه مـاســت    تــا ســبــزه خــاک مــا تــمــاشــاگــه کــیـســت
***
اکــنـون کــه گــل ســعــادتــت پــربــار اســت    دســت تـــو ز جـــام مــی چــرا بـــیــکــار اســت
مـی خــور کـه زمـانـه دشـمـنـی غـدار اسـت    دریـــافـــتــــن روز چــــنـــیـــن دشــــوار اســــت
***
امـــروز تــــرا دســـتـــرس فـــردا نـــیـــســـت    و انــدیــشــه فــردات بـــجـــز ســودا نــیــســـت
ضـایـع مـکـن ایـن دم ار دلـت شـیـدا نـیـسـت    کــایـن بــاقــی عــمــر را بــهــا پــیــدا نــیـســت
***
ای آمـــده از عــــالـــم روحــــانـــی تــــفــــت    حـیـران شـده در پـنـج و چـهـار و شـش و هـفـت
مـــی نـــوش نـــدانـــی ز کـــجــــا آمـــده ای    خــوش بــاش نــدانــی بــکــجــا خــواهـی رفــت
***
ای چــرخ فــلـک خــرابــی از کــیـنـه تــســت    بــــیـــدادگـــری شـــیـــوه دیـــریـــنـــه تـــســـت
ای خــاک اگــر ســیــنــه تــو بـــشــکــافــنــد    بــس گـوهـر قـیـمـتــی کـه در ســیـنـه تــســت
***
ایــدل چــو زمــانــه مــی کــنــد غــمــنــاکــت    نــــــاگــــــه بـــــــرود ز تــــــن روان پــــــاکــــــت
بـر سـبـزه نـشـیـن و خـوش بـزی روزی چـنـد    زان پـــیــش کــه ســـبـــزه بـــردمــد از خـــاکــت
***
ایــن بــحــر وجــود آمــده بــیــرون ز نــهــفــت    کـس نـیـسـت کـه این گـوهـر تـحـقـیق نـسـفـت
هـر کـس ســخــنـی از ســر ســودا گـفـتــنـد    ز آنـروی کــه هـســت کــس نـمــیـدانــد گــفــت
***
ایـن کـوزه چـو مـن عـاشـق زاری بـوده اسـت    در بــــنـــد ســـر زلـــف نـــگـــاری بــــوده ســـت
ایـن دســتــه کــه بــر گــردن او مــی بــیـنـی    دســتــی ســت کـه بــرگـردن یـاری بــوده سـت
***
ایــن کـــوزه کــه آبـــخـــواره مــزدوری اســـت    از دیــده شــاهــســـت و دل دســتـــوری اســت
هر کـاسـه می کـه بـر کـف مـخـمـوری اسـت    از عــارض مـســتــی و لــب مـســتــوری اســت
***
ایـن کــهـنـه ربــاط را کــه عــالــم نـام اســت    و آرامـــگـــه ابــــلـــق صـــبــــح و شـــام اســـت
بـزمی سـت که وامانده صـد جـمشـید اسـت    قـصـریـســت کـه تــکـیـه گـاه صـد بــهـرام اسـت
***
ایـن یـکـد و ســه روز نـوبــت عــمـر گـذشــت    چــون آب بـــجـــویــبـــار و چــون بـــاد بـــدشــت
هـــرگـــز غـــم دو روز مـــرا یــاد نـــگـــشـــت    روزیــکــه نــیــامــده ســت و روزیـکــه گــذشــت
***
بــر چــهـره گـل نـسـیـم نـوروز خــوش اســت    در صــحــن چــمـن روی دلــفــروز خــوش اســت
از دی که گذشت هر چـه گویی خوش نیست    خـوش بـاش و ز دی مگو کـه امروز خـوش اسـت
***
پـیـش از مـن و تـو لـیل و نـهـاری بـوده اسـت    گــردنــده فـــلــک نــیــز بـــکــاری بـــوده اســـت
هـرجــا کــه قــدم نــهـی تــو بــر روی زمــیـن    آن مــردمــک چـــشـــم نــگـــاری بـــوده اســـت
***
تـــا چـــنـــد زنــم بـــروی دریــاهــا خـــشـــت    بـــیــزار شــدم ز بـــت پـــرســـتـــان کــنــشـــت
خــیــام کــه گــفــت دوزخــی خــواهــد بـــود    کـــه رفـــت بـــدوزخ و کـــه آمـــد ز بـــهـــشـــت
***
تــرکــیـب پــیـالــه ای کــه درهــم پــیـوســت    بـــشـــکـــســـتـــن آن روا نــمــیــدارد مــســـت
چـنـدیـن سـر و پـای نـازنـیـن از سـر و دسـت    از مـهـر کـه پـیـوسـت و بـه کـیـن کـه شـکـسـت
***
تـرکـیـب طـبــایـع چـون بـکـام تـو دمـی اسـت    رو شـاد بــزی اگـرچــه بــرتــو ســتــمـی اســت
بـــا اهــل خـــرد بـــاش کـــه اصـــل تـــن تـــو    گــردی و نـســیـمــی و غــبــاری و دمـی اســت
***
چــون ابـــر بــه نــوروز رخ لــالــه بـــشــســت    بـــرخـــیــز و بـــجـــام بـــاده کــن عــزم درســت
کـایـن سـبــزه کـه امـروز تـمـاشـاگـه مـاسـت    فــردا هــمــه از خـــاک تـــو بـــرخــواهــد رســت
***
چـون بــلـبــل مـسـت راه در بــسـتــان یـافـت    روی گـــل و جــــام بــــاده را خـــنـــدان یـــافـــت
آمــد بـــه زبـــان حـــال در گــوشـــم گـــفـــت    دریــاب کــه عـــمــر رفـــتـــه را نــتـــوان یــافـــت
***
چــون چــرخ بــکــام یـک خــردمـنـد نـگـشــت    خـواهی تـو فـلـک هفـت شـمـر خـواهی هشـت
چــون بــایـد مــرد و آرزوهــا هــمــه هــشــت    چــه مــور خــورد بــگــور و چــه گــرگ بـــدشــت
***
چــون لــالــه بـــنــوروز قــدح گــیــر بـــدســت    بـــا لــالــه رخـــی اگــر تـــرا فــرصــت هــســـت
مــی نـوش بــخــرمـی کــه ایـن چــرخ کــهـن    نـــاگـــاه تـــرا چـــون خـــاک گـــردانــد پـــســـت
***
چـون نـیـسـت حـقـیـقـت و یقـین انـدر دسـت    نـتــوان بــه امـیـد شـک هـمـه عـمـر نـشـســت
هـان تــا نــنـهـیـم جــام مــی از کــف دســت    در بـی خـبـری مـرد چـه هـشـیـار و چـه مـسـت
***
چـون نیست ز هر چه هست جـز بـاد بـدست    چـون هسـت بـهرچـه هسـت نقصان و شکسـت
انـگـار کـه هـرچـه هـسـت در عـالـم نـیـسـت    پــنـدار کـه هـرچــه نـیـســت در عــالـم هـســت
***
خــاکــی کــه بــزیـر پــای هـر نـادانـی اســت    کــف صـــنــمــی و چـــهــره جـــانــانــی اســـت
هـر خــشــت کـه بــر کـنـگـره ایـوانـی اســت    انـــگـــشـــت وزیــر یــا ســـلـــطـــانـــی اســـت
***
دارنــده چـــو تـــرکــیــب طـــبـــایــع آراســـت    از بــهـر چــه او فــکــنـدش انـدر کــم و کــاســت
گـر نـیـک آمـد شـکـسـتــن از بــهـر چــه بــود    ورنــیــک نــیــامــد ایــن صــور عــیــب کــراســت
***
در پـــرده اســـرار کـــســـی را ره نــیــســـت    زیـن تــعــبــیـه جــان هـیـچــکــس آگـه نـیـســت
جــز در دل خــاک هـیـچ مــنـزلــگــه نـیـســت    مـی خـور کـه چـنـین فـسـانـه ها کـوتـه نـیسـت
***
در خـــواب بـــدم مــرا خـــردمــنــدی گــفـــت    کــز خــواب کـســی را گـل شــادی نـشــکـفــت
کـاری چــکـنـی کـه بــا اجــل بــاشـد جــفـت    مــی خــور کــه بــزیـر خــاک مــیــبــایـد خــفــت
***
در دایــره ای کـــه آمــد و رفـــتـــن مــاســـت    او را نـــه بـــدایــت نـــه نــهــایــت پـــیــداســـت
کـس مـی نـزنـد دمـی در این مـعـنی راسـت    کــایــن آمــدن از کــجــا و رفــتــن بــکــجــاســت
***
در فـصــل بــهـار اگـر بــتــی حــور ســرشــت    یـک ســاغــر مــی دهــد مــرا بــر لــب کــشــت
هـرچــنـد بــنـزد عــامــه ایـن بــاشــد زشــت    ســگ بـــه زمــن ار بـــرم دگــر نــام بـــهــشــت
***
دریـــاب کـــه از روح جــــدا خـــواهـــی رفـــت    در پــــرده اســــرار فــــنــــا خــــواهــــی رفــــت
مـــی نـــوش نـــدانـــی از کـــجـــا آمـــده ای    خــوش بــاش نـدانـی بــه کـجــا خــواهـی رفــت
***
سـاقی گل و سبـزه بـس طربـناک شده ست    دریــاب کــه هــفــتـــه دگــر خــاک شــده ســت
مـی نـوش و گـلـی بــچــیـن کـه تــا درنـگـری    گل خاک شده ست و سبزه خاشاک شده ست
***
عـمـریسـت مـرا تـیره و کـاریسـت نـه راسـت    مـحــنـت هـمـه افــزوده و راحــت کـم و کـاســت
شـکـر ایـزد را کـه آنـچــه اســبــاب بــلـاسـت    مـــا را ز کـــس دگـــر نــمــیــبـــایــد خـــواســـت
***
فـصــل گـل و طــرف جــویـبــار و لـب کـشــت    بــا یـک دو سـه اهـل و لـعـبــتـی حـور سـرشـت
پــیــش آر قــدح کــه بــاده نــوشــان صــبــوح    آســـوده ز مــســـجـــدنــد و فــارغ ز کــنــشـــت
***
گـر شـاخ بــقـا ز بــیـخ بــخـتـت رسـت اسـت    ور بــر تــن تــو عـمـر لـبــاسـی چــســت اســت
در خــیـمــه تــن کــه ســایـبــانـی ســت تــرا    هان تـکیه مکـن کـه چـارمیخـش سـسـت اسـت
***
گـویند کـسـان بـهشـت بـا حـور خـوش اسـت    مــن مــیــگــویـم کــه آب انــگــور خــوش اســت
ایـن نـقـد بــگـیـر و دسـت از آن نـسـیـه بــدار    کـــاواز دهــل شـــنــیــدن از دور خـــوش اســـت
***
گــویـنـد مــرا کــه دوزخــی بــاشــد مــســت    قــولــیـســت خــلــاف دل در آن نـتــوان بــســت
گــر عــاشــق و مــیـخــواره بــدوزخ بــاشــنـد    فــردا بــیـنـی بــهـشــت هـمـچــون کـف دســت
***
مـن هـیـچ نـدانـم کــه مــرا آنـکــه ســرشــت    از اهـــل بــــهـــشــــت کــــرد یـــا دوزخ زشــــت
جـامـی و بــتـی و بــربــطـی بــر لـب کـشـت    ایـن هـر سـه مـرا نـقـد و تــرا نـسـیـه بــهـشـت
***
مــهـتــاب بــنــور دامــن شــب بــشــکــافــت    مــی نـوش دمــی بــهـتــر از ایـن نـتــوان یـافــت
خـوش بـاش و مـینـدیش کـه مـهـتـاب بـسـی    انــدر ســر خــاک یــک بـــیــک خــواهــد تــافــت
***
مـی خــوردن و شــاد بــودن آیـیـن مــنـســت    فـــارغ بـــودن ز کــفـــر و دیــن دیــن مــنــســـت
گـفـتـم بـه عـروس دهـر کـابـیـن تـو چـیـسـت    گـــفـــتـــا دل خـــرم تـــو کـــابـــیــن مــنــســـت
***
مـی لـعـل مـذابـسـت و صـراحـی کـان اسـت    جــسـم اسـت پــیـالـه و شـرابــش جــان اسـت
آن جــام بــلـوری�ــیـرویـد    خــالـی اســت کــه بــر رخ نـگــاری بــوده ســت
***
هـر ذره کــه در خــاک زمــیـنـی بــوده اســت    پــیـش از مـن و تـو تــاج و نـگـیـنـی بــوده اسـت
گـــرد از رخ نـــازنـــیـــن بــــه آزرم فــــشــــان    کــانــهــم رخ خـــوب نــازنــیــنــی بـــوده اســـت
***
هـر سـبـزه کـه بـرکـنـار جـوئی رسـتـه اسـت    گـویـی ز لـب فـرشـتــه خــویـی رســتــه اســت
پــا بــر ســر ســبــزه تــا بــخــواری نــنــهــی    کـان سـبــزه ز خــاک لـالـه رویـی رسـتــه اسـت
***
یـک جــرعـه مـی ز مـلـک کـاووس بــه اسـت    از تــخــت قــبــاد و مــلــکــت طــوس بــه اســت
هــر نــالــه کــه رنــدی بــه ســحــرگــاه زنــد    از طـــاعـــت زاهـــدان ســـالـــوس بــــه اســـت
***
چـون عمر بـسر رسـد چـه شیرین و چـه تـلخ    پــیـمـانـه کـه پــر شـود چــه بــغـداد و چـه بــلـخ
مـی نـوش کـه بـعـد از مـن و تـو مـاه بــسـی    از ســـلــخ بـــه غـــره آیــد از غــره بـــه ســـلــخ
***
آنــانــکــه مــحـــیــط فــضــل و آداب شـــدنــد    در جـــمــع کــمــال شــمــع اصــحـــاب شــدنــد
ره زیـــن شـــب تـــاریـــک نـــبـــردنـــد بـــرون    گــفــتـــنــد فــســانــه ای و در خـــواب شــدنــد
***
آن را کــه بــه صــحــرای عــلـل تــاخــتــه انـد    بـــی او هــمـــه کـــارهـــا بـــپـــرداخـــتـــه انـــد
امـــروز بــــهـــانـــه ای در انـــداخـــتــــه انـــد    فـــردا هــمــه آن بـــود کــه در ســـاخـــتـــه انــد
***
آنـهـا کــه کــهـن شــدنــد و ایـنـهـا کــه نـونـد    هــر کــس بــمــراد خــویــش یــک تــک بـــدونــد
ایـن کــهـنـه جــهـان بــکــس نـمــانـد بــاقــی    رفــــتــــنــــد و رویـــم دیـــگــــر آیـــنــــد و رونـــد
***
آنـکــس کــه زمــیـن و چــرخ و افــلــاک نـهـاد    بـــس داغ کـــه او بــــر دل غـــمـــنـــاک نـــهـــاد
بـسـیـار لـب چـو لـعـل و زلـفـیـن چـو مـشـک    در طـــبــــل زمـــیـــن و حـــقـــه خـــاک نـــهـــاد
***
آرنــــد یـــکــــی و دیـــگــــری بــــربــــایـــنـــد    بــر هــیــچ کــســی راز هــمــی نــگــشــایــنــد
مــا را ز قــضـــا جـــز ایــن قــدر نــنــمــایــنــد    پــیــمــانــه عــمــر مــا اســت مــی پــیـمــایـنــد
***
اجـــرام کـــه ســـاکـــنـــان ایـــن ایـــوانـــنـــد    اســـــبـــــاب تـــــردد خـــــردمـــــنـــــدانــــنـــــد
هــان تـــاســر رشــتـــه خـــرد گــم نــکــنــی    کــــانـــان کـــه مـــدبــــرنـــد ســــرگـــردانـــنـــد
***
از آمـــــدنــــم نــــبـــــود گـــــردون را ســـــود    وز رفـــتـــن مــن جـــلـــال و جـــاهــش نــفـــزود
وز هـیـچ کــســی نـیـز دو گــوشــم نـشــنـود    کــایــن آمــدن و رفـــتـــنــم از بـــهــر چـــه بـــود
***
از رنـــج کــــشــــیـــدن آدمـــی حــــر گــــردد    قــطــره چـــو کــشــد حــبـــس صــدف در گــردد
گــر مــال نــمــانــد ســر بـــمــانــاد بـــجـــای    پـــیــمــانــه چـــو شــد تـــهــی دگــر پـــر گــردد
***
افـســوس کـه ســرمـایـه ز کـف بــیـرون شـد    در پـــای اجــل بـــســی جـــگــرهــا خــون شــد
کــس نـامـد از آن جــهـان کـه پــرســم از وی    کـــاحـــوال مــســـافـــران عـــالـــم چـــون شـــد
***
افــســوس کــه نــامــه جــوانــی طــی شــد    و آن تــــازه بــــهــــار زنــــدگــــانــــی دی شــــد
آن مـــرغ طـــرب کـــه نــام او بـــود شـــبـــاب    افــســـوس نــدانــم کــه کــی آمــد کــی شـــد
***
ای بـس کـه نـبـاشـیـم و جـهـان خـواهـد بـود    نــی نـــام زمـــا و نــی نــشـــان خـــواهــد بـــود
زیـن پــیـش نــبــودیـم و نــبــد هــیــچ خــلــل    زیـن پــس چــو نـبــاشـیـم هـمـان خــواهـد بــود
***
ایــن عـــقـــل کـــه در ره ســـعـــادت پـــویـــد    روزی صــــد بـــــار خــــود تــــرا مــــی گــــویــــد
دریــاب تـــو ایــن یــکـــدم وقـــتـــت کـــه نئی    آن تـــــره کـــــه بـــــدرونــــد و دیــــگـــــر رویــــد
***
ایــن قـــافـــلــه عـــمــر عـــجـــب مــیــگــذرد    دریـــاب دمـــی کــــه بــــا طــــرب مـــیـــگــــذرد
ســاقـی غــم فـردای حــریـفــان چــه خــوری    پـــیــش آر پـــیــالـــه را کـــه شـــب مـــیــگـــذرد
***
بـــر پـــشـــت مـــن از زمـــانــه تـــو مــیــایــد    وز مــــن هـــمــــه کــــار نـــانـــکــــو مــــیـــایـــد
جــان عــزم رحــیــل کــرد و گــفــتــم بـــمــرو    گـــفـــتـــا چـــکـــنـــم خـــانـــه فـــرو مـــیـــایـــد
***
بــر چــرخ فــلـک هـیـچ کـســی چــیـر نـشــد    وز خــــوردن آدمـــی زمـــیـــن ســــیـــر نـــشـــد
مــغــرور بـــدانــی کــه نــخـــورده ســت تـــرا    تـــعــجـــیــل مــکــن هــم بـــخــورد دیــر نــشــد
***
بــر چــشــم تــو عــالــم ارچــه مــی آرایــنــد    مــگـــرای بـــدان کـــه عـــاقـــلـــان نــگـــرایــنــد
بـــســیــار چــو تــو رونــد و بـــســیــار آیــنــد    بـــربـــای نــصــیــب خــویــش کــت بـــربـــایــنــد
***
بــر مــن قــلــم قــضــا چــو بــی مــن رانــنــد    پـــس نــیــک و بـــدش ز مــن چــرا مــیــدانــنــد
دی بــی مـن و امـروز چـو دی بــی مـن و تــو    فــردا بـــه چـــه حـــجـــتـــم بـــه داور خــوانــنــد
***
تــا چــنــد اســیـر رنــگ و بــو خــواهـی شــد    چــنـد از پــی هـر زشــت و نـکـو خــواهـی شــد
گــر چـــشــمــه زمــزمــی و گــر آب حـــیــات    آخــــر بــــه دل خــــاک فـــرو خــــواهـــی شـــد
***
تــــا راه قـــلـــنـــدری نـــپــــویـــی نـــشــــود    رخـــســـاره بـــخـــون دل نـــشـــویــی نــشـــود
سـودا چـه پــزی تــا کـه چــو دلـسـوخـتــگـان    آزاد بــــه تــــرک خــــود نـــگــــویـــی نــــشــــود
***
تــا زهـره و مــه در آســمــان گــشــت پــدیـد    بـــهــتـــر ز مــی نــاب کـــســـی هــیــچ نــدیــد
مـن در عــجــبــم ز مـیـفــروشــان کــایـشــان    بــه زانــکــه فــروشــنــد چــه خــواهـنــد خــریـد
***
چـون روزی و عـمـر بــیـش و کـم نـتــوان کـرد    دل را بــــه کـــم و بــــیـــش دژم نـــتـــوان کـــرد
کــار مـن و تــو چــنـانـکـه رای مـن و تــســت    از مــوم بـــدســت خــویــش هــم نــتـــوان کــرد
***
حــیــی کــه بــقــدرت ســر و رو مــی ســازد    هـــمــــواره هـــم او کــــار عــــدو مـــی ســــازد
گــویــنــد قــرابـــه گــر مــســـلــمــان نــبـــود    او را تـــو چـــه گــویــی کـــه کـــدو مــی ســـازد
***
در دهــــر چـــــو آواز گـــــل تـــــازه دهــــنــــد    فـــرمــای بـــتـــا کـــه مــی بـــه انــدازه دهــنــد
از حــــور و قـــصـــور و ز بــــهـــشـــت و دوزخ    فـــارغ بـــنـــشـــیــن کـــه آن هــر آوازه دهــنـــد
***
در دهـــر هـــر آن کــــه نـــیـــم نـــانـــی دارد    از بــــهــــر نــــشــــســــت آشــــیــــانــــی دارد
نــه خــادم کــس بــود نـه مــخــدوم کــســی    گـــو شـــاد بـــزی کـــه خـــوش جـــهــانــی دارد
***
دهـقـان قـضـا بــسـی چــو مـا کـشـت و درود    غـــم خـــوردن بـــیـــهـــوده نـــمـــیـــدارد ســـود
پـــر کــن قـــدح مــی بـــه کـــفـــم درنــه زود    تـــا بـــاز خـــورم کـــه بـــودنــیــهــا هــمــه بـــود
***
روزیست خوش و هوا نه گرم است و نه سرد    ابــــر از رخ گــــلـــزار هـــمـــی شــــویـــد گــــرد
بـــلــبـــل بـــه زبـــان پـــهــلــوی بـــا گــل زرد    فــریــاد هــمــی کــنــد کــه مــی بـــایــد خـــورد
***
زان پــیـش کـه بــر ســرت شــبــیـخــون آرنـد    فــــرمـــای کــــه تــــا بــــاده گــــلـــگـــون آرنـــد
تــــو زر نئی ای غــــافــــل نـــادان کـــه تــــرا    در خــــاک نــــهــــنــــد و بــــاز بــــیــــرون آرنــــد
***
عــمـرت تــا کــی بــه خــودپــرســتــی گــذرد    یــا در پـــی نــیــســـتـــی و هــســـتـــی گــذرد
مـی نوش کـه عـمـریکـه اجـل در پـی اوسـت    آن بــه کــه بــه خــواب یـا بــه مــســتــی گــذرد
***
کــس مــشــکــل اســرار اجـــل را نــگــشــاد    کـــس یــک قـــدم از دایـــره بـــیــرون نـــنـــهـــاد
مــن مــی نــگــرم ز مــبـــتــدی تـــا اســتــاد    عــجــز اســت بـــه دســت هــر کــه از مــادر زاد
***
کـم کـن طـمـع از جــهـان و مـیـزی خــرسـنـد    از نــیــک و بـــد زمـــانــه بـــگـــســـل پـــیــونـــد
مــی در کــف و زلــف دلــبــری گــیـر کــه زود    هـــم بـــگـــذرد و نـــمـــانـــد ایــن روزی چـــنـــد
***
گـــــرچـــــه غـــــم و رنــــج مــــن درازی دارد    عـــــیــــش و طـــــرب تـــــو ســـــرفــــرازی دارد
بــر هــر دو مــکــن تــکــیـه کــه دوران فــلــک    در پـــــــرده هــــــزار گـــــــونــــــه بـــــــازی دارد
***
گـــردون ز زمـــیــن هــیــچ گـــلـــی بـــرنـــارد    کــش نـشــکــنــد و هـم بــه زمــیـن نــســپــارد
گـــــر ابــــــر چــــــو آب خــــــاک را بــــــردارد    تــــا حـــشـــر هـــمـــه خـــون عـــزیـــزان بــــارد
***
گـــر یــک نــفـــســـت ز زنـــدگـــانــی گـــذرد    مـــگـــذار کـــه جـــز بـــه شـــادمـــانـــی گـــذرد
هــشــدار کــه ســرمــایــه ســودای جــهــان    عـــمــرســـت چـــنــان کـــش گـــذرانــی گـــذرد
***
گـویـنـد بــهـشــت و حــورعـیـن خــواهـد بــود    آنــجــا مــی و شــیـر و انــگــبــیـن خــواهـد بــود
گـر مـا مـی و مـعـشــوق گـزیـدیـم چــه بــاک    چــون عــاقــبـــت کــار چـــنــیــن خــواهــد بـــود
***
گــویـنــد بــهــشــت و حــور و کــوثــر بــاشــد    جــوی مـی و شــیـر و شــهـد و شــکــر بــاشــد
پـــر کـــن قـــدح بــــاده و بـــر دســـتـــم نـــه    نــقــدی ز هــزار نــســیــه خـــوشــتـــر بـــاشــد
***
گــویـنــد هـر آن کــســان کــه بــا پــرهـیـزنــد    زانــســان کــه بــمــیــرنــد چــنــان بــرخــیــزنــد
مــا بــا مــی و مــعــشــوقــه از آنــیــم مــدام    بــاشــد کــه بــه حــشــرمــان چــنـان انـگــیـزنـد
***
مـی خــور کــه ز دل کــثــرت و قــلــت بــبــرد    و انـــدیــشـــه هــفـــتـــاد و دو مـــلـــت بـــبـــرد
پـــرهــیــز مــکـــن ز کــیــمــیــایــی کــه از او    یـــک جـــرعـــه خـــوری هـــزار عـــلـــت بـــبـــرد
***
هــــر راز کـــــه انــــدر دل دانـــــا بـــــاشـــــد    بـــایــد کــه نــهــفــتـــه تـــر ز عــنــقــا بـــاشـــد
کـــانــدر صـــدف از نــهــفـــتـــگــی گـــردد در    آن قـــــطـــــره کـــــه راز دل دریـــــا بــــــاشـــــد
***
هـر صــبــح کــه روی لــالــه شــبــنــم گــیـرد    بـــالــای بـــنــفـــشـــه در چـــمــن خـــم گــیــرد
انــصــاف مــرا ز غــنــچـــه خـــوش مــی آیــد    کـــو دامـــن خـــویــشـــتـــن فـــراهـــم گـــیـــرد
***
هــرگــز دل مــن ز عـــلــم مــحـــروم نــشـــد    کـــم مــانــد ز اســـرار کـــه مــعـــلـــوم نــشـــد
هـفــتــاد و دو ســال فــکـر کـردم شــب و روز    مــعــلــومــم شــد کــه هـیـچ مــعــلــوم نــشــد
***
هـــم دانـــه امـــیـــد بــــه خـــرمـــن مـــانـــد    هـــم بـــاغ و ســـرای بـــی تـــو و مـــن مـــانـــد
ســیــم و زر خــویــش از درمــی تــا بـــجــوی    بـــا دوســت بــخــور گــر نــه بــدشــمــن مــانــد
***
یــاران مــوافـــق هــمــه از دســـت شـــدنــد    در پـــای اجــل یــکــان یــکــان پــســت شــدنــد
خــوردیـم ز یـک شــراب در مــجــلــس عــمــر    دوری دو ســه پــیـشــتــر ز مـا مـســت شــدنـد
***
یــــک جــــام شــــراب صــــد دل و دیـــن ارزد    یــک جـــرعـــه مــی مــمـــلـــکـــت چـــیــن ارزد
جـــز بـــاده لــعــل نــیــســت در روی زمــیــن    تـــلـــخـــی کـــه هـــزار جـــان شـــیـــریـــن ارزد
***
یــــک قــــطــــره آب بــــود بــــا دریــــا شــــد    یـــک ذره خـــاک بــــا زمـــیـــن یـــکـــتــــا شـــد
آمــد شــدن تــو انــدریـن عــالــم چــیــســت    آمـــد مـــگـــســـی پـــدیـــد و نـــاپـــیـــدا شـــد
***
یــک نــان بــه دو روز اگــر بــود حــاصــل مــرد    از کــوزه شــکــســـتـــه ای دمــی آبـــی ســـرد
مـــامـــور کـــم از خـــودی چـــرا بـــایــد بـــود    یــا خـــدمــت چـــون خـــودی چـــرا بـــایــد کــرد
***
آن لـــعـــل در آبــــگـــیـــنـــه ســـاده بــــیـــار    و آن مــــحــــرم و مــــونـــس هـــر آزاده بــــیـــار
چـــون مــیــدانــی کــه مــدت عــالــم خـــاک    بــــاد اســـت کـــه زود بــــگـــذرد بــــاده بـــیـــار
***
از بـــودنــی ایــدوســت چـــه داری تـــیــمــار    وزفــــکـــرت بــــیـــهـــوده دل و جــــان افــــکـــار
خـــرم بـــزی و جـــهـــان بـــشـــادی گـــذران    تــــدبــــیـــر نـــه بــــا تـــو کـــرده انـــد اول کـــار
***
افـــلـــاک کـــه جـــز غـــم نــفـــزایــنــد دگـــر    نـــنـــهـــنـــد بــــجــــا تــــا نـــربــــایـــنـــد دگـــر
نـــاآمـــدگــــان اگــــر بــــدانـــنـــد کــــه مــــا    از دهـــر چـــه مـــیــکـــشـــیــم نـــایــنـــد دگـــر
***
ایــدل غــم ایــن جـــهــان فــرســوده مــخــور    بـــیــهـــوده نئی غـــمـــان بـــیــهـــوده مـــخـــور
چـون بـوده گـذشـت و نـیـسـت نـابـوده پـدیـد    خـــوش بـــاش غـــم بـــوده و نــابـــوده مـــخـــور
***
ایـدل هـمـه اسـبــاب جـهـان خـواسـتــه گـیـر    بـــاغ طـــربـــت بـــه ســـبـــزه آراســـتـــه گــیــر
و آنـگـاه بــر آن سـبــزه شـبـی چـون شـبـنـم    بــنــشــســتــه و بـــامــداد بــرخــاســتــه گــیــر
***
ایـن اهـل قــبــور خــاک گــشــتــنــد و غــبــار    هــــر ذره ز هــــر ذره گــــرفــــتــــنــــد کــــنــــار
آه ایـن چــه شـراب اســت کـه تــا روز شـمـار    بــیـخــود شــده و بــی خــبــرنــد از هــمــه کــار
***
خــشـت سـر خــم ز مـلـکـت جــم خـوشـتــر    بــــوی قـــدح از غـــذای مـــریـــم خــــوشـــتــــر
آه ســــحـــــری ز ســــیــــنــــه خـــــمــــاری    از نـــالـــه بـــوســـعـــیــد و ادهـــم خـــوشـــتـــر
***
در دایــــره ســــپـــــهــــر نــــاپــــیــــدا غــــور    جــامـی ســت کـه جــمـلـه را چــشـانـنـد بــدور
نــوبـــت چـــو بـــه دور تـــو رســـد آه مــکـــن    می نوش بـه خـوشـدلـی کـه دور اسـت نه جـور
***
دی کــــوزه گــــری بــــدیــــدم انــــدر بـــــازار    بـــر پـــاره گــلــی لــگــد هــمــی زد بـــســـیــار
و آن گــل بـــزبـــان حــال بـــا او مــی گــفــت    مــن هــمـــچـــو تـــو بـــوده ام مـــرا نــیــکـــودار
***
ز آن مـی کـه حــیـات جــاودانـیـســت بــخــور    ســـرمـــایـــه لـــذت جـــوانـــی اســـت بـــخـــور
ســوزنــده چــو آتــش اســت لــیـکــن غــم را    ســـازنــده چـــو آب زنــدگــانــی اســت بـــخـــور
***
گــر بـــاده خــوری تــو بــا خــردمــنــدان خــور    یــا بـــا صــنــمــی لــالــه رخــی خـــنــدان خــور
بــســیـار مــخــور و رد مـکــن فــاش مــســاز    انــدک خـــور و گــه گــاه خــور و پـــنــهــان خــور
***
وقـت ســحــر اســت خــیـز ای طـرفـه پــسـر    پـــر بــــاده لـــعـــل کـــن بــــلـــوریـــن ســـاغـــر
کــایــن یــکــدم عــاریــت در ایـن گــنــج فــنــا    بــــســـیـــار بــــجــــوئی و نـــیـــابــــی دیـــگـــر
***
از جــــمــــلــــه رفــــتـــــگــــان ایــــن راه دراز    بـــاز آمــده کـــیــســـت تـــا بـــمــا گـــویــد بـــاز
پـــس بــــر ســـر ایـــن دو راهـــه آز و نـــیـــاز    تـــا هــیــچ نـــمـــانــی کـــه نـــمـــی آیــی بـــاز
***
ای پـــیــر خـــردمــنــد پـــگــه تـــر بـــرخـــیــز    و آن کـــودک خـــاکـــبـــیـــز را بــــنـــگـــر تـــیـــز
پــنــدش ده گــو کــه نــرم نـرمــک مــی بــیـز    مـــغـــز ســـر کـــیــقـــبـــاد و چـــشـــم پـــرویــز
***
وقــت ســحـــر اســت خـــیــز ای مــایــه نــاز    نـــرمـــک نـــرمـــک بـــاده خـــور و چـــنــگ نــواز
کــانــهــا کــه بــجــایــنــد نــپــایـنــد بــســی    و آنــهــا کـــه شـــدنـــد کـــس نــمـــیــایــد بـــاز
***
مـرغــی دیـدم نـشــســتــه بــر بــاره طــوس    در پــــیـــش نـــهـــاده کــــلــــه کــــیـــکــــاووس
بـا کـله همی گـفـت کـه افـسـوس افـسـوس    کــو بـــانــگ جـــرســهــا و کــجـــا نــالــه کــوس
***
جــامـی اســت کـه عــقـل آفـریـن مـیـزنـدش    صــد بــوســه ز مــهــر بــر جــبــیـن مــیــزنــدش
ایـن کــوزه گــر دهــر چــنــیـن جــام لــطــیـف    مـــی ســـازد و بـــاز بـــر زمـــیــن مـــیــزنـــدش
***
خــیـام اگــر ز بــاده مــســتــی خــوش بــاش    بــا مـاهـرخــی اگـر نـشــســتــی خــوش بــاش
چـون عـاقـبــت کـار جـهـان نـیـسـتــی اسـت    انـگـار کـه نـیـسـتـی چـو هـسـتـی خـوش بـاش
***
در کــــارگــــه کــــوزه گــــری رفــــتــــم دوش    دیـــدم دو هـــزار کــــوزه گــــویـــا و خــــمــــوش
نـــاگــــاه یـــکــــی کــــوزه بــــرآورد خــــروش    کـــو کـــوزه گـــر و کـــوزه خـــر و کـــوزه فـــروش
***
ایـــام زمــــانــــه از کــــســــی دارد نــــنــــگ    کـــو در غـــم ایـــام نـــشــــیـــنـــد دلـــتــــنـــگ
مــی خــور تــو در آبــگــیـنـه بــا نـالــه چــنـگ    زان پـــیــش کـــه آبـــگــیــنــه آیــد بـــر ســـنــگ
***
از جـــــرم گــــل ســـــیــــاه تـــــا اوج زحـــــل    کـــردم هــمــه مــشـــکـــلـــات کـــلــی را حـــل
بــگــشــادم بــنـدهـای مـشــکــل بــه حــیـل    هــر بـــنــد گــشــاده شــد بـــجـــز بـــنــد اجــل
***
بـــا ســـرو قــدی تـــازه تـــر از خـــرمــن گــل    از دســــت مـــنـــه جــــام مـــی و دامـــن گــــل
زان پـــیــش کــه نــاگــه شــود از بـــاد اجـــل    پـــیــراهـــن عـــمـــر مـــا چـــو پـــیــراهــن گـــلای دوسـت بــیـا تـا غـم فـردا نـخـوریـم    ویـن یـکـدم عــمـر را غــنـیـمـت شــمـریـم
فـــردا کــه ازیــن دیــر فــنــا درگــذریــم    بــا هـفـت هـزار ســالـگـان سـر بــسـریـم
***
این چـرخ فـلـک کـه مـا در او حـیـرانـیـم    فــانــوس خــیــال از او مــثـــالــی دانــیــم
خـورشـید چـراغـداران و عـالـم فـانـوس    مــا چــون صــوریـم کــانــدر او حــیــرانــیـم
***
بــرخـیـز ز خـواب تـا شـرابـی بــخـوریـم    زان پــیـش کـه از زمـانـه تـابــی بــخـوریـم
کـایـن چــرخ سـتــیـزه روی نـاگـه روزی    چــنـدان نـدهـد زمـان کـه آبــی بــخــوریـم
***
بـــرخـــیــزم و عــزم بـــاده نــاب کــنــم    رنــگ رخ خـــود بـــه رنــگ عــنــاب کــنــم
این عقل فضول پـیشـه را مشـتـی می    بــر روی زنـم چــنــانــکــه در خــواب کــنـم
***
بـر مـفـرش خـاک خـفـتـگـان مـی بـینم    در زیـرزمــیـن نــهــفــتــگــان مــی بــیـنــم
چـنـدانـکـه بـه صـحـرای عـدم مـینـگـرم    نــاآمــدگــان و رفـــتـــگــان مــی بـــیــنــم
***
تـا چـنـد اسـیـر عـقـل هـر روزه شـویـم    در دهر چـه صـد سـاله چـه یکـروزه شـویم
در ده تـو بـکاسه می از آن پـیش که ما    در کـــارگــه کـــوزه گــران کـــوزه شـــویــم
***
چـون نیسـت مقام ما در این دهر مقیم    پس بی می و معشوق خطائیست عظیم
تـا کـی ز قـدیم و مـحـدث امـیدم و بـیم    چـون من رفتـم جـهان چه محدث چه قدیم
***
خـورشـید بـه گـل نـهفـت مـی نـتـوانـم    و اســرار زمــانــه گــفــت مــی نــتـــوانــم
از بــــحـــر تــــفـــکـــرم بــــرآورد خـــرد    دری کــه ز بــیـم ســفــت مــی نــتــوانــم
***
دشـمن بـه غـلط گـفـت من فـلسـفـیم    ایــزد دانــد کــه آنــچـــه او گــفـــت نــیــم
لـیکـن چـو در این غـم آشـیـان آمـده ام    آخــر کــم از آنـکــه مـن بــدانـم کــه کــیـم
***
مـائیـم کـه اصـل شـادی و کـان غـمـیم    ســرمــایــه دادیــم و نــهــاد ســتـــمــیــم
پـسـتـیم و بـلـندیم و کـمـالـیم و کـمیم    آئیــنــه زنــگ خـــورده و جـــام جـــمـــیــم
***
مـن مـی نه ز بـهر تـنگـدسـتـی نخـورم    یـا از غـم رســوایـی و مـســتــی نـخــورم
مـن مـی ز بـرای خـوشـدلـی میخـوردم    اکـنون کـه تـو بـر دلـم نـشـسـتـی نـخـورم
***
مـن بــی مـی نـاب زیـسـتــن نـتــوانـم    بـــی بـــاده کــشــیــد بـــارتـــن نــتــوانــم
مـن بــنـده آن دمـم کـه سـاقـی گـویـد    یــک جــام دگــر بــگــیــر و مــن نــتــوانــم
***
هـر یـک چـنـدی یکـی بـرآیـد کـه مـنـم    بــا نـعـمـت و بــا سـیـم و زر آیـد کـه مـنـم
چـــون کـــارک او نــظـــام گــیــرد روزی    نـاگــه اجــل از کــمــیـن بــرآیـد کــه مــنـم
***
یـک چـنـد بـکـودکـی بــاسـتـاد شـدیـم    یـک چـنـد بـه اسـتـادی خـود شـاد شـدیم
پـایان سـخـن شنو که ما را چـه رسـید    از خـــاک در آمــدیــم و بـــر بـــاد شــدیــم
***
یـــک روز ز بـــنـــد عـــالـــم آزاد نـــیــم    یــک دمــزدن از وجـــود خــود شــاد نــیــم
شـــاگــردی روزگــار کــردم بـــســـیــار    در کـــار جـــهــان هــنــوز اســـتـــاد نــیــم
***
از دی کـه گـذشـت هـیچ ازو یـاد مـکـن    فــردا کــه نــیـامــده ســت فــریـاد مــکــن
بــرنـامــده و گــذشــتــه بــنـیـاد مـکــن    حـالـی خـوش بـاش و عـمـر بـر بـاد مـکـن
***
ای دیــده اگــر کــور نئی گــور بــبــیــن    ویـن عـالـم پــر فـتــنـه و پــر شـور بــبــیـن
شـاهـان و سـران و سـروران زیر گـلـنـد    روهــای چـــو مـــه در دهــن مـــور بـــیــن
***
بــرخــیـز و مـخــور غــم جــهـان گـذران    بــنـشـیـن و دمـی بــه شـادمـانـی گـذران
در طــبــع جــهــان اگــر وفــایـی بــودی    نــوبـــت بــتــو خــود نــیــامــدی از دگــران
***
چـون حـاصل آدمی در این شـورسـتـان    جـز خـوردن غـصـه نیسـت تـا کـنـدن جـان
خـرم دل آنـکـه زیـن جـهـان زود بــرفـت    و آسـوده کسـی که خـود نیامد بـه جـهان
***
رفــتــم کـه در ایـن مـنـزل بــیـداد بــدن    در دسـت نـخـواهـد بـر خـنـگ از بــاد بــدن
آن را بــایـد بــه مــرگ مـن شــاد بــدن    کـــز دســــت اجــــل تــــوانـــد آزاد بــــدن
***
رنـدی دیدم نـشـسـتـه بـر خـنگ زمـین    نـه کـفـر و نـه اسـلـام و نـه دنـیا و نـه دین
نه حـق نه حـقیقت نه شریعت نه یقین    انـــدر دو جـــهـــان کـــرا بـــود زهــره ایــن
***
قانع بـه یک استـخوان چو کرکس بـودن    بــه ز آن کـه طـفـیـل خــوان نـاکـس بــودن
بـا نان جـوین خویش حـقا که بـه است    کـــالـــوده و پـــالـــوده هــر خـــس بـــودن
***
قــومــی مــتـــفــکــرنــد انــدر ره دیــن    قــومـی بــه گـمـان فــتــاده در راه یـقــیـن
مـیـتــرســم از آن کـه بــانـگ آیـد روزی    کـای بــیـخـبــران راه نـه آنـسـت و نـه ایـن
***
گـاویسـت در آسـمـان و نـامـش پـروین    یــک گــاو دگــر نــهــفــتــه در زیــر زمــیـن
چــشـم خـردت بــاز کـن از روی یـقـیـن    زیــر و زبــر دو گــاو مــشــتــی خــر بــیــن
***
گـر بـر فـلـکـم دسـت بـدی چـون یزدان    بــرداشــتــمـی مـن ایـن فــلـک را ز مـیـان
از نـو فـلـکـی دگـر چـنـان سـاخـتــمـی    کـــازاده بــــکـــام دل رســـیـــدی آســــان
***
مـشـنو سـخـن از زمـانه سـاز آمـدگـان    مــی خـــواه مــروق بـــه طـــراز آمــدگــان
رفــتــنــد یـکــان یـکــان فــراز آمــدگــان    کــس مـی نـدهـد نـشــان ز بــازآمــدگــان
***
مـی خــوردن و گـرد نـیـکــوان گـردیـدن    بــــه زانـــکــــه بــــزرق زاهـــدی ورزیـــدن
گر عاشق و مست دوزخی خواهد بـود    پـس روی بــهـشـت کـس نـخـواهـد دیـدن
***
نـتــوان دل شـاد را بــه غـم فـرســودن    وقـت خـوش خـود بـسـنگ محـنت سـودن
کس غیب چه داند که چه خواهد بـودن    مـی بــایـد و مـعـشـوق و بـه کـام آسـودن
***
آن قـصـر کـه بــا چــرخ هـمـیـزد پــهـلـو    بـــر درگـــه آن شـــهـــان نـــهــادنـــدی رو
دیـدیـم کـه بـر کـنـگـره اش فـاخـتـه ای    بـنشـسـتـه همی گـفـت کـه کـوکـوکـوکـو
***
از آمــدن و رفـــتـــن مـــا ســـودی کـــو    وز تـــار امـــیـــد عـــمـــر مـــا پـــودی کـــو
چــنـدیـن سـروپــای نـازنـیـنـان جــهـان    مـی ســوزد و خــاک مـی شـود دودی کـو
***
از تـن چـو بــرفـت جـان پــاک مـن و تـو    خـشـتــی دو نـهـنـد بــر مـغـاک مـن و تــو
و آنــگــاه بــرای خــشــت گــور دگــران    در کــالــبــدی کــشــنــد خــاک مــن و تــو
***
می خـور کـه فـلک بـهر هلاک من و تـو    قــصـــدی دارد بـــجـــان پـــاک مــن و تـــو
در سـبـزه نشـین و می روشـن میخـور    کـاین سـبـزه بـسـی دمد ز خـاک من و تـو
***
از هر چـه بـجـز می است کوتـاهی بـه    مــی هــم ز کــف بــتــان خــرگــاهـی بــه
مـسـتــی و قـلـنـدری و گـمـراهـی بــه    یـک جــرعــه مــی ز مــاه تــا مــاهـی بــه
***
بــنـگـر ز صـبــا دامـن گـل چــاک شــده    بــلــبــل ز جــمــال گــل طــربــنـاک شــده
در سـایه گل نشین که بـسـیار این گل    در خـــاک فـــرو ریــزد و مــا خـــاک شـــده
***
تــا کـی غــم آن خــورم کـه دارم یـا نـه    ویـن عـمـر بــه خــوشــدلـی گـذارم یـا نـه
پـرکـن قـدح بـاده کـه مـعـلـومم نیسـت    کــایــن دم کــه فـــرو بـــرم بـــرآرم یــا نــه
***
یک جـرعـه مـی کـهن ز مـلـکـی نـو بـه    وز هـرچـه نـه مـی طـریـق بـیـرون شـو بـه
در دسـت بـه از تـخـت فـریدون صـد بـار    خـشـت سـر خـم ز مـلـک کـیـخـسـرو بــه
***
آن مـایـه ز دنـیـا کـه خـوری یـا پـوشـی    مـعــذوری اگـر در طــلـبــش مـیـکــوشــی
بــاقــی هـمـه رایـگـان نـیـرزد هـشــدار    تــا عــمــر گــرانــبــهـا بــدان نــفــروشــی
***
از آمــــدن بـــــهــــار و از رفــــتــــن دی    اوراق وجـــود مـــا هـــمـــی گـــردد طـــی
می خـورد مخـور اندوه که فرمود حـکیم    غـمـهـای جـهـان چـو زهر و تـریاقـش مـی
***
از کـــوزه گــری کــوزه خـــریــدم بـــاری    آن کــوزه ســخــن گــفــت ز هـر اســراری
شــاهـی بــودم کــه جــام زریـنـم بــود    اکـــنــون شـــده ام کـــوزه هــر خـــمــاری
***
ای آنـکـه نـتــیـجــه چــهـار و هـفــتــی    وز هــفــت و چــهــار دایــم انــدر تــفــتــی
مـی خـور کـه هزار بـار بـیشـت گـفـتـم    بــاز آمـدنـت نـیـسـت چــو رفـتــی رفـتــی
***
ایـدل تــو بــه اســرار مـعــمــا نـرســی    در نـــکـــتــــه زیـــرکـــان دانـــا نـــرســـی
اینجـا بـه می لعل بـهشـتـی می سـاز    کانجـا که بـهشت اسـت رسـی یا نرسـی
***
ای دوست حـقیقت شنواز من سخـنی    بــا بــاده لــعــل بــاش و بــا ســیـم تــنـی
کـانـکـس کـه جـهـان کـرد فـراغـت دارد    از سـبـلـت چـون تـویی و ریـش چـو مـنـی
***
ای کــاش کــه جــای آرمــیــدن بـــودی    یــــا ایــــن ره دور را رســــیــــدن بـــــودی
کاش از پـی صد هزار سال از دل خـاک    چــون ســبــزه امــیــد بــر دمــیـدن بــودی
***
بــر سـنـگ زدم دوش سـبـوی کـاشـی    سـرمـسـت بـدم کـه کـردم این عـیـاشـی
بــا مـن بـزبــان حـال مـی گـفـت سـبـو    مـن چـو تـو بـدم تـو نیز چـون مـن بـاشـی
***
بــر شــاخ امـیـد اگــر بــری یـافــتــمـی    هـم رشـتــه خـویـش را سـری یـافـتــمـی
تــا چــنــد ز تــنــگــنــای زنــدان وجــود    ای کــاش ســوی عــدم دری یـافــتــمــی
***
بــر گـیـر پــیـالـه و ســبــو ای دلـجــوی    فـارغ بــنـشـیـن بــکـشـتــزار و لـب جــوی
بـس شخـص عزیز را که چـرخ بـدخـوی    صـد بــار پــیـالـه کـرد و صـد بــار ســبــوی
***
پـــیــری دیــدم بـــه خـــانــه خــمــاری    گــفــتــم نــکــنــی ز رفــتــگــان اخــبــاری
گفـتـا می خـور که همچـو ما بـسـیاری    رفـــتـــنــد و خـــبـــر بـــاز نــیــامــد بـــاری
***
تـا چـند حـدیث پـنج و چـار ای سـاقـی    مشکل چـه یکی چـه صد هزار ای سـاقی
خـاکـیم همه چـنگ بـسـاز ای سـاقـی    بـــادیــم هــمــه بــاده بــیــار ای ســاقــی
***
چـنـدان کـه نگـاه مـی کـنم هر سـویی    در بــــاغ روانـــســـت ز کـــوثـــر جـــویـــی
صحرا چو بـهشت است ز کوثر کم گوی    بـنـشـین بـه بـهـشـت بـا بـهشـتـی رویی
***
خوش باش که پخته اند سودای تو دی    فـــارغ شـــده انــد از تـــمـــنـــای تـــو دی
قصـه چـه کنم که بـه تـقـاضـای تـو دی    دادنــــد قـــــرار کـــــار فـــــردای تـــــو دی
***
در کـــارگـــه کـــوزه گـــری کـــردم رای    در پـــایــه چــرخ دیــدم اســتـــاد بـــپـــای
مـیـکــرد دلـیـر کـوزه را دســتــه و ســر    از کـــلـــه پـــادشـــاه و از دســـت گـــدای
***
در گـوش دلـم گـفــت فـلـک پــنـهـانـی    حــکـمـی کـه قــضــا بــود ز مـن مـیـدانـی
در گـردش خـویش اگر مرا دسـت بـدی    خـــود را بـــرهــانــدمــی ز ســرگــردانــی
***
زان کوزه می که نیسـت در وی ضـرری    پــر کـن قــدحــی بــخــور بــمـن ده دگـری
زان پـیشـتـر ای صـنـم کـه در رهگـذری    خــاک مـن و تــو کــوزه کــنـد کــوزه گــری
***
گــر آمــدنـم بــخــود بــدی نــامــدمــی    ور نـیـز شــدن بــمـن بــدی کـی شـدمـی
بـه زان نـبـدی کـه انـدر ایـن دیـر خـراب    نــه آمــدمــی نــه شــدمــی نـه بــدمــی
***
گــر دســت دهـد ز مـغــز گـنـدم نـانـی    وز مــی دو مــنـی ز گــوســفــنـدی رانـی
بــا لـالـه رخــی و گـوشـه بــســتــانـی    عـیـشـی بــود آن نـه حـد هـر سـلـطـانـی
***
گـر کـار فـلک بـه عـدل سـنجـیده بـدی    احــوال فـلـک جــمـلـه پــســنـدیـده بــدی
ور عـــدل بـــدی بـــکــارهــا در گــردون    کـی خــاطــر اهـل فـضــل رنـجــیـده بــدی
***
هـان کـوزه گـرا بــپــای اگـر هـشـیـاری    تــا چــنــد کــنـی بــر گــل مــردم خــواری
انـگـشــت فـریـدون و کـف کـیـخــســرو    بــر چــرخ نــهـاده ای چــه مــی پــنــداری
***
هـنـگـام صــبــوح ای صــنـم فــرخ پــی    بـــرســـاز تـــرانــه ای و پـــیــش آور مـــی
کـافـکـند بـخـاک صـد هزاران جـم و کی    ایـــن آمـــدن تــــیـــرمـــه و رفــــتــــن دی

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر

منبع : درج