یــکـــی پـــیـــر بـــد مـــرزبـــان هـــریپـــســـنـــدیـــده و دیــده ازهـــر دیجـــهــانــدیــده ای نــام او بـــود مـــاخسـخـن دان و بـا فـر و بـ…
یــکـــی پـــیـــر بـــد مـــرزبـــان هـــری | پـــســـنـــدیـــده و دیــده ازهـــر دی |
جـــهــانــدیــده ای نــام او بـــود مـــاخ | سـخـن دان و بـا فـر و بـا یال و شـاخ |
بــپــرســیـدمــش تــا چــه داری بــیـاد | ز هرمز که بـنشـسـت بـر تـخـت داد |
چـنـیـن گـفـت پـیـرخـراسـان کـه شـاه | چـو بـنـشـسـت بـر نـامـور پـیشـگـاه |
نــخــســت آفــریـن کــرد بــر کــردگــار | تــــــوانـــــا و دانـــــنـــــده روزگــــــار |
دگـر گـفــت مـا تــخــت نـامـی کـنـیـم | گــرانـمــایـگــان را گــرامــی کــنـیـم |
جــــهــــان را بــــداریـــم در زیــــر پــــر | چـنان چـون پـدر داشـت بـا داد و فـر |
گــنــه کــردگــانــرا هـراســان کــنــیـم | سـتـم دیـدگـان را تـن آسـان کـنـیـم |
ســتــون بــزرگــیـســت آهـســتــگـی | همان بـخـشش و داد و شایستـگی |
بــــدانـــیـــد کـــز کـــردگـــار جـــهـــان | بــد و نـیـک هـرگــز نــمــانــد نــهـان |
نـــیـــاگــــان مـــا تــــاجــــداران دهـــر | کــه از دادشــان آفــریــن بــود بــهــر |
نـجــسـتــنـد جــز داد و بــایـسـتــگـی | بــزرگـی و گـردی و شــایـســتــگـی |
ز کــهـتــر پــرســتــش ز مــهـتــر نــواز | بـــدانــدیــش را داشـــتـــن در گــداز |
بـهرکشـوری دسـت و فـرمان مراسـت | تــوانـایـی و داد و پــیـمـان مـراســت |
کــســی را کــه یـزدان کــنـد پــادشــا | بــــنــــازد بــــدو مــــردم پــــارســــا |
کـه سـرمـایـه شـاه بـخـشـایـشـسـت | زمـانـه ز بــخـشـش بآسـایـشـسـت |
بــه درویـش بــرمــهــربــانــی کــنــیـم | بــپــرمـایـه بــر پــاســبــانـی کـنـیـم |
هرآنکـس که ایمن شـد از کـار خـویش | بــرمــا چــنــان کــرد بــازار خــویــش |
شــمــا را بــمـن هـرچ هـســت آرزوی | مـــداریـــد راز از دل نـــیـــکـــخــــوی |
ز چــیـزی کــه دلـتــان هـراســان بــود | مـــــرا داد آن دادن آســــــان بــــــود |
هرآنکس که هسـت از شما نیکبـخـت | همـه شـاد بـاشـید زین تـاج وتـخـت |
مـیـان بــزرگـان درخــشــش مـراســت | چوبخشایش داد و بخشش مراست |
شــمــا مــهـربــانــی بــافــزون کــنـیـد | ز دل کــیــنــه و آز بـــیــرون کــنــیــد |
هـر آنـکـس کـه پـرهـیـز کـرد از دو کـار | نـبــیـنـد دو چــشــمـش بــد روزگــار |
بـــخـــشـــنــودی کـــردگـــار جـــهــان | بــکـوشـیـد یـکـســر کـهـان و مـهـان |
دگـــر آنــک مـــغـــزش بـــود پـــرخـــرد | سـوی نـاســپــاسـی دلـش نـنـگـرد |
چــو نـیـکــی فــزایـی بــروی کــســان | بـــود مــزد آن ســوی تــو نــارســان |
مـــیـــامـــیـــز بـــا مـــردم کـــژ گـــوی | کـه او را نـبــاشـد سـخـن جـز بـروی |
وگــــر شــــهــــریـــارت بــــود دادگــــر | تـو بـر وی بـسـسـتـی گـمـانی مبـر |
گـر ای دون کــه گـویـی نـدانـد هـمـی | سـخـنـهای شـاهان بـخـوانـد همـی |
چـو بـخـشـایـش از دل کـنـد شـهـریـار | تــو انـدر زمـیـن تــخــم کــژی مـکــار |
هرآنکـس کـه او پـنـد مـا داشـت خـوار | بـــشـــویــد دل از خـــوبـــی روزگــار |
چـوشاه از تـو خشنود شد راستـیست | وزو سـر بــپـیـچـی درکـاسـتـیـسـت |
درشــتــیـش نـرمـیـســت در پــنـد تــو | بــجــویـد کـه شــد گـرم پــیـونـد تــو |
ز نـیـکــی مــپــرهـیـز هـرگــز بــه رنــج | مـکـن شـادمـان دل بـه بـیـداد گـنـج |
چــو انــدر جــهــان کــام دل یــافــتــی | رسـیـدی بــجـایـی کـه بـشـتـافـتـی |
چــو دیـهـیـم هـفــتــاد بــر ســرنــهـی | هـمـه گـرد کـرده بـه دشـمـن دهـی |
بـــــهــــر کـــــار درویــــش دارد دلـــــم | نـخـواهم کـه انـدیشـه زو بـگـسـلـم |
هــمــی خــواهــم از پـــاک پــروردگــار | کــه چــنــدان مــرا بــر دهــد روزگــار |
کــه درویــش را شــاد دارم بــه گــنــج | نـــیـــارم دل پـــارســـا را بــــه رنـــج |
هرآنکس که شـد در جـهان شـاه فش | ســرش گــردد از گــنـج دیـنـار کــش |
ســـرش را بـــپـــیــچـــم ز کـــنــدواری | نـبــایـد کـه جـویـد کـسـی مـهـتـری |
چـــنــیــن اســت انــجـــام و آغــاز مــا | سـخــن گـفـتــن فـاش و هـم راز مـا |
درود جــهــان آفــریـن بــرشــمــاســت | خـم چـرخ گـردان زمـیـن شـمـاسـت |
چــو بــشــنـیـد گــفــتــار او انــجــمــن | پـر انـدیشـه گـشـتـنـد زان تـن بـتـن |
ســرگــنـج داران پــر از بــیـم گــشــت | سـتـمکـاره را دل بـه دو نیم گـشـت |
خــردمــنــد ودرویــش زان هــرک بـــود | بـه دل ش انـدرون شـادمـانـی فـزود |
چـنـیـن بـود تـا شـد بـزرگـیـش راسـت | هرآن چـیز درپـادشاهی که خواست |
بـــرآشــفــت وخــوی بـــد آورد پــیــش | بـه یـکـسـو شـد از راه آییـن وکـیـش |
هـرآنـکــس کـه نـزد پــدرش ارجــمـنـد | بــدی شــاد و ایـمــن زبــیـم گــزنــد |
یـکــایـک تــبــه کــردشــان بــی گـنـاه | بــدیـن گـونـه بــد رای و آیـیـن شــاه |
ســه مــرد از دبــیـران نــوشــیـن روان | یــکــی پــیــر ودانــا و دیــگــر جــوان |
چــو ایـزد گـشــســب و دگـر بــرزمـهـر | دبـــیــر خــردمــنــد بـــا فــر وچــهــر |
ســه دیـگــر کــه مــاه آذرش بــود نـام | خــردمـنـد و روشــن دل و شــادکـام |
بـرتـخـت نـوشـیـن روان ایـن سـه پـیـر | چـو دسـتـور بــودنـد وهـمـچـون وزیـر |
همی خواست هرمز کزین هرسه مرد | یـــکـــایــک بـــرآرد بـــنـــاگـــاه گـــرد |
هـمـی بـود ز ایـشـان دلـش پـرهـراس | کـه روزی شــونـد انـدرو نـاســپــاس |
بـایزد گـشـسـب آن زمان دسـت آخـت | بـه بـیهوده بـربـند و زندانش ساخـت |
دل مـــوبـــد مـــوبـــدان تـــنـــگ شـــد | رخـانـش ز انـدیـشـه بـی رنـگ شـد |
کـه مـوبــد بـد وپـاک بـودش سـرشـت | بـــمــردی ورا نــام بـــد زردهــشــت |
ازان بـــنــد ایــزدگــشـــســـب دبـــیــر | چنان شد که دل خسته گردد بـه تیر |
چــــو روزی بــــرآمـــد نـــبــــودش زوار | نه خـورد ونه پـوشش نه انده گسـار |
ز زنـدان پــیـامـی فــرســتــاد دوســت | به موبـد که ای بنده را مغز و پوست |
مــنــم بـــی زواری بـــه زنــدان شـــاه | کـسـی را بـه نزدیک من نسـیت راه |
هــــمــــی خــــوردنــــی آرزوی آیـــدم | شــکــم گــرســنــه رنــج بــفــزایـدم |
یکـی خـوردنـی پـاک پـیـشـم فـرسـت | دوایـی بــدیـن درد ریـشـم فـرســت |
دل مــــوبـــــد از درد پــــیــــغــــام اوی | غـمـی گـشـت زان جـای و آرام اوی |
چــنــان داد پــاســخ کــه از کــار بــنـد | مــنــال ار نـیـایـد بــه جــانـت گــزنـد |
ز پــیــغــام اوشــد دلــش پـــرشــکــن | پـراندیشه شد مغزش از خـویشـتـن |
بــه زانـدان فـرسـتــاد لـخـتـی خـورش | بــــلـــرزیـــد زان کـــار دل در بــــرش |
هـمـی گـفـت کـاکـنـون شــود آگـهـی | بــدیـن نــاجــوانــمــرد بــی فــرهـی |
کـه مـوبــد بــه زنـدان فـرسـتــاد چــیـز | نــیـرزد تــن مــا بــرش یـک پــشــیـز |
گـــزنــد آیــدم زیــن جـــهــانــدار مـــرد | کـنـد بـرمـن از خـشـم رخـسـاره زرد |
هــم از بــهــر ایـزد گــشــســب دبــیـر | دلـش بــود پــیـچـان و رخ چـون زریـر |
بـــفــرمــود تـــا پـــاک خــوالــیــگــرش | بــه زنـدان کـشـد خـوردنـیـهـا بــرش |
ازان پـس نشـسـت از بـر تـازی اسـب | بـیـامـد بــه نـزدیـک ایـزد گـشـسـب |
گــرفـــتـــنــد مــر یــکـــدگــر را کـــنــار | پــر از درد ومــژگــان چــو ابــر بــهــار |
ز خــوی بـــد شــاه چــنــدی ســخــن | همـی رفـت تـا شـد سـخـنـها کـهن |
نـهـادنـد خــوان پــیـش ایـزدگـشـسـب | گـرفـتـند پـس واژ و بـرسـم بـدسـت |
پــس ایـزد گـشـســب آنـچ انـدرز بــود | بـه زمزم همی گفـت و موبـد شـنود |
ز دیــنـــار وز گـــنـــج وز خـــواســـتـــه | هـــم از کـــاخ و ایـــوان آراســــتــــه |
بـه مـوبـد چـنین گـفـت کـای نامـجـوی | چـو رفـتـی از ایـدر بـه هـرمـزد گـوی |
کـه گـر ســرنـپــیـچــی ز گـفــتــار مـن | بــرانـدیـشــی از رنـج و تــیـمـار مـن |
کـــه از شـــهـــریـــاران تـــوخـــورده ام | تـــو را نـــیـــز در بــــر بــــپـــرورده ام |
بـــدان رنــج پــاداش بـــنــد آمــدســت | پــس از رنـج بــیـم گــزنـد آمـدســت |
دلــی بــیـگــنـه پــرغــم ای شــهـریـار | بــه یـزدان نــمــایـم بــه روز شــمــار |
چــومـوبــد سـوی خـانـه شـد در زمـان | ز کـــارآگــهــان رفـــت مــردی دمــان |
شــنــیـده یـکــایـک بــهـرمــزد گــفــت | دل شـاه بــا رای بــد گـشـت جـفـت |
ز ایزد گـشـسـب آنگـهی شـد درشـت | بـه زنـدان فـرسـتـاد و او را بـکـشـت |
ســخــنـهـای مــوبــد فــراوان شــنـیـد | بـــروبــر نــکــرد ایــچ گــونــه پــدیــد |
همـی رانـد اندیشـه بـرخـوب و زشـت | ســوی چــاره کـشــتــن زردهـشـت |
بـــفــرمــود تـــا زهــر خـــوالــیــگــرش | نـهـانـی بــرد پــیـش دریـک خــورش |
چــو مــوبــد بــیــامــد بــهــنــگــام بــار | بـــه نــزدیــکــی نــامــور شــهــریــار |
بـــدو گـــفـــت کـــامـــروز ز ایــدر مــرو | کـه خــوالـیـگـری یـافـتــســتــیـم نـو |
چـو بـنـشـسـت مـوبــد نـهـادنـد خـوان | ز مـــوبـــد بـــپـــالـــود رنـــگ رخـــان |
بــدانـسـت کـان خــوان زمـان ویـسـت | هـمـان راسـتــی در گـمـان ویـسـت |
خــورشــهــا بــبــردنــد خــوالــیــگــران | هـمـی خـورد شـاه از کـران تـا کـران |
چـــو آن کــاســه زهــر پـــیــش آوریــد | نـگــه کــرد مــوبــد بــدان بــنـگــریـد |
بـــران بـــدگــمــان شــد دل پــاک اوی | کـه زهـرسـت بــر خـوان تـریـاک اوی |
چــوهـرمـز نـگـه کـرد لـب را بــبــسـت | بــران کــاســه زهــر یــازیــد دســت |
بـران سـان کـه شـاهان نوازش کـنـنـد | بــران بــنــدگــان نـیـز نــازش کــنـنـد |
ازان کاسـه بـرداشـت مغـز اسـتـخـوان | بــیــازیــد دســت گــرامــی بــخــوان |
بـه موبـد چـنین گـفـت کـای پـاک مغـز | تــو راکـردم ایـن لـقـمـه پــاک ونـغــز |
دهـن بــازکـن تــا خــوری زیـن خـورش | کـزین پـس چـنـین بـاشـدت پـرورش |
بــدو گـفـت مـوبــد بــه جــان و ســرت | کــه جــاویــد بـــادا ســر وافــســرت |
کــزیـن نـوشــه خــوردن نــفــرمــایـیـم | بــه ســیـری رســیــدم نــیـفــزایـیـم |
بـدو گـفـت هـرمـز بـه خـورشـیـد ومـاه | بـــه پــاکــی روان جــهــانــدار شــاه |
که بـسـتـانی این نوشه ز انگشت من | بــریـن آرزو نـشــکـنـی پــشــت مـن |
بــدو گـفــت مـوبــد کـه فــرمـان شــاه | بـــیــامـــد نــمـــانــد مـــرا رای و راه |
بــخـورد و ز خـوان زار و پـیـچـان بـرفـت | هـمـی رانـد تـا خـانـه خـویش تـفـت |
ازان خــوردن ز هــر بــاکــس نــگــفــت | یکـی جـامـه افـگـند ونـالـان بـخـفـت |
بــــفـــرمـــود تــــا پــــای زهـــر آورنـــد | ازان گــنــجــهــا گــر ز شــهـر آورنــد |
فــرو خــورد تــریـاک و نــامــد بــه کــار | ز هــرمــز بــه یــزدان بـــنــالــیــد زار |
یــکــی اســتــواری فــرســتـــاد شــاه | بــدان تــا کــنــد کــار مــوبــد نــگــاه |
کــه آن زهــرشــد بــر تــنــش کــارگــر | گــر انــدیــشــه مــا نــیــامــد بـــبــر |
فــرســتــاده را چــشــم مـوبــد بــدیـد | سـرشـکـش ز مژگان بـرخ بـر چـکـید |
بــدو گــفــت رو پــیـش هـرمــزد گــوی | کـه بـخـتـت بــبـر گـشـتـن آورد روی |
بــــدیـــن داوری نــــزد داور شــــویـــم | بــجــایـی کـه هـر دو بــرابــر شـویـم |
ازیـن پــس تــو ایـمـن مــشــو از بــدی | کــه پـــاداش پـــیــش آیــدت ایــزدی |
تــو پــدرود بــاش ای بــدانـدیـش مــرد | بـــد آیــد بـــرویــت ز بـــد کـــارکـــرد |
چـو بــشـنـیـد گـریـان بــشـد اسـتــوار | بـــیــاورد پـــاســـخ بـــر شـــهــریــار |
سـپـهـبــد پـشـیـمـان شـد از کـار اوی | بــپــیـچـیـد ازان راسـت گـفـتــار اوی |
مـــــر آن درد را راه چـــــاره نـــــدیـــــد | بـسـی بـاد سـرد از جـگـر بـرکـشـید |
بـــمـــرد آن زمـــان مـــوبـــد مــوبـــدان | بـــرو زار وگــریــان شــده بـــخـــردان |
چـنـیـنـسـت کـیـهـان هـمـه درد و رنـج | چـه یـازد بــتـاج وچـه نـازی بـه گـنـج |
کــه ایــن روزگــار خـــوشــی بـــگــذرد | زمــانـه نـفــس را هـمـی بــشــمـرد |
چــوشــد کــار دانــا بـــزاری بـــه ســر | هــمــه کـــشـــور از درد زیــر و زبـــر |
جـــهــانــدار خـــونــریــز و نــاســازگــار | نـــکــــرد ایـــچ یـــاد از بــــد روزگـــار |
مـیـان تـنـگ خـون ریـخـتـن را بـبـسـت | بــه بــهـرام آذرمـهـان آخــت دســت |
چـوشـب تـیره تـر شد مر او را بـخـواند | بـه پـیش خـود انـدر بـه زانو نـشـانـد |
بـدو گـفـت خـواهـی کـه ایـمـن شـوی | نــبــیـنـی ز مــن تــیـزی و بــدخــوی |
چــو خـورشـیـد بــر بــرج روشـن شـود | سـرکوه چـون پـشـت جـوشـن شود |
تـــو بــــا نـــامـــداران ایـــران بــــیـــای | هـمـی بـاش در پـیش تـخـتـم بـپـای |
ز سـیـمـای بــرزیـنـت پــرسـم سـخـن | چــو پــاســخ گـزاری دلـت نـرم کــن |
بـپـرسـم کـه این دوسـتـار تـوکـیـسـت | بــدسـت ار پــرسـتــنـده ایـزدیـسـت |
تـو پـاسخ چـنین ده که این بـدتـنسـت | بــدانـدیـش وز تــخــم آهـرمـنـســت |
وزان پـس ز مـن هـرچ خـواهی بـخـواه | پــرسـتـنـده و تـخـت و مـهـر و کـلـاه |
بــدو گــفــت بــهــرام کــایــدون کــنــم | ازین بـد کـه گـفـتـی صـدافـزون کـنم |
بــسـیـمـای بــرزیـن کـه بــود از مـهـان | گــزیــن پـــدرش آن چـــراغ جـــهــان |
همی سـاخـت تـا چـاره ای چـون کـند | کــه پــیـراهـن مــهــر بــیـرون کــنــد |
چــو پــیــدا شــد آن چــادر عــاج گــون | خـور از بــخـش دوپــیـکـر آمـد بــرون |
جـهـانـدار بــنـشـسـت بــر تـخـت عـاج | بــیــاویــخــتــنــد آن بــهــاگــیـر تــاج |
بــــزرگــــان ایــــران بــــران بــــارگــــاه | شـدنـد انـجـمـن تــا بــیـامـد سـپــاه |
ز در پـــرده بـــرداشـــت ســـالــار بـــار | بــرفــتــنــد یـکــســر بــر شــهــریـار |
چـــو بـــهــرام آذرمـــهــان پـــیــشـــرو | چــو ســیـمــان بــرزیـن و گــردان نـو |
نـشـسـتـنـد هـریـک بـه آییـن خـویـش | گـروهـی بــبــودنـد بــر پــای پــیـش |
بـــه بــهــرام آذرمــهــان گــفــت شــاه | کـه سـیـمـای بـرزیـن بـدیـن بــارگـاه |
ســزاوار گــنــجــســت اگــر مــرد رنـج | کـه بـدخـواه زیـبــا نـبـاشـد بـه گـنـج |
بــــدانـــســــت بــــهـــرام آذرمـــهـــان | کـه آن پــرســش شــهـریـار جــهـان |
چـگـونسـت وآن راپـی و بـیخ چـیسـت | کــزان بــیـخ اورا بــبــایـد گــریـســت |
ســرانـجــام جــز دخــمـه بــی کــفــن | نــیــابـــد ازیــن مــهــتـــر انــجــمــن |
چــنـیـن داد پــاســخ کـه ای شــاه راد | زســیـمــای بــر زیـن مــکــن ای یـاد |
کــه ویــرانــی شــهــر ایــران ازوســت | که مه مغز بـادش بـتن بر مه پوست |
نــگــویـد ســخــن جــز هـمــه بــتــری | بـــر آن بــــتـــری بـــر کـــنـــد داوری |
چـو سـیمای بـرزین شـنید این سـخـن | بــدو گــفــت کــای نـیـک یـار کــهـن |
بـــبـــد بـــرتـــن مـــن گـــوایــی مـــده | چـــنــیــن دیــو را آشـــنــایــی مــده |
چــه دیـدی ز مــن تــا تــو یــار مــنــی | ز کـــردار و گـــفـــتـــار آهــرمـــنـــی |
بــــدو گـــفـــت بــــهـــرام آذرمـــهـــان | کـه تـخـمـی پـراگـنـده ای در جـهـان |
کـزان بـر نـخـسـتـیـن تـوخـواهـی درود | از آتــش نــیــابــی مــگــر تــیـره دود |
چـو کـسـری مـرا و تـو را پـیش خـوانـد | بـر تـخـت شـاهـنـشـهی بـرنـشـانـد |
ابــــا مـــوبـــد مـــوبـــدان بـــرزمـــهـــر | چـوایزدگـشـسـب آن مه خـوب چـهر |
بـپـرسـیـد کـین تـخـت شـاهـنـشـهـی | کــرا زیـبــد و کــیـســت بــا فــرهـی |
بــکـهـتــر دهـم گـر بــه مـهـتــر پــسـر | کـه بــاشــد بــشــاهـی ســزاوارتــر |
هـمـه یـکـسـر از جـای بــرخـاسـتــیـم | زبــان پــاسـخــش را بــیـاراســتــیـم |
کــه ایـن تــرکــزاده ســزاوارنــیــســت | بـشـاهی کـس او را خـریدار نیسـت |
کـه خـاقـان نژادسـت و بـد گـوهرسـت | بـــبـــالــا و دیــدار چــون مــادرســت |
تـو گفتـی که هرمز بـشاهی سزاست | کنون زین سزا مر تـو را این جـزاست |
گـــوایــی مــن از بـــهــر ایــن دادمــت | چـنین لـب بـه دشـنام بـگـشـادمـت |
ز تـــشـــویــر هــرمــز فـــروپـــژمــریــد | چــو آن راسـت گـفـتــار او را شـنـیـد |
بــه زنـدان فـرسـتــادشـان تـیـره شـب | وز ایـشـان بــبــد تـیـز بــگـشـاد لـب |
سـیم شـب چـو بـرزد سـر از کـوه مـاه | ز سـیـمـای بــرزیـن بــپـردخـت شـاه |
بــه زنــدان دزدان مــر او را بــکــشــت | نـدارد جـز از رنـج و نـفـرین بـمـشـت |
چـــو بـــهــرام آذرمــهــان آن شــنــیــد | کــه آن پــاکــدل مـرد شــد نـاپــدیـد |
پـــیــامــی فــرســتــاد نــزدیــک شــاه | کـه ای تــاج تــو بــرتــر از چــرخ مـاه |
تــو دانـی کـه مـن چـنـد کـوشـیـده ام | کــه تــا رازهــای تــو پـــوشــیــده ام |
بـــه پــیــش پـــدرت آن ســزاوار شــاه | نـبــودم تــو را جــز هـمـه نـیـکـخـواه |
یـکــی پــنـد گــویـم چــوخــوانـی مــرا | بــر تــخــت شــاهـی نـشــانـی مـرا |
تــو را ســودمــنـدیـســت از پــنـد مـن | بـه زنـدان بـمـان یـک زمـان بـنـد مـن |
بـــه ایــران تـــو راســـودمــنــدی بـــود | خـــردمــنــد را بـــی گـــزنــدی بـــود |
پــیـامـش چــو نـزدیـک هـرمــز رســیـد | یــکـــی رازدار از مــیــان بـــرگـــزیــد |
کـــه بــــهـــرام را پـــیـــش شـــاه آورد | بـــــدان نــــامـــــور بـــــارگـــــاه آورد |
شـب تــیـره بــهـرام را پــیـش خــوانـد | بـه چـربـی سـخـن چـنـد بـا او بـراند |
بـدو گـفـت بـرگـوی کـان پـند چـیسـت | کــه مـا را بــدان روزگـار بــهـیـســت |
چـنـیـن داد پــاسـخ کـه در گـنـج شـاه | یـکـی سـاده صـنـدوق دیـدم سـیـاه |
نــهــاده بـــه صــنــدوق در حـــقــه ای | بــحــقـه درون پــارســی رقــعــه ای |
نـبــشــتــســت بــر پــرنـیـان ســپــیـد | بــدان بـــاشــد ایــرانــیــان را امــیــد |
بـــه خــط پــدرت آن جــهــانــدار شــاه | تـــو را انـــدران کـــرد بـــایــد نــگـــاه |
چــوهـرمـز شـنـیـد آن فـرسـتــاد کـس | بـــه نــزدیــک گــنــجــور فــریــادرس |
کــه در گــنــجــهــای پـــدر بـــازجـــوی | یکـی سـاده صـندوق و مهری بـروی |
بــران مــهــر بــر نــام نــوشــیــن روان | کـــه جـــاویــد بـــادا روانــش جـــوان |
هـم اکـنـون شـب تـیـره پــیـش مـن آر | فــراوان بـــجــســتــن مــبــر روزگــار |
شـتـابـیـد گـنـجـور و صـنـدوق جـسـت | بــیــاورد پــویـان بــه مــهــر درســت |
جـــهــانــدار صــنــدوق را بـــرگــشـــاد | فــراوان ز نــوشــیــن روان کــرد یــاد |
بــه صــنـدوق در حــقــه بــا مـهـر دیـد | شــتــابــیـد وزو پــرنـیـان بــرکـشـیـد |
نــگــه کــرد پــس خــط نـوشــیـن روان | نــبــشــتــه بــران رقــعــه پــرنــیــان |
کـه هرمز بـده سـال و بـر سـر دوسـال | یـکـی شـهـریـاری بــود بــی هـمـال |
ازان پـــس پـــرآشــوب گــردد جــهــان | شـــــود نـــــام و آواز او درنـــــهــــان |
پــدیـد آیـد ازهــرســویـی دشــمــنــی | یــکـــی بـــدنـــژادی وآهـــرمـــنـــی |
پــراگــنــده گــردد ز هــر ســو ســپــاه | فــروافــگــنــد دشـــمــن او را ز گــاه |
دو چـشـمـش کـنـد کـور خـویش زنش | ازان پــس بــرآرنــد هـوش از تــنــش |
بــه خــط پــدر هــرمــز آن رقــعــه دیـد | هـراسـان شـد و پـرنـیـان بـرکـشـیـد |
دوچـشمش پـر از خـون شد و روی زرد | بـبـهـرام گـفـت ای جـفـاپـیشـه مـرد |
چـه جـسـتـی ازیـن رقـعـه انـدرهـمـی | بــخـواهـی ربـودن ز مـن سـرهـمـی |
بـــدو گــفــت بـــهــرام کــای تــرک زاد | بـه خون ریخـتـن تـا نبـاشی تـو شاد |
تــوخــاقــان نــژادی نــه از کــیــقــبــاد | کـه کـسـری تـو را تـاج بـر سـر نـهاد |
بــدانـسـت هـرمـز کـه او دسـت خـون | بــیـازد هـمـی زنـده بــی رهـنـمــون |
شـنـیـد آن ســخــن هـای بــی کـام را | بـــه زنــدان فــرســـتـــاد بـــهــرام را |
دگـر شـب چــو بــرزد ســر از کـوه مـاه | بـــه زنــدان دژ آگــاه کــردش تــبـــاه |
نـمــانــد آن زمــان بــر درش بــخــردی | هـمــان رهـنـمــائی و هـم مـوبــدی |
ز خـــوی بـــد آیــد هـــمـــه بـــدتـــری | نـگـر تــا ســوی خــوی بــد نـنـگـری |
وزان پــس نــبــد زنـدگــانـیـش خــوش | ز تــیـمــار زد بــر دل خــویــش تــش |
بــسـالـی بــا صـطـخــر بــودی دو مـاه | کـه کــوتــاه بــودی شــبــان ســیـاه |
کـه شـهـری خـنـک بـود و روشـن هـوا | از آنــجـــا گــذشــتـــن نــبـــودی روا |
چـــوپـــنــهــان شـــدی چـــادر لــاژورد | پـــدیــد آمـــدی کـــوه یـــاقـــوت زرد |
مــنــادیـگــری بــرکــشــیـدی خــروش | کــه ایـن نـامــداران بــا فــر و هـوش |
اگــر کــشــتــمـنـدی شــود کــوفــتــه | وزان رنـــج کـــارنـــده آشـــوفـــتــــه |
وگـــر اســــب در کــــشــــت زاری رود | کـــس نـــیـــز بـــر مـــیــوه داری رود |
دم و گــوش اســبــش بــبــایــد بــریـد | ســـر دزد بـــردار بـــایــد کـــشـــیــد |
بـــدو مـــاه گـــردان بـــدی درجـــهــان | بــدو نــیـکــویـی زو نــبــودی نــهــان |
بــهــر کــشــوری داد کــردی چــنــیـن | ز دهـقــان هـمـی یـافــتــی آفــریـن |
پــســر بــد مــر او را گــرامــی یــکــی | کــه از مــاه پــیــدا نــبـــود انــدکــی |
مـــر او را پــــدر کـــرده پــــرویـــز نـــام | گـهـش خـوانـدی خــسـرو شـادکـام |
نـــبــــودی جـــدا یـــک زمـــان از پـــدر | پــدر نـیـز نـشــگـیـفــتــی از پــســر |
چـنان بـد کـه اسـبـی ز آخـر بـجـسـت | کـه بـد شـاه پـرویـز را بـر نـشـسـت |
سـوی کـشـتــمـنـد آمـد اسـب جــوان | نــگــهــبـــان اســب انــدر آمــد دوان |
بـــیــامـــد خـــداونــد آن کـــشـــت زار | بـــه پــیــش مــوکــل بـــنــالــیــد زار |
موکـل بـدو گفـت کـین اسـب کـیسـت | که بـر دم و گوشش بـبـاید گریسـت |
خــداونـد گــفــت اســب پــرویـز شــاه | نــدارد هــمــی کــهــتــرانــرا نــگــاه |
بـــیـــامـــد مـــوکـــل بـــر شـــهـــریــار | بـگـفـت آنـچ بــشـنـیـد از کـشـت زار |
بــدو گـفــت هـرمـز بــرفــتــن بــکـوش | بــبــر اســب را در زمـان دم و گـوش |
زیـانـی کــه آمــد بــران کــشــتــمــنـد | شـمـارش بـبـاید شـمـردن کـه چـند |
ز خــســرو زیــان بـــاز بـــایــد ســتـــد | اگــر صــد زیـانــســت اگــر پــانـصــد |
درمـهـای گــنـجــی بــران کــشــت زار | بـــریــزنـــد پـــیــش خـــداونــد کـــار |
چــو بــشــنـیـد پــرویـز پــوزش کــنــان | بـرانـگـیخـت از هـر سـویی مـهـتـران |
بـــنــزد پـــدر تــا بـــبـــخــشــد گــنــاه | نــبـــرد دم وگــوش اســـب ســـیــاه |
بــرآشــفــت ازان پــس بــرو شــهـریـار | بــتـنـدی بــزد بــانـگ بــر پــیـشـکـار |
مــوکـــل شـــد از بـــیــم هــرمــز دوان | بــدان کـشـت نـزدیـک اسـب جــوان |
بـــخــنــجــر جـــداکــرد زو گــوش و دم | بـــران کــشــت زاری کــه آزرد ســم |
هــمــان نــیــز تـــاوان بـــدان دادخــواه | رســانـیـد خــســرو بــفـرمـان شــاه |
وزان پــس بــنـخــچــیـر شـد شـهـریـار | بــیــاورد هــر کــس فــراوان شــکــار |
ســـــواری ردی مـــــرد کـــــنـــــداوری | ســپــهـبــدنـژادی بــلــنــد اخــتــری |
بـــره بـــر یــکــی رز پـــراز غــوره دیــد | بـــفــرمــود تـــاکــهــتـــر انــدر دویــد |
ازان خــوشــه چــنــد بـــبــردی و بــرد | بــایـوان و خــوالــیـگــرش را ســپــرد |
بـــیــامـــد خـــداونـــدش انـــدر زمـــان | بــدان مـرد گـفــت ای بــد بــدگـمـان |
نــگــهــبــان ایـن رز نــبــودی بــه رنــج | نــه دیـنــار دادی بــهــا را نــه گــنــج |
چـــرا رنـــج نـــابـــرده کـــردی تـــبـــاه | بــنـالـم کـنـون از تـو در پــیـش شـاه |
ســــــوار دلـــــاور ز بــــــیـــــم زیـــــان | بـــزودی کــمــر بـــازکـــرد از مــیــان |
بــــدو داد پــــرمـــایـــه زریـــن کـــمـــر | بــهـر مــهـره ای در نـشــانـده گــهـر |
خــداونــد رز چــون کــمــر دیـد گــفــت | کـه کــردار بــد چــنـد بــایـد نـهـفــت |
تــو بــا شــهــریــار آشــنــایـی مــکــن | خـــریــده نــداری بـــهــایــی مــکــن |
سـپـاسـی نـهـم بــر تـو بـر زیـن کـمـر | بـــپــیــچــی اگــر بــشــنــود دادگــر |
یــکــی مــرد بـــد هــرمــز شـــهــریــار | بـــه پــیــروزی انــدر شــده نــامــدار |
بـــمــردی ســتـــوده بـــهــرانــجــمــن | کــه از رزم هـرگــز نــدیـدی شــکــن |
کــه هــم دادده بـــود و هــم دادخــواه | کـــلــاه کـــیــی بـــرنــهــاده بـــمــاه |
نــکـــردی بـــشـــهــر مــدایــن درنــگ | دلــاور ســری بــود بـــا نــام ونــنــگ |
بـــهــار و تــمــوز و زمــســتــان وتــیــر | نــیــاســود هــرمــز یـل شــیــرگــیـر |
همی گشـت گرد جـهان سـر بـه سـر | هـمـی جـسـت در پـادشـاهی هـنـر |
چـو ده سـال شد پـادشاهیش راسـت | ز هـرکـشـور آواز بــدخــواه خــاسـت |
بـــیــامـــد ز راه هـــری ســـاوه شـــاه | ابـا پـیل و بـا کـوس و گـنـج و سـپـاه |
گـر از لـشــکــر ســاوه گـیـری شــمـار | بــرو چــارصــد بـــار بــشــمــر هــزار |
ز پــیـلــان جــنـگــی هـزار و دویـســت | تـوگـفـتـی مـگـر بـرزمـین راه نیسـت |
ز دشـــــت هــــری تـــــا در مـــــرورود | سـپــه بــود آگـنـده چـون تــار و پــود |
وزیـن روی تــا مـرو لـشــکــر کــشــیـد | شـد از گـرد لـشـکـر زمـیـن نـاپــدیـد |
بــهـر مـز یـکـی نـامـه بــنـوشـت شـاه | که نزدیک خود خوان ز هر سو سپـاه |
بـــرو راه ایـــن لـــشـــکـــر آبـــاد کـــن | عــلــف ســازو از تــیــغ مــا یــادکــن |
بـریـن پـادشـاهـی بـخـواهـم گـذشـت | بـدریا سـپـاهست و بـر کوه و دشت |
چــو بــرخــوانـد آن نـامــه را شــهـریـار | بــپــژمـرد زان لـشــکـر بــی شــمـار |
وزان روی قـــیـــصـــر بـــیـــامـــد ز روم | بــه لــشــکــر بــزیــر انــدر آورد بــوم |
ســپــه بــود رومــی عــدد صــد هــزار | ســــواران جــــنـــگ آور و نـــامــــدار |
ز شـهـری کـه بـگـرفـت نـوشـیـن روان | کــه از نــام او بـــود قـــیــصـــر نــوان |
بــیـامــد ز هـر کــشــوری لــشــکــری | بــه پــیـش انـدرون نـامــور مـهـتــری |
ســـپــــاهـــی بــــیـــامـــد ز راه خـــزر | کز ایشـان سـیه شد همه بـوم و بـر |
جــهــانــدیــده بـــدال درپـــیــش بـــود | کـه بـا گنج و بـا لشـکـر خـویش بـود |
ز ارمــــیــــنــــیـــه تــــا در اردبــــیــــل | پـراگـنده شـد لشـکـرش خـیل خـیل |
ز دشــــت ســـــواران نــــیــــزه گــــزار | ســپــاهـی بــیـامـد فـزون از شـمـار |
چـوعـبـاس و چـو حـمزه شـان پـیشـرو | ســـــواران و گــــردن فـــــرازان نــــو |
ز تــاراج ویــران شــد آن بـــوم ورســت | که هرمز همی بـاژ ایشان بـجـسـت |
بـــیــامــد ســـپـــه تـــابـــه آب فـــرات | نـمــانــد انـدر آن بــوم جــای نــبــات |
چـــو تـــاریــک شـــد روزگـــار بـــهـــی | ز لـشــکــر بــهـرمـز رســیـد آگــهـی |
چــو بــشــنــیـد گــفــتــار کــارآگــهـان | بــه پــژمــرد شــاداب شــاه جــهــان |
فــرســتــاد و ایــرانــیــان را بـــخــوانــد | سـراسـر هـمـه کـاخ مـردم نـشـانـد |
بـــرآورد رازی کـــه بـــود از نـــهـــفـــت | بـــدان نــامــداران ایــران بـــگــفـــت |
کـه چـنـدین سـپـه روی بـه ایران نـهاد | کـســی در جــهـان ایـن نـدارد بــیـاد |
هــمـــه نـــامـــداران فـــرو مـــانـــدنــد | ز هـر گــونـه انــدیـشــه هـا رانــدنـد |
بـگـفـتـنـد کـای شـاه بــا رای و هـوش | یـکـی انـدریـن کـار بــگـشـای گـوش |
خــردمــنـد شــاهـی و مــا کــهـتــریـم | همی خـویشـتـن موبـدی نشـمـریم |
بــرانــدیـش تــا چــاره کــار چــیـســت | بــرو بــوم مـا را نـگــهـدار کــیـســت |
چـنـیـن گـفـت مـوبــد کـه بـودش وزیـر | کــه ای شــاه دانــا و دانــش پــذیــر |
ســپــاه خــزر گــر بــیـایـد بــه جــنــگ | نـیـابــنــد جــنــگــی زمــانـی درنــگ |
ابـــا رومـــیــان داســـتـــانــهــا زنــیــم | زبـــن پـــایــه تـــازیــان بـــرکـــنــیــم |
نــــدارم بــــه دل بــــیـــم ازتــــازیــــان | کـــه ازدیــدشـــان دیــده دارد زیـــان |
کـه هـم مـارخـوارنـد وهـم سـوسـمـار | نـــدارنـــد جـــنـــگـــی گـــه کـــارزار |
تــو را ســاوه شــاهـســت نـزدیـکــتــر | وزو کـــار مـــا نـــیـــز تــــاریـــکـــتـــر |
ز راه خـــــراســــان بـــــود رنــــج مــــا | کـه ویـران کـنـد لـشــکــر و گـنـج مـا |
چـو تـرک انـدر آید ز جـیحـون بـه جـنگ | نــبـــایــد بــریــن کــار کــردن درنــگ |
بـه مـوبــد چـنـیـن گـفـت جـویـنـده راه | که اکنون چـه سـازیم بـا سـاوه شاه |
بــدو گـفـت مـوبــد کـه لـشـکـر بـسـاز | که خـسـرو بـه لشـکـر بـود سـرفـراز |
عــرض را بــخــوان تــا بــیــارد شــمــار | کـه چـندسـت مـردم کـه آید بـه کـار |
عــرض بــا جــریـده بــه نــزدیـک شــاه | بــیــامــد بــیــاورد بــی مــر ســپــاه |
شــمــار ســـپـــاه آمــدش صــد هــزار | پـــیــاده بـــســی در مــیــان ســـوار |
بــدو گـفـت مـوبـد کـه بــا سـاوه شـاه | سـزد گـر نـشـوریـم بــا ایـن ســپــاه |
مــگــر مــردمــی جــویـی و راســتــی | بــدور افــگـنـی کــژی و کــاســتــی |
رهــانــی ســـر کـــهــتـــر آنـــرا ز بـــد | چــنــان کــز ره پــادشــاهــان ســزد |
شــنــیـدســتــی آن داســتــان بــزرگ | کــه ارجــاســب آن نـامـدارســتــرگ |
بـگـشـتـاسـب و لـهراسـب از بـهر دین | چــه بــد کـرد بــا آن سـواران چــیـن |
چــه آمــد ز تــیـمــار بــرشــهــر بــلــخ | کـه شـد زنـدگـانـی بــران بــوم تـلـخ |
چــنـیـن تــا گـشـاده شـد اسـفـنـدیـار | هــمـــی بـــود هــر گـــونــه کـــارزار |
ز مـهـتــر بــسـال ار چـه مـن کـهـتــرم | ازو مــن بـــانــدیــشــه بـــر بــگــذرم |
بـه مـوبـد چـنـین گـفـت پـس شـهـریار | کــه قــیـصــر نــجــویــد ز مــا کــارزار |
هـمـان شـهـرهـا راکـه بــگـرفـت شـاه | ســــپــــارم بــــدو بــــازگــــردد ز راه |
گروه کتاب پایگاه خبری شاعر
منبع : درج
منبع : درج