فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 27 اردیبهشت 1404

پایگاه خبری شاعر

در مدح ابونصر فارسی

جــهــان را چــرخ زریـن چــشــمــه زریـن مــی زنــد زیـوراز آن شــد چــشــمــه خــورشــیـد هـمــچــون بــوتــه زرگــرخـــزان را داد پــــنـــداری فـــ…

جــهــان را چــرخ زریـن چــشــمــه زریـن مــی زنــد زیـوراز آن شــد چــشــمــه خــورشــیـد هـمــچــون بــوتــه زرگــر
خـــزان را داد پــــنـــداری فـــلـــک مـــلـــک بــــهـــاری راکــه انــدر بــاغ زریــن تــخــت گــشــت آن زمــردیـن افــســر
هـمــان مـیـنـا نـهـاد اطــراف گــل شــد کــهـربــا صــورتهـــمـــان نـــقـــاش بـــوده بـــاد دی امـــروز شـــد پـــیــکـــر
زمــیــن از بـــاد فــروردیــن کــه از گــل بــود بـــر چــهــرهبــه مــاه مــهــر و مــهـر مــاه گــشــت از مــیـوه پــر شــکــر
نـه صــحــرا روی بــنـمـایـد هـمـی از شــمـعـگـون حــلـهنــه گـــردون روی بـــگــشـــایــد هــمــی از آبـــگــون چـــادر
بــا بــاغ و راغ نــشــنــاســد هــمــی پــیـری و کــوژی راچـــو بـــخـــت دولــت خـــواجـــه ســـر ســرو و قــد عــرعــر
بــه طـمـع جــسـتــن سـروش بــه حـصـر دیـدن بــزمـشکــشــیـده پــنـجــه هـا ســرو و گــشــاده دیـده هـا عــبــهـر
نــگــه کــن در تــرنــجــســتـــان بـــارآورده تـــا بـــیــنــیهــزاران لـــعـــبـــت زریــن تـــن انـــدر زمـــردیــن مـــعـــجـــر
بـــســـان دشـــمـــن خـــواجـــه تـــرنــج بـــزم نـــادیــدهنــگــون آویـخــتــه ســت از شــاخ تــن لــرزان و روی اصــفــر
ز عــکــس رنـگ او گــشــتــه مــلــون بــرگ چــون دیـبــاز نــقــل بـــار او مــانــده خـــمــیــده شــاخ چـــون چـــنــبـــر
هــمــانــا گــنــج بـــاد آورد بـــگـــشـــا دســـت بـــادایــراکـه در افـشـانـد بــس بــی حـد و زر گـسـتـرد بــس بـی مـر
تـو گویی خـواجـه جـشـنی کـرد و زحـمت کـرد خـواهندهز بـــس دیــنــار کــو پــاشــیــد زریــن شــد هــمــه کــشــور
عــمــیــد مــمــلــکــت بـــونــصـــر اصــل نــصــرت دنــیــاکــه گــر نـصــرت شــود افــســر شــود نـامــش در و گــوهـر
هــمــی بـــخــشــیــده ایــزد بــه تــازی نــام او بـــاشــدبــــه ایـــزد گـــر بــــود بــــخـــشـــیـــده ایـــزد ازو بـــهـــتـــر
بـــهـــار دولـــت او را شـــکـــفـــتـــه از ســـعـــادت گـــلســـــرای خـــــدمــــت او را گـــــشـــــاده از بـــــزرگـــــی در
جــــــهـــــان کـــــامـــــرانـــــی را زن ور رای او گـــــردونبــــهـــشـــت شـــادمـــانـــی را ز دســـت جـــود او کـــوثـــر
بــود بــنـیـاد عــزمـش را ز چــرخ بــیـســتــون کــوشــشســزد کــشــتــی حــزمــش را ز کــوه بــیــســتــون لــنــگــر
چــو رزمـش در نـدا آیـد بــه تــیـغـش جــان دهـد پــاسـخچــو بــزمـش در مــرا افــتــد ز دســتــش کــان بــرد کــیـفــر
ز وصــف و نــعــت او خــیـره ز مــدح و شــکــر او عــاجــزروان هـای ســخــن سـنـج و زبــان هـای ســخــن گـســتــر
عــمــل بـــی نــام او جــاهــل امــل بـــی بـــذل او والــهســخــا بــی فــعــل او نـاقــص ســخــن بــی قــول او ابــتــر
فـزود از جـاه و بـرد از جـان و جـسـت از طـبـع و داد از دلعـــمـــل را عـــز امــل را ره ســـخـــا را دل ســـخـــن را فـــر
زهـی چــون بــخــت بــر تــو شــده بــر هـر تــنـی پــیـدازهــی چـــون راز مــهــر تـــو شــده در هــر دلــی مــضــمــر
نــدانــد کـــوه بـــابـــل را هــمــی حـــلـــم تـــو یــک ذرهبـــخــوانــد بـــحــر قــلــزم را هــمــی جــود تــو یــک فــرغــر
ز تـــاب آتـــش تـــیــغــت بـــجـــوشــد آب در جـــیــحــونز زور شــــیـــهــــه رخــــشــــت بــــریـــزد خــــاره در کــــردر
زبــان داده شــکــوفــه تــو ســیــادت را بــه نــیــک و بــدضــمــان کــرده نــفــاذ تــو ســیــاســت را بــه نــفــع و ضــر
ثـــنــا را اصـــل تـــو عــمــده دهــا را عــقــل تـــو مــرکــزادب را طـــــبـــــع تـــــو مـــــیــــزان خـــــرد را رای تـــــو داور
شــرف اصــل تـــو را قــیــم هــنــر عــقــل تـــو را نــافــذوفـــا طـــبــــع تـــو را صـــیـــقـــل ذکـــا رای تـــو را رهـــبــــر
هـمـی بــی امـر مـهـر تــو عــرض نـگـشــایـد از عـنـصــرهــمــی بــا نــهــی کــیــن تــو عــرض بــگــریــزد از جــوهــر
خـصـال تـو بــه هـر سـعـی و ضـمـیـر تـو بــه هـر فـکـرتمــثــال تــو بــه هـر حــکــم و حــضــور تــو بــه هـر مـحــضــر
همه سـعدسـت بـی نحـس و همه نورسـت بـی ظلمتهـمـه انـصــاف بــی ظــلــم و هـمـه مــعــروف بــی مــنـکــر
جــهـانـی زاده از طـبــعـت بــه آب و بــاد ســرد و خــوشدرخــتــی رسـتــه از خـلـقـت بــه شـاخ و بــیـخ سـبــز و تــر
چــو از خــون در بــرگــردان بـــبــنــدد عــیــبــه جــوشــنچــو از تــف در ســر مــردان بـــتــفــســد بــیــضــه مــغــفــر
در آن تـــنــگـــی کـــه چـــون دوزخ یــلـــان رزم را گـــرددز گــرمـا روی چــون انـگــشــت و ز تــف دیـده چــون اخــگــر
ســـلــب هــا ز افـــریــنــش بـــارگــیــران را بـــدل گــرددشــود اشـهـب بــه گـرد ابــرش شـود ادهـم ز خــون اشــقـر
هـــوای مـــظـــلـــم تــــیـــره مـــثـــالـــی گـــردد از دوزخزمــیــن هــایــل تـــفــتـــه قــیــاســی گــیــرد از مــحـــشــر
ز کـــاری قـــوت حـــمـــلـــه بــــلـــرزد قـــامـــت نـــیـــزهز تـــاری ظــلــمــت زخــمــت بـــتــابـــد صــفــحــه خــنــجــر
بـــری را کـــوفـــتـــه بـــاره دلـــی را دوخـــتـــه زوبـــیــنسـری را خـار و خـس بــالـیـن تـنـی را خـاک و خـون بـسـتـر
بــه زخــم از شــخــص مـجــروحــان دمـد رویـن ز آذریـونز خـــون بـــر روی خـــنــجـــرهــا کــفـــد لــالــه ز نــیــلــوفــر
اجـــل دامــن کـــشـــان آیــد گـــریــبـــان امـــل در کـــفقـــضـــا نــعـــره زنــان خـــیــزد مــخـــاریــق بـــلــا بـــر ســـر
ز بــیــم مــرگ و حــرص نــام جــوشــان پــر دل و بــد دلگــریــزان ایــن چـــو مــوش کــور و تـــازان آن چــون مــار کــر
تـو را بــیـنـنـد بــر کـوهـی شـده در حـمـلـه چـون بــادیچــو بــرقـی نـعــره پــر آتــش چــو رعــدی حــلـق پــر تــنـدر
هـیـونـی تــنـد خــارا شـخـص آهـن سـاق سـنـدان سـمعـــقـــابـــی تـــیــز کـــوه انــجـــام هــامــون کـــوب دریــا در
ســریـن او نــدیــده شــیــب و چــون شــیــب درازش دمبـــرخــش او نــخــورده زخــم و بـــر زخــم دو دســتــش بـــر
هــزاران دایــره بـــیــنــی هــزاران خـــط کـــه بـــنــگـــاردگــه نــاورد چـــون پـــرگــار و گــاه پـــویــه چـــون مــســـطــر
بــه دســتــت گـوهـری لـرزان فـلـک جــرم نـجــوم آگـیـنمـــرکــــب نـــقــــره در الـــمـــاس و مـــعــــجــــون آب در آذر
ز جــان دودی بـــرانــگــیــزی بـــدان پــولــاد چــون آتــشز گــرد ابـــری بـــرافــرازی بــر آن شــبـــدیــز چــون صــرصــر
درخــش ایــن فــرو گــیــرد هــمــه روی هــوا یــکــســاننـــعـــال آن فـــرو کـــوبـــد هــمـــه روی زمـــیــن یــکـــســـر
گـهـی ایـن بــر گـهـر تــابــد چــو یـاقـوتــی تــو را در کـفگـهـی آن پــرگــره پــیـچــد چــو ثــعــبــانـی بــه چــنـگ انـدر
چـه بـازو و چـه دسـتـسـت آنکه گیرد سـسـتـی و کندیازیــن دنــدان پـــیــل مــســـت از آن چـــنــگـــال شـــیــر نــر
نـهـنـگ هـیـبــتــت هـر ســو چــو بــاد انـدر کـشـیـده دمهــمــای نــصــرتــت چــون ابـــر بــر هــر ســو گــشــاده پــر
خـلـیـلـی تـو کـه هـر آتـش تـو را هـمـسـان بــود بــا گـلکــلــیــمــی تــو کــه هــر دریــا تــو را آســان دهــد مــعــبــر
مـعـاذالـلـه نـه ایـنـی و نـه آنـی بــلـکـه خــود هـسـتــیز نـــعـــت فـــهـــم هـــا بـــیــرون ز حـــد وهــم هـــا بـــرتـــر
نــدانــم گــفــت مــدح تــو بـــقــا بـــادت کــه از رتـــبـــتســر عــمــال هــنــدســتــان رســانــیــدی بــه گــردون بـــر
بـدان بـی جـان که همچـون جـان شدست انبـاز اندیشهنــخــوانــده هــیـچ عــلــمــی و تــمــام عــلــمــهــاش از بــر
فـــری زان تــــنـــدرســــت زرد و آن فــــارغ دل گـــریـــانشــگــفــت آن راســتــگــوی گــنــگ و آن قــوت کــن لــاغــر
تنش چون استخوان سخت و دلش همچون شکم خالیزبــان چــون دســت نـیـرومــنــد و ســر چــون پــای گــام آور
بــه تــو خــاور مـقــلــد گــشــت خــورشــیـد از بــرای آنبـــپـــاشـــد بـــر جـــهــان نــوری کـــه افـــزون آیــد از خـــاور
ز نــام تــســت رای تــو هـمــه راحــت کــه بــی هــر دونــــگــــیـــرد روح رادی تــــن نـــیـــارد شــــاخ شــــادی بــــر
تــویـی انـصـاف و حـکـم تــو چـو دانـش عـقـل را شـایـانتــویـی اقــبــال و مــلــک تــو چــو دیــده چــشــم را در خــور
نــبــرد افــروخــتــی یـک چــنـد و بــزم آرای یـک چــنـدیکــه گــاهـی نـوبــت تــیـغــســت و گـاهـی نـوبــت ســاغــر
نــزیــبـــد چــون بـــه جـــا و دور بـــگــرایــد نــشــاط تـــوبــه جــز خـورشـیـد مـی پــیـمـای و جــز نـاهـیـد و خـنـیـاگـر
از آن مـعـشــوق حــورآیـیـن از آن مـعـشــوق ســروآســاوز آن خــوشــخــوی گــل عــارض و زان زیــبــای مــه پــیـکــر
بـــخـــواه آن طـــبـــع را قــوت بـــخـــواه آن کــام را لــذتبـــخــواه آن چــشــم را لــالــه بــخــواه آن مــغــز را عــنــبــر
بــتـی کـز تـن بــه زلـف و رخ کـشـیـد و بــرد هـوش و دلنـه چــون او لـعــبــتــی دیـگــر نـه چــون او صــورتــی دلــبــر
بـه خـدمـت پـیش روی او مـیان بـسـتـه سـت شـاخ گـلز حــشـمـت پــیـش زلـف او ســرافـکـنـدســت سـیـسـنـبــر
بــــه خـــوی و عـــادت آبــــا بــــه جـــمـــع زایـــران زر دهبــه رســم و ســیـرت اجــداد جــشــن مـهـرگــان مـی خــور
بــدان را غــم هـمـی مـالــد بــه لـفــظ رود شــادی کــنبـــدی را جــان هــمــی کــاهــد بــه جــان جــام جــان پــرور
بـــبــر بــهــر نــشــاط انــده بــه عــودی از دل عــشــرتبـــزن بـــهـــر دمـــاغ آتـــش بـــه عـــودی در دل مـــجـــمـــر
بـــزرگــا هــیــچ اقــبـــالــم نــبـــاشــد چــون قــبــول تــوکه چون من نیست مدحت گوی و چون تو نیست مدحت خر
عـــروس طـــبـــع مـــن بـــپـــذیــر ازیــرا شـــاه احـــراریهــر آزاده تــو را بــنــده ســت و هــر خــواجــه تــو را چــاکــر
نـگــاری کــز جــمــال او جــهـان چــون بــوســتــان خــرمبـــهـــاری کـــز بـــهــای او زمـــیــن چـــون آســـمـــان انـــور
هـمـه سـر صـورت و صـفـوت هـمـه تــن زیـنـت مـدحــتبـــریــن از نــور دل کــســـوت بـــر آن از لــطـــف جـــان زیــور
بــــــه ارج گــــــوهـــــر شــــــهـــــوار و ارز لؤلؤ لـــــالـــــابــــه فــــر افــــســــر فـــغــــفـــور و قـــدر یـــاره قـــیـــصــــر
بـــه نــقـــش دیــبـــه رومـــی و بـــوی عـــنــبـــر ســـارابــــه حــــســــن صــــورت مـــانـــی و زیـــب لـــعـــبــــت آذر
ولـیکـن بـخـت بـی مـعـنـی بـه تـنـدی مـی کـنـد دعـوینــمــایــش و آزمــایــش را شـــود هــر ســـاعـــتـــی دیــگــر
سـرای دل تـنـسـت و تـن بــه مـحـنـت مـی شـود ویـرانامــیــر تـــن دلــســـت و دل ز انــده مــی کــشــد لــشــکــر
نـحــوس طــالــعــی کــردســت کــار و حــال مــن تــیـرهبـه حـسـبــت حـال مـن بـشـنـو بـه عـبــرت حـال مـن بـنـگـر
ز گــیــتــی زاده طــبــع مــن ز طــبــع مــن ســخــن زادهمــیــان مـــادر و فـــرزنــد مـــانــده طـــبـــع مــن مــضـــطـــر
بـــگــریــد چـــشـــم نــظـــم او بـــنــالــد حـــق نــثـــر اواز آن بـــی مــنــفــعـــت فـــرزنــد و زان نــامــهــربـــان مــادر
بـگـیـر ایـن مـایـه از شـخـصـی کـه انـدر قـبـضـه مـحـنـتز آب و آتـــش خـــاطــر خـــلــالــش مــانــد و خـــاکــســـتـــر
گـهـی وسـواس بـیـکـاری بـه فـرقـش مـی زنـد مـیـتـیـنگـهـی تــیـمـار بــیـداری بــه چــشــمـش در خــلـد نـشــتــر
بــه ضــعــف ضــیـمـرانـش تــن بــه خــم خــیـزرانـش قـدبــه لــون شــنــبــلــیـدش رخ بــه رنــگ یــاســمــیـنــش بــر
بــسـان بــاز بــسـتـه پـای و چـون طـوطـی گـشـاده لـبســـپـــیــد از جـــاه تـــو روی و ســیــاه از مــدح تـــو دفــتـــر
چــو ســیـم و زر نــهـان دارنــدش از بــیـگــانـه در خــانـهچــو ســنــگ و گــل نــگــردانــنــدش انــدر خــانـه بــا زنــبــر
هــوای شــب لــبـــاس او ز مــهــرت ســاخــتــه انــجــمدهـــان زهـــر طـــعـــم او ز شـــکـــرت یـــافـــتــــه شـــکـــر
ســپـــهــرش عــشــوه دادســت او را وفــتـــاده خـــوشزمــــانـــه ش وعــــده ای کــــردســــت و او را آمـــده بــــاور
هـمـی تـا انـدریـن گـیـتـی بـه خـلـقـت مـجـتـمـع بـاشـدز ریـگ و سـنـگ و دشـت و کـوه و زاب و خـاک و بــحــر و بــر
اثــر بــاشــد ز خــیـر و شــر دو عـالـم را ز شـش جــانـبمـدد خــواهـد ز بــیـش و کـم چــهـار ارکـان و هـفــت اخــتــر
نـــرویــد شـــاخ بـــی ابـــرو نـــخـــیــزد ابـــر بـــی دریـــانــبـــاشــد مــهــر بـــی چــرخ و نــگــردد چــرخ بــی مــحــور
بـه دسـت بـخـت هـر چـیـزی کـه آن بـهـتـر بـود بـسـتـانبــه پــای فــخــر هــر اوجــی کــه آن بـــرتــر بـــود بـــســپــر
ز گــریـه قــســم چــشــم تــو بــه دیـوان گــریـه خــامــهز نــالـــه خـــط گـــوش تـــو بـــه مــجـــلـــس نــالــه مــزمــر
ســپــهـر آراسـتــه عـیـشـت جــهـان افـروخــتــه عـمـرتبــه مـجــد و فــخــر و جــاه و بــخــت و عــز و نـام کــام و کـر
جـــواب شــاعــر رازی بـــگــفــتـــم کــو هــمــی گــویــدســحــرگــاهـان یـکــی عــمـدا بــه صــحــرا بــگــذر و بــنـگـر

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج