فرهنگی، هنری و ادبی

امروز : 9 اردیبهشت 1404

پایگاه خبری شاعر

داستان طلخند و گو – قسمت اول

چــنــیــن گــفــت شــاهــوی بــیــداردلکــه ای پــیــر دانــای و بـــســیــار دلایــــا مــــرد فــــرزانــــه و تــــیـــز ویــــرز شـاهـوی پــیـر ا…

چــنــیــن گــفــت شــاهــوی بــیــداردل کــه ای پــیــر دانــای و بـــســیــار دل
ایــــا مــــرد فــــرزانــــه و تــــیـــز ویــــر ز شـاهـوی پــیـر ایـن سـخـن یـادگـیـر
کــه درهــنــد مــردی ســـرافـــراز بـــود کـه بـا لـشـکـر و خـیـل و بـا سـاز بـود
خــنــیــده بــهــر جــای جــمــهــور نــام بــه مـردی بـهـر جـای گـسـتـرده گـام
چــنـان پــادشــا گــشــتــه بــرهـنـدوان خـــردمــنــد و بـــیــدار و روشــن روان
ورا بـــود کــشــمــیــر تـــا مــرز چـــیــن بـــرو خـــوانــدنــدی بـــه داد آفـــریــن
بــه مـردی جــهـانـی گـرفـتــه بــدسـت ورا ســنـدلـی بــود جــای نـشــســت
هـمـیـدون بــدش تـاج و گـنـج و سـپــاه هـمـیـدون نـگــیـن وهـمـیـدون کــلــاه
هـنـرمــنــد جــمــهـور فــرهـنـگ جــوی ســــرافــــراز بــــا دانــــش و آبــــروی
بــــدو شـــادمـــان زیـــردســـتـــان اوی چـه شـهـری چـه از در پـرسـتـان اوی
زنـی بــود هـم گــوهـرش هـوشــمــنـد هـنـرمــنــد و بــا دانـش و بــی گــزنـد
پـــســـر زاد زان شـــاه نــیــکــو یــکــی کـــه پـــیــدا نــبـــود از پـــدر انــدکــی
پـــدر چــون بـــدیــد آن جـــهــانــدار نــو هــم انــدر زمـــان نـــام کـــردنــد گـــو
بـــریــن بـــرنــیــامــد بـــســـی روزگــار کــه بــیـمـار شــد نـاگـهـان شــهـریـار
بـــه کــدبـــانــو انــدرز کــرد و بـــه مــرد جـــهــانــی پـــر از دادگــو را ســپـــرد
ز خــردی نــشــایــســت گــو بــخــت را نـه تــاج و کـمـر بــسـتــن و تــخــت را
ســران راهــمــه ســر پــر از گــرد بـــود ز جــمــهــورشــان دل پــر از درد بـــود
ز بـــخـــشـــیــدن و خـــوردن و داد اوی جــهـان بــود یـک ســر پــر از یـاد اوی
ســپــاهـی و شــهـری هـمـه انـجــمـن زن و کــــودک و مــــرد شـــــد رای زن
کــه ایـن خــرد کــودک نــدانــد ســپــاه نه داد و نه خـشـم و نه تـخـت و کـلاه
هــمــه پــادشــاهــی شــود پــرگــزنــد اگــر شــهــریــاری نــبــاشــد بــلــنــد
بــــه دنـــبــــر بــــرادر بــــد آن شـــاه را خـــردمــنــد وشـــایــســـتـــه گـــاه را
کـــجــــا نـــام آن نـــامـــور مـــای بــــود بــه دنــبــر نـشــســتــه دلــارای بــود
جـهـانـدیـدگـان یـک بـه یـک شـاه جـوی ز ســنــدل بــه دنــبــر نــهــادنــد روی
بـــزرگــان کــشــمــیــر تــا مــرز چــیــن بــه شــاهـی بــدو خــوانـدنـد آفــریـن
ز دنـــبـــر بـــیــامـــد ســـرافـــراز مـــای بـــه تـــخـــت کــیــان انــدر آورد پـــای
هـمــان تــاج جــمــهـور بــر ســر نــهـاد بــداد و بــبــخــشـش در انـدر گـشــاد
چـو بــا سـازشـد مـام گـو را بـخـواسـت بـپـرورد و بـا جان همی داشت راست
پــری چــهــره آبـــســتــن آمــد ز مــای پـــســر زاد ازیــن نــامــور کــدخـــدای
ورا پـــادشـــا نـــام طـــلـــخـــنــد کـــرد روان را پـــر از مـــهـــر فـــرزنـــد کـــرد
دوسـاله شد این خـرد و گو هفت سـال دلـــاور گـــوی بــــود بــــا فــــر و یـــال
پــس از چــنـد گــه مــای بــیـمـار شــد دل زن بــــرو پــــر ز تــــیـــمـــار شـــد
دوهــفــتــه بـــرآمــد بـــه زاری بـــمــرد بــرفــت وجــهــان دیـگــری را ســپــرد
هـمـه ســنـدلــی زار و گــریـان شــدنـد ز درد دل مــــای بــــریـــان شــــدنـــد
نـشـســتــنـد یـک مـاه بــاســوگ شـاه ســرمــاه یـک ســر بــیــامــد ســپــاه
هــمـــه نـــامـــداران وگـــردان شـــهـــر هـرآنـکــس کــه او را خــرد بــود بــهـر
ســخــن رفــت هـرگــونـه بــر انـجــمـن چــنــیــن گــفــت فــرزانــه ای رای زن
کـه ایـن زن کـه از تــخـم جــمـهـور بــود هــمــیــشـــه ز کـــردار بـــد دور بـــود
هـمـه راسـتــی خـواسـتـی نـزد شـوی نــبـــود ایــچ تـــابـــود جـــز دادجـــوی
نـــژادیــســـت ایــن ســـاخـــتـــه داد را هـــمـــه راســـتـــی را و بـــنـــیـــاد را
هـمـان بــه کــه ایـن زن بــود شــهـریـار کــه او مــانــد زیـن مــهـتــران یـادگــار
زگــفـــتـــار او رام گــشـــت انــجـــمــن فــرســتــاده شــد نــزد آن پـــاک تــن
کــه تــخــت دو فــرزنـد را خــود بــگــیـر فــزایـنــده کــاریـســت ایـن نــاگــزیــر
چــــوفــــرزنـــد گــــردد ســــزاوار گــــاه بـــدو ده بــزرگــی و گــنــج و ســپــاه
ازان پــس هــم آمــوزگــارش تــو بـــاش دلــارام و دســتــور و رایـش تــو بــاش
بــه گـفــتــار ایـشــان زن نـیـک بــخــت بــیـفـراخـت تــاج و بــیـاراسـت تـخـت
فـــزونــی وخـــوبـــی وفـــرهــنــگ وداد هـمـه پـادشـاهـی بــدو گـشـت شـاد
دومــوبـــد گــزیــن کــرد پـــاکــیــزه رای هـنـرمـنـد و گـیـتـی سـپـرده بــه پـای
بـــدیــشــان ســـپـــرد آن دو فــرزنــد را دو مـــهـــتــــر نـــژاد خــــردمــــنـــد را
نــبـــودنــد ز ایــشــان جــدا یــک زمــان بـــدیــدار ایــشـــان شــده شــادمــان
چــو نــیـرو گــرفــتــنــد و دانــا شــدنــد بــهــر دانــشــی بـــر تــوانــا شــدنــد
زمـــان تـــا زمـــان یــک ز دیــگـــر جـــدا شــــدنــــدی بـــــرمــــادر پـــــارســــا
کــه ازمـاکــدامـســت شــایـســتــه تــر بــه دل بــرتــر و نــیــز بــایـســتــه تــر
چــنـیـن گـفـت مـادر بــه هـر دو پــســر کــه تــا از شــمــا بــاکــه یـابــم هـنـر
خــردمــنــدی ورای و پـــرهــیــز و دیــن زبـــان چـــرب و گــویــنــده و بآفــریــن
چـــوداریــد هـــر دو ز شـــاهـــی نـــژاد خــرد بــایــد و شــرم و پــرهــیــز وداد
چــوتــنـهـا شــدی ســوی مـادر یـکــی چــنـیـن هـم ســخــن رانـدی انـدکـی
کـه از مـا دو فــرزنـد کـشــور کــراســت به شاهی و این تخت و افسرکراست
بـدو مـام گـفـتـی کـه تـخـت آن تـسـت هـنـرمـنـدی و رای و بـخـت آن تـسـت
بــه دیـگـر پـسـرهـم ازیـنـسـان سـخـن هـمـی رانـدی تــا سـخـن شـد کـهـن
دل هــرد وان شــاد کــردی بــه تــخــت بـه گـنـج وسـپـاه وبــنـام و بـه بــخـت
رســیـدنـد هـر دو بــه مـردی بــه جــای بـــدآمــوز شــد هــر دو را رهــنــمــای
زرشـــک اوفـــتـــادنــد هــردو بـــه رنــج بـــرآشــوفــتــنــد ازپـــی تــاج وگــنــج
هـمـه شـهـرزایـشـان بــدونـیـم گـشـت دل نــیـک مــردان پــرازبــیـم گــشــت
زگــفــت بـــدآمــوز جـــوشــان شــدنــد بــه نـزدیـک مــادرخــروشــان شــدنـد
بــگــفــتــنــد کــزمــاکــه زیـبــاتــرســت کـه بـرنـیـک وبــد بـرشـکـیـبــاتـرسـت
چـــنـــیــن پـــاســـخ آورد فـــرزانـــه زن کـــه بـــامـــوبـــدی یـــکـــدل ورای زن
شـمـارابــبــایـد نـشـســتــن نـخــسـت بآرام وبــــاکـــام فـــرجـــام جـــســـت
ازان پـــس خــنــیــده بـــزرگــان شــهــر هــرآنــکــس کــه اودارد از رای بـــهــر
یــکــایــک بـــگــویــیــم بـــا رهــنــمــون نـه خـوبــسـت گـرمـی بـه کـارانـدرون
کـسـی کـو بــجــویـد هـمـی تــاج وگـاه خـــردبـــایــد ورای وگـــنــج وســـپـــاه
چـــو بـــیــدادگــر پـــادشــاهــی کــنــد جــهــان پــر ز گــرم وتــبــاهـی کــنــد
بــه مـادر چــنـیـن گــفــت پــرمـایـه گــو کــزیــن پــرســش انــدر زمــانــه مــرو
اگـــر کـــشـــور ازمــن نــگــیــرد فـــروغ بـــه کـــژی مــکـــن هــیــچ رای دروغ
بــه طـلـخــنـد بــســپــار گـنـج وسـپــاه مـن او را یـکـی کــهـتــرم نـیـکــخــواه
وگــر مــن بـــه ســال وخــرد مــهــتــرم هــم از پــشــت جــمــهـور کــنــداورم
بـــدو گــوی تـــا از پـــی تـــاج و تــخــت نـگـیـرد بــه بـی دانـشـی کـارسـخـت
بــدو گــفــت مــادر کــه تــنـدی مــکــن بــرانـدیـشـه بــایـد کـه رانـی سـخــن
هرآنکس که بـرتـخـت شاهی نشسـت میان بـسـتـه بـاید گـشـاده دو دسـت
نــگــه داشــتـــن جـــان پـــاک از بـــدی بـــدانـــش ســـپـــردن ره بــــخـــردی
هـم از دشــمـن آژیـر بــودن بــه جــنـگ نــگــه داشــتــن بــهـره نــام و نــنــگ
ز داد و ز بــــیـــداد شـــهـــر و ســـپـــاه بــپــرسـد خــداونـد خــورشـیـد و مـاه
اگــر پـــشــه از شـــاه یــابـــد ســـتـــم روانــــش بــــه دوزخ بــــمــــانــــد دژم
جـــهــان از شــب تـــیــره تـــاریــک تـــر دلـــی بـــایـــد ازمـــوی بـــاریـــک تـــر
کــه از بـــد کــنــد جـــان و تـــن را رهــا بـــدانـــد کـــه کـــژی نـــیـــارد بـــهـــا
چــو بــر ســرنــهـد تــاج بــر تــخــت داد جـــهــانــی ازان داد بـــاشــنــد شــاد
سرانجـام بـسـتـر ز خـشتـسـت وخـاک وگــر ســوخــتــه گــردد انـدر مــغــاک
ازیــن دودمــان شـــاه جـــمــهــور بـــود کـــه رایـــش ز کـــردار بــــد دور بــــود
نــه هــنــگــام بـــد مــردن او را بـــمــرد جــهـان را بــه کــهـتــر بــرادر ســپــرد
زد نـــبـــر بـــیــامـــد ســـرافـــراز مـــای جــوان بـــود و بـــیــنــا دل وپـــاک رای
هــمــه ســـنــدلــی پـــیــش اوآمــدنــد پـــر از خــون دل و شــاه جــو آمــدنــد
بـیـامـد بــه تـخـت مـهـی بــرنـشـسـت میان تـنگ بـسـتـه گـشـاده دو دسـت
مـرا خـواسـت انـبــاز گـشـتـیـم وجـفـت بــدان تــا نـمـانـد ســخــن درنـهـفــت
اگـــر زانـــک مـــهـــتـــر بـــرادر تـــویــی بــه هـوش وخــرد نــیـز بــرتــر تــویـی
هـمـان کـن کـه جـان را نـداری بــه رنـج ز بـــهــر ســـرافــرازی و تـــاج وگــنــج
یـکــی ازشــمــا گــرکــنــم مــن گــزیـن دل دیــگــری گــردد از مــن بـــکـــیــن
مــریــزیــد خـــون از پـــی تـــاج وگــنــج کـه بــرکـس نـمـانـد سـرای ســپــنـج
ز مـادر چــو بــشــنـیـد طــلـخــنـد پــنـد نــیــامــدش گــفــتـــار او ســودمــنــد
بــمــارد چــنـیـن گــفــت کــز مــهـتــری هــمـــی از پـــی گـــو کـــنــی داوری
بــه ســال ار بــرادر ز مـن مـهـتــرســت نه هرکـس کـه او مـهتـر او بـهتـرسـت
بــدیـن لـشـکـر مـن فـروان کـســســت که همسال او بـه آسمان کرکسست
کــه هــرگــز نــجــویــنــد گــاه وســپــاه نه تـخـت و نه افـسـر نه گـنـج و کـلـاه
پـــدر گـــر بـــه روز جـــوانـــی بــــمـــرد نـه تــخـت بــزرگـی کـسـی راسـپــرد
دلـت جــفـت بــیـنـم هـمـی سـوی گـو بـــرآنــی کــه او را کــنــی پـــیــشــرو
مــن ازگــل بــریـن گــونـه مــردم کــنــم مــبـــادا کـــه نــام پـــدر گـــم کـــنــم
یـکـی مـادرش سـخـت سـوگـنـد خـورد کـــه بــــیـــزارم از گـــنـــبــــد لـــاژورد
اگـــرهـــرگـــز ایـــن آرزو خـــواســـتــــم ز یـــزدان وبــــردل بــــیــــاراســــتــــم
مـبــر زیـن سـن جـز بــه نـیـکـی گـمـان مــشـــو تـــیــز بـــاگــردش آســـمــان
کــه آن راکــه خــواهــد دهــد نــیـکــوی نـگـر جـز بــه یـزدان بــه کـس نـگـروی
مـــن انــداخـــتـــم هــرچ آمـــد ز پـــنــد اگـر نـیـســت پــنـد مـنـت ســودمـنـد
نــگــر تــاچــه بــهــتــر ز کــارآن کــنــیـد وزیـن پــنـد مـن تــوشــه جــان کـنـیـد
وزان پــس هـمـه بــخــردان را بــخـوانـد هـمـه پــنـدهـا پــیـش ایـشـان بــرانـد
کــــلــــیــــد درگــــنــــج دو پـــــادشــــا کـــه بـــودنـــد بـــادانــش و پـــارســـا
بــــیـــاورد وکــــرد آشــــکــــارا نـــهـــان بــه پــیـش جــهــانــدیـدگــان ومــهـان
سـراسـر بـر ایشـان بـبـخـشـید راسـت همـه کـام آن هـر دو فـرزنـد خـواسـت
چـنین گـفـت زان پـس بـه طـلـخـنـد گـو کـــه ای نــیــک دل نـــامـــور یــار نـــو
شـنـیـدم کـه جــمـهـور چــنـدی ز مـای ســرافــرازتــر بـــد بــه ســال و بــرای
پـــدرت آن گــرانــمــایــه نــیــکـــخـــوی نـکــرد ایـچ ازان پــیـش تــخــت آرزوی
نـه نــنــگ آمــدش هـرگــز از کــهـتــری نـجـسـت ایـچ بــر مـهـتــران مـهـتـری
نــگــر تـــا پـــســنــدد چــنــیــن دادگــر کـه مـن پــیـش کـهـتـر بــبــنـدم کـمـر
نــگــفــت مــادر ســخــن جـــز بـــه داد تـــو را دل چــرا شــد ز بـــیــداد شــاد
ز لــشــکــر بــخــوانـیـم چــنـدی مـهـان خــردمـنـد و بــرگـشـتــه گـرد جــهـان
ز فـرزانـگـان چــون ســخــن بــشـنـویـم بــرای و بــه گـفــتــارشــان بــگــرویـم
ز ایــوان مــادر بـــدیــن گـــفـــت وگــوی بـرفتـند ودلشان پـر از جـسـت وجـوی
بـــریــن بـــرنـــهـــادنـــد هــر دو جـــوان کـــزان پـــس ز گـــردان وز پـــهــلــوان
ز دانــا وپــاکــان ســخــن بـــشــنــویــم بـران سـان کـه بـاشـد بـدان بـگـرویـم
کـز ایـشـان هـمـی دانـش آمـوخــتــیـم بــه فــرهـنـگ دلــهـا بــرافــروخــتــیـم
بــــیـــامـــد دو فـــرزانـــه رهـــنـــمـــای مـیانـشـان همـی رفـت هر گـونه رای
هـمـی خــواســت فــرزانـه گـو کــه گـو بـــود شــاه درســنــدلــی پـــیــشــرو
هـم آنـکـس کـه اسـتــاد طـلـخـنـد بــود بــه فــرزانـگــی هـم خــردمــنــد بــود
هــمــی ایــن بـــران بـــر زد وآن بــریــن چـنـیـن تــا دو مـهـتــر گـرفـتـنـد کـیـن
نــهــاده بـــدنــد انــدر ایــوان دو تــخــت نشستـه بـه تـخـت آن دو پـیروز بـخت
دلــاور دو فــرزانــه بـــردســـت راســـت همـی هریکـی ازجـهان بـهرخـواسـت
گــرانــمــایــگــان را هــمــه خــوانــدنــد بــایـوان چــپ و راســت بــنـشـانـدنـد
زبــــان بـــرگـــشـــادنـــد فـــرزانـــگـــان کـــه ای ســـرفـــرازان ومـــردانــگـــان
ازیـــــن نــــــامــــــداران فــــــرخ نـــــژاد کــه داریـد رســم پــدرشــان بــه یــاد
کـه خــواهـیـد بــرخــویـشـتــن پــادشـا کــه دانــیــد زیــن دوجـــوان پـــارســـا
فــــرومــــانـــدنـــد انـــدران مــــوبــــدان بــــزرگـــان و بـــیـــدار دل بــــخـــردان
نشـسـتـه همـی دوجـوان بـر دو تـخـت بــگــفــت دو فــرزانــه نــیــکــبـــخــت
بــدانـســت شــهـری و هـم لـشــکـری کــــزان کــــارجــــنــــگ آیـــد و داوری
هـمــه پــادشــاهـی شــود بــر دو نـیـم خــردمــنـد مــانـد بــه رنـج وبــه بــیـم
یـکــی ز انـجــمـن ســر بــرآورد راســت بـه آوا سخـن گفت و بـرپـای خـاسـت
کــه مــا از دو دســـتـــور دو شــهــریــار چــه یـاریـم گـفــتــن کـه آیـد بــه کــار
بـــســـازیــم فـــردا یــکـــی انــجـــمــن بــگــویـیـم بــا یــکــدگــر تــن بــه تــن
وزان پــس فــرســتــیـم یـک یـک پــیـام مــگــر شــهــریــاران بــیــابـــنــد کــام
بــــرفــــتــــنــــد ز ایـــوان ژکــــان و دژم لــبـــان پـــر ز بـــاد و روان پـــر ز غـــم
بــگـفــتــنـد کـیـن کـار بــا رنـج گـشــت ز دســت جــهـانـدیـده انـدر گــذشــت
بـــرادر نـــدیـــدیـــم هـــرگـــز دو شـــاه دو دســتــور بــدخــواه در پــیـشــگــاه
بــبــودنــد یــک شــب پــرآژنــگ چــهــر بــدانـگـه کـه بــرزد ســر از کــوه مـهـر
بــرفــتــنــد یـک ســر بــزرگــان شــهــر هرآنـکـس کـه شـان بـود زان کـار بـهر
پـــر آواز شــد ســنــدلــی چــار ســوی ســخــن رفــت هـرگــونــه بــی آرزوی
یــکـــی راز ز گـــردان بـــگـــو بـــود رای یـکـی سـوی طـلـخـنـد بــد رهـنـمـای
زبــانـهـا ز گـفــتــارشــان شــد ســتــوه نـگـشــتــنـد هـمـرای و بــا هـم گـروه
پــراگـنـده گــشــت آن بــزرگ انـجــمـن سـپـاهی وشـهـری همـه تـن بـه تـن
یـکـی ســوی طــلـخــنـد پــیـغــام کــرد زبـــان را زگـــو پـــر ز دشـــنـــام کـــرد
دگــر ســوی گــر رفــت بــا گــرز و تــیـغ کـــه از شـــاه جـــان را نـــدارم دریـــغ
پـــرآشــوب شــد کــشــور ســـنــدلــی بــدان نـیـکــخــواهـی و آن یـک دلــی
خــردمــنــد گــویــد کــه در یـک ســرای چـوفـرمـان دوگـردد نـمـانـد بــه جــای
پــس آگـاهـی آمـد بــه طـلـخــنـد و گـو کــه هـر بــر زنـی بــایـکــی پــیـشــرو
هــمــه شــهــر ویــران کــنــنــد از هــوا نـــبـــایــد کـــه دارنـــد شـــاهـــان روا
بـــبـــودنـــد زان آگـــهـــی پـــر هـــراس هـمـی داشـتـنـدی شـب و روز پــاس
چــنــان بـــد کــه روزی دو شــاه جــوان بــرفــتــنـد بــی لــشــکــر و پــهـلـوان
زبـــان بـــرگـــشـــادنـــد یــک بـــا دگـــر پـــرآژنــگ روی و پـــراز جـــنــگ ســـر
بــه طــلـخــنـد گـفــت ای بــرادر مـکــن کــز انـدازه بــگـذشــت مـا را ســخــن
بــتــا روی بــر خــیـره چــیـزی مــجــوی کــه فــرزانــگــان آن نــبــیــنــنــد روی
شــنـیـدی کــه جــمـهـور تــا زنـده بــود بـــرادر ورا چــون یــکــی بـــنــده بـــود
بــمــرد او و مــن مــانــدم خــوار و خــرد یــکــی خــرد را گــاه نــتــوان ســپــرد
جــهــان پــر ز خــوبــی بـــد از رای اوی نیارسـت جـسـتـن کـسـی جـای اوی
بـــرادر ورا هــمــچــو جــان بـــود و تـــن بــشــاهـی ورا خــوانــدنـد انــجــمــن
اگـــر بــــودمـــی مـــن ســــزاوار گــــاه نـکــردی بــه مـای انـدرون کـس نـگـاه
بـــر آیــیــن شـــاهــان گــیــتـــی رویــم ز فــرزانـگــان نـیـک و بــد بــشــنـویـم
مــن ازتــو بـــه ســال وخــرد مــهــتــرم تــوگـویـی کـه مـن کـهـتــرم بــهـتــرم
مـکـن نـاسـزا تــخـت شـاهـی مـجــوی مکـن روی کـشـور پـر از گـفـت وگـوی
چــنـیـن پــاســخ آورد طــلــخــنـد پــس بـه افسون بـزرگی نجـسـتـست کس
مـن ایـن تــاج و تــخــت از پــدر یـافـتــم ز تــخــمـی کـه او کـشـت بــریـافـتــم
هـمــه پــادشــاهـی و گــنـج و ســپــاه ازیـن پــس بــه شـمـشـیـر دارم نـگـاه
ز جــمــهـور وز مــای چــنـدیـن مــگــوی اگـــر آمـــنــی تـــخـــت را رزم جـــوی
ســرانـشــان پــر از جــنـگ بــاز آمــدنـد بــه شــهـر انـدرون رزمــســاز آمــدنـد
سـپـاهـی وشـهـری هـمـه جـنـگـجـوی بـــدرگـــاه شـــاهــان نــهــادنـــد روی
گــروهـی بــه طــلــخــنــد کــردنــد رای دگـــر را بـــگـــو بـــود دل رهــنــمـــای
بـــرآمـــد خـــروش از در هـــر دو شـــاه یــکــی را نــبـــود انــدر آن شــهــر راه
نـخـسـتـین بـیـاراسـت طـلـخـنـد جـنـگ نــبــودش بــه جــنــگ دلــیـران درنـگ
ســـرگــنــجـــهــای پـــدر بـــر گــشـــاد سـپــه راهـمـه تــرگ وجــوشـن بــداد
هـمـه شـهـر یـکـســر پــر از بــیـم شـد دل مـــرد بـــخـــرد بـــدو نــیــم شـــد
کــه تـــا چــون بـــود گــردش آســمــان کــرا بــرکــشــد زیـن دومـهـتــر زمــان
هـمـه کـشـور آگـاه شــد زیـن دو شــاه دمــادم بـــیــامــد زهــر ســو ســپــاه
بـپـوشـیـد طـلـخـنـد جـوشـن نـخـسـت بـه خـون ریخـتـن چـنگها را بـشـسـت
بـــیــاورد گــو نــیــز خـــفـــتـــان وخـــود هــــمـــــی داد جـــــان پـــــدر را درود
بــدان تــنــدی ازجــای بــرخــاســتــنــد هـمـی پــشـت پــیـلـان بــیـاراسـتـنـد
نـــهـــادنـــد بـــرکـــوهـــه پـــیـــل زیــن تــوگـفـتــی هـمـی راه جــویـد زمـیـن
هـمــه دشــت پــر زنـگ وهـنــدی درای هــمـــه گـــوش پـــر نــالـــه کـــرنــای
بــه لــشــکــر گــه آمـد دوشــاه جــوان هـمــه بــهــر بــیـشــی نــهــاده روان
ســپــهـر انــدران رزمــگــه خــیـره شــد ز گـرد ســپــه چــشـمـهـا تــیـره شـد
بــــر آمــــد خــــروشــــیــــدن گــــاو دم ز دو رویــــه آواز رویــــیــــنـــــه خـــــم
بــیــاراســت بــا مــیـمــنــه مــیــســره تـو گـفـتـی زمـیـن کـوه شـد یـکـسـره
دولـشـکـر کـشـیـدنـد صـف بـر دو مـیـل دو شــاه ســرافـراز بــر پــشـت پــیـل
درفـشـی درفشـان بـه سـر بـر بـه پـای یـکـی پـیـکـرش بــبــر و دیـگـر هـمـای
پــیــاده بـــه پــیــش انــدرون نــیــزه دار ســـپـــردار و شـــایــســـتـــه کــار زار
نــگــه کــرد گــو انــدران دشــت جــنـگ هوا دید چـون پـشـت جـنـگـی پـلـنـگ
هـمـه کـام خــاک وهـمـه دشـت خــون بــگــرد انــدرون نــیـزه بــد رهـنــمــون
بـه طـلـخـند هرچـند جـانش بـسـوخـت ز خـشـم او دو چـشم خـرد رابـدوخـت
گــزیـن کــرد مــردی ســخــنـگــوی گــو کــزان مــهــتــران او بـــدی پــیــشــرو
کـه رو پــیـش طــلـخــنـد و او را بــگـوی کــه بـــیــداد جــنــگ بـــرادر مــجــوی
کـه هـر خـون کـه بـاشـد بـریـن ریـخـتـه تــو بــاشـی بــدان گـیـتــی آویـخــتــه
یـکــی گــوش بــگــشــای بــر پــنـدگــو بــه گــفــتــار بـــدگــوی غــره مــشــو
نـــبـــایـــد کـــه از مـــا بـــدیــن کـــارزار نــکــوهــش بــود در جــهــان یــادگــار
کــه ایـن کــشــور هــنــد ویــران شــود کــنــام پــلــنــگــان و شــیــران شــود
بــپــرهــیــز ازیــن جــنــگ و آویــخــتــن بــه بــیـداد بــر خـیـره خـون ریـخــتــن
دل مــن بـــدیــن آشــتـــی شـــاد کــن ز فــــــام خــــــرد گـــــردن آزاد کـــــن
ازیــن مــرز تـــا پـــیــش دریــای چــیــن تــو رابــاد چــنـدانـک خــواهـی زمـیـن
هـمــه مــهــر بــا جــان بــرابــر کــنــیـم تــو را بــر سـرخــویـش افـسـر کـنـیـم
بــبــخـشـیـم شـاهـی بــه کـردار گـنـج کـه این تـخـت و افـسـر نـیرزد بـه رنـج
وگــر چـــنــد بـــیــداد جـــویــی هــمــه پـــــراگــــنــــدن گــــرد کــــرده رمــــه
بــدیـن گــیـتــی انــدر نــکــوهــش بــود هـمــیـن رابــدان ســر پــژوهـش بــود
مـــکـــن ای بــــرادر بــــه بـــیـــداد رای کــه بــیــداد را نــیـســت بــا داد پــای
فـرسـتـاده چـون پــیـش طـلـخـنـد شـد بـــه پــیــغــام شــاه از در پــنــد شــد
چــنــیـن داد پــاســخ کــه او را بــگــوی کـه درجـنـگ چـنـدیـن بـهـانـه مـجـوی
بــرادر نـخــوانـم تــو را مـن نـه دوســت نـه مـغــز تــو از دوده مـا نـه پــوســت
هــمــه پــادشــاهـی تــو ویـران کــنــی چــوآهــنــگ جــنــگ دلــیــران کــنــی
هـمــه بــدســگــالــان بــه نــزد تــوانــد بــــه بــــهـــرام روز اورمـــزد تــــوانـــد
گــنــهــکــار هــم پــیـش یــزدان تــویـی کـه بــد نـام و بـد گـوهـر و بـد خـویـی
ز خـونـی کـه ریـزنـد زیـن پـس بـه کـین تـو بـاشـی بـه نفـرین و من بـه آفـرین
و دیـگـر کـه گـفـتــی بــبــخـشـیـم تــاج هـم ایـن مـرزبـانـی و ایـن تـخـت عـاج
هـر آنــگــه کــه تــو شــهـریـاری کــنـی مــرا مــرز بــخــشــی و یـاری کــنــی
نـخــواهـم کـه جــان بــاشـد انـدر تــنـم وگــر چــشــم بــرتــاج شــاه افــگـنـم
کــنــون جـــنــگ را بـــر کــشــیــدم رده هـــوا شـــد چـــو دیـــبـــا بـــه زر آژده
ز تـــیــر و ز ژوپـــیــن و نـــوک ســـنـــان نــدانــد کــنــون گــورکــیــب ازعــنــان
بـــرآورد گــه بـــر ســـرافــشــان کــنــم هـمـه لـشـکـرش را خــروشــان کـنـم
بــران سـان سـپــاه انـدر آرم بــه جـنـگ کـه سـیرآیـد ازجـنـگ جـنـگـی پـلـنـگ
بــیـارنـد گـو را کـنـون بــســتــه دســت سـپـاهش بـبـینند هر سـو شـکسـت
کــه ازبـــنــدگــان نــیــز بـــا شــهــریــار نــپــوشــد کــســی جــوشــن کــارزار
چــو پــاسـخ شـنـیـد آن خــردمـنـد مـرد بــیـامــد هـمـه یـک بــه یـک یـاد کــرد
غـمـی شـد دل گـوچـو پــاسـخ شـنـیـد کــه طــلــخــنـد را رای پــاســخ نـدیـد
پــر انـدیـشـه فـرزانـه را پــیـش خــوانـد ز پــاســخ فــراوان ســخــنـهـا بــرانــد
بــدو گـفــت کـای مـرد فـرهـنـگ جــوی یــکــی چــاره کــار بـــا مــن بـــگــوی
همه دشت خونست و بی تن سرست روان را گـــذر بـــر جـــهــانــداورســـت
نــبــایــد کــزیــن جــنــگ فــرجــام کــار بــــه مـــا بــــازمـــانـــد بــــد روزگــــار
بــدو گــفــت فــرزانــه کــای شــهــریـار نـــبــــایـــد تــــو را پــــنـــدآمـــوزگــــار
گـر از مـن هـمـی بــازجــویـی ســخــن بــه جــنــگ بــرادر درشــتــی مــکــن
فـــرســـتـــاده ای تـــیــز نـــزدیــک اوی ســـرافـــراز بـــا دانــش و نــرم گـــوی
بـــبـــایــد فـــرســـتـــاد و دادن پـــیـــام بـــگـــردد مــگــر او ازیــن جـــنــگ رام
بـــدو ده هــمــه گـــنــج نــابـــرده رنــج تــو جــان بــرادر گــزیـن کــن ز گــنــج
چــو بــاشـد تــو را تــاج و انـگـشــتــری بــــه دیـــنـــار بــــا او مـــکــــن داوری
نـــگـــه کــــردم از گـــردش آســــمـــان بـــدیـــن زودی او را ســـرآیـــد زمـــان
ز گـردنـده هـفـت اخــتــر انـدر ســپــهـر یــکـــی را نــدیــدم بـــدو رای ومــهــر
تـبـه گـردد او هـم بــدیـن دشـت جـنـگ نـبــایـد گـرفـتــن خـود ایـن کـار تــنـگ
مـگـر مـهـر شــاهـی و تــخــت و کــلـاه بــدان تــات بــد دل نــخــوانـد ســپــاه
دگــر هـرچ خــواهـد ز اســب و ز گــنــج بــده تــا نــبـــاشــد روانــش بــه رنــج
تــو گــر شــهــریـاری و نــیـک اخــتــری بـــه کـــار ســـپـــهــری تـــوانـــاتـــری
ز فـرزانـه بــشـنـیـد شـاه ایـن ســخــن دگـــر بــــاره رای نـــوافـــگـــنـــد بـــن
ز درد بـــــــــــــرادر پــــــــــــر از آب روی گـزیـن کـرد نـیـک اخـتـری چـرب گـوی
بــدوگـفــت گـو پــیـش طــلـخــنـد شــو بــگـویـش کـه پـر درد و رنـجـسـت گـو
ازیـــــن گـــــردش رزم و ایــــن کـــــارزار هــمـــی خـــواهـــد از داور کـــردگـــار
کــه گــردانــد انـدر دلــت هـوش ومــهـر بــه تــابــی ز جــنــگ بــرادر تــوچــهـر
بــه فـرزانـه ای کـو بــه نـزدیـک تــسـت فـــروزنـــده جـــان تـــاریــک تـــســـت
بـــپـــرس از شــمــار ده و دو و هــفــت کـه چـون خـواهـد این کـار بـیداد رفـت
اگـــر چــــنـــد تــــنـــدی و کـــنـــداوری هــم از گـــردش چـــرخ بـــرنـــگـــذری
هـمـه گــرد بــر گـرد مـا دشــمـنـســت جــهـانــی پــر از مــردم ریـمــنــســت
هـمـان شـاه کـشـمـیـر وفـغـفـور چـیـن که تـنگسـت از ایشان بـه ما بـر زمین
نـکــوهـیـده بــاشــیـم ازیـن هـر دو روی هــم از نــامــداران پـــرخـــاشــجـــوی
کــه گــویـنـد کــز بــهـر تــخــت وکــلــاه چــرا سـاخـت طـلـخـنـد و گـو رزمـگـاه
بــه گــوهــر مــگــر هــم نــژاده نــیــنــد هــمــان از گـــهــر پـــاکـــزاده نــیــنــد
ز لــشــکــر گــر آیـی بــه نــزدیـک مــن درفــشــان کــنـی جــان تــاریـک مــن
ز دیــنــار و دیــبـــا و از اســـب و گــنــج بـبـخـشـم نـمـانـم کـه مـانی بـه رنـج

گروه کتاب پایگاه خبری شاعر


منبع : درج