فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 6 مرداد 1403

در مدح محمد بن علی خاص از سرداران سلطان ابراهیم غزنوی

چـــون نـــای بـــیــنــوایــم ازیــن نــای بـــیــنــواشــادی نــدیـد هــیـچ کــس از نــای بــیـنــوابـــا کـــوه گــویــم آنــچـــه ازو پـــر شـــود…

چـــون نـــای بـــیــنــوایــم ازیــن نــای بـــیــنــواشــادی نــدیـد هــیـچ کــس از نــای بــیـنــوا
بـــا کـــوه گــویــم آنــچـــه ازو پـــر شـــود دلــمزیـرا جــواب گـفـتــه مـن نـیـســت جــز صـدا
شــد دیـده تــیـره و نــخــورم غــم ز بــهـر آنــکروزم همه شب است و صبـاحـم همه مسـا
انـــده چـــرا بـــرم چـــو تـــحـــمـــل بـــبـــایــدمروی از کـه بـایدم کـه کـسـی نیسـت آشـنـا
هــر روز بـــامــداد بـــر ایــن کــوهــســار تـــنــدابـــری بـــســـان طـــور زیــارت کـــنـــد مـــرا
بـرقی چـو دسـت موسـی عمران بـه فعل و نورآرد هــمــی پـــدیــد ز جـــیــب هــوا صـــبـــا
گـشــت اژدهـای جــان مـن ایـن اژدهـای چــرخورچــه صــلـاح رهـبــر مـن بــود چــون عـصــا
بــر مــن نــهـاد روی و فــرو بــرد ســر بــه ســرنـیرنـگ و سـحـر خـاطـر و طـبـعـم چـو اژدهـا
در ایـن حـصـار خـفـتـن مـن هـسـت بـر حـصـیـرچـون بـر حـصـیر گویم خـود هسـت بـر حـصـا
چــون بــازو چــرغ چــرخ هـمـی داردم بــه بــنـدگــر در حــذر غــرابــم و در رهــبــری ســبـــا
بــنـگـر چـه سـودمـنـد شـکـارم کـه هـیـچ وقـتاز چـــنـــگ روزگـــار نــگـــردم هــمـــی رهــا
زین سمج تنگ چشمم چون چشم اکمه استزین بـام گشـت پـشتـم چـون پـشت پـارسـا
ســاقـط شـدسـت قـوت مـن پــاک اگـر نـه مـنبــر رفــتــمـی ز روزن ایـن ســمــج بــا هـبــا
بــا غـم رفـیـق طـبـعـم از آنـسـان گـرفـت انـسکــز در چــو غــم درآیــد گــویــدش مــرحــبــا
چــنـدان کـزیـن دو دیـده مـن رفــت روز و شــبهــرگــز نــرفــت خــون شــهــیـدان کــربــلــا
بــا روزگــار قــمــر هـمــی بــازم ای شــگــفــتنـایـدش شـرم هـیـچ کـه چـنـدیـن کـنـد دغـا
گــر بـــر ســرم بـــگــردد چـــون آســیــا فــلــکاز جــای خـود نـجــنـبــم چـون قـطـب آسـیـا
آن گـــوهــری حـــســـامــم در دســـت روزگـــارکــــاخــــر بــــرونــــم آرد یــــک روز در وغــــا
در صــد مـصــاف مـعـرکـه گـر کـنـد گـشــتــه امروزی بــه یـک صـقـال بــجـای آیـد ایـن مـضـا
ای طـــالـــع نـــگـــون مـــن ای کـــژ رو حــــرونای نحـس بـی سعادت و ای خـوف بـی رجـا
خــــرچــــنـــگ آبئی و خــــداونـــد تــــو قـــمـــرآبــیـسـت سـوزش تـن و جـان از شـمـا چـرا
مـسـعـود سـعـد گـردش و پــیـچـش چـرا کـنـیدر گــردش حـــوادث و در پـــیــچـــش عـــنــا
خودرو چو خس مبـاش و به هر سرد و گرم دهرآزاده ســـرو بـــاش بـــه هــر شــدت و رخـــا
مـی دان یقـین کـه شـادی و راحـت فـرسـتـدتگـر چـنـد گـشـتـه ای بـه غـم و رنـج مـبـتـلـا
جــاه مــحــمـد عــلــی آن گــوهـری کــه چــرخپــــرورده ذات پــــاکـــش در پــــرده صــــفـــا
چـون بـر کـفـش نـهاد و بـه خـلـق جـهان نـمـودزو روزگـــار تـــازه شـــد و مــلــک بـــا بـــهــا
گــردون شــده اســت رتــبـــت او پــایــه عــلــوخــورشــیـد گــشــت هـمـت او مــایـه ضــیـا
تــا شـد ســحــاب جــودش بــا ظـل و بــا مـطـرآمــد نــبــات مــدحــش در نــشــو و در نـمــا
تـــا آفـــتـــاب رایـــش در خـــط اســـتـــواســـتروز و شــــب ولـــی و عـــدو دارد اســــتــــوا
تـــا شـــد شـــفـــای آز عـــطـــاهــای او نــیــازبـــیــمــاروار کــرد ز نــان خــوردن احـــتـــمــا
فــربــه شــدســت مـکــرمـت و ایـمـن از گــزنـدتـــا در بـــهــار دولـــت او مـــی کـــنــد چـــرا
ای کــودکــی کــه قــدر تــو کــیـوان پــیــر شــدبــخـت جــوان چـو دایـه هـمـی پــرورد تــو را
پـــیــران روزگـــار ســـپـــرهــا بـــیــفـــکـــنــنــددر صـف عـزم چــون بــکـشـی خــنـجــر دهـا
گــویـا بــه لــفــظ فــهـم تــو آمــد زبــان عــقــلبـــیــنــا بـــه نــور رای تـــو شــد دیــده ذکــا
بـر هر زبـان ثـنای تـو گشتـه است چـون سخندر هر دلی هوای تـو رسـتـه اسـت چـون گیا
چــون مـهـر بــی نـفـاق کـنـی در جــهـان نـظـرچــون ابــر بــی دریـغ دهـی خــلـق را عـطــا
اقــرار کــرد مــال بـــه جــود تـــو و بـــســســتدو کــف تــو گــواه و دو بـــایــد هــمــی گــوا
جــاه تــو را بــه گـردون تــشــبــیـه کــی کــنـمگفته است هیچ کس به صف راست را دو تا
عـزم تــو را کـه تـیـغ نـخـوانـیـم خـرده ای سـتزیــرا کــه تــیــغ تــیــز فــراوان کــنــد خــطــا
گــر دشــمــنــت ز تــرس بـــرآرد چــو مــرغ پـــرآخـــر چـــو مــرغ گــردد گــردان بـــه گــردنــا
تـو خـاص پـادشـاه شـدی بـس شگفت نیسـتشـد خــاص پــادشـا پــســر خــاص پــادشـا
ای عــقــل را دهــای تـــو چــون دیــده را فــروعای فـضــل را ذکـای تــو چــون دیـده را ضــیـا
چـون بـخـت نـحـس گـفـتـه مـن نـشـنود همـینـزد تــو مــســتــجــاب چــرا شــد مــرا دعــا
مـعــلــوم شــد مـرا کــه هـنـوز انـدریـن جــهـانمــانــدســت یـک کــریـم کــه دارد مــرا وفــا
چــون بــر مــحــمــد عــلــیــم تــکــیــه اوفــتــادزهـره اســت چــرخ را کـه نـمـایـد مـرا جــفـا
ضــعــف و کــســاد بــیـش نــتــرســانــدم کــزوبـــازوی مـــن قـــوی شـــد و بـــازار مــن روا
ای هــر کــفــایــتــی را شــایــســتــه و امــیـنوی هــر بـــزرگـــیــی را انــدر خـــور و ســـزا
تـــو شــاخ آن درخــتـــی کــانــدر زمــانــه بـــودبـرگش همه شـجـاعت و بـارش همه سـخـا
انــــدر پــــنــــاه ســــایــــه او بــــود مأمــــنــــمتــا بـــر روان پــاکــش غــالــب نــشــد فــنــا
یـک رویـه دوسـتــم مـن و کـم حــرص مـادحــمهـم راســت در خــلأام و هـم پــاک در مـلــا
هــم مــدح نــادر آیـد و هــم دوســتــی تــمــاممـادح چـو بـی طـمـع بـود و دوسـت بـی ریـا
نـظــم مـرا چــو نـظــم دگـر کــس مـدان از آنـکیــاقـــوت زرد نــیــکــو مــانــد بـــه کــهــربـــا
هــر چـــنــد کــز بـــرای جـــزا بـــایــدت مــدیــحوالــلـه کــه بــر مـدیـح نـخــواهـم ز تــو جــزا
آزاده ای کــه جـــویــد نــام نــکــو بـــه شـــعـــرچـون بــنـدگـان ز خـلـق نـبــایـد سـتــد بــهـا
در مــدحـــت تـــو از گــل تـــیــره کـــنــم گــهــرهـرگـز چـو مـدحـت تـو کـه دیدسـت کـیمـیـا
امـروز مـن چــو خــار و گــیـاام ذلـیـل و پــســتاز بــاغ بــخــت تــو کــنــدم هــر زمــان بــلــا
تـــو آفــتـــاب و ابـــری کــز فــر و ســـعــی تـــوگــلــهــا و لــالــه هـا دمــد از خــار و از گــیـا
ابـیات مـن چـو تـیر اسـت از شـسـت طـبـع منزیـرا یـکــی کــشــیـده کــمــانــم ز انــحــنــا
چــون از گـشـاد بــر نـظـرت شـد زمـانـه راسـتهـرگـز گـمـان مـبـر کـه ز بـخـت افـتـدش بـدا
بـیمار گشـت و تـیره تـن و چـشم جـاه و بـخـتای جــاه و بــخــت تــو هـمــه دارو و تــوتــیـا
ای نــوبـــهــار ســرو نــبـــیــنــد هــمــی تـــذرووی آفــتـــاب نــور نــیــابـــد هــمــی ســهــا
تـا دولـت اسـت و نـعـمـت بـا بـخـت تـو بـه هـماز لــهـو از نـشــاط مـشــو ســاعــتــی جــدا
از سـاقـی یـی چـو مـاه سـمـا جـام بـاده خـواهبـر لـحـن و نـغـمـه صـنـمـی چـون مـه سـمـا
زان شـادی و طرب که دو رخـسـار او گل اسـتبـر حـسـن او بـهـشـت زمـان مـی کـنـد ثـنـا
انــدر بـــر و کـــنــار وی آن ســـرو لــعـــبـــتـــیانــدر بـــهــار بـــزم چـــو بـــلـــبـــل زنــد نــوا
نـالــان شــود بــه زاری چــون دســت نـازکــشدر چــشــم گــرد او زنــد انـگــشــت گــردنــا
تـــا طـــبـــع هــا مــراتـــب دارنــد مــخـــتـــلــفآب اســت بــر زمـیـن و اثــیـر اسـت بــر هـوا
بــادت چــهــار طــبــع بــه قــوت چــهــار طــبــعکــرده بـــه ذات اصــلــی در کــالــبـــد بـــقــا
هـمـچـون هـوا هـوای تـو بـر هـر شـرف مـحـیـطهـمــچــون اثــیـر اثــیـر بــزرگــیـت بــاســنــا
هــمــچــون زمــیـن زمــیـن مــراد تــو اصــل بــرچــــون آب آب دولـــت تــــو مـــایـــه صـــفـــا

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج