ترجیع بند از چند قطعه شعر تشکیل شده است که هر کدام از این قطعه شعرها دارای قافیه و وزن یکسان هستند و در آخر هر رشته شعر یک بیت یکسان با قافیه ای جداگانه تکرار می شود.
بهترین ترجیح بندهای مربوط به سعدی ، هاتف و فرخی است.
از ترجیع بندهای معروف ادبی فارسی ترجیع بند هاتف است که بیت ترجیع آن این است:
نمونه ای از ترجیع بند از دیوان سعدی
دردا که به لب رسید جانم —– آوخ که ز دست شد عنانم
کس دید چو من ضعیف هرگز —– کز هستی خویش در گمانم
پروانه ام اوفتان و خیزان —– یکبار بسوز و وارهانم
گر لطف کنی به جای اینم —– ورجور کنی سرای آنم
بنشینم و صبر پیش گیرم —– دنباله کار خویش گیرم
زان رفتن و آمدن چگویم —– می آیی و می روم من از هوش
یاران به نصیحتم چه گویند —– بنشین و صبور باش و مخروش
ای خام، من این چنین در آتش —– عیبم مکن ار برآورم جوش
تا جهد بود به جان بکوشم —– و آنگه به ضرورت از بن گوش
بنشینم و صبر پیش گیرم —– دنباله ی کار خویش گیرم
ای بر تو قبای حسن چالاک —– صد پیرهن از جدائیت چاک
پیشت به تواضع است گویی —– افتادن آفتاب بر خاک
ما خاک شویم و هم نگردد —– خاک درت از جبین ما پاک
مهر از تو توان برید هیهات —– کس بر تو توان گزید حاشاک
بنشینم و صبر پیش گیرم —– دنباله ی کار خویش گیرم
** توضیح: به علت طولانی بودن ترجیع بند تنها قسمتهایی از آن انتخاب شده است که نشان دهنده ساختار شعری ترجیع بند باشد.
