خــیـزیـد و خــز آریـد کـه هـنـگـام خــزانـسـتبـــاد خـــنــک از جـــانــب خـــوارزم وزانــســـتآن بـرگ رزان بـیـن کـه بـر آن شـاخ رزانـسـتگــویـی بــ…
خــیـزیـد و خــز آریـد کـه هـنـگـام خــزانـسـت | بـــاد خـــنــک از جـــانــب خـــوارزم وزانــســـت |
آن بـرگ رزان بـیـن کـه بـر آن شـاخ رزانـسـت | گــویـی بــه مــثــل پــیـرهــن رنــگ رزانــســت |
دهقـان بـه تـعـجـب سـر انگـشـت گـزانسـت | کـانـدر چـمـن و بـاغ ، نه گـل مـانـد و نه گـلـنـار |
طـــاووس بـــهــاری را، دنــبـــال بـــکـــنــدنــد | پــرش بــبــریـدنـد و بــه کــنـجــی بــفــکـنـدنـد |
خـسـتـه بـه مـیـان بـاغ بـه زاریش پـسـنـدنـد | بــا او نـنــشــیـنـنــد و نـگــویـنــد و نــخــنــدنــد |
ویــن پــر نــگــاریـنــش بــر او بــاز نــبــنــدنــد | تـــا بـــگـــذرد آذر مـــه و آیـــد (ســـپـــس) آذار |
شبـگیر نبـینی که خجـستـه بـه چـه دردست | کـرده دو رخــان زرد و بــرو پــرچــیـن کـردســت |
دل غالیه فامست و رخـش چـون گل زردست | گـوییـکـه شـب دوش مـی و غـالـیه خـوردسـت |
بـویش همه بـوی سـمن و مشک بـبـردسـت | رنــگــش هـمــه رنـگ دو رخ عــاشــق بــیـمــار |
بـنگر بـه تـرنج ای عـجـبـی دار کـه چـونسـت | پـسـتـانی سخـتـسـت و درازسـت و نگونسـت |
زردست و سـپـیدست و سـپـیدیش فزونست | زردیـش بــرونـســت و ســپــیـدیـش درونـسـت |
چـون سـیم درونـسـت و چـو دینـار بـرونسـت | آکـــنـــده بـــدان ســـیـــم درون لؤلؤ شـــهـــوار |
نــارنــج چـــو دو کــفـــه ســـیــمــیــن تـــرازو | هــردو ز زر ســـرخ طــلــی کــرده بـــرونــســـو |
آکــنــده بـــه کــافــور و گــلــاب خــوش و لؤلؤ | وانـــگــــاه یـــکــــی زرگــــر زیـــرک دل جــــادو |
بـــا راز بـــه هــم بـــاز نـــهــاده لـــب هــر دو | رویــش بـــه ســـر ســـوزن بـــر آژده هـــمـــوار |
آبــی چـو یـکـی جـوژک از خـایـه بــجــسـتــه | چــون جــوژگــکــان از تــن او مــوی بـــرســتــه |
مادرش بـجـسـتـه سـرش از تـن بـگسـسـتـه | نــیــکــو و بـــانــدام جــراحــتــش بـــبـــســتــه |
یــک پــایـک او را ز بــن انــدر بــشــکــســتــه | وآویــخــتــه او را بـــه دگــر پـــای نــگــونــســار |
وان نـــار بـــکـــردار یـــکـــی حـــقـــه ســـاده | بــیــجــاده هــمــه رنــگ بـــدان حــقــه بـــداده |
لــخــتــی گــهـر ســرخ در آن حــقــه نــهــاده | تــــوتــــو ســــلـــب زرد بــــر آن روی فـــتــــاده |
بــر ســرش یـکـی غــالـیـه دانـی بــگـشــاده | واکــنــده در آن غــالــیـه دان ســونــش دیــنــار |
وان سـیـب چـو مـخـروط یـکـی گـوی تــبــرزد | در مـــعـــصـــفـــری آب زده بـــاری ســـیــصـــد |
بــر گـرد رخــش بــر، نـقـطـی چــنـد ز بــسـد | ونـــدر دم او ســــبــــز جــــلـــیـــلـــی ز زمـــرد |
واندر شـکـمش خـردک خـردک دو سـه گـنبـد | زنگی بـچـه ای خـفـتـه بـه هر یک در، چـون قار |
دهـقـان بــه سـحــرگـاهـان کـز خـانـه بــیـایـد | نــه هــیــچ بـــیــارامــد و نــه هــیــچ بـــپـــایــد |
نــــزدیـــک رز آیـــد، در رز را بــــگــــشــــایـــد | تــا دخـتــر رز را چــه بــه کـارسـت و چـه بــایـد |
یــک دخـــتـــر دوشـــیــزه بـــدو رخ نــمـــایــد | الــا هــمــه آبـــســتــن و الــا هــمــه بــیــمــار |
گوید که شما دخـتـرکان را چـه رسیده ست؟ | رخــســار شــمـا پــردگــیـان را بــدیـده ســت؟ |
وز خـانه شـما پـردگیان را که کشـیده سـت؟ | ویـن پـرده ایـزد بـه شـمـا بـر کـه دریـده سـت؟ |
تا من بشدم خانه، در اینجا که رسیده ست؟ | گــردیـد بــه کــردار و بــکــوشــیـد بــه گـفــتــار |
تــا مــادرتــان گــفــت کــه مـن بــچــه بــزادم | از بــهـر شــمـا مـن بــه نـگــهـداشــت فــتــادم |
قــفــلــی بــه در بـــاغ شــمــا بــر بــنــهــادم | درهـای شـمـا هـفـتــه بــه هـفـتــه نـگـشــادم |
کـس را بــه مـثــل ســوی شــمـا بــار نـدادم | گــفــتــم کــه بــرآیــیــد نــکــونــام و نــکــوکــار |
امــروز هـمــی بــیـنـمــتــان «بــارگــرفــتــه » | وز بــــار گــــران جــــرم تــــن آزار گــــرفــــتــــه |
رخـــســـارکــتـــان گــونــه دیــنــار گــرفــتـــه | زهــدانــکــتـــان بـــچـــه بـــســـیــار گــرفــتـــه |
پــســتــانـکـتــان شــیـر بــه خــروار گـرفــتــه | آورده شـکـم پــیـش و ز گـونـه شـده رخــســار |
مــن نــیــز مــکــافــات شــمــا بــاز نــمــایــم | +انـدام شـمـا یـک بــه یـک از هـم بــگـشــایـم |
از بـــاغ بـــه زنـــدان بـــرم و دیـــر بـــیـــایـــم | چـــون آمـــدمــی نــزد شـــمـــا دیــر نــپـــایــم |
انــدام شـــمــا زیــر لــگــد خـــرد بـــســـایــم | زیـرا کـه شـمـا را بــجــز ایـن نـیـســت سـزاوار |
دهــقــان بـــه درآیــد و فــراوان نــگــردشـــان | تــیـغــی بــکــشــد تــیـز و گــلـوبــاز بــردشــان |
وانـگـه بــه تـبــنـگـویـکـش انـدر سـپــردشـان | ور زانـکــه نـگــنــجــنــد بــدو در فــشــردشــان |
بـر پـشـت نهدشـان و سـوی خـانه بـردشـان | وز پــشــت فــرو گــیـرد و بــر هـم نــهـد انــبــار |
آنـگـه بـه یکـی چـرخـشـت انـدر فـکـنـدشـان | بــرپــشـت لـگـد بــیـســت هـزاران بــزنـدشـان |
رگـهـا بــبــردشـان، سـتـخـوانـهـا بـکـنـدشـان | پـشـت و سـر و پـهلو بـه هم اندر شـکـندشـان |
از بــنــد شــبــانــروزی بــیـرون نــهـلــدشــان | تــا خــون بــرود از تــنــشــان پــاک، بــیــکــبــار |
آنـگــاه بــیـارد رگــشــان و ســتــخــوانـشــان | جــایـی فــکــنـد دور و نـگــردد بــه کــرانـشــان |
خـونشـان همه بـردارد و جـانشـان و روانشان | ونــدر فـــکـــنــد بـــاز بـــه زنــدان گــرانــشـــان |
ســه مـاه شـمـرده نـبــرد نـام و نـشـانـشـان | دانــد کــه بـــدان خــون نــبــود مــرد گــرفــتــار |
یک روز سـبـک خـیزد، شاد و خـوش و خـندان | پـــیــش آیــد و بـــردارد مـــهــر از در و بـــنــدان |
چــون در نــگــرد بـــاز بــه زنــدانــی و زنــدان | صـد شـمـع و چـراغ اوفـتـدش بــر لـب و دنـدان |
گـل بــیـنـد چــنـدان و سـمـن بــیـنـد چـنـدان | چـنـدانـکـه بـه گـلـزار نـدیده سـت و سـمـن زار |
گوید که شـما را بـه چـسـان حـال بـکـشـتـم | انــدر خــمــتــان کــردم و آنــجــا بــنـگــشــتــم |
از آب خـوش و خـاک یـکـی گـل بــسـرشـتــم | کـردم سـر خـمـتــان بــه گـل و ایـمـن گـشـتـم |
بـانـگـشـت خـطـی گـرد گـل انـدر بـنـبـشـتـم | گــفــتــم کــه شــمـا را نـبــود زیـن پــس بــازار |
امــروز بـــه خـــم انــدر نــیــکـــوتـــر از آنــیــد | نــیــکــوتـــر از آنــیــد و بـــی آهــوتـــر از آنــیــد |
زنـــده تـــر از آنـــیــد و بـــنــیــروتـــر از آنــیــد | والـــاتـــر از آنـــیــد و نـــکـــو خـــوتـــر از آنــیــد |
حــقــا کـه بــســی تــازه تــر و نـوتــر از آنـیـد | مــن نــیــز از ایــن پـــس نــنــمــایــمــتـــان آزار |
از مــجــلــســتــان هــرگــز بــیــرون نــگــذارم | وز جــــان و دل ودیــــده گــــرامــــیــــتــــر دارم |
بـــر فـــرق شـــمـــا آب گـــل ســـوری بـــارم | بــا جــام چــو آبــی بــه هـم انــدر بــگــســارم |
مــن خـــوب مــکــافــات شـــمــا بـــاز گــزارم | مــن حـــق شـــمــا بـــاز گــزارم بـــه بـــتـــاوار |
آنــگــاه یــکــی ســـاتـــگــنــی بـــاده بـــر آرد | دهــقــان و زمــانــی بـــه کــف دســـت بـــدارد |
بـــر دو رخ او رنـــگـــش مـــاهــی بـــنــگـــارد | عــود و بـــلــســان بــویــش در مــغــز بـــکــارد |
گـویـد کــه مـرا ایـن مـی مـشــکــیـن نـگـوارد | الــا کـــه خـــورم یــاد شـــه عـــادل مــخـــتـــار |
ســلـطــان مـعــظــم مـلـک عــادل مـســعـود | کـمـتــر ادبــش حــلـم و فــروتــر هـنـرش جــود |
از گــوهـر مـحــمـود و بــه از گـوهـر مـحــمـود | چـــونــانــکــه بـــه از عـــود بـــود نــایــره عـــود |
داده سـت بـدو مـلـک جـهـان خـالـق مـعـبـود | بـــا خــالــق مــعــبـــود کــســی را نــبــود کــار |
شـاهی کـه ز مـادر مـلـک و مهتـر زاده سـت | گیتی بگرفته ست و بخورده ست و بداده ست |
مــلــک هـمـه آفــاق بــدو روی نـهـاده ســت | هرچ آن پـدرش می نگـشـاد او بـگشـاده سـت |
هرگـز بـه تـن خـود بـه غـلط در نفـتـاده سـت | مـغـرور نـگـشـتـه سـت بــه گـفـتـار و بـه کـردار |
شـاهـی کـه بـر او هـیـچ مـلـک چـیر نـبـاشـد | شـاهـی کـه شـکـارش بـجـز از شـیـر نـبــاشـد |
یـک نـیـمـه گـیـتــی سـتــد و سـیـر نـبــاشـد | تـــا نــیــمــه دیــگـــر بـــگـــرد دیــر نــبـــاشـــد |
ایـن یـافـتــن مـلـک بــه شـمـشـیـر نـبــاشـد | بـــایــد کـــه خـــداونـــد جـــهــانـــدار بـــود یــار |
امسـال که جـنبـش کـند این خـسـرو چـالاک | روی هـمـه گــیـتــی کــنـد از خــارجــیـان پــاک |
تـا روی بــه جـنـبــش نـنـهـد ابــر شـغـبــنـاک | صــافــی نـشــود رهـگــذر ســیـل ز خــاشــاک |
چـون بــاد بــجـنـبـد نـبـود خـود ز پـشـه بــاک | چــون آتــش بــرخــیــزد، تــیــزی نــکــنــد خــار |
شـیـریسـت بـدانـگـاه کـه شـمـشـیـر بـگـیـرد | نـی نـی کـه تـهـیـدسـت خـود او شـیـر بـگـیـرد |
اصــحــاب گــنــه را بــه گــنــه دیــر بـــگــیــرد | آنــگـــه کـــه بـــگــیــرد ، زبـــر و زیــر بـــگــیــرد |
گـر خـاک بــدان دسـت یـک اسـتــیـر بــگـیـرد | گـوگــرد کــنـد ســرخ، هـمـه وادی و کــهـســار |
آن روز کـه او جـوشـن خـر پــشـتـه بــپــوشـد | از جــوشــن او مــوی تــنـش بــیـرون جــوشــد |
چــنــدان بــزنـد نـیـزه کــه نـیـزه بــخــروشــد | بـنـدش بـه هـم انـدرشـود از بـسـکـه بـکـوشـد |
دشـمـن ز دو پــسـتـان اجـل شـیـر بــنـوشـد | بـــگــذارد حــنــجــر بـــه دم خــنــجــر پــیــکــار |
ای شــاه! تـــویــی شــاه جـــهــان گــذران را | ایــزد بـــه تــو داده ســت زمــیــن را و زمــان را |
بــردار تــو از روی زمــیــن قــیــصــر و خــان را | یـک شـاه بــســنـده بــود ایـن مـایـه جــهـان را |
بــا مـلـک چــکــارســت فــلــان را و فــلــان را | خــرس از در گــلـشــن نـه و خــوک از درگــلـزار |
هر کـو بـجـز از تـو بـه جـهانـداری بـنشـسـت | بــیـدادگـرسـت ای مـلـک و بــیـخــرد و مـسـت |
دادار جـــهــان مــلــک وقــف تـــو کــردســـت | بــر وقـف خــدا هـیـچــکـسـی را نـبــود دســت |
از وقـف کـسـان دسـت بـبـایـد بـسـزا بـسـت | نـیـکـو مـثـلـی گـفـتـه سـت «الـنـار ولـا الـعـار» |
جـــدان تــــو از مـــادر از بــــهـــر تــــو زادنـــد | از دهــر بـــدیــن مــلــک ز بــهــر تــو فــتــادنــد |
این مـلـک بـه شـمـشـیـر بـرای تـو گـشـادنـد | خـود مـلـک و شـهی خـاصـه ز بـهر تـو نـهـادنـد |
زین دسـت بـدان دسـت، بـه مـیراث تـو دادند | از دهـر بــد ایـن شـه را، ایـن مـلـکـت بــسـیـار |
تـا تـو بـه ولـایت بـنـشـسـتـی چـو اسـاسـی | کـس را نـبــود بــا تــو دریـن بــاب ســپــاســی |
زین، دادگری بـاشـی و زین حـق بـشـناسـی | پــاکــیـزه دلـی، پــاک تــنـی، پــاک حــواســی |
کـز خـلـق بــه خـلـقـت نـتـوان کـرد قـیـاسـی | وز خــوی و طــبــیــعــت نــتــوان کــردن بــیــزار |
ای بــــار خـــدای و مـــلـــک بــــار خـــدایـــان | ای نـــیــزه ربـــای بـــه ســـر نـــیــزه ربـــایـــان |
ای راهــنـــمـــای بـــه ســـر راهــنـــمـــایــان | ای بــسـتــه گـشـای در هـربــسـتـه گـشـایـان |
ای مـــلـــک زدایــنـــده هــر مـــلـــک زدایــان | ای چــــاره بـــــیــــچــــاره و ای مــــفــــرغ زوار |
ای بــــار خــــدای هـــمـــه احــــرار زمـــانـــه | کـــز دل بــــزدایـــد لـــطـــفـــت بــــار زمـــانـــه |
کـــردار تــــو ضــــد هـــمـــه کـــردار زمـــانـــه | در پــشــت عــدویــت تــو کــنــی بـــار زمــانــه |
از پـــای افــاضـــل تـــو کــنــی خـــار زمــانــه | وز بــســتــر غــفــلــت تــو کــنـی مـا را بــیـدار |
تـو زانـچـه بــگـفـتـنـد بــسـی بــهـتــر بــودی | بـــــرجـــــان و روان پـــــدرانــــت بـــــفـــــزودی |
چــنـدانـکـه تــوانـسـتــی رحــمـت بــنـمـودی | چــنــدانـکــه تــوانـســتــی مــلــکــت بــزدودی |
کـشـتــی حــســنـات و ثــمـراتــش بــدرودی | دشــوار تـــو آســان شــد و آســان تــو دشــوار |
بـسـتـه مـشـواد آنـچـه بـه نصـرت بـگـشـادی | پــایــنــده هــمــی بــادا هــرچ آن تــو نــهــادی |
هـمـواره هـمـیـدون بــه ســلــامــت بــزیـادی | بـا دولـت و بـا نعـمـت و بـا حـشـمـت و شـادی |
وز تــو بـــپـــذیــراد مــلــک هــر چــه بـــدادی | وز کــیــد جــهــان حــافــظ تــو بــاد جــهــانــدار |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج