فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 10 اردیبهشت 1404

پایگاه خبری شاعر

داستان مزدک با قباد

بـــیــامــد یــکــی مــرد مــزدک بـــنــامســخــنـگـوی بــا دانـش و رای و کــامگــرانــمــایــه مــردی و دانــش فــروشقـــــبـــــاد دلــــاور بـــــ…

بـــیــامــد یــکــی مــرد مــزدک بـــنــام ســخــنـگـوی بــا دانـش و رای و کــام
گــرانــمــایــه مــردی و دانــش فــروش قـــــبـــــاد دلــــاور بـــــدو داد گـــــوش
بــه نـزد جــهـانــدار دســتــور گــشــت نـگـهـبــان آن گـنـج و گـنـجــور گـشـت
ز خـشکی خـورش تـنگ شد در جـهان مـــیـــان کـــهـــان و مـــیــان مـــهـــان
ز روی هـــوا ابــــر شــــد نــــاپــــدیـــد بـه ایـران کـسـی بــرف و بــاران نـدیـد
مــهــان جـــهــان بـــر در کـــیــقـــبـــاد هـمـی هـر کـسـی آب و نـان کـرد یـاد
بـدیشـان چـنین گفـت مزدک کـه شـاه نـــمـــایـــد شـــمـــا را بــــامـــیـــد راه
دوان انــــدر آمــــد بــــر شــــهــــریـــار چــنـیـن گـفــت کـای نـامـور شــهـریـار
بـه گـیـتـی سـخـن پـرسـم از تـو یکـی گـر ای دون کـه پـاسـخ دهـی انـدکـی
قــبــاد ســرایـنــده گــفــتــش بــگــوی بــه مـن تــازه کـن در ســخــن آبــروی
بــدو گـفــت آنـکــس کـه مـارش گـزیـد هـمـی از تـنـش جـان بــخـواهـد پـریـد
یــکـــی دیــگـــری را بـــود پـــای زهــر گـــزیــده نـــیــابـــد ز تـــریــاک بـــهـــر
سـزای چـنین مـردگـویی کـه چـیسـت کـه تــریـاک دارد درم سـنـگ بــیـسـت
چـــنــیــن داد پـــاســخ ورا شــهــریــار کـه خــونـیـسـت ایـن مـرد تــریـاک دار
بــه خــون گـزیـده بــبــایـدش کــشــت بـه درگـاه چـون دشـمن آمـد بـمـشـت
چـو بـشـنـید بـرخـاسـت از پـیش شـاه بـــیــامــد بـــه نــزدیــک فــریــادخـــواه
بـدیـشـان چـنـیـن گـفـت کـز شـهـریـار سـخــن کـردم از هـر دری خــواسـتــار
بـــبــــاشـــیـــد تـــا بـــامـــداد پـــگـــاه نـــمـــایــم شـــمـــا را ســـوی داد راه
بــرفــتــنــد و شــبــگــیــر بــاز آمــدنــد شـــخــــوده رخ و پــــرگـــداز آمـــدنـــد
چـــو مـــزدک ز در آن گـــره را بــــدیـــد ز درگـــه ســـوی شـــاه ایـــران دویـــد
چـنـیـن گـفـت کـای شـاه پـیـروزبـخـت سـخـنـگـوی و بــیـدار و زیـبــای تـخـت
سـخـن گـفـتــم و پــاسـخـش دادیـیـم بــه پــاسـخ در بــسـتـه بــگـشـادیـیـم
گـر ای دون کـه دسـتـور بــاشـد کـنـون بــگـویـد سـخــن پــیـش تــو رهـنـمـون
بــدو گــفــت بــرگــوی و لـب را مـبــنـد کــه گــفــتــار بــاشــد مـرا ســودمـنـد
چــنـیـن گـفــت کـای نـامـور شــهـریـار کـسـی را کـه بــنـدی بــبــنـد اسـتـوار
خـــورش بـــازگـــیــرنــد زو تـــا بـــمــرد بــه بــیـچـارگـی جـان و تـن را سـپــرد
مـکــافــات آنـکــس کـه نـان داشــت او مـریـن بــسـتـه را خـوار بــگـذاشـت او
چــه بـــاشــد بـــگــویــد مــرا پــادشــا کـــه ایــن مـــرد دانــا بـــد و پـــارســـا
چـنـیـن داد پـاسـخ کـه مـیـکـن بــنـش کـه خــونـیـسـت نـاکـرده بــر گـردنـش
چـو بــشـنـیـد مـزدک زمـیـن بـوس داد خــرامــان بـــیــامــد ز پـــیــش قــبـــاد
بـــدرگــاه او شــد بــه انــبـــوه گــفــت کـه جـایـی کـه گـنـدم بــود در نـهـفـت
دهــدی آن بــتــاراج در کــوی و شــهـر بـــدان تــا یــکــایــک بــیــابــیــد بــهــر
دویـدنــد هـرکــس کــه بــد گــرســنــه بـــه تـــاراج گــنــدم شــدنــد از بـــنــه
چــه انــبـــار شــهــری چــه آن قــبـــاد ز یــک دانــه گــنــدم نــبـــودنــد شــاد
چـــو دیــدنــد رفـــتـــنــد کـــارآگـــهــان بـــه نــزدیــک بـــیــدار شـــاه جـــهــان
کـــه تـــاراج کـــردنـــد انـــبــــار شـــاه بــه مــزدک هــمــی بــازگــردد گــنــاه
قـبـاد آن سـخـن گـوی را پـیش خـوانـد ز تــــاراج انـــبــــار چـــنـــدی بــــرانـــد
چــنـیـن داد پــاســخ کــانـوشــه بــدی خــرد را بـــه گــفــتــار تــوشــه بـــدی
ســخــن هـرچ بــشـنـیـدم از شـهـریـار بــگــفــتــم بــه بـــازاریــان خــوارخــوار
بــه شـاه جـهـان گـفـتــم از مـار و زهـر ازان کـس کـه تــریـاک دارد بــه شــهـر
بــدیـن بــنـده پـاسـخ چـنـیـن داد شـاه کـــه تـــریــاک دارســـت مــرد گـــنــاه
اگـــر خـــون ایـــن مـــرد تــــریـــاک دار بــریـزد کـسـی نـیـسـت بــا او شـمـار
چـو شـد گـرسـنـه نـان بــود پـای زهـر بــه سـیـری نـخــواهـد ز تــریـاک بــهـر
اگــر دادگــر بـــاشـــی ای شـــهــریــار بـــه انــبـــار گــنــدم نــیــایــد بــه کــار
شــکــم گـرســنـه چــنـد مـردم بــمـرد کــه انــبـــار را ســود جــانــش نــبـــرد
ز گــفــتـــار او تــنــگ دل شــد قــبـــاد بــشــد تــیــز مــغــزش ز گــفــتــار داد
وزان پـس بـپـرسـیـد و پـاسـخ شـنـیـد دل و جـــان او پــــر ز گـــفـــتـــار دیـــد
ز چــیـزی کـه گـفــتــنـد پــیـغــمـبــران هـــمــــان دادگــــر مــــوبــــدان و ردان
بــه گـفـتــار مـزدک هـمـه کـژ گـشــت ســخــنـهـاش ز انـدازه انـدر گــذشــت
بـــرو انــجــمــن شــد فــروان ســپـــاه بــسـی کـس بــبــی راهـی آمـد ز راه
هـمـی گــفــت هـر کــو تــوانـگــر بــود تـــهـــیـــدســـت بـــا او بـــرابـــر بـــود
نـبــایـد کـه بــاشــد کـســی بــرفــزود تـــوانــگـــر بـــود تـــار و درویــش پـــود
جـهان راسـت بـاید که بـاشـد بـه چـیز فــزونـی تــوانـگــر چــرا جــســت نـیـز
زن و خـانـه و چـیـز بــخـشـیـدنـیـسـت تـهی دسـت کـس بـا تـوانگر یکـیسـت
مـن ایـن را کـنـم راسـت بــا دیـن پـاک شــود ویـژه پــیــدا بــلــنــد از مــغــاک
هـران کـس کـه او جـز بـریـن دیـن بـود ز یــزدان وز مـــنـــش نـــفـــریــن بـــود
بـــبـــد هــرک درویــش بـــا او یــکـــی اگـــر مـــرد بـــودنـــد اگـــر کـــودکـــی
ازیـن بــســتــدی چــیــز و دادی بــدان فـرو مـانـده بــد زان سـخــن بــخــردان
چــو بــشــنـیـد در دیـن او شــد قـبــاد ز گــیـتــی بــه گــفــتــار او بــود شــاد
ورا شـاه بــنـشـانـد بــر دسـت راسـت ندانسـت لشـکـر کـه موبـد کـجـاسـت
بــر او شــد آنـکــس کــه درویـش بــود وگـر نـانـش از کـوشـش خــویـش بــود
بـــه گــرد جــهــان تــازه شــد دیــن او نـیـارسـت جــسـتــن کـسـی کـیـن او
تـوانـگـر همـی سـر ز تـنگـی نگـاشـت سـپـردی بـدرویش چـیـزی کـه داشـت
چــنـان بــد کــه یـک روز مـزدک پــگــاه ز خــانــه بــیــامــد بــه نــزدیــک شــاه
چــنـیـن گـفـت کـز دیـن پــرسـتــان مـا هــمــان پـــاکـــدل زیــردســـتـــان مــا
فــراوان ز گــیــتـــی ســـران بـــردرنــد فــــرود آوری گــــر ز در بـــــگــــذرنــــد
ز مـزدک شـنـیـد ایـن سـخـنـهـا قـبــاد بــــســــالـــار فـــرمـــود تــــا بــــار داد
چـنـیـن گـفـت مـزدک بـه پـرمـایه شـاه که این جـای تـنگست و چـندان سپـاه
هـمــان نــگــنــجــنــد در پــیـش شــاه بــه هـامـون خــرامـد کـنـدشــان نـگـاه
بــفــرمــود تــا تــخــت بــیــرون بـــرنــد ز ایـوان شــاهـی بــه هــامــون بــرنــد
بــه دشــت آمـد از مـزدکــی صــدهـزار بـــرفــتـــنــد شـــادان بـــر شــهــریــار
چـنـیـن گـفـت مـزدک بــه شـاه زمـیـن کــه ای بـــرتــر از دانــش بــه آفــریــن
چنان دان که کسری نه بر دین ماست ز دین سـر کـشـیدن وراکی سـزاسـت
یـکـی خــط دســتــش بــبــایـد سـتــد کـــه ســــر بــــازگـــردانـــد از راه بــــد
بــه پــیـچــانـد از راسـتــی پــنـج چـیـز کــه دانــا بــریــن پــنــج نــفــزود نــیــز
کجـا رشـک و کینسـت و خـشـم و نیاز بــه پــنـجــم کــه گــردد بــرو چــیـره آز
تـو چـون چـیـره بـاشـی بـرین پـنـج دیو پـــدیــد آیــدت راه کـــیــهـــان خـــدیــو
ازیـن پــنـج مـا را زن و خــواســتــسـت کـه دین بـهی در جـهـان کـاسـتـسـت
زن و خــواســتــه بــاشــد انـدر مــیـان چــو دیـن بــهــی را نــخــواهــی زیـان
کـــزیــن دو بـــود رشـــک و آز و نـــیــاز کـه بــا خــشـم و کـیـن انـدر آیـد بــراز
هــمــی دیــو پــیــچــد ســر بــخــردان بــبـــایــد نــهــاد ایــن دو انــدر مــیــان
چو این گفتـه شد دست کسری گرفت بــدو مـانـده بــد شـاه ایـران شـگـفـت
ازو نـامـور دســت بــســتــد بــخــشـم بـه تـنـدی ز مـزدک بــخـوربـیـد چـشـم
بـه مـزدک چـنـین گـفـت خـنـدان قـبـاد کـه از دیـن کـسـری چـه داری بــه یـاد
چـنین گـفـت مزدک کـه این راه راسـت نـهـانـی نــدانـد نـه بــر دیـن مــاســت
هـمـانـگـه ز کـسـری بــپــرسـیـد شـاه کــه از دیـن بــه بــگـذری نـیـســت راه
بــدو گـفـت کـســری چــو یـابــم زمـان بــگـویـم کـه کـژســت یـکـســر گـمـان
چــو پــیــدا شــود کــژی و کــاســتــی درفـشــان شـود پــیـش تــو راســتــی
بـــدو گــفــت مــزدک زمــان چـــنــدروز هـمـی خـواهـی از شـاه گـیـتـی فـروز
ورا گــفــت کــســری زمــان پــنـج مـاه شـشـم را هـمـه بــازگـویـم بــه شــاه
بــریـن بــرنــهـادنــد و گــشــتــنــد بــاز بـــایــوان بـــشـــد شـــاه گــردن فــراز
فـرسـتـاد کـسـری بــه هـر جـای کـس کــه دانــنــده یــی دیــد و فـــریــادرس
کـــس آمـــد ســـوی خـــره اردشـــیــر کــه آنــجــا بـــد از داد هــرمــزد پـــیــر
ز اصـــطـــخـــر مـــهـــرآذر پــــارســـی بـــیـــامـــد بـــدرگـــاه بـــا یـــار ســـی
نـشـسـتـنـد دانـش پــژوهـان بــه هـم سـخـن رفـت هـرگـونـه از بـیـش و کـم
بـه کـسـری سـپـردنـد یکـسـر سـخـن خـــردمـــنـــد و دانـــنـــدگـــان کـــهــن
چـو بــشـنـیـد کـسـری بــه نـزد قـبــاد بــیــامــد ز مــزدک ســخــن کــرد یــاد
کـــه اکـــنـــون فـــراز آمـــد آن روزگـــار کــه دیـن بــهـی را کــنـم خــواســتــار
گــر ای دون کــه او را بـــود راســتـــی شــود دیــن زردشــت بــر کــاســتــی
پــــذیــــرم مــــن آن پـــــاک دیــــن ورا بـــه جـــان بـــرگـــزیــنـــم گـــزیــن ورا
چـــو راه فــریــدون شـــود نــادرســـت عـزیـز مـسـیـحــی و هـم زنـد و اسـت
سـخـن گـفـتــن مـزدک آیـد بــه جــای نــبــایـد بــه گــیـتــی جــزو رهـنـمــای
ور ای دون کــه او کــژ گــویــد هــمــی ره پـــاک یــزدان نـــجـــویـــد هـــمـــی
بـــمــن ده ورا و آنــک در دیــن اوســت مـبـادا یکـی را بـه تـن مـغـز و پـوسـت
گــــوا کـــــرد زرمــــهــــر و خـــــرداد را فـــرایـــیـــن و بـــنـــدوی و بـــهـــزاد را
وزان جــایـگــه شــد بــایـوان خــویــش نگـه داشـت آن راسـت پـیمان خـویش
بـه شـبــگـیـر چـون شـیـد بـنـمـود تـاج زمــیــن شــد بــه کــردار دریــای عــاج
هــمــی رانــد فــرزنــد شــاه جـــهــان ســـخـــن گــوی بـــا مــوبـــدان و ردان
بـــه آیــیــن بـــه ایــوان شــاه آمــدنــد ســخــن گــوی و جــویـنـده راه آمـدنـد
دلـــارای مــزدک ســـوی کـــیــقـــبـــاد بـــیــامــد ســخــن را در انــدرگــشــاد
چـنـین گـفـت کـسـری بـه پـیش گـروه بــه مــزدک کــه ای مــرد دانـش پــژوه
یــکــی دیـن نــو ســاخــتــی پــرزیــان نــهــادی زن و خـــواســتـــه درمــیــان
چـه دانـد پـسـر کـش کـه بــاشـد پــدر پـدر همـچـنـین چـون شـنـاسـد پـسـر
چــو مــردم ســراســر بــود در جــهـان نــبـــاشــنــد پــیــدا کــهــان و مــهــان
کــه بــاشــد کــه جــویـد در کــهـتــری چــگــونــه تــوان یــافــتــن مــهــتـــری
کسی کو مرد جـای و چـیزش کراسـت کـه شـد کـارجـو بـنده بـا شـاه راسـت
جـهـان زیـن سـخـن پــاک ویـران شـود نــبــایـد کــه ایـن بــد بــه ایـران شــود
هـمـه کـدخــدایـنـد و مـزدور کـیـســت هـمـه گـنـج دارنـد و گـنـجـور کـیـسـت
ز دیـن آوران ایـن سـخـن کـس نـگـفـت تــو دیـوانــگــی داشــتــی در نـهـفــت
هــمــه مـــردمـــان را بـــه دوزخ بـــری هـمــی کــار بــد را بــبــد نــشــمــری
چــو بــشــنـیـد گـفــتــار مـوبــد قــبــاد بـــرآشــفــت و انــدر ســخـــن داد داد
گــرانـمـایـه کــســری ورا یـار گــشــت دل مــرد بـــی دیــن پـــرآزار گـــشـــت
پــرآواز گـشـت انـجــمـن سـر بــه سـر کـــه مـــزدک مـــبــــادا بــــر تـــاجـــور
هـــمـــی دارد او دیــن یـــزدان تـــبـــاه مـــبـــاد انـــدریـــن نـــامـــور بـــارگـــاه
ازان دیــن جـــهـــانـــدار بـــیــزار شـــد ز کــرده ســرش پـــر ز تـــیــمــار شــد
بـه کـسـری سـپـردش همـانگـاه شـاه ابــــا هـــرک او داشـــت آیـــیـــن و راه
بــدو گـفـت هـر کـو بـریـن دیـن اوسـت مـبــادا یـکـی را بــتـن مـغـز و پــوسـت
بــــدان راه بــــد نـــامــــور صــــدهـــزار بــه فــرزنـد گـفــت آن زمـان شــهـریـار
کـه بـا این سـران هـرچ خـواهـی بـکـن ازیـن پــس ز مـزدک مـگـردان ســخــن
بــه درگــاه کــســری یـکــی بــاغ بــود کــــه دیــــوار او بـــــرتــــر از راغ بــــود
هـمــی گــرد بــر گــرد او کــنــده کــرد مــریــن مــردمــان را پـــراگــنــده کــرد
بــکـشـتــنـدشـان هـم بــسـان درخـت زبــر پــی و زیـرش سـرآگـنـده سـخـت
بـه مزدک چـنین گفـت کـسـری کـه رو بـــدرگـــاه بـــاغ گـــرانـــمـــایـــه شـــو
درخـتــان بــبــیـن آنـک هـر کـس نـدیـد نــه از کــاردانــان پــیـشــیـن شــنــیـد
بــشــد مــزدک از بــاغ و بــگــشــاد در کــه بــیــنــد مــگــر بــر چــمــن بــارور
همـانگـه کـه دید از تـنـش رفـت هوش بـــرآمــد بـــه نــاکــام زو یــک خــروش
یــکــی دار فــرمــود کــســری بــلــنــد فــروهـشــت از دار پــیـچــان کــمــنــد
نــگــون بـــخـــت را زنــده بـــردار کـــرد ســرمـرد بــی دیـن نـگـون ســار کــرد
ازان پــس بــکـشــتــش بــبــاران تــیـر تــو گــر بــاهـشــی راه مـزدک مـگــیـر
بــزرگـان شــدنـد ایـمـن از خــواســتــه زن و زاده و بـــــــــاغ آراســــــــتــــــــه
هـمـی بــود بــا شــرم چــنـدی قــبــاد ز نــفــریــن مــزدک هــمــی کــرد یــاد
بــه درویـش بــخـشـیـد بــسـیـار چـیـز بــرآتــشــکــده خــلـعــت افــگـنـد نـیـز
ز کـسـری چــنـان شـاد شـد شـهـریـار کـه شـاخــش هـمـی گـوهـر آورد بــار
ازان پــــس هــــمــــه رای بــــا او زدی ســخــن هـرچ گـفـتــی ازو بــشـنـدی
ز شـاهیش چـون سـال شـد بـر چـهل غــــم روز مـــرگ انـــدر آمـــد بــــه دل
یـکـی نـامـه بــنـوشـت پـس بــر حـریـر بـر آن خـط شـایـسـتـه خـود بــد دبـیـر
نــخـــســـت آفــریــن کــرد بـــر دادگــر کـــه دارد ازو دیـــن و هـــم زو هـــنـــر
بـبـاشـد همـه بـی گـمـان هـرچ گـفـت چــه بــر آشــکـار و چــه انـدر نـهـفــت
ســر پــادشــاهــیــش را کــس نــدیــد نـشــد خــوار هـرکــس کـه او را گـزیـد
هـر آنــکــس کــه بــیـنـیـد خــط قــبــاد بــه جــز پــنـد کــســری مـگـیـریـد یـاد
بــه کـسـری سـپــردم سـزاوار تــخــت پــس از مـرگ مـا او بــود نـیـک بــخـت
کــه یــزدان ازیـن پــور خــشــنــود بــاد دل بـــدســـگـــالـــش پـــر از دود بـــاد
ز گـــفـــتـــار او هــیــچ مــپـــراگــنــیــد بــدو شــاد بــاشــیـد و گــنــج آگــنـیـد
بـــران نــامــه بــر مــهــر زریــن نــهــاد بــــر مــــوبــــد رام بــــر زیـــن نـــهـــاد
بــه هـشــتــاد شــد ســالـیـان قــبــاد نــبــد روز پــیــری هــم از مــرگ شــاد
بــمــرد و جــهـان مـردری مــانـد از اوی شـد از چـهـر و بـینـاییـش رنـگ و بـوی
تـــنــش را بـــدیــبـــا بـــیــاراســتـــنــد گل و مشـک و کافور و می خـواسـتـند
یـکـی دخــمـه کـردنـد شـاهـنـشـهـی یـکـی تــاج شــاهـی و تــخــت مـهـی
نـــهـــادنـــد بــــر تـــخـــت زر شـــاه را بــــبــــســـتـــنـــد تــــا جـــاودان راه را
چــو مـوبــد بــپــردخـت از سـوگ شـاه نـهـاد آن کــیـی نـامـه بــر پــیـشــگــاه
بــران انــجــمــن نــامــه بــرخــوانــدنـد ولــیــعــهــد را شـــاد بـــنــشــانــدنــد
چــو کـسـری نـشـسـت از بــر گـاه نـو هــمـــی خـــوانــدنــدی ورا شـــاه نــو
بــه شــاهـی بــرو آفــریـن خــوانــدنــد بــه سـر بــرش گـوهـر بــرافـشـانـدنـد
ورا نـــام کــــردنـــد نـــوشــــیـــن روان کـه مـهـتــر جــوان بــود و دولـت جـوان
بــه ســر شـد کـنـون داســتــان قـبــاد ز کـسـری کـنـم زیـن سـپـس نـام یـاد
هـمــش داد بــود و هـمـش رای و نـام بــه داد و دهــش یـافــتــه نــام و کــام
***
الــــا ای دلــــارای ســــرو بــــلــــنــــد چه بـودت که گشتـی چـنین مستـمند
بـــدان شـــادمــانــی و آن فـــر و زیــب چــرا شــد دل روشــنــت پــرنــهــیــب
چــنـیـن گـفـت پــرسـنـده را ســروبــن کــه شــادان بــدم تــا نــبــودم کــهــن
چـنین سست گشتـم ز نیروی شست بـه پـرهـیـز و بــا او مـسـاو ایـچ دسـت
دم اژدهــــا دارد و چــــنــــگ شــــیـــر بـــخـــایــد کــســی را کــه آرد بـــزیــر
هــم آواز رعــدســت و هــم زور کــرگ به یک دست رنج و به یک دست مرگ
ز ســــرو دلـــارای چــــنـــبــــر کـــنـــد ســمــن بــرگ را رنـگ عــنــبــر کــنــد
گـــل ارغــــوان را کــــنـــد زعــــفــــران پـــس زعـــفـــران رنـــجـــهــای گـــران
شـود بــســتــه بــی بــنـد پــای نـونـد وزو خــــوار گـــردد تــــن ارجــــمـــنـــد
مـرا در خــوشــاب ســســتــی گـرفـت هـمـان ســرو آزاد پــســتــی گــرفــت
خـــروشــان شــد آن نــرگــســـان دژم هـمـان ســرو آزاده شـد پــشـت خــم
دل شـاد و بــی غـم پـر از درد گـشـت چــنـیـن روز مــا نـاجــوانـمـرد گــشــت
بــدانـگـه کـه مـردم شـود سـیـر شـیـر شــتــاب آورد مــرگ و خــوانـدش پــیـر
چـل و هـشـت بـد عـهـد نـوشـین روان تـو بـر شـسـت رفـتـی نـمـانـی جـوان

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج
آخرین اخبار شعر و ادبیات