توصيف آرايه:
آن است كه دو يا چند كلمه آورند كه در اصل اشتقاق يكى باشند مانند:
| صوفى بيا كه آينۀ- صافى است جام ما | تا بنگرى صفاى- مى لعل‌فام را |
بين صافى و صفا، صنعت اشتقاق رعايت شده است.
| من كه باشم در آن- حرم كه صبا | پرده‌دار حريم حرمت- اوست |
بين حرم و حريم و حرمت، صنعت اشتقاق وجود دارد.
| به عاشقان نظرى كن، به شكر اين نعمت | كه من غلام- مطيعم، تو پادشاه مطاع- |
مطيع اسم فاعل و مطاع، اسم مفعول از مصدر اطاعت، در اصل اشتقاق يعنى در
مصدر يكى هستند.
شبه اشتقاق
آن است كه دو يا چند كلمه آورند كه در اصل اشتقاق يكى نباشند اما به اشتقاق
شباهت داشته باشند.
| صوفى بيا كه آينۀ صافى است جام ما | تا بنگرى صفاى مى لعل فام را |
بين صوفى از يك سو و صافى و صفا از سوى ديگر، صنعت شبه اشتقاق رعايت شده
است.
